pacjentka przebyła operację w obrębie miednicy lub istnieją inne

Rozdział 2. Ocena niepłodnych par · 11
pacjentka przebyła operację w obrębie miednicy
lub istnieją inne wskazania. HSG pozwala wykryć
nieprawidłowości jamy macicy, takie jak polipy,
wady rozwoju przewodów Mullera czy mięśniaki.
HSG jest również wartościowym narzędziem diagnostycznym do określenia architektury jajowodów i ich nieprawidłowości, takich jak zwężające
cieśń guzkowate zapalenie jajowodów (SIN), polipy, wodniaki i zrosty okołojajowodowe. Istnieją
dwa przeciwwskazania do wykonania HSG: infekcje w obrębie miednicy i ciąża. Należy brać również
pod uwagę możliwość alergii na jod, jeżeli do instilacji używa się kontrastu zawierającego jod.
Do podania płynu kontrastowego służą różne
narzędzia, takie jak: cewniki z zaciskającą końcówką, baloniki wewnątrzmaciczne i kapturki
naszyjkowe. Wybór narzędzia zależy od operatora
i nie ma wyraźnych przesłanek, wskazujących, że
któreś z nich jest lepsze od innych. Do instilacji
i uwidocznienia jamy macicy oraz jajowodów stosuje się dwa typy płynów kontrastowych: rozpuszczalne w wodzie i oleiste. Zasadniczo preferuje się
kontrasty rozpuszczalne w wodzie, ponieważ poprawiają wizualizację i pozwalają wykryć subtelne
nieprawidłowości. Za pomocą techniki fluoroskopii można przy powolnym podawaniu kontrastu
uzyskać obrazy macicy i jajowodów.
HSG należy wykonać między 7 a 12 dniem
cyklu, aby uniknąć ewentualnej ciąży. Nie stosuje
się leków przed zabiegiem, jednakże na godzinę
przed zabiegiem lub w ciągu 30 minut po wzroście ryzyka wystąpienia objawów jest zalecane podanie leków przeciwobrzękowych. Badano różne
środki, np. blokadę okołoszyjkową czy miejscową
analgezję, lecz nie udowodniono, aby powodowały one istotne zmniejszenie bólu. Antybiotyki nie
są w zasadzie zalecane, zastosowanie ich należy
brać pod uwagę u pacjentek, które przebyły infekcje w obrębie miednicy, lub u kobiet, u których –
wykonując HSG – wykryto wodniaki jajowodów.
HSG jest wartościowym badaniem, przydatnym do oceny zarówno jamy macicy, jak i architektury jajowodów. Jeżeli nie występują okluzje
jajowodów, podany kontrast powinien swobodnie
wylewać się do jamy otrzewnowej w czasie wykonywania HSG. Jajowody mają trzy segmenty,
które pokazuje HSG: region śródścienny lub rogowy, w którym jajowód łączy się z macicą, część
cieśniową i część bańkową w pobliżu jajnika. Nieprawidłowości jajowodów mogą polegać na okluzji spowodowanej infekcją lub przebytą operacją
Rycina 2.1 HSG z prawidłową jamą macicy,
okluzją w części środkowej prawego jajowodu
i drożnym lewym jajowodem.
Rycina 2.2 HSG z obustronnymi wodniakami
jajowodów.
bądź też na skurczu będącym reakcją na podany
kontrast. Proksymalny skurcz jajowodu w miejscu
połączenia się z macicą może wystąpić w części
śródściennej jajowodu; zamyka go mięśniówka
gładka macicy. Ta sytuacja jest trudna do odróżnienia od patologicznych przyczyn okluzji jajowodu. W celu odróżnienia skurczu od okluzji należy
powtórzyć HSG lub wykonać laparoskopię.
Zamknięcie jajowodu w części cieśniowej
(ryc. 2.1) lub dystalnej, bańkowej jest najprawdopodobniej spowodowane czynnikami patologicznymi. Guzkowe zapalenie cieśni jajowodu
(SIN – solpingitis isthmica nodosa) może być
uwidocznione w części cieśniowej jajowodu jako
liczne drobne uchyłki kontrastu będące wynikiem przebytej infekcji. Zamknięcie dystalnej
części jajowodu może wynikać ze zrostów okołojajowodowych lub wodniaka (ryc. 2.2), którego
identyfikuje się jako istotne poszerzenia jajowo-