Torkwes − wizytówka Celta

Najbardziej charakterys−
tyczną ozdobą, atrybutem,
który w ikonografii należy
wiązać z kulturą celtycką,
jest sztywny metalowy na−
szyjnik, tak zwany torkwes.
Sama forma naszyjnika zna−
na jest już z epoki brązu i jej
genezę należy prawdopo−
dobnie wiązać z Persami.
Bez wątpienia jednak to Cel−
tom właśnie przypadł udział
w rozpowszechnianiu tej
ozdoby w starożytnej Euro−
pie. Torkwes pojawia się w
rodzimej sztuce celtyckiej,
w sztuce greckiej, rzymskiej
oraz w antycznej historio−
grafii, jest znany ze znale−
zisk grobowych, depozytów
wotywnych i skarbów.
Termin torkwes pocho−
dzi od łacińskiego słowa
torquis, będącego określe−
niem naszyjnika wykonane−
go ze skręconych drutów.
Częściej spotykanymi od−
mianami torkwesa były jed−
nak ozdoby wykonane z wy−
giętego pręta lub rurki z
przypominającymi piecząt−
ki zakończeniami. Bogate
zdobienie końcówek było
powszechne szczególnie
wśród okazów z okresu
wczesnolateńskiego (poł. V
wieku − IV wiek przed Chr.),
w przeważającej ilości przy−
padków reliefowy orna−
ment, składał się z moty−
wów roślinnych, zwierzę−
cych czy przedstawień ma−
sek ludzkich. Większość
znanych torkwesów została
wykonana ze złota lub brą−
zu, zdarzają się jednak eg−
zemplarze srebrne i żelaz−
ne. Późniejsze modele na−
szyjników charakteryzuje
skromniejsze zdobnictwo i
pieczątkowate lub kuliste,
polerowane zakończenia.
Polibiusz, żyjący w II
wieku przed Chrystusem gre−
cki historyk, opisuje wojo−
wników celtyckich, którzy
szli do walki nadzy “a wszy−
scy znajdujący się w pier−
wszych szeregach byli ozdo−
I hippisi czerpali z celtyckiej kultury
Torkwes −
wizytówka Celta
Celtowie byli doskonałymi rzemieślnikami. Naj
bar
dziej
Najbar
bardziej
rozpowszechnionym metalem było żelazo, z którego
wykonywali uzbrojeni
uzbrojeniee, narzędzia i ozdoby. Jubilerzy
wprowadzili wiele nowych technik
na
technik,, a wśród nich
na−−
kładanie emalii i srebrzenie
srebrzenie..
bieni złotymi naszyjnika−
mi...” O słabości Celtów,
zarówno kobiet jak i męż−
czyzn, do złotej biżuterii,
pisał w I wieku przed Chr.
wień Galów wystawionego
ok. 220 roku przed Chr. dla
upamiętnienia zwycięstwa
Attalosa I. Przedstawiony w
marmurze, a oryginalnie za−
podobnie o wysokiej pozy−
cji społecznej zmarłej świad−
czy wyposażenie grobu od−
krytego w Reinheim (Nie−
mcy). Kobiecy pochówek
Kamienny wizerunek galij−
skiego boga, znaleziony w
Euffigneix we Francji z II −
I w. przed Chr. z torkwesem
na szyi
Torkwes − nieodłączny atrybut Celtów
Diodor Sycylijski, on rów−
nież wspomina o ciężkich
wykonanych ze złota tork−
wesach. Relacje autorów an−
tycznych można skonfron−
tować z dziełami antycznej
sztuki plastycznej. Zacho−
wana w rzymskiej kopii rze−
źba Umierający Gal to część
składowa zespołu przedsta−
Na okładce: Mark Mossep z Newlyn w Kornwalii (Anglia)
rozpala ogień. Kiedy kamienie znajdujące się w palenisku
rozrzażą się do czerwoności, będzie można piec świeże
mięso. Grupa "Jackie Wood" na pewno nie dozna uczucia
głodu.
fot. Maciej Urbanowski
pewne w brązie, osuwający
się na tarczę mężczyzna, ma
na sobie jedynie torkwes.
Złote, bogato ornamen−
towane naszyjniki świadczy−
ły zapewne o statusie i bo−
gactwie ich właścicieli, przy−
należności do elit plemien−
nych czy pełnieniu jakichś
ważnych funkcji. Prawdo−
datowany na pierwszą poło−
wę IV wieku, zawierał mię−
dzy innymi złoty torkwes,
którego zakończenia zdo−
bione były przedstawienia−
mi głów ludzkich i lwich.
Masywny naszyjnik po−
chodzi z celtyckiego grobu
“książęcego”, odkrytego w
Waldalgesheim (Niemcy).
Pod kurhanem, w kamien−
nej komorze obok licznych
cennych przedmiotów znaj−
dował się złoty torkwes wa−
żący ok. 204 g, zdobiony
motywami roślinnymi w
tzw. stylu waldalgeshaims−
kim. Cały pochówek przy−
należy do drugiej połowy
IV wieku przed Chr.
Jeden z najcięższych cel−
tyckich naszyjników pocho−
dzi ze skarbu odkrytego w
Snettisham, w Wielkiej Bry−
tanii. Wykonany ze srebra i
złota torkwes uformowany z
wielokrotnie skręconych
drutów, o zakończeniach
przypominających pętelki
ważył 1.080 g.
Około II wieku przed
Chr. charakterystyczna dla
Celtów ozdoba szyi poja−
wiała się również na mone−
tach, dość często przedsta−
wienia te były prezentowa−
ne w sposób schematyczny.
Celtycki torkwes nie był
jedynie ozdobą czy wyznacz−
nikiem statusu, a stanowił z
pewnością jakiś element kon−
cepcji religijno−mitologicz−
nych związanych z bóstwami
i herosami. Pojawianie się
Gazeta Biskupińska
Biskupińska, Adres redakcji: Biskupin, półwysep, tel. (052) 30−25−280; Wydawca: Wydawnictwo
Dominika Księskiego "Wulkan", Pałuki, pismo lokalne, Żnin, pl. Wolności 7; Redaktor naczelny: Dominik
Księski; Anioł Stróż: Roksana Chowaniec. Reporterzy: Sara Matuszewska, Maciej Urbanowski, Jacek
Mielcarzewicz, Ala Dużyk−Witkowska. Skład i łamanie: Ewa Pawlicka; Korekta: Zbigniew Meller..
Opracowanie graficzne: Leszek Malak.