Kamil Wiśniewski, Zarządzanie nieruchomościami gminy Kielce
Transkrypt
Kamil Wiśniewski, Zarządzanie nieruchomościami gminy Kielce
Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae Rok 14, Nr 2/2010 Wydział Zarządzania i Administracji Uniwersytetu Humanistyczno – Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach Gospodarowanie zasobami w regionie w warunkach zagroŜenia Kamil Wiśniewski1 ZARZĄDZANIE NIERUCHOMOŚCIAMI GMINY KIELCE Wstęp Istota nieruchomości, ich złoŜoność, wielowymiarowość, pełnione funkcje uŜytkowe, a takŜe uwarunkowania prawne określają zakres i specyfikę zarządzania gminnymi nieruchomościami2. W zakresie organizacji tego zarządzania w ciągu ostatnich lat zaszły istotne przeobraŜenia. Wiele gmin zdecydowało się na przeprowadzenie choć w niewielkim zakresie restrukturyzacji i prywatyzacji zarządzania swoimi zasobami. Nadal jednak część gmin funkcjonuje według wcześniej obowiązujących zasad, wychodząc z załoŜenia, Ŝe w ich wypadku prywatyzacja systemu zarządzania nie byłaby z róŜnych względów opłacalna. Gminy obawiają się zarówno utraty kontroli nad nieruchomościami, jak i nad jakością świadczonych usług realizowanych w systemie zleceniowym przez podmioty prywatne3. W niniejszym artykule podjęto problematykę zarządzania nieruchomościami będącymi w posiadaniu gminy, na przykładzie Gminy Kielce. 1. Istota zarządzania nieruchomościami W myśl art. 24 ustawy o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997 r., przez nieruchomość gruntową naleŜy rozumieć „grunt wraz z częściami składowymi, z wyłączeniem budynków i lokali, jeŜeli stanowią odrębny przedmiot 1 2 3 Mgr Kamil Wiśniewski, asystent, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach. Zarządzanie zasobami mieszkaniowymi w Polsce, praca zbiorowa pod red. A. Nalepka, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2007, s. 8. Ibidem, s. 97. 291 własności”4. Zgodnie z cytowanym artykułem „do gminnego zasobu nieruchomości naleŜą nieruchomości, które stanowią przedmiot własności gminy i nie zostały oddane w uŜytkowanie wieczyste, oraz nieruchomości będące przedmiotem uŜytkowania wieczystego gminy”5. Zarządzanie nieruchomościami jest działalnością zawodową wykonywaną przez zarządców nieruchomości na zasadach określonych w ustawie o gospodarce nieruchomościami. Zarządcą nieruchomości jest osoba fizyczna posiadająca licencję zawodową. Przedsiębiorcy mogą prowadzić działalność w zakresie zarządzania nieruchomościami, jeŜeli czynności z tego zakresu będą wykonywane przez licencjonowanych zarządców nieruchomości6. Zgodnie z art. 185 ustawy o gospodarce nieruchomościami, „zarządzanie nieruchomością polega na podejmowaniu decyzji i dokonywaniu czynności mających na celu w szczególności: 1. prowadzenie właściwej gospodarki ekonomiczno-finansowej nieruchomości; 2. zagwarantowanie bezpieczeństwa uŜytkowania i właściwej eksploatacji nieruchomości; 3. zapewnienie właściwej gospodarki energetycznej w rozumieniu przepisów prawa energetycznego; 4. bieŜące administrowanie nieruchomością; 5. utrzymanie nieruchomości w stanie niepogorszonym zgodnie z jej przeznaczeniem; 6. uzasadnione inwestowanie w nieruchomość”7. Zgodnie z przepisami ustawy o gospodarce nieruchomościami, moŜliwe jest powierzenie zarządzania gminnymi zasobami nieruchomości podmiotom utworzonym w tym celu przez gminy jedynie w odniesieniu do tych nieruchomości, które w pełni są własnością gminy lub są przedmiotem jej uŜytkowania wieczystego. Powierzenie to nie moŜe więc dotyczyć zarządzania nieruchomościami wspólnot mieszkaniowych, nawet z przewaŜającym udziałem gminy. Oznacza to, Ŝe rynek zarządzania nieruchomościami stanowiącymi własność wspólnot mieszkaniowych nie moŜe być obsługiwany przez podmioty komunalne, niezaleŜnie od ich formy prawnej8. 2. Modele organizacyjne i wybrane elementy zarządzania gminnymi nieruchomościami Zarządzanie nieruchomościami naleŜącymi go gminy i ich wykorzystywanie do realizacji zadań publicznych gminy opiera się na dwóch podstawowych modelach organizacyjnych9: 4 5 6 7 8 9 Ustawa o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997 r., Dz. U. 1997 Nr 115 poz. 741, ze zm., art. 24. Ibidem, art. 24. Ustawa o gospodarce nieruchomościami…, op.cit., art. 184. Ibidem, art. 185. O. Dzięcielski, Zarządzanie komunalnymi zasobami mieszkaniowymi. Rola podmiotów komunalnych, materiały z konferencji podsumowującej Program Prywatyzacji Podmiotów Komunalnych, s. 2. Zarządzanie zasobami mieszkaniowymi…, op. cit., s. 81 292 1. zarządzanie prowadzą gminne jednostki organizacyjne działające w formie zakładów, jednostek budŜetowych lub jednoosobowych spółek gminy; 2. zarządzanie realizowane jest przez prywatne podmioty gospodarcze na podstawie umów o zarządzanie zawartych z gminą. W pierwszym modelu gospodarowania nieruchomościami gmina realizuje funkcję zarówno decyzyjną, organizatorską, jak i wykonawczą. Realizacja procesu zarządzania nieruchomościami przebiega na dwóch poziomach hierarchicznych. Rada gminy i prezydent (burmistrz, wójt) formułują strategię zarządzania oraz ustalają zasady i narzędzia jej realizacji, a jednostka organizacyjna gminy organizuje proces zarządzania oraz realizuje poszczególne zadania z tym związane. W ramach tego modelu gminy zarządzanie nieruchomościami najczęściej powierzają zakładom budŜetowym (moŜe ono być równieŜ powierzone jednoosobowej spółce gminy, spółce akcyjnej lub z o.o.). MoŜliwość taka wynika z ustawy o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r10. Zgodnie z art. 14 tej ustawy zadania własne jednostki samorządu terytorialnego w zakresie gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami uŜytkowymi mogą być wykonywane przez samorządowy zakład budŜetowy. Zakład taki odpłatnie wykonuje zadania, pokrywając koszty swojej działalności z przychodów własnych. MoŜe on otrzymywać z budŜetu jednostki samorządu terytorialnego dotacje przedmiotowe i celowe na zadania bieŜące oraz na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji. Samorządowy zakład budŜetowy wpłaca do budŜetu jednostki samorządu terytorialnego nadwyŜkę środków obrotowych, chyba Ŝe organ stanowiący tej jednostki postanowi inaczej11. Zakład budŜetowy jako zarządca nieruchomości ma ograniczone moŜliwości działania, poniewaŜ nie posiada osobowości prawnej, co uniemoŜliwia mu samodzielne funkcjonowanie na rynku, zaciąganie kredytów oraz występowanie przed sądami. Powiązanie z budŜetem gminy sprawia, Ŝe nie moŜe gromadzić środków finansowych na kontach bankowych dłuŜej niŜ rok budŜetowy, co utrudnia gromadzenie funduszy na inwestycje i remonty zarządzanych nieruchomości w długim okresie. Większość gminnych zakładów budŜetowych zarządzających zasobami mieszkaniowymi charakteryzuje się autorytarnym stylem zarządzania, wymuszanym niejako przez ich strukturę organizacyjną. Na dyrektorze zakładu budŜetowego spoczywa bowiem odpowiedzialność za jego funkcjonowanie12. W drugim modelu zarządzanie nieruchomościami gminy odbywa się na trzech poziomach. Rada gminy i prezydent realizują zadania o charakterze strategicznym, jednostka organizacyjna gminy lub zakład budŜetowy organizuje zarządzanie nieruchomościami, a wybrany podmiot prywatny wykonuje zadania zarządzania nieruchomością. Podmiot prywatny zarządzający nieruchomościami powinien godzić 10 Zarządzanie zasobami mieszkaniowymi…, op. cit., s. 81-84. Ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r., Dz. U. 2009 Nr 157 poz. 1240, art. 14. 12 M. Tertelis, Umowa o zarządzanie nieruchomością. Usprawnienie zarządzania. Nieruchomości komunalne. Wspólnoty mieszkaniowe. Wzory umów, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2003, s. 158. 11 293 interes gminy, uŜytkowników i dostawców usług, a takŜe wybierać między krótkoterminowymi korzyściami a długoterminową wartością nieruchomości. W tym modelu zarządzania podmiot zarządzający powinien traktować nieruchomość jako kapitał i realizować takie cele strategiczne, jak maksymalizacja dochodów z nieruchomości i wzrost ich wartości rynkowej. W modelu tym gmina formułuje politykę zarządzania jej zasobem nieruchomości i organizuje usługi, a ich świadczeniem zajmuje się podmiot prywatny. Zaletą tego rozwiązania jest brak sprzeczności celów i zasad realizacji funkcji przez gminę, z potencjalnym dąŜeniem do wysokiej efektywności działania podmiotów prywatnych, zwłaszcza gdy działają w warunkach konkurencji. Wadą zaś jest konieczność zastosowania przez gminę skutecznego mechanizmu kontroli działalności podmiotu prywatnego13. Powierzając zadania w zakresie zarządzania i administrowania nieruchomościami firmom prywatnym, gminy powinny podjąć się pełnienia nadzoru właścicielskiego. Do zadań w tym zakresie naleŜy14: 1. planowanie strategiczne i operacyjne w obszarze gospodarowania gminnymi nieruchomościami; 2. kontraktowanie zarządców nieruchomości oraz dostawców mediów do gminnego zasobu mieszkaniowego; 3. definiowanie standardów zakresu oraz jakości świadczonych przez zarządców nieruchomości usług; 4. nadzór nad realizacją umów o zarządzanie oraz planów zarządzania; 5. kierowanie wynajmem lokali komunalnych; 6. reprezentowanie interesów gminy jako członka wspólnot mieszkaniowych; 7. koordynacja spraw związanych ze wsparciem w zakresie uzyskiwania i utrzymywania mieszkań przez najbiedniejszych mieszkańców gminy. W przypadku gmin, które oddały zarząd i administrację lub choćby administrację zasobem nieruchomości przedsiębiorstwom prywatnym, moŜna wskazać następujące korzyści z tego tytułu15: 1. podział zadań i odpowiedzialności pomiędzy większą liczbę podmiotów; 2. wprowadzenie specjalizacji w zakresie świadczonych usług; 3. dopuszczenie konkurencji pomiędzy usługodawcami, motywującej do podnoszenia efektywności działania; 4. poprawa skuteczności działania, np. ściągalności czynszów; 5. ograniczenie nadmiernych kosztów; 6. zwiększenie jakości świadczonych usług; 7. usprawnienie przepływu informacji pomiędzy mieszkańcami budynków a usługodawcami. 13 Zarządzanie zasobami mieszkaniowymi…, op. cit., s. 86-87. M. Tertelis, Wsparcie przez gminy remontów nieruchomości wspólnych, „Nieruchomości C.H. Beck”, 2003, nr 2. 15 Zarządzanie zasobami mieszkaniowymi…, op. cit., s. 97-98. 14 294 Jednym z podstawowych elementów zarządzania zasobem mieszkaniowym gminy jest polityka remontowa. W ramach wykonywanego zarządu nieruchomościami, remontami budowlanymi zajmują się miejskie zarządy budynków. Jednym z najskuteczniejszych sposobów na intensyfikację prac remontowych nieruchomości wspólnych jest wykorzystanie narzędzi finansowych opartych na zasadzie partnerstwa publiczno-prywatnego. Mechanizm jego działania sprowadza się do tego, Ŝe wydatki z budŜetu gminy na pokrycie potrzeb remontowych pociągają za sobą środki na ten sam cel ze strony osób prywatnych16. Analizując problematykę udziału gminy w finansowaniu potrzeb remontowych lokalnej społeczności zasobu komunalnego, naleŜy podkreślić, Ŝe gmina nie powinna sama finansować prac remontowych prowadzonych przez wspólnoty mieszkaniowe, gdyŜ taka sytuacja wykracza poza zakres uŜyteczności publicznej uwarunkowanej ustawowo. Wyjątkiem jest stan, w którym zagroŜone jest Ŝycie i zdrowie mieszkańców. Wtedy gmina powinna sfinansować koszt remontu i rozłoŜyć go na właścicieli wykupionych lokali17. Kolejnym z elementów zarządzania gminnym zasobem nieruchomości jest proces prywatyzacji zasobów komunalnych. Przedmiotem prywatyzacji są najczęściej lokale mieszkalne sprzedawane ich dotychczasowym najemcom. Do przesłanek prowadzonej na szeroką skalę prywatyzacji naleŜą m.in.18: 1. ograniczenie wielkości zasobu nieruchomości pozostającego we własności gmin, co prowadzi do zmniejszenia kosztów związanych z jego utrzymaniem; 2. uzyskanie dodatkowych wpływów do budŜetu z tytułu sprzedaŜy lokali; 3. przeniesienie odpowiedzialności za posiadane nieruchomości na właścicieli, co powinno spowodować poprawę ich stanu technicznego. Gminy w ramach zachęty wprowadziły dla potencjalnych nabywców lokali komunalnych wysokie bonifikaty, wynoszące nawet 95% ich ceny. Pomimo tak korzystnych warunków nabycia nie wszyscy lokatorzy decydują się jednak na wykupienie zajmowanych lokali, co w konsekwencji prowadzi do powstania wielu wspólnot mieszkaniowych z udziałem gminy jako właściciela części nieruchomości. Prywatyzacja komunalnych zasobów mieszkaniowych powinna przybrać formę działalności racjonalnej, co oznacza zaniechanie przez gminy polityki wyprzedaŜy mieszkań za wszelką cenę. Nie naleŜy bowiem przyspieszać tego procesu za pomocą ulg ekonomicznych stosowanych wobec lokatorów będących najemcami mieszkań komunalnych. Gmina powinna mieć na uwadze nie tylko doraźne korzyści, ale równieŜ moŜliwe negatywne skutki prywatyzacji mieszkań. Status prywatności nie uwolni całkowicie gminy od odpowiedzialności za techniczną degradację zasobów mieszkaniowych. Stan techniczny budynków, stanowiących problem dla właścicieli, będzie na pewno równieŜ problemem dla gminy, nie tylko w wymiarze 16 Zarządzanie zasobami mieszkaniowymi…, op. cit., s. 89-90. M. Tertelis, Wsparcie przez gminy…, op. cit., nr 2. 18 Zarządzanie zasobami mieszkaniowymi…, op. cit., s. 95. 17 295 wewnętrznym, ale równieŜ ogólnego wizerunku miasta i jego promocji na zewnątrz19. 3. Zarządzanie nieruchomościami przez Miejski Zarząd Budynków w Kielcach Zarządzanie nieruchomościami Miasta Kielce to zadanie Miejskiego Zarządu Budynków (MZB) w Kielcach, utworzonego uchwałą Nr 479/96 Rady Miejskiej w Kielcach z dnia 5 grudnia 1996 r. jako zakład budŜetowy gminy. Sprawowanie przez MZB zarządu nieruchomościami wykonywane jest siłami własnymi oraz poprzez licencjonowanych zarządców wyłanianych zgodnie z przepisami ustawy Prawo zamówień publicznych z dnia 29 stycznia 2004 r20. Przedmiotem działania MZB jest wykonywanie zadań21: 1. z zakresu gospodarowania budynkami stanowiącymi własność, współwłasność i pozostającymi w posiadaniu samoistnym Miasta Kielce wraz z przynaleŜnymi do nich gruntami z wyłączeniem sprzedaŜy budynków i lokali; 2. związanych z udziałem Miasta Kielce we wspólnotach mieszkaniowych; 3. powiązanych z gospodarowaniem budynkami i lokalami stanowiącymi własność Skarbu Państwa wskazanymi przez Prezydenta Miasta wykonującego zadania Starosty z zakresu administracji rządowej; 4. związanych z prowadzonymi inwestycjami w zakresie budownictwa komunalnego i socjalnego, a w szczególności: a) zarządzanie budynkami i przejmowanie w zarząd budynków wraz z infrastrukturą techniczną i uŜytkową słuŜącą zarządzanym nieruchomościom oraz powierzanie administrowania tymi nieruchomościami; b) rozliczanie i analiza kosztów sprawowanego zarządu; c) reprezentowanie uprawnień właściciela Gminy Kielce w zarządzaniu nieruchomościami stanowiącymi własność wspólnot mieszkaniowych; d) sporządzanie i bieŜąca aktualizacja informatycznej bazy danych o nieruchomościach; e) realizacja inwestycji w zakresie budownictwa mieszkaniowego, remontów budynków oraz prowadzenie nadzoru inwestorskiego; f) opracowywanie i aktualizacja dokumentacji technicznej budynków; g) reprezentowanie interesów Gminy Kielce w nieruchomościach, w których posiada ona współwłasność; h) zawieranie umów o adaptację pomieszczeń strychów, suszarni, pralni, itp. na cele mieszkalne w budynkach stanowiących własność Gminy z osobami wskazanymi przez Wydział Mieszkalnictwa Urzędu Miasta Kielce; 19 Zarządzanie zasobami mieszkaniowymi…, op. cit., s. 95-96. Uchwała Nr XXXI/722/2008 Rady Miejskiej w Kielcach z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie uchwalenia „Wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem Miasta Kielce na lata 2009-2013”, § 12. 21 Statut Miejskiego Zarządu Budynków w Kielcach, § 2. 20 296 i) zawieranie umów najmu lokali mieszkalnych na podstawie skierowań wydanych przez Wydział Mieszkalnictwa Urzędu Miasta oraz ich wypowiadanie; j) naliczanie, pobieranie, waloryzowanie kaucji zabezpieczających pokrycie naleŜności z tytułu najmu lokali przysługujących wynajmującemu w dniu opróŜnienia lokalu oraz ich rozliczanie w przypadku opróŜnienia lokalu lub jego wykupu; k) podejmowanie decyzji o konieczności przeprowadzenia napraw lub remontów odzyskiwanych lokali mieszkalnych oraz remontów obciąŜających wynajmującego w trakcie trwania najmu i prowadzenie spraw związanych z remontami; l) prowadzenie ewidencji lokali uŜytkowych i garaŜy oraz ich najemców; m) przeprowadzanie przetargów na najem lokali uŜytkowych i garaŜy; n) zawieranie umów najmu lokali uŜytkowych oraz ich wypowiadanie; o) prowadzenie spraw sądowych o eksmisję z lokali; p) windykacja naleŜności czynszowych oraz dokonywanie rozliczeń z tytułu najmu lokali. Na czele MZB stoi dyrektor naczelny, który kieruje tym zakładem budŜetowym i reprezentuje go na zewnątrz, ustala Regulamin Organizacyjny oraz podejmuje samodzielne decyzje w zakresie określonym planem rzeczowo-finansowym i Statutem. Dyrektor działa na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez Prezydenta Miasta Kielce i wykonuje swoje zadania przy pomocy zastępcy, głównego księgowego i komórek organizacyjnych. Zastępcę dyrektora oraz głównego księgowego zatrudnia i zwalnia dyrektor MZB22. Podstawę finansowania działalności MZB stanowi roczny plan finansowy. Przychody uzyskane przez MZB przeznaczane są na zarządzanie budynkami i lokalami naleŜącymi do Gminy, oraz na pokrywanie potrzeb wynikających z planu remontów bieŜących i kapitalnych23. Głównym źródłem środków finansowych przeznaczonych na działalności MZB są wpływy z czynszów za lokale mieszkalne oraz dotacje finansowe udzielone przez Miasto. Dotacje mają charakter uzupełniający i dotyczą utrzymania zasobów mieszkaniowych zarządzanych przez MZB oraz porządku i czystości na terenach nie stanowiących własności wspólnot mieszkaniowych, przylegających do tych nieruchomości24. Nadzór nad działalnością MZB sprawuje Prezydent Miasta Kielce, który dokonuje okresowej oceny działalności MZB pod względem wykonywania zadań, a w szczególności skuteczności zarządzania budynkami i lokalami oraz prawidłowości wykorzystania środków finansowych. Ponadto Prezydent Miasta w stosunku do MZB: zatwierdza Regulamin Organizacyjny oraz roczny plan rzeczowofinansowy, określa kierunki działania, a takŜe zatrudnia i zwalnia dyrektora oraz określa jego wynagrodzenie25. 22 Statut Miejskiego Zarządu…, op. cit., § 5. Ibidem, § 4. 24 Uchwała Nr XXXI/722/2008 Rady Miejskiej w Kielcach…, op. cit., § 12. 25 Statut Miejskiego Zarządu…, op. cit., § 3. 23 297 Zakończenie Zarządzanie nieruchomościami naleŜącymi do Gminy Kielce opiera się na pierwszym z przedstawionych w artykule modeli organizacyjnych. Powierzone jest ono bowiem Miejskiemu Zarządowi Budynków w Kielcach – gminnej jednostce organizacyjnej działającej w formie zakładu budŜetowego. Pozwala to gminie na pełną kontrolę w zakresie zarządzania naleŜącymi do niej nieruchomościami. Mankamentem tego rozwiązania jest jednak ograniczona moŜliwość działania MZB wynikająca z braku osobowości prawnej. Taka organizacja zarządzania gminnymi nieruchomościami nie pozwala równieŜ na osiąganie korzyści wynikających z zarządu zasobem nieruchomości sprawowanego przez prywatne przedsiębiorstwa. Bibliografia: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Dzięcielski O., Zarządzanie komunalnymi zasobami mieszkaniowymi. Rola podmiotów komunalnych, materiały z konferencji podsumowującej Program Prywatyzacji Podmiotów Komunalnych. Regulamin Organizacyjny Miejskiego Zarządu Budynków w Kielcach. Statut Miejskiego Zarządu Budynków w Kielcach. Tertelis M., Umowa o zarządzanie nieruchomością. Usprawnienie zarządzania. Nieruchomości komunalne. Wspólnoty mieszkaniowe. Wzory umów, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2003. Tertelis M., Wsparcie przez gminy remontów nieruchomości wspólnych, „Nieruchomości C.H. Beck”, 2003, nr 2. Uchwała Nr XXXI/722/2008 Rady Miejskiej w Kielcach z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie uchwalenia „Wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem Miasta Kielce na lata 2009-2013”. Ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r., Dz. U. 2009 Nr 157 poz. 1240. Ustawa o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997 r., Dz. U. 1997 Nr 115 poz. 741, ze zm. Zarządzanie zasobami mieszkaniowymi w Polsce, praca zbiorowa pod red. A. Nalepka, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2007. Abstrakt W artykule podjęto problematykę zarządzania nieruchomościami będącymi w posiadaniu gminy, na przykładzie Gminy Kielce. Wychodząc od pojęcia nieruchomości i zarządzania nieruchomościami dokonano charakterystyki dwóch modeli zarządzania gminnymi nieruchomościami stosowanej w Polsce (z udziałem i bez udziału podmiotów prywatnych). W końcowej części pracy omówiono zasady zarządzania nieruchomościami przez Miejski Zarząd Budynków w Kielcach – zakład budŜetowy przeznaczony do tego celu na mocy uchwały Rady Miasta z 5 grudnia 1996 r. W podsumowaniu dokonano próby krytycznej analizy zarządzania zasobem mieszkaniowym przez MZB w Kielcach. 298 Real estate management in the Kielce Commune The article discusses the real estate management on the example of the Kielce Commune .Starting with the concept of real estate and real estate management in the first part, in the second part of the paper its author presents two models of managing real estate used in Poland (with and without private subjects). Finally, the paper gives a description of the rules of real estate management by the Municipal Building Management in Kielce - budget drawn up on the basis of the resolution passed by the City Council on 5 December 1996. The conclusion contains a critical analysis of the real estate management by the Municipal Building Management in Kielce. MBA Kamil Wiśniewski, junior lecturer, Jan Kochanowski University of Humanities and Natural Sciences in Kielce. 299