Badania powiązań systemów utrzymania i żywienia krów mlecznych

Badania powiązań systemów utrzymania i żywienia krów mlecznych

PROBLEMY INŻYNIERII ROLNICZEJ
PIR 2013 (VII–IX): z. 3 (81)
s. 89–97
PROBLEMS OF AGRICULTURAL ENGINEERING
Wersja pdf: www.itep.edu.pl/wydawnictwo
Wpłynęło
Zrecenzowano
Zaakceptowano
17.07.2013 r.
07.08.2013 r.
11.09.2013 r.
A – koncepcja
B – zestawienie danych
C – analizy statystyczne
D – interpretacja wyników
E – przygotowanie maszynopisu
F – przegląd literatury
ISSN 1231-0093
Badania powiązań systemów
utrzymania i żywienia krów
mlecznych ze wskaźnikami oceny
ich wartości użytkowej
Marek GAWORSKI ACDEF, Mateusz WÓJCIK ABDE
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Streszczenie
Celem pracy było określenie wpływu zastosowanych systemów utrzymania i żywienia krów mlecznych na ich wskaźniki produkcyjne, w tym wydajność mleczną. Zakresem pracy objęto osiem krajowych gospodarstw
mlecznych, w tym cztery z wolnostanowiskowym i cztery z uwięziowym
systemem utrzymania krów. Kryterium różnicującym gospodarstwa były
również systemy zadawania pasz: tradycyjny i TMR. Metoda badań polegała na comiesięcznych wizytach w gospodarstwach w celu gromadzenia w okresie trzech lat (2009–2011) danych związanych z produkcją
stad krów mlecznych. Stwierdzono, że zastosowaniu wolnostanowiskowego systemu utrzymania w oborach odpowiadała wyższa wydajność
mleczna krów w porównaniu z wydajnością zwierząt, osiągniętą w oborach z uwięziowym systemem utrzymania. Na podstawie wyników analizy wariancji można wnioskować, że system utrzymania miał statystycznie istotny wpływ na zróżnicowanie wydajności mlecznej krów. System
zadawania pasz w badanych oborach nie wykazał wpływu na wydajność
mleczną krów.
Słowa kluczowe: krowa, system utrzymania, system żywienia, wydajność mleczna
Wstęp
Produkcja mleka zalicza się kluczowych gałęzi gospodarki rolnej w Polsce, podobnie jak i w Unii Europejskiej [WILCZYŃSKI 2013]. W kraju obserwuje się spadek pogłowia krów i liczby producentów mleka. Jednocześnie wzrasta wydajność mleczna krów, co świadczy o koncentracji i intensyfikacji produkcji mleka
w Polsce [ZIĘTARA 2012]. Wyniki obserwacji wskazują, że wraz ze wzrostem
© Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2013
Marek Gaworski, Mateusz Wójcik
produkcji mleka w gospodarstwie zwiększa się zapotrzebowanie na informacje
dotyczące posiadanego stada krów, co przekłada się na podniesienie skuteczności zarządzania i podejmowanie ważnych decyzji związanych z utrzymywanym stadem krów [GAWORSKI 2007].
Jednym z istotnych źródeł danych na temat wartości produkcyjnej krów mlecznych są wyniki oceny użytkowości mlecznej bydła, prowadzonej przez Polską
Federację Hodowców Bydła i Producentów Mleka na podstawie umowy zawartej
z producentem. Ocena wartości użytkowej, prowadzona w krajowych stadach
krów mlecznych obejmuje rejestrację następujących cech: użytkowości rozpłodowej, cech funkcjonalnych, pokrojowych, przede wszystkim zaś opisujących
ilość i skład produkowanego mleka. Prowadzone przez zootechników próbne
udoje dostarczają licznych informacji na temat każdej krowy objętej kontrolą. Na
ich podstawie zarządzający stadem może układać zbilansowane dawki paszowe, podejmować decyzje na temat leczenia i brakowania sztuk.
Głównym celem każdego producenta mleka jest stworzenie przesłanek kształtujących możliwie wysoki zysk z produkcji [WÓJCIK 2012]. Wskaźniki produkcyjne
w gospodarstwach mlecznych kształtuje zbiór czynników technicznych, technologicznych i środowiskowych [MALAGA-TOBOŁA, KUBOŃ 2010], decydujących o wysokości ponoszonych nakładów pracy, energii i kosztów związanych z obsługą
stada, jak również przekładających się na stan zdrowotny zwierząt, ich samopoczucie, komfort i dobrostan [FIEDOROWICZ, ROMANIUK 2009].
W Polsce podejmowane są liczne inwestycje, mające na celu modernizację dotychczasowych i budowę nowych obór, wyróżniających się wysokim poziomem
nowoczesności i funkcjonalności użytkowania. Są to obory wolnostanowiskowe,
stanowiące alternatywę dla dotychczas rozpowszechnionych obiektów inwentarskich z uwięziowym systemem utrzymania krów [ROMANIUK, OVERBY 2004].
W kontekście problemu doskonalenia efektywności produkcji mleczarskiej w gospodarstwie, celem badań było określenie wpływu zastosowanych systemów
utrzymania i żywienia krów mlecznych na ich wskaźniki produkcyjne, przede
wszystkim wydajność mleczną.
Materiał i metoda badań
Badania systemów utrzymania i żywienia krów mlecznych w powiązaniu z wynikami oceny ich wartości użytkowej zostały przeprowadzone w okresie lat: 2009,
2010 i 2011. Zakresem badań objęto osiem gospodarstw rodzinnych, zajmujących się produkcją mleka, znajdujących się w województwie łódzkim, na obszarze powiatów kutnowskiego i łowickiego. We wszystkich gospodarstwach utrzymywano krowy rasy holsztyno-fryzyjskiej, odmiany czarno-białej.
Kryteria różnicujące gospodarstwa mleczne uwzględnione w badaniach obejmowały system utrzymania krów mlecznych i stosowany system żywienia zwierząt w pomieszczeniu inwentarskim. W ramach kryterium systemu utrzymania
90
© ITP w Falentach; PIR 2013 (VII–IX): z. 3 (81)
Badania powiązań systemów utrzymania i żywienia krów mlecznych…
krów mlecznych wyodrębniono dwa rozwiązania: obory wolnostanowiskowe i uwięziowe. Natomiast w przypadku kryterium sposobu zadawania pasz wzięto pod
uwagę tradycyjną technikę zadawania pasz i żywienie za pomocą systemu TMR.
W okresie trzech lat uwzględnionych w badaniach, systemy utrzymania i żywienia krów w gospodarstwach nie były zmieniane i modernizowane.
Do szczegółowych badań wybrano po dwa gospodarstwa należące do następujących wyróżnionych grup:
– obory uwięziowe z tradycyjną techniką zadawania pasz,
– obory uwięziowe z żywieniem za pomocą systemu TMR,
– obory wolnostanowiskowe z tradycyjną techniką zadawania pasz,
– obory wolnostanowiskowe z systemem żywienia TMR.
W gospodarstwach stosowano podobne składniki pasz w żywieniu, których ilość
i wzajemny udział ustalano na podstawie wyników oceny użytkowości krów.
Podstawę stanowiła kiszonka z kukurydzy oraz sianokiszonki z traw i lucerny.
Dawka pokarmowa była uzupełniana zbilansowanymi paszami treściwymi, składającymi się ze śruty zbożowej i dodatków mineralnych. Czynnikiem różnicującym był sposób zadawania pasz. W oborach z tradycyjną techniką zadawania
pasz, objętościowe pasze przywożono do obory za pomocą ładowacza lub wycinaków, a następnie ręcznie rozdawano na stole paszowym. W oborach uwięziowych pasza treściwa podawana była każdej krowie indywidualnie na stanowisku, zaś w oborze wolnostanowiskowej w stacji paszowej. Zadawanie pasz w systemie TMR odbywało się z użyciem wozów paszowych. W badanych obiektach
stosowano całoroczne żywienie w oborze.
W badanych gospodarstwach na przestrzeni trzech kolejnych lat, tj. 2009–2011,
obory były pod oceną użytkowości mlecznej, w związku z czym raz w miesiącu
przeprowadzano próbne udoje, pobierano próbki mleka do analizy i zestawiano
informacje na temat ocenianych zwierząt, zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Wyniki badań i dyskusja
Sprawdzenia istotności wpływu rozpatrywanych systemów utrzymania i żywienia
krów oraz czasu ich monitorowania mierzonego w latach na wydajność mleczną
dokonano za pomocą pakietu Statistica v.10. Wyniki wieloczynnikowej analizy
wariancji wydajności mlecznej krów dla wyróżnionych czynników, tj. lat 2009–
2011, systemu utrzymania i systemu żywienia zestawiono w tabeli 1.
Na podstawie wyników analizy wariancji można wnioskować, że jedynie system
utrzymania miał statystycznie istotny wpływ na zróżnicowanie wydajności mlecznej krów (Fν1=1,ν2=12 = 5,44, gdy krytyczny poziom istotności p = 0,0379). Wydajność mleczna krów nie była statystycznie zróżnicowana między latami oraz systemami żywienia (tab. 1). Interakcje podwójne oraz interakcja potrójna między
czynnikami okazały się również nieistotne statystycznie na wydajność mleczną
krów, we wszystkich bowiem przypadkach krytyczny poziom istotności był większy od przyjętego poziomu α = 0,05.
© ITP w Falentach; PIR 2013 (VII–IX): z. 3 (81)
91
Marek Gaworski, Mateusz Wójcik
Tabela 1. Wyniki wieloczynnikowej analizy wariancji wydajności mlecznej krów dla
badanych czynników, tj. lat, systemu utrzymania i systemu żywienia krów
Table 1. Results of multivariate analysis of variance covering milk yield per year for the
investigated factors, i.e. years, housing system and dairy herd feeding system
Źródło
zmienności
Source of variability
Wyraz wolny
Absolute term
Lata: A Years: A
System utrzymania: B
Housing system: B
System żywienia: C
Feeding system: C
A×B
A×C
B×C
A×B×C
Błąd Error
Średni
kwadrat
Mean square
Test F
FisheraSnedecora
F-test
Krytyczny
poziom
istotności, p
Critical
significance
level p-value
1
1,419343E+09
1931,12
<0,0001
2,115674E+06
2
1,057837E+06
1,44
0,2753
4,000850E+06
1
4,000850E+06
5,44
0,0379
5,554084E+05
1
5,554084E+05
0,76
0,4017
4,929811E+05
5,628798E+05
5,200870E+05
3,157436E+05
8,819815E+06
2
2
1
2
12
2,464905E+05
2,814399E+05
5,200870E+05
1,578718E+05
7,349845E+05
0,34
0,38
0,71
0,21
–
0,7216
0,6899
0,4167
0,8097
–
Suma
kwadratów
Sum of squares
Stopnie
swobody
Degree of
freedom
df
1,419343E+09
Źródło: opracowanie własne. Source: own elaboration.
Mimo braku statystycznie istotnego wpływu czynników głównych (poza systemem
utrzymania) i ich interakcji na wydajność mleczną krów przeanalizowano tendencje zmian tego parametru w ciągu trzech lat oraz podjęto próbę wyjaśnienia
zaobserwowanych różnic między systemami utrzymania i żywienia krów (rys. 1).
Wartości średnie wydajności mlecznej krów (tab. 2) i przedstawione charakterystyki (rys. 1) wskazują na zróżnicowanie wskaźników produkcyjnych stad krów
mlecznych w badanych gospodarstwach. Odnotowano wzrostowy trend wydajności krów w każdym z gospodarstw w kolejnych latach. Sugeruje to dobre zarządzanie stadami krów w gospodarstwach. Producenci przykładają uwagę do
racjonalnego żywienia, brakują krowy o niedostatecznych wynikach oraz wprowadzają do stada nowe sztuki o lepszych cechach genetycznych. Stwierdzony
trend wzrostu wydajności mlecznej w badanych gospodarstwach jest zbieżny
z tendencjami zwiększania średniej wydajności krów mlecznych w skali kraju.
Na podstawie danych zawartych w tabeli 2. można wskazać, że badane gospodarstwa charakteryzują się wyższą wydajnością mleczną krów w porównaniu ze
średnią wartością dla Polski, która w 2012 r. kształtowała się, według danych
ICAR (International Committee for Animal Recording), na poziomie 5194 kg na
krowę rocznie.
Wydajność osiągana w badanych oborach wynosi od 6541 kg do 8781 kg mleka
od jednej krowy rocznie. Stosunkowo duża wartość odchylenia standardowego,
szczególnie w przypadku rocznej wydajności mlecznej krów, wynika z dynamicznego wzrostu rozpatrywanego wskaźnika w kolejnych latach. W każdym z gospo-
92
© ITP w Falentach; PIR 2013 (VII–IX): z. 3 (81)
Badania powiązań systemów utrzymania i żywienia krów mlecznych…
11000
10000
9500
Milk yield per year [kg.year-1]
–1
. yield
WydajnośćWydajność
[kg·rok–1] [kg
Milk
rok-1] [kg·year ]
10500
9000
8500
8000
7500
7000
6500
6000
5500
5000
U
W
System żywienia: T
Feeding system: T
U
W
System żywienia: TMR
Feeding system: TMR
2009
2010
2011
Źródło: opracowanie własne. Source: own elaboration.
Rys. 1. Zróżnicowanie wydajności mlecznej krów w rozpatrywanym okresie (2009–
2011) w zależności od systemu utrzymania (U – uwięziowy, W – wolnostanowiskowy) i systemu żywienia (T – tradycyjny, TMR – paszami pełnoporcjowymi)
Fig. 1. Differences of milk yield per year in the analyzed period (2009–2011) depending on the housing system (U – tied, W – freestall) and feeding system (T – traditional, TMR – total mixed rate)
Tabela 2. Średnie (± odchylenie standardowe) dane i wyniki oceny wskaźników produkcyjnych w badanych gospodarstwach mlecznych za okres 2009–2011
Table 2. Mean (± SD) data and results of dairy herd production rates in the investigated
dairy farms within the period 2009–2011
Gospodarstwo
Dairy farm
A
B
C
D
E
F
G
H
Obsada krów
[szt.]
Cows herd
[LU]
21,4 ± 1,0
40,5 ± 3,9
54,8 ± 5,1
57,8 ± 1,9
26,2 ± 1,7
37,8 ± 1,0
24,8 ± 1,6
24,1 ± 2,2
Wydajność mleczna
–1
[kg·rok ]
Milk yield
–1
[kg·year ]
7561 ± 225
8013 ± 158
8592 ± 374
6541 ± 233
7006 ± 450
8015 ± 747
7012 ± 379
8781 ± 895
Tłuszcz Milkfat
Białko Protein
[kg]
364
332
349
275
321
326
320
360
[kg]
257
267
286
225
227
265
231
297
[%]
4,81
4,15
4,10
4,21
4,59
4,08
4,56
4,11
[%]
3,40
3,34
3,30
3,44
3,24
3,31
3,29
3,38
Źródło: wyniki własne. Source: own study.
darstw uwzględnionych w badaniach odnotowano wzrost wydajności mlecznej
krów w okresie 2009–2011. Największy wzrost stwierdzono w gospodarstwach „F”
i „H”, odpowiednio o 20,2 i 21,2%. Najmniejszy wzrost (ok. 4,0%) wydajności
mlecznej krów charakteryzował gospodarstwo „B”.
© ITP w Falentach; PIR 2013 (VII–IX): z. 3 (81)
93
Marek Gaworski, Mateusz Wójcik
Najlepsze wyniki produkcyjne osiąga stado w gospodarstwie „H”, ale w tym stadzie jest jeden z niższych poziomów zawartości tłuszczu. Mleko z tego gospodarstwa charakteryzuje się zaś dużym udziałem procentowym białka. Stado
w gospodarstwie „D” produkuje mleko o największej zawartości białka, niestety,
wydajność krów jest w nim o ponad 30% niższa w porównaniu z gospodarstwami
o najwyższej wydajności mlecznej krów. Przedstawione dane inspirują do poszukiwania źródeł różnicowania wyników oceny użytkowości mlecznej w badanych
gospodarstwach.
Analizując powiązania systemu utrzymania i żywienia krów mlecznych z wynikami oceny ich wartości użytkowej, w tabeli 3. przedstawiono podział gospodarstw na wyodrębnione już wcześniej cztery grupy porównawcze, uwzględniające wyróżnione opcje utrzymania i żywienia. Następnie obliczono wartości
średnie dla każdej grupy gospodarstw.
Tabela 3. Średnie wyniki dla badanych obór z podziałem według kryterium utrzymania i żywienia krów
Table 3. Mean results of dairy production in the investigated barns according to housing system and dairy herd feeding system
System utrzymania;
System żywienia
Housing system;
Feeding system
Uwięziowy; tradycyjny
Tied; Traditional
Gospodarstwo A Dairy farm A
Gospodarstwo G Dairy farm G
Średnia Mean
Uwięziowy; TMR
Tied; TMR
Gospodarstwo B Dairy farm B
Gospodarstwo D Dairy farm D
Średnia Mean
Wolnostanowiskowy; TMR
Freestall; TMR
Gospodarstwo C Dairy farm C
Gospodarstwo E Dairy farm E
Średnia Mean
Wolnostanowiskowy; tradycyjny
Freestall; Traditional
Gospodarstwo F Dairy farm F
Gospodarstwo H Dairy farm H
Średnia Mean
Wydajność mleczna
–1
[kg·rok ]
Milk yield
–1
[kg·year ]
Tłuszcz Milkfat
Białko Protein
[kg]
[%]
[kg]
[%]
7 561
7 012
7 287
364
320
342
4,81
4,56
4,69
257
231
244
3,40
3,29
3,34
8 013
6 541
7 277
332
275
304
4,15
4,21
4,18
267
225
246
3,34
3,44
3,39
8 592
7 006
7 799
349
321
335
4,06
4,59
4,33
286
227
257
3,33
3,24
3,29
8 015
8 781
8 398
326
360
343
4,08
4,11
4,09
265
297
281
3,31
3,38
3,34
Źródło: wyniki własne. Source: own study.
Na podstawie danych zestawionych w tabeli 3. można wskazać, że najlepsze
wyniki produkcyjne uzyskały gospodarstwa w ostatniej grupie, w której krowy
utrzymywane są w oborze wolnostanowiskowej, natomiast żywienie zwierząt
przeprowadza się metodami tradycyjnymi, bez stosowania wozu paszowego. Na
drugim miejscu uplasowały się wyniki grupy trzeciej, w oborze wolnostanowiskowej z żywieniem TMR. Zdecydowanie gorsze wyniki stwierdzono w grupach,
94
© ITP w Falentach; PIR 2013 (VII–IX): z. 3 (81)
Badania powiązań systemów utrzymania i żywienia krów mlecznych…
w których krowy są utrzymywane w oborach uwięziowych. Między tymi grupami
występuje niewielka różnica w wydajności mlecznej pomimo odmiennych sposobów zadawania pasz. Podział badanych ośmiu gospodarstw na dwie grupy
zróżnicowane pod względem systemu utrzymania zwierząt przedstawiono
w tabeli 4.
Tabela 4. Porównanie średnich wyników z badanych obór według kryterium zastosowanych systemów utrzymania zwierząt
Table 4. Comparison of mean results of dairy production in the investigated barns
according to housing system
System utrzymania
krów mlecznych
Dairy herd housing system
Uwięziony Tied
Wolnostanowiskowy Freestall
Wydajność mleczna
–1
[kg·rok ]
Milk yield
–1
[kg·year ]
7 282
8 099
Tłuszcz Milkfat
Białko Protein
[kg]
[%]
[kg]
[%]
323
339
4,43
4,21
245
269
3,37
3,32
Źródło: wyniki własne. Source: own study.
Jak wynika z porównania danych w tabeli 4., krowy utrzymywane w systemie wolnostanowiskowym cechowała wyższa produkcja mleka w porównaniu ze stadami
na uwięzi. W badaniu różnica ta wynosiła ok. 11%. Stwierdzono, że mleko produkowane w stadzie z wolnostanowiskowym systemem utrzymania charakteryzuje
się mniejszą zawartością tłuszczu i białka. Podobne porównanie przedstawia tabela 5., gdzie stada podzielono na dwie grupy, z uwzględnieniem kryterium sposobu żywienia zwierząt.
Tabela 5. Porównanie średnich wyników badanych obór według kryterium żywienia
zwierząt
Table 5. Comparison of mean results of dairy production in the investigated barns
according to dairy herd feeding system
System żywienia
krów mlecznych
Dairy herd feeding system
Tradycyjny Traditional
TMR TMR
Wydajność mleczna
–1
[kg·rok ]
Milk yield
–1
[kg·year ]
7 842
7 538
Tłuszcz Milkfat
Białko Protein
[kg]
342
319
[kg]
262
252
[%]
4,39
4,25
[%]
3,34
3,34
Źródło: badania własne. Source: own study.
Porównując dwie grupy obór z wyróżnionymi technikami żywienia zwierząt, można zauważyć niewielkie różnice między wynikami produkcyjnymi stad krów
mlecznych. W oborach z tradycyjnym systemem żywienia stwierdzono lepsze
wskaźniki wydajności mlecznej krów w porównaniu z obiektami, w których stosowano system TMR. Możliwość wystąpienia zaobserwowanej tendencji potwierdzają wyniki badań innych zespołów [NYDEGGER i in. 2005], wskazujące na większą
wydajność mleczną w przypadku żywienia tradycyjnymi metodami w porównaniu
z systemem TMR. Analizując żywienie bydła warto wskazać, że racjonalny sposób żywienia krów sprzyja poprawie ich mleczności, a także wywiera pozytywny
wpływ na opłacalność produkcji mleka [SKARŻYŃSKA 2012; WINNICKI i in. 2009].
© ITP w Falentach; PIR 2013 (VII–IX): z. 3 (81)
95
Marek Gaworski, Mateusz Wójcik
Przegląd doniesień wiążących system utrzymania i żywienie bydła z ich wydajnością mleczną podkreśla znaczną liczbę czynników branych pod uwagę przy ocenie wydajności w stadzie, wśród których wymienia się przykładowo utrzymywanie
krów pierwiastek z wieloródkami [WINNICKI i in. 2012]. Równocześnie w badaniach
[WINNICKI i in. 2010] podkreśla się duże prawdopodobieństwo wystąpienia niedoboru energii w pobranej paszy w zestawieniu z aktualną wydajnością mleczną
krów, co niewątpliwie przekłada się na ocenę ich wydajności mlecznej.
Kluczowe znaczenie może wykazywać objęcie relatywnie jak największej liczby
stad krów oceną użytkowości mlecznej, co z jednej strony sprzyja monitorowaniu zmian wskaźników produkcyjności zwierząt, z drugiej zaś stanowi argument
we wdrażaniu nowoczesnej techniki w powiązaniu z biologicznym potencjałem
produkcji mleczarskiej w kraju [GAWORSKI i in. 2013].
Wnioski
1. Zastosowanie wolnostanowiskowego systemu utrzymania krów istotnie
wpływa na wzrost ich wydajności mlecznej. W badanej grupie gospodarstw
krowy tak utrzymywane produkowały ok. 11% więcej mleka niż krowy utrzymywane w systemie uwięziowym. Na podstawie wyników analizy wariancji
można wnioskować, że system utrzymania miał statystycznie istotny wpływ
na zróżnicowanie wydajności mlecznej krów.
2. System zadawania pasz nie wpłynął istotnie na wydajność mleczną krów.
W badanej grupie gospodarstw stosowanie techniki TMR w karmieniu krów
mlecznych nie wpłynęło na wzrost ich wydajności, a jedynie ułatwiło i skróciło
czas zadawania pasz.
Bibliografia
FIEDOROWICZ G., ROMANIUK W. 2009. Efekty produkcyjne a dobrostan krów mlecznych po
zastosowaniu standardów technologicznych. W: Problemy intensyfikacji produkcji zwierzęcej
z uwzględnieniem ochrony środowiska i standardów UE. Pr. zbior. Red. W. Romaniuk. Warszawa. IBMER s. 56–65.
GAWORSKI M. 2007. Mleczarstwo za oceanem: przykłady kształcą. Hodowca Bydła. Nr 12
s. 38–40.
GAWORSKI M., LEOLA A., PRIEKULIS J. 2013. Comparative analysis on effectiveness of AMS use
on an example of three European countries. Agronomy Research. Vol. 11. No. 1 s. 231–238.
MALAGA-TOBOŁA U., KUBOŃ M. 2010. Analiza wyposażenia technicznego obór i efektywności
chowu bydła. Problemy Inżynierii Rolniczej. Nr 3 s. 77–84.
NYDEGGER F., AMMANN H., MORIZ CH., RUTISHAUSER R. 2005. Was bringt das Mischen der Grundration für Milchkühe? FAT – Berichte. Tänikon. Nr 632 s. 1–8.
ROMANIUK W., OVERBY T. (red.) 2004. Systemy utrzymania bydła – Poradnik. Warszawa. IBMER,
DAAS. ISBN 83-89806-00-2 ss. 172.
SKARŻYŃSKA A. 2012. Wpływ wydajności mlecznej krów na opłacalność produkcji mleka. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej. Nr 1 s. 90–111.
96
© ITP w Falentach; PIR 2013 (VII–IX): z. 3 (81)
Badania powiązań systemów utrzymania i żywienia krów mlecznych…
WILCZYŃSKI A. 2013. Koszty i dochodowość produkcji mleka w wybranych krajach europejskich. Roczniki Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich. T. 100. Z. 1 s. 130–139.
WINNICKI S., JUGOWAR J.L., KALIKA G. 2012. Techniczne i organizacyjne problemy zadawania
pasz dla krów. W: Problemy intensyfikacji produkcji zwierzęcej z uwzględnieniem ochrony
środowiska i produkcji energii alternatywnej. Pr. zbior. Red. W. Romaniuk. Warszawa. ITP
s. 180–186.
WINNICKI S., JUGOWAR J.L., ROMANIUK W. 2009. Organizacja żywienia stada krów wysokowydajnych w gospodarstwie rodzinnym. W: Problemy intensyfikacji produkcji zwierzęcej z uwzględnieniem ochrony środowiska i standardów UE. Pr. zbior. Red. W. Romaniuk. Warszawa. IBMER
s. 105–108.
WINNICKI S., KOŁODZIEJCZYK T., KARBOWY A. 2010. Efektywność żywienia krów o wysokiej
wydajności mlecznej. Problemy Inżynierii Rolniczej. Nr 2 s. 83–89.
WÓJCIK A. 2012. Dochodowość produkcji mleka w gospodarstwach w Europie. Zagadnienia
Ekonomiki Rolnej. Nr 2 s. 122–130.
ZIĘTARA W. 2012. Organizacja i ekonomika produkcji mleka w Polsce, dotychczasowe tendencje i kierunki zmian. Roczniki Nauk Rolniczych. Seria G. T. 99. Z. 1 s. 43–57.
Marek Gaworski, Mateusz Wójcik
SOME INVESTIGATIONS ON HOUSING SYSTEM, FEEDING SYSTEM
AND PRODUCTION INDICES OF DAIRY COW HERDS
UNDER RECORDING SYSTEM
Summary
The paper aims at analysis of effect of cows keeping system and feeding system on
some dairy production indices, including annual milk yield per cow. The 8 dairy
farms under recording system were analyzed, including 4 farms with freestall housing system and 4 farms with tied system. As another criterion taken into account
there was feeding system, i.e. 4 farms used traditional feeding system and 4 farms
implemented TMR. The method of investigations covered visits in the dairy farms
(with the frequency one time per month) to collect the data during three-year period
(2009–2011). The freestall housing system showed significant effect on increase in
annual milk yield per cow. The production of cows kept in freestall housing system
was higher than cows kept in tied system. The feeding system in the analyzed farms
didn’t show significant effect on annual milk yield per cow. The TMR system give
possibilities to prepare feed in shorter time and more easy way.
Key words: annual milk yield per cow, dairy cow, feeding, housing system
Adres do korespondencji:
dr hab. inż. Marek Gaworski, prof. SGGW
Katedra Organizacji i Inżynierii Produkcji
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
02-787 Warszawa, ul. Nowoursynowska 164
tel. 22 593-45-83; e-mail: [email protected]
© ITP w Falentach; PIR 2013 (VII–IX): z. 3 (81)
97