Celtowie

Za kolebkę tego ludu
uważa się zachodnią część
tzw. kultury halsztackiej,
obejmującą obszary od
Czech po Masyw Centralny
i od Alp po Śródgórze nie−
mieckie. Począwszy od VI
w. przed Chr. ta wojownicza
ludność opanowała znaczne
połacie Europy od Półwy−
spu Iberyjskiego i Wysp
Brytyjskich na południu i
zachodzie po Kotlinę Kar−
packą na wschodzie. Celto−
wie utworzyli swoje pań−
stwa także w północnej Ita−
lii, w Macedonii, a nawet
na terenie Azji Mniejszej
wokół dzisiejszej stolicy Tu−
rcji − Ankary. Na początku
IV w. przed Chr. Celtowie
dotarli także na ziemie pol−
skie, zasiedlając Śląsk środ−
kowy i Wyżynę Głupczyc−
ką, a w 1 poł. III w. przed
Chr. − również obszar za−
chodniomałopolskiej wyży−
ny lessowej i tereny dorze−
cza górnego Sanu. Przez nie−
omal trzy stulecia wojowni−
cy celtyccy siali postrach
wśród mieszkańców antycz−
nych państw w basenie Mo−
rza Śródziemnego. Do naj−
bardziej spektakularnych ak−
cji militarnych Celtów tam−
tych czasów należy najazd
na Italię i zdobycie Rzymu
(387/386 r. przed Chr.) oraz
złupienie słynnego sanktua−
rium w Delfach (279 r. przed
Chr.), związane z ostatnią
falą wielkich najazdów cel−
tyckich, których celem by−
ły Macedonia i Grecja. Po−
czynając od końca III w.
przed. Chr. epoka hegemo−
nii celtyckiej w Europie po−
woli zbliżała się ku końco−
wi. Napór rosnącego w potę−
gę Rzymu od południa i
ekspandujących plemion ge−
rmańskich od północy do−
prowadził w ciągu ostatnie−
go stulecia przed. Chr. do
upadku cywilizacji i nieza−
Celtowie
Celtowie − przez Greków zwani Keltoi lub Galatae
Galatae,,
przez Rzymian określani jako
Galli lub
Celtae −
są pierwszym, znanym z imienia ludem w dziejach
barbarzyńskiej Europy. Ich początki spowija mgła
tajemnicy, niewątpliwie jednak był to lud o korze−
niach europejskich, który posługiwał się starożyt−
nym indoeuropejskim językiem − celtyckim, wciąż
żywym w Irlandii, Szkocji, W
alii czy Bretonii
Walii
leżności politycznej wię−
kszości plemion celtyckich.
W sposób nieprzerwany ich
kultura rozwijać się mogła
jedynie na obrzeżach daw−
nej Celtyki, które nie zosta−
jest ogromny. W czasie swo−
ich niezliczonych wędrówek
stykali się oni z całokształ−
tem osiągnięć cywilizacyj−
nych wysoko rozwiniętych
państw starożytnych. Powra−
W ten sposób wykształciła
się niezwykła sztuka celtyc−
ka, która w odróżnieniu od
realistycznej sztuki greckiej
czy rzymskiej posługiwała
się abstrakcyjną symboliką
Charakterystyczna fryzura celtycka − włosy usztywnione wapnem i zaczesane do tyłu −
fragment rzeźby "Umierający Gal" z Pergamonu
ły włączone do Imperium
Romanum − czyli głównie
w Irlandii. We wczesnym
średniowieczu Celtowie wy−
spiarscy (Iro−Szkoci) ode−
grali zasadniczą rolę w
kształtowaniu chrześcijań−
skich korzeni Europy.
Wkład kulturowy Cel−
tów w rozwój cywilizacyjny
tzw. Europy barbarzyńskiej
Na okładce: Daniel Malczyk wraz z zespołem "Dun An
Doras" przyjechał do Biskupina prosto z Pragi. Mimo
zmęczenia i dokuczliwego burczenia w brzuchu wystąpili
pierwszego dnia festynu przed biskupińską publicznoś−
cią, wykonując własne utwory oparte na tradycyjnej
muzyce irlandzkiej.
fot. Maciej Urbanowski
cając na swoje własne tereny
lub kolonizując nowe, któ−
re odtąd stawały się “celtyc−
kie”, Celtowie twórczo prze−
twarzali wzorce antyczne,
nierzadko wzbogacając je o
własne, oryginalne rozwią−
zania. Zjawisko to obejmo−
wało zarówno rozmaite za−
gadnienia z zakresu kultury
materialnej jak i duchowej.
dla wyrażenia ukrytych tre−
ści mistycznych. Od przed−
stawicieli cywilizacji anty−
ku Celtowie przejęli umie−
jętność stosowania pisma, po−
sługując się − zależnie od
regionu − alfabetami: grec−
kim, łacińskim lub fenic−
kim. Tą samą drogą Celto−
wie opanowali umiejętność
wytopu żelaza i wykorzy−
stywania go na skalę maso−
wą. Wiele narzędzi żelaz−
nych, które rozpowszechni−
li oni przeszło 2.000 lat
temu, jak np. młotek, noży−
ce czy pilnik, w identycznej
formie wykonywane były je−
szcze w XIX wieku. Podob−
na sytuacja ma miejsce w
odniesieniu do szeregu te−
chnik związanych z odlew−
nictwem metali koloro−
wych, stosowaniem emalii,
wyrobem szkła, zastosowa−
niem koła garncarskiego,
czy wreszcie biciem monet.
Do oryginalnych wynalaz−
ków celtyckich należą na−
czynia klepkowe, przede
wszystkim stosowana do dzi−
siaj beczka oraz szereg ele−
mentów odzieży, z których
wywodzą się współczesne
spodnie, buty i odzież weł−
niana. W spadku po Celtach
pozostał do dziś szereg nazw
geograficznych − miast,
rzek, gór − rozsianych po
całej Europie. Jedną z nich
jest historyczna nazwa
Czech − Boiohemum − utwo−
rzona od nazwy celtyckiego
plemienia Bojów.
Dzięki przekazom auto−
rów antycznych i licznym
znaleziskom archeologicz−
nym, dysponujemy dość roz−
ległą wiedzą na temat wy−
glądu, strojów i codzien−
nym życiu Celtów. Celto−
wie nie dbali specjalnie o
higienę, o czym zdają się
świadczyć częste zakażenia
robaczycą i jamy wypełnio−
ne śmieciami na oppidum w
Manching. Pisarze klasycz−
ni podkreślają jednocześnie,
jak dużo uwagi poświęcali
oni swoim ciałom i wło−
som, co szło w parze z ich
zamiłowaniem do biżuterii
i kolorowych ubrań. Dobry
przykład stanowią brody,
które noszono w formie buj−
nego zarostu wraz z sumias−
tymi wąsami, czasami zawi−
Gazeta Biskupińska
Biskupińska, Adres redakcji: Biskupin, półwysep, tel. (052) 30−25−280;
Wydawca: Wydawnictwo Dominika Księskiego "Wulkan", Pałuki, pismo lokalne, Żnin, pl. Wolności 7;
Redaktor naczelny: Dominik Księski; Anioł Stróż: Roksana Chowaniec.
Reporterzy: Sara Matuszewska, Maciej Urbanowski, Jacek Mielcarzewicz.
Skład i łamanie: Ewa Pawlicka; Korekta: Zbigniew Meller..
Opracowanie graficzne: Leszek Malak.