Strona 1 EKOZNAKOWANIE czyli krótko EKOETYKIETACH W ciągu

EKOZNAKOWANIE czyli krótko EKOETYKIETACH
W ciągu ostatnich kilkunastu lat pojawiło się wiele inicjatyw mających na celu oznaczanie wyrobów i
usług, które spełniają wyŜsze od przeciętnych standardy w odniesieniu do ochrony środowiska.
Celem ujednolicenia podejścia do tego typu działań Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna ISO
wydała grupę norm dotyczących tych zagadnień a mianowicie:
• ISO 14020,
• ISO 14021,
• ISO 14024,
• ISO 14025.
Wg ISO moŜna wyróŜnić 3 typy informacji wskazujących na walory środowiskowe wyrobu lub usługi:
1. TYP I - znaki (etykiety) potwierdzające zgodność z kryteriami środowiskowymi, przyznawane
przez niezaleŜne jednostki po dokonaniu badań i analiz pod kątem spełniania szeregu
szczegółowych kryteriów.
2. TYP II - informacje dołączane do wyrobu przez przedsiębiorców na podstawie ich własnych
standardów ekologicznych, dotyczących pewnych wybranych cech wyrobu np.: moŜliwość
biodegradacji, recykling.
3. TYP III - deklaracje środowiskowe zatwierdzone przez niezaleŜne jednostki. Informacje w
niej zawarte oparte są na wynikach oceny cyklu Ŝycia (LCA), a zasady ich umieszczania w
dokumencie są ujednolicone, co ułatwia porównywanie podobnych wyrobów i usług.
W praktyce, najszerzej stosowanym instrumentem są ekoetykiety umieszczane na produktach lub ich
opakowaniach i świadczące o cechach wyrobu. Poza etykietami istnieją znaki związane z konkretną
branŜą oraz znaki efektywności energetycznej. Inną grupą oznaczeń są symbole stosowane na
opakowaniach i wskazujące na ich cechy (a nie samego wyrobu).
Na rynku moŜna spotkać jeszcze inne typy oznakowań. Dotyczą one organizacji, która produkuje lub
wprowadza na rynek wyroby. NaleŜy podkreślić, Ŝe nie ma bezpośredniego związku między faktem,
Ŝe organizacja spełnia określone wymagania a tym, czy oferowany przez nią produkt spełnia inne
kryteria środowiskowe.
Ekoznakowanie to oznaczanie produktów ekologicznymi znakami towarowymi i tym samym
sposób wywierania wpływu na rynek. Zakłada ono wyróŜnianie pewnej grupy wyrobów
spełniających określone wymagania ekologiczne spośród wszystkich innych tej samej kategorii,
obecnych na rynku.
Ekoznaki moŜna znaleźć na produktach, które kupujemy codziennie. To wystarczy, aby ocenić
czy wyrób lub opakowanie produktu, jest przyjazne dla środowiska i czy moŜna je powtórnie
wykorzystać.
Dla kaŜdej grupy towarów istnieją inne kryteria przyznawania ekoznaku. W Europie, zgodnie z
załoŜeniami ustalonymi przez OECD (Organisation for Economic Cooperation and Development)
ekoznak zostaje nadany przez odpowiednią organizację publiczną lub prywatną (np. Europejska
Organizacja ds. Eko – znaku). W Polsce kryteria przyznawania oznaczenia ekologicznego ustala
akredytowane Polskie Centrum Badań i Certyfikacji.
Robert Jeleniewski, rzeczoznawca zamówień publicznych, www.subsidium.pl
Strona 1
Ekoetykiety pełnią następujące funkcje:
• marketingową (konkurencyjną) - oznaczanie towarów ekoetykietą ma na celu zwiększenie
obrotu towarami o proekologicznym charakterze;
• polityczną - ekoetykietowanie traktowane jest jako jedno z podstawowych narzędzi
prewencyjnej polityki ochrony środowiska. Polityka ochrony środowiska winna wspierać model
konsumpcji, który zmniejszałby presję na środowisko naturalne i angaŜował całość
społeczeństwa w procesy ochrony środowiska przez nabywanie produktów przyjaznych
ludziom i środowisku;
• środowiskową (ekologiczna) - ekoetykieta słuŜy poprawie stanu środowiska naturalnego,
poniewaŜ promuje produkty najmniej dla niego uciąŜliwe;
• informacyjną - ekoetykieta informuje konsumentów o przyjaznych dla środowiska cechach
produktu, ułatwiając wybór towarów, a tym samym zachęca do unikania zakupu produktów
niebezpiecznych dla środowiska, względnie uciąŜliwych dla zdrowia ludzi;
• stymulacyjną - istnienie systemu ekoetykiet winno zachęcać producentów do podejmowania
działań proekologicznych: zmniejszenia emisji zanieczyszczeń, zuŜycia energii, eliminowania
szkodliwych dla środowiska składników produktu, a takŜe szkodliwych procesów
technologicznych;
• edukacyjną - ekoetykieta wzbogaca wiedzę konsumentów o prośrodowiskowych towarach i
ich cechach, co przyczynia się do poprawy stanu świadomości ekologicznej społeczeństw.
Ubieganie się o ekoetykietę jest całkowicie dobrowolne, jeśli jednak producent będzie chciał się
posługiwać takim znakiem, musi poddać się stosownej procedurze oceny oraz dostarczyć potrzebne
informacje. Ekoetykiety są znakami prawnie zastrzeŜonymi i nie wolno się nimi posługiwać bez
uzyskania do nich praw. Kryteria środowiskowe brane pod uwagę podczas oceny danego towaru i
środowiskowe parametry produktu są waŜne przez określony przedział czasu – najczęściej 3 lata,
potem muszą być poddane weryfikacji.
Na świecie istnieje kilkadziesiąt systemów ekoznakowania. Niektóre z nich mają charakter regionalny,
inne krajowy czy międzynarodowy. Jeden produkt moŜe posiadać wiele certyfikatów.
Po wejściu Polski do Unii Europejskiej polscy producenci mogą uzyskać w certyfikat na unijny ekoznak
- tzw. „Margerytka”.
PoniŜej przedstawiam większość róŜnych ekoznaków i symboli około – ekologicznych:
ZNAK EKO, przyznawany przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji dla produktów
przemysłowych. które nie powodują negatywnych skutków dla środowiska naturalnego
oraz spełniają szereg kryteriów odnoszących się do ochrony zdrowia, środowiska oraz
ekonomicznego wykorzystania zasobów.
ECOLABEL znany takŜe jako Stokrotka lub Margerytka, to oficjalny znak, nadawany
produktom, na podstawie skróconej analizy cyklu Ŝycia, spełniającym wymagania
uzgodnione przez państwa członkowskie Unii Europejskiej. Otrzymanie tego znaku jest
równoznaczne ze spełnianiem najostrzejszych norm środowiskowych. Przyznawany jest
przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji.
EKOLAND to znak ekologiczny nadawany produktom spoŜywczym, których produkcja
odbywała się w sposób przyjazny dla środowiska, bez uŜycia nawozów mineralnych,
z zachowaniem naturalnego obiegu substancji w przyrodzie. NaleŜy uzyskać atest
Polskiego Stowarzyszenia Producentów śywności Metodami Ekologicznymi, a certyfikat
mogą wydać jednostki certyfikujące w rolnictwie ekologicznym.
Znak ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO Unii Europejskiej.
Produkty znakowane muszą pochodzić z certyfikowanych gospodarstw ekologicznych.
UŜycie tego znaku gwarantuje, Ŝe produkt spełnia wymogi oficjalnego nadzoru,
pochodzi bezpośrednio od producenta lub został przygotowany w zamkniętym
opakowaniu oraz zapewnia, Ŝe przynajmniej 95% składników produktu zostało
wyprodukowane metodami ekologicznymi.
Robert Jeleniewski, rzeczoznawca zamówień publicznych, www.subsidium.pl
Strona 2
Znak towarowy ZIELONY PUNKT to informacja, Ŝe producent wniósł wkład finansowy
w budowę i funkcjonowanie systemu recyklingu i odzysku odpadów polskiej organizacji
Rekopol Organizacja Odzysku S.A.
ZIELONE PŁUCA POLSKI
Znak ten nadawany jest przedsiębiorstwom oraz instytucjom prowadzącym działalność
na obszarze "Zielonych Płuc Polski" zgodnie z zasadami zrównowaŜonego rozwoju.
Przyznawany jest towarom, usługom oraz waŜnym społecznie inicjatywom na mocy
decyzji Kapituły Znaku Promocyjnego ZPP.
Znak certyfikow anego rolnictw a ekologicznego
Znak nadawany przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A.
ENERGY STAR to znak ekologiczny nadawany w ramach programu prowadzonego
przez Amerykańską Agencję Ochrony Środowiska (U.S. Environmental Protection
Agency) oraz Amerykański Departament Energii (U.S. Department of Energy).
Otrzymują je produkty takie jak: RTV, AGD, sprzęt biurowy, ogrodniczy, urządzenia
klimatyzacyjne, wyróŜniające się energooszczędnością. Od 2006r. w programie biorą
takŜe udział państwa członkowskie Unii Europejskiej.
Niemiecki znak ekologiczny BŁĘKITNY ANIOŁ (Der Blaue Engel) świadczący
o znacznie lepszej charakterystyce środowiskowej oznaczonego produktu od
analogicznych artykułów. Ocena odbywa się na podstawie uproszczonej analizy cyklu
Ŝycia produktu.
Certyfikacja znakiem Błękitny Anioł obejmuje 75 grup produktów.
Od 1992 roku istnieje znak "Dobry Ekologiczny Wybór" (Good Environmental Choice)
- "Falkon" (Sokół) reprezentujący kryteria pozarządowej organizacji ekologicznej –
Szwedzkiego Towarzystwa Ochrony Przyrody.
Przy atestacji brane są pod uwagę wyłącznie ekologiczne cechy towaru.
Ekologiczny znak "Krav" (Szwecja), istniejący od 1985 roku, przyznawany jest przez
Związek Plantatorów Upraw Ekologicznych.
Oznaczone nim artykuły Ŝywnościowe zostały wytworzone bez stosowania nawozów
sztucznych oraz chemicznych środków ochrony roślin.
Znak "Krav-import" gwarantuje, Ŝe importowana Ŝywność pochodzi z gospodarstw
ekologicznych.
Od 1989 roku funkcjonuje najbardziej znany, wspólny dla krajów skandynawskich
ekologiczny znak towarowy "Svanen" (Łabędź).
Produkty charakteryzują się mniejszym negatywnym oddziaływaniem na ludzi
i środowisko naturalne niŜ inne towary z tej samej grupy o takim samym przeznaczeniu.
Znakowi graficznemu towarzyszy napis "ekooznakowany" oraz krótki opis wyjaśniający
proekologiczny charakter produktu.
Bezpieczny dla ozonu.
Produkt nie zawiera związków CFC (chloro-fluoro-carbon).
Oznaczenie moŜe występować w języku angielskim Ozon Friendly (Przyjazny dla
ozonu) lub jako CFC free (bez chlorofluorowęglowodorów).
Nie jest nadawany przez Ŝadną z organizacji certyfikujących, stosowność jego uŜycia
moŜe być zweryfikowana przez organizacje konsumenckie
Bio-Siegel
Niemiecki certyfikat ekologicznego rolnictwa.
Robert Jeleniewski, rzeczoznawca zamówień publicznych, www.subsidium.pl
Strona 3
ECOCERT
Certyfikat Ŝywności ekologicznej m.in we Francji.
Produkt nie testowany na zwierzętach.
Oznacza, Ŝe w fazie badań produkt nie był testowany na zwierzętach.
Najczęściej występuje na kosmetykach.
Dodatkowo mogą być one opatrzone literami BWC - Beauty Without Cruelty (piękno bez
okrucieństwa) lub hasłem Animal Friendly (przyjazny dla zwierząt).
Umieszczanie tego oznaczenia na opakowaniach nie jest poprzedzone weryfikacją bądź
certyfikacją
Międzynarodowy znak FAIRTRADE przyznawany jest przez organizacje zrzeszone
w fairtrade Labeling Organizations International FLO. Umieszczany jest na towarach
importowanych takich jak: banany, kakao, kawę, miód, owoce, przyprawy, ryŜ, wino…
Celem znakowania jest troska o pracowników z krajów ubogich, równe warunki dla
kobiet i męŜczyzn, sprawiedliwe wynagrodzenia pracowników oraz standardy
ekologiczne. Certyfikaty wydaje FLO-Cert.
OPAKOWANIE BIODEGRADOWALNE, które w czasie kompostowania nie uwalnia
Ŝadnych szkodliwych substancji.
Certyfikat przyznawany jest przez Niemiecki Instytut Standaryzacji DIN CERTCO
DBAJ O CZYSTOŚĆ. Wyrzuć do kosza
Symbol przypomina, Ŝe opakowanie po zuŜytym produkcie naleŜy wyrzucić do kosza,
tak aby nie zaśmiecać otoczenia.
OPAKOWANIE DO PONOWNEGO WYKORZYSTANIA.
Symbol ten oznacza, Ŝe po wykorzystaniu produktu jego opakowanie nadaje się do
ponownego wykorzystania co najmniej drugi raz - nie staje się odpadem.
Znak moŜna znaleźć na kontenerach, beczkach, pudełkach, puszkach, kanistrach
Opakowanie nadaje się do recyklingu
Znak informuje, Ŝe opakowanie nadaje się do ponownego wykorzystania, czyli
recyklingu.
Umieszcza się go na opakowaniach z tworzyw sztucznych bądź aluminium
Znak CE
Towar został wyprodukowany zgodnie z przepisami obowiązującymi w Unii Europejskiej.
Obowiązkowy dla ponad dwudziestu grup produktów, w tym urządzeń elektrycznych,
zabawek.
Dolphin Safe
Amerykański znak stanowiący własność Earth Island Institute.
Wprowadzono go w 1990 roku.
Dotyczy bezpiecznego dla delfinów połowu tuńczyka.
Amerykański znak Departamentu Handlu (USCD) Dolphin Safe, dotyczący
bezpiecznego dla delfinów połowu tuńczyka.
Znaku mogą uŜywać rybacy, którzy ograniczyli śmiertelność delfinów przy połowie
tuńczyka do 1%.
Znak Marine Stewardship Council
Znak przyznaje powstała w 1997 roku organizacja MSC - Marine Stewardship Council.
Mogą otrzymać go produkty, które spełniają zasady zrównowaŜonego rybołówstwa, a
więc przyjaznego ekosystemom i bezpiecznego dla populacji zwierząt.
Robert Jeleniewski, rzeczoznawca zamówień publicznych, www.subsidium.pl
Strona 4
EKO-ITB
Znak przeznaczony dla produktów budowlanych.
Jest przyznawany przez centrum akredytacji Instytutu Techniki Budowlanej.
Fair Trade Certified
Znak przyznawany przez amerykańską organizację TransFair USA, zrzeszoną w
Fairtrade Labelling Organizations International (FLO).
Fair Trade Federation
Znak organizacji, która zrzesza północnoamerykańskich producentów działających
zgodnie z ideą sprawiedliwego handlu.
FSC (Polska)
Znak przeznaczony dla produktów gospodarki leśnej.
Mogą go pozyskać firmy zainteresowane zrównowaŜonym korzystaniem z zasobów
leśnych, ochroną przyrody i respektowaniem praw ludności związanej z obszarami
leśnymi.
Przydatność do recyklingu
Znak przydatności opakowania do recyklingu.
RugMark
RugMark jest organizacją, która stara się przeciwdziałać praktyce zatrudniania dzieci
przy produkcji dywanów.
SmartWood
Certyfikat, który określa międzynarodowe standardy dla leśnictwa, odpowiedzialnego
pod względem środowiskowym i społecznym. Został powołany przez Rainforest Alliance
w 1989 roku. Przyznawany jest juŜ w 64 krajach świata.
Soil Association
Soil Association pomaga identyfikować produkty, które otrzymały certyfikat rolnictwa
ekologicznego w Wielkiej Brytanii.
TCO Development
Znak przeznaczony dla sprzętu komputerowego.
Warunkiem jego przyznania jest przede wszystkim energooszczędność.
USDA Organic
Amerykański znak przyznawany Ŝywności przez The National Organic Program (NOP).
V lebel
Współczesny znak "V" został stworzony przez włoskiego projektanta Bruno
Nascimbena. Zaprezentowano go na kongresie European Vegetarian Union w 1985
roku. Wkrótce stał się znakiem wegetariańskiej Ŝywności na całym świecie.
Niskie zuŜycie w ody
Robert Jeleniewski, rzeczoznawca zamówień publicznych, www.subsidium.pl
Strona 5
Niska emisja promieniow ania z monitorów komputerow ych
Energia w ytw arzana ze źródeł odnawialnych
W następnych artykułach przedstawię podstawy udzielania zielonych zamówień publicznych.
Robert Jeleniewski
rzeczoznawca zamówień publicznych
6.07.2009r.
PowyŜszy artykuł jest utworem. śadna część jak i całość utworów zawartych na stronie SUBSIDIUM.pl nie moŜe być powielana
i rozpowszechniania lub dalej rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób (w tym takŜe elektroniczny lub
mechaniczny lub inny albo na wszelkich polach eksploatacji) włącznie z kopiowaniem, szeroko pojętą digitalizacją lub
fotokopiowaniem, w tym takŜe zamieszczaniem w Internecie - bez pisemnej zgody Kancelarii Mediacyjno – Prawnej
„Subsidium”. Jakiekolwiek uŜycie lub wykorzystanie utworów w całości lub w części bez zgody Kancelarii „Subsidium” lub
autorów z naruszeniem prawa jest zabronione pod groźbą kary i moŜe być ścigane prawnie.
Robert Jeleniewski, rzeczoznawca zamówień publicznych, www.subsidium.pl
Strona 6