Celtyckie symbole są wśród nas

Skąd wziął się horror vacui?
Celtyckie symbole
są wśród nas
Celtowie osiągnęli wysoki poziom cywilizacyjny. Ich bogata kultura
i sztuka przetrwała do czasów współczesnych m.in. w postaci
zagadkowych wzorów i symboli. Ich znaczenie starają się poznać
obecni badacze ich historii.
Celtycka sztuka była nie−
zwykle bogata i barwna.
Określa się ją mianem “sztu−
ki małych przedmiotów”,
co ma podkreślić fakt, że
celtyccy artyści ozdabiali
najróżniejszymi motywami
przedmioty codziennego
użytku. Początkowo poja−
wiająca się symbolika była
wynikiem oddziaływania
różnych kręgów cywiliza−
cyjnych, na przykład spirale
zaczerpnięto ze źródeł anty−
cznych i bliskowschodnich.
W V wieku rozwinął się
charakterystyczny styl krzy−
woliniowy, który rozprze−
strzenił się na cały obszar
świata celtyckiego.
Najbardziej rozpoznawa−
lnym symbolem były spira−
le. Występują one na rozma−
itych przedmiotach. Te
krzywoliniowe wzory wska−
zują, że celtyccy artyści nie
znosili pustej przestrzeni. Pó−
źniej zaczęto określać to
mianem “horror vacui”. Mi−
strzowie tworząc swoje dzie−
ła odchodzili od ścisłej sy−
metrii na rzecz płynnych
form i linii. W efekcie po−
wstawały unikalne wzory.
Obecnie trudno jest ustalić
symbolikę tych niezwy−
kłych ornamentów. Auto−
rzy antyczni odnotowali
upodobanie Celtów do me−
tafor. Stąd też podejrzewa
się, że te abstrakcyjne moty−
wy mogły być odzwiercied−
leniem skomplikowanych
konstrukcji słownych, jakie
spotykamy w późniejszej śre−
dniowiecznej literaturze Ir−
landii, Walii i Brytanii.
Charakterystycznym moty−
wem był także tzw. wieczny
węzeł − złożony z ciągłej
linii, bez początku i końca.
Rozwinął się on z plecion−
ki. W późniejszych czasach
w Irlandii, gdzie kultura
celtycka przetrwała najdłu−
żej, tamtejsi skrybowie wy−
korzystywali motyw wiecz−
nego węzła. Stanowił on
dla nich idealny symbol
boskiej
nieskończoności
oraz różnorodności jego
stworzenia.
właściwości. Roczny cykl ży−
cia drzew wiązano ze śmier−
cią, odradzaniem i wzrostem,
a ich długie życie kojarzono
z długowiecznością.
Oprócz motywów roś−
linnych w sztuce celtyckiej
występowały wyobrażenia
zoomorficzne: skrzydlate be−
stie lub hybrydy. Przykła−
Oto stary, celtycki motyw plecionki, przejęty następnie od
Celtów przez mnichów, dla których stał się symbolem
boskiej nieskończoności.
W wierzeniach celtyckich
przyroda odgrywała specjalną
rolę, co znalazło odzwiercie−
dlenie także w sztuce. Częste
motywy liści, kwiatów oraz
roślin, tworzące niezwykle
skomplikowane i barwne wzo−
ry pokrywały duże powierzch−
nie na tarczach lub pochwach
mieczy. Daleko posunięta sty−
lizacja sprawiła, że trudno jest
rozpoznać poszczególne gatun−
ki. Specjalną symbolikę dla
Celtów miało “drzewo życia”
(jeden z jego wizerunków
zamieszczamy na okładce).
Lud ten wykorzystywał w
swoich rytuałach drzewa,
przypisywali im magiczne
dem może być rogate bós−
two przedstawione na kotle
z Gunderstrup, trzyma ono
w jednej ręce węża z głową
barana. Baran na tym relie−
fie był symbolem męskiej
płodności, którą artysta po−
łączył z falliczną symboli−
ką węża. Z kolei sam wąż
kojarzył się z procesem od−
radzania. W Galii występu−
ją rzeźby potworów celtyc−
ko−liguryjskich. Monstra z
wielkimi zębami i szpona−
mi, zjadające ludzkie głowy
były uosobieniem triumfu
śmierci. Również ptaki w
celtyckiej kulturze miały
określone znaczenie. Naj−
potężniejszym ptasim sym−
bolem był orzeł utożsamia−
ny w rytuałach z bogiem
słońca (później w tradycji
wczesnochrześcijańskiej
skojarzony został ze św. Ja−
nem Ewangelistą). W po−
dobny sposób z rozmaitymi
bóstwami łączono poszcze−
gólne ptaki, na przykład kru−
ka z Badhbh − boginią śmie−
rci, natomiast gęś z brytyj−
ską boginią wojny.
Czy chcesz być modny średniowiecznie?
Spray zamiast
moczu
Uczestnicy festynu, którzy zapragną zmie−
nić swój wygląd, a konkretnie fryzurę,
powinni niezwłocznie (zanim zapał do
zmian image ulegnie nieco ochłodzeniu)
skorzystać z usług celtyckiej fryzjerki.
Zakład mieści się na sta−
nowisku nr 49, a jego specja−
lnością są głównie fryzury
średniowieczne. Po uprzed−
nim zapoznaniu się z ofertą,
można wybrać sobie intere−
sujące uczesanie. Na wzór
dawnych warkoczy robione
są we włosach warkoczyki,
oplatane kolorowymi nit−
Jedną z najważniejszych
idei, która pojawia się w
celtyckiej sztuce, była idea
potrojenia. Artyści przed−
stawiali bóstwa bądź w trój−
kach, bądź jako postać o
trzech twarzach. Odnalezio−
ne w okolicach Reims loka−
lne bóstwo ma tylko jedną
parę oczu, ale zręczna kom−
pozycja wszystkich trzech
nakładających się na siebie
twarzy powoduje, że każda
zdaje się patrzeć w innym
kierunku.
Nie do końca wiadomo,
jakie było znaczenie potrój−
nych głów, niektóre teorie
wskazują, że mają one odz−
wierciedlać ciągłość czasu
(teraźniejszość, przeszłość i
przyszłość) albo kosmosu
(ziemi, niebios i podzie−
mi). Innym świadectwem
idei potrojenia był sposób
przedstawiania Bogini Mat−
ki, związanej z kultem płod−
ności. Na niektórych relie−
fach wszystkie trzy bóstwa
były identyczne, natomiast
odkryte na terenie Niemiec
wyobrażenie przedstawiało
trzy boginie w różnym wie−
ku, co miało wyrażać upływ
czasu i przemijanie.
Niestety do naszych cza−
sów przetrwał tylko ułamek
ich ogromnego dorobku.
Współcześni badacze stara−
ją się odtworzyć bogatą
symbolikę celtycką na pod−
stawie zachowanych świa−
dectw materialnych, a także
w oparciu o kulturę Irlan−
dii, Walii, gdzie kultura
celtycka przetrwała do dziś.
SARA
MATUSZEWSKA
kami lub rzemieniami. Mo−
żna je nosić nawet przez
tydzień (rekord trwałości to −
bagatela! − trzy miesiące).
Dla panów jest “wściekły
Celt”. To fryzura z tradycji
celtyckiej, polegająca na sta−
wianiu włosów na wapno.
Możliwe jest również
kolorowanie włosów. Tym
razem nie tradycyjnie, po−
nieważ Celtowie farbowali
swe czupryny końskim mo−
czem. W Biskupinie stosuje
się barwny spray.
TOMASZ
ROGACZ