brudio 2016 -02- o 1 - Ministerstwo Edukacji Narodowej

BRUDIO
Pundacja Edukacji
. B S ^ ^ l ^ ^ d 4W/ 2P9
u l.. LesKzytóWego
25.01.2016
Regon: 020609777
R'pV)/76i^2/20l6 P
Oata: 2016-02-01
PETYCJA
Do;Minister Edukacji Narodowej
o podjęcie działań mających na celu wprowadzenie
ajęć dodatkowych, prowadzonych przez prywatne podmioty,
do przedszkoli publicznych
^
Szanowna Pani Minister,
Na mocy ustawy z dnia 11 lipca 2014 roku o petycjach, zwracamy się do Pani
Minister z prośbą o zaplanowanie i podjęcie działań, które umożUwią prowadzenie w
przedszkolach publicznych zajęć dodatkowych dla dzieci przez nauczycieli zewnętrznych,
świadczących
tego
typu
profesjonalne
usługi,
na
podstawie
porozumień
z Rodzicami/radami rodziców.
Zgodnie ze znowelizowanym w 2013 roku art. 14 ust. 8 ustawy o systemie oświaty:
„Publiczne przedszkola, publiczne inne formy wychowania przedszkolnego, niepubliczne
przedszkola, o których mowa w art. 90 ust. Ib, oraz niepubliczne inne formy wychowania
przedszkolnego, o których mowa w art. 90 ust. Ic, nie mogą pobierać opłat innych niż opłaty
ustalone zgodnie z ust. 5,5f, 6 i 9".
W 2013 r. zatem ustawodawca zakazał pobierania za pobyt dziecka w przedszkolu
publicznym (powyżej 5-cio godzirmej bezpłatnej podstawy programowej) opłat wyższych
niż 1,00 zł za każdą dodatkową godzinę pobytu i zajęć. Należy jednak podkreślić, iż
nowelizacja ustawy o systemie oświaty dotyczyła jedynie tzw. świadczeń przedszkolnych, a
wiec realizowanych przez przedszkole. Z treści nowelizowanego przepisu, ani z pozostałych
przepisów ustawy o systemie oświaty, nie wynika natomiast zakaz organizowania zajęć
dodatkowych z inicjatywy Rodziców i za odpłatnością pokrywaną przez Rodziców.
Zgodnie z uzasadnieniem do projektu usta-v\'y o zmianie ustawy o systemie oświaty
oraz niektórych innych ustaw z projektami aktów wykonawczych (str. 70 i 78 pilnego
rządowego projektu ustaw)' o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych
ustaw - druk sejmowy nr 1312), nowelizacja nie blokuje inicjatywy Rodziców, ponieważ
nadal rady rodziców będą działać zgodnie z przepisami określonymi w ustawie oraz z
przyjętymi przez nie regulaminami. Ponadto przepisy nie ograniczają możliwości realizacji
tych zajęć, których organizacja należy do dyrektora przedszkola.
Do 2013 r. w pubhcznych placówkach oświatowych - poza bezpłatną tzw. „podstawą
programową", przed nowelizacją ustawy o systemie oświaty, o której mowa powyżej,
odbywały się również zajęcia organizowane przez prywatne podmioty - nauczycieli
prowadzących
działalność
gospodarczą,
z
odpowiednim wykształceniem
i
doświadczeniem zawodowym oraz w pracy z dziećmi. Na podstawie odrębnej umowy
zawartej z placówką oświatową lub Radą Rodziców, bądź indywidualrue z każdym z
rodziców/opiekunów prawnych, organizowane i prowadzone był^^Ut^^^owejji^jęa^^^
2016 -02- O 1
Podpis
języków obcych, tańca, rytmiki, gimnastyki korekcyjnej, itp. W wielu przypadkach
organizowanie i prowadzenie
takich zajęć wynikało
z inicjatywy
samych
rodziców/opiektmów prawnych, którzy zorganizowani w tzw. Radę Rodziców, będącą
społecznym organem w systemie oświaty, aktywnie uczestniczyli w życiu placówki i
rozwoju dzieci. Jak wynikało z opinii rodziców, dotyczących prowadzenia w placówkach
zajęć dodatkowych, na podstawie systematycznie przeprowadzanych ankiet: „Sam Jakt
projuadżenia takich zajęć dodatkoiuych w przedszkolu nie tylko pomaga wszechstronnie kształtować i
edukować dzieci, aktyjpizmpać je, a także rozbudzać i pielęgnować ich pasje oraz zainteresowania, ale
również - co my jako Rodzice doskonale zauważamy - wptyiim w sposób zdecydoiuanie pozytyumy na
patiom rozTuoju przedszkolaków".
Nie ma nadal teoretycznie żadnych przeszkód, w tym na pewno przeszkód
prawnych, by z inicjatywy rodziców albo dyrektora placówki, odbywały się w niej zajęcia
dodatkowe prowadzone systematycznie przez podmioty zewnętrzne (np. zajęcia z tańca,
ceramiki, itp.), jak i też organizowane wpadkowe, takie jak np. teatrzyki, przedstawienia,
pokazy taneczno-muzyczne, wyjścia dzieci do ośrodków kultury, pracodawców, itp. opłacane przez Rodziców, na podstawie umów z wykonawcami tych zajęć.
Tymczasem od dwóch już ponad lat zajęcia takie nie są w przedszkolach
prowadzone. Okazało się bowiem, że intencja ustawodawcy została odczytana przez
przeważającą część placówek publicznych jako całkowity zakaz organizowania i
prowadzenia zajęć dodatkowych przez podmioty zewnętrzne. Co więcej, stanowisko to jest
podtrzymywane przez Ministerstwo Edukacji i kuratoria. Dzieciom pozostawiono jedynie
możliwość uczestniczenia w „zajęciach dodatkowych" prowadzonych najczęściej przez ich
własnych opiekunów przedszkolnych.
Należy podkreślić, iż cala gama owych dodatkowych aktywności dzieci jest
niezwykle istotna dla zrównoważonego i prawidłowego rozwoju najmłodszych adeptów.
Trzeba pamiętać o tym, iż dzieci w wieku przedszkolnym szybko się nudzą, a więc sam
program przedszkolny, przebywanie w tych samych salach i z tymi samymi opiekunami, nie
jest dla nich wystarczające. Zajęcia dodatkowe uatrakcyjniają pobyt w przedszkolu, dzieci
muszą umieć zareagować na innych, niż na co dzień, prowadzących zajęcia, uczą się
kontaktu z różnymi ludźmi, poznają zachowania, które są dla nich nowe, reagują w
niecodziennych dla nich sytuacjach i muszą się dostosować do nieznanych okoliczności. To
wszystko wzbogaca ich umiejętności, wyobraźnię, poszerza świat i przygotowuje na trudne
wyzwania w dorosłym życiu.
Podobne zajęcia są oferowane dzieciom w wieku szkolnym, więc tym bardziej nćileży
położyć r\adsk na zróżnicowany rozwój przedszkolaków i umożliwić i m uczestniczenie w
dodatkowych zajęciach od najmłodszych lat.
Dodatkowo, w naszej opinii, ów zakaz płynący z placówek publicznych, stoi w
sprzeczności z prawami Rodziców gwarantowanymi przez polskie prawo.
Należy podkreślić, iż z zgodnie z art. 48 oraz art. 32 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji
Rzeczpospolitej Polskiej, rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie
z własnymi przekonaniami, a wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości
dziecka, a także wolność jego sumierua i wyznania oraz jego przekonania. Por\adto
postanowienia Konstytucji gwarantują, że wszyscy są wobec prawa równi, wszyscy mają
prawo do równego traktowania przez władze publiczne, a nikt rue może być
dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek
przyczyny.
Podkreślić należy, iż owe generalne, konstytucyjne zasady, znalazły swoje
rozwinięcie, w przepisach aktów prawnych niższego rzędu, t j . ustawie o systemie oświaty
oraz w treści rozporządzenia MEN z drua 21 maja 2001r. w sprawie ramowych statutów
publicznego przedszkola oraz publicznych sżkói.
1 tak, w myśl art. 53 i art..54 ustawy o systemie oświaty, w szkołach i placówkach
działają rady rodziców, które reprezentują ogół rodziców uczniów, zorganizowane i
hmkcjonujące na zasadach określonych w tej ustawie. Rada rodziców może występować do
dyrektora i innych organów szkoły lub pla:cówki/organu prowadzącego szkołę lub placówkę
oraz organu sprawującego nadzór pedagogiczny z wnioskami i opiniami we wszystkich
sprawach szkoły lub placówki. Do kompetencji rady rodziców należy również:
1) uchwalanie w porozumieniu z radą pedagogiczną:
a) programu wychowawczego szkoły obejmującego wszystkie treści i działania o
charakterze wychowawczym skierowane do uczniów, realizowanego przez nauczycieli,
b) programu profilaktyki dostosowanego do potrzeb rozwojowych uczniów oraz
potrzeb danego środowiska, obejmującego wszystkie treści i działania o charakterze
profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców;
2) ' opiruowanie programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub
wychowania szkoły lub placówki,
3) opiniowanie projektu planu finansowego składanego przez dyrektora szkoły.
W celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki, rada rodziców może
gromadzić fundusze z dobrowolnych składek rodziców oraz innych źródeł.
Uprawnienie Rodziców do żądania organizacji w przedszkolu zajęć dodatkowych
w)'nika ponadto wprost z S 2 ust. 1 pkt 5 oraz fi 6 ust. 2a Załącznika nr 1 do rozporządzenia
MEN z dnia 21 maja 2001r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz
publicznych szkół.
Zgodnie z powołanymi przepisami, statut przedszkola określa
organizację zajęć dodatkowych, z uwzględnieniem w szczególności potrzeb i możliwości
rozwojowych dzieci. Natomiast na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) w
przedszkolu mogą być prowadzone zajęcia dodatkowe.
Ponadto należy zwrócić uwagę również na postanowienia rozporządzenia ministra
edukacji narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół Załącznik Nr 1 do rozporządzenia określa wiążące proporcje zagospodarowania czasu
przebywania w przedszkolu w rozliczeniu t5'godniowym:
1)
co najmniej jedną piątą czasu należy przeznaczyć na zabawę (w tym czasie
dzieci bawią się swobodnie, przy niewielkim udziale nauczyciela);
2)
co najmniej jedną piątą czasu (w przypadku młodszych dzieci - jedną czwartą
czasu), dzieci spędzają w ogrodzie przedszkolnym, na boisku, w parku itp. (organizowane
są tam gry i zabawy ruchowe, zajęcia sportowe, obserwacje przyrodnicze, prace
gospodarcze, porządkowe i ogrodnicze itd!);
3)
najwyżej jedną piątą czasu zajmują różnego typu zajęcia dydaktyczne,
realizowane według wybranego programu wychowania przedszkolnego;
4)
pozostały czas - dwie piąte czasu nauczyciel może dowolnie zagospodarować
(w tej puli czasu mieszczą się jednak czyruiości opiekuńcze, samoobsługowe, orgaiuzacyjne i
inne).
z powyższych uregulowań rangi ustawy i rozporządzeń wynika, że zajęcia
dodatkowe można nadal organizować w dowolnym czasie uzgodnionym z placówką
(dyrekcją
placówki)
i
nie
narusza
to
prawa
oświatowego.
A contrario, podkreślić trzeba, iż z powyższego opisu zagospodarowania czasu
przedszkolnego wynika, iż blisko dwie piąte tego czasu pozostają nauczycielowi do
zorganizowania zajęć dodatkowych.
Prawo Rodziców do żądania organizowania i prowadzenia zajęć dodatkowych
w przedszkolu jest zatem ustawowo uregulowane i wymaga stworzenia takich gwarancji
i uregulowań prawnych, które zapewnią faktyczną możliwość realizacji tych uprawnień.
Jedynym i wyłącznym kryterium organizowania zajęć dodatkowych powinien być wniosek
Rodziców dziecka, którzy za takie zajęcia ponoszą dodatkowe opłaty - poza odpłatnością za
świadczenia scunej placówki publicznej. Nie narusza to ai\i prawa oświatowego, ani też nie
stanowi tzw. „podwójnej odpłatności", bowiem przedmiot i zakres świadczeń nie jest
tożsamy.
Zajęcia dodatkowe odbywały się na terenie przedszkoli publicznych od ponad'20 lat i
trwale wpisały się w krajobraz ofert edukacyjnych dla najmlodsi^ych. Ponadto wskazać
należy, iż formy aktywności, takie jak: judo, szachy, dogoterapia, taniec, itp., oferowane
przez firmy szkoleniowe na terenie przedszkoli publicznych i niepublicznych były
przystępniejsze cenowo w porównaniu do analogicznych zajęć prowadzonych poza
przedszkolami publicznymi, co umożliwiało braiue w nich udziału nawet przez mniej
zamożne dzieci. Dodatkowo, wspólna nauka połączona z zabawą podczas takich zajęć
odbywających się w przedszkolu, była doskonałym spoiwem dla więzi, które tworzyły się
między przedszkolakami, jak i urozmaicała dzieciom każdy kolejny dzień spędzony
w placówce.
Z uwagi na powyższe, dostrzegając w niniejszej sprawie problem wielkiej wagi,
zarówno z punktu widzenia edukacji dzieci przedszkolnych, jak i sytuacji gospodarczospołecznej nauczycieli prowadzących działalność gospodarczą w zakresie zajęć
dodatkowych oraz zatrudniających w tym celu instruktorów iw przeważającej mierze
byłych nauczycieli), uprzejmie prosimy o podjęcie interwencji w tej kwestii. Wskazać
należy, iż do 2013 r. podnuoty gospodarcze zajmujące się prowadzeniem kursów i zajęć dla
dzieci przedszkolnych reaUzowały swoją działalność z powodzeniem, zarówno
w przedszkolach publicznych, jak i w placówkach prywatnych. Poniewćiż większość
przedszkoli publicznych, od roku szkolnego 2013/2014 nie prowadzi już takich zajęć,
nauczyciele, prowadzący dotychczas taką działalność i zatrudniający osoby, najczęściej
z wykształceniem wyższym, często pedagogicznym, mającym doświadczenie w pracy
z dziećmi, zmuszeniu zostaU do znacznego ograniczenia zakresu swojej działalności, i tym
samym, do znacznego pomniejszenia kwoty danin pubUcznych, do których uiszczenia byli
zobowiązani. Zmiana prawa oczywiście skutkowała wprost wzrostem bezrobocia wśród
nauczycieli i pracowników z w)'ksztalceruem pedagogicznym i kierunkowym, którzy nie
byli w stanie znaleźć zatrudnienia w oświacie publicznej, a tym samym powiększyli grono
korzystających z zasiłków i innych świadczeń socjalnych.
Z uwagi na powyższe, w termirue przewidzianym w ustawie liczymy na odpowiedź,
która konkretnie określi program działań Ministerstwa Edukaqi Narodowej zmierzający do
ponownego wprowadzenia w przedszkolach publicznych zajęć dodatkowych,
prowadzonych przez wyspecjalizowane podmioty.
Z poważaniem
Prezes
Zaradu Fundacji