Uchwała Rady Głównej Związku Zawodowego Prokuratorów i
Transkrypt
Uchwała Rady Głównej Związku Zawodowego Prokuratorów i
Uchwała Rady Głównej Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP w sprawie zwrotu kosztów przejazdu. Rada Główna Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury Rzeczpospolitej Polskiej w związku z licznymi interpelacjami prokuratorów zwraca uwagę na pilną potrzebę ujednolicenia zasad zwrotu kosztów przejazdu prokuratorom zamieszkującym poza siedzibami jednostek organizacyjnych prokuratur, w których pełnią słuŜbę, a takŜe prokuratorom wykorzystującym samochody prywatne dla celów słuŜbowych. Obowiązujące aktualnie zasady zwrotu kosztów przejazdu w róŜnych jednostkach prokuratur na terenie całego kraju kształtowane są w sposób całkowicie dowolny i w oderwaniu od obowiązujących przepisów prawa. Praktyka stosowana w tym zakresie wypełnia cały wachlarz moŜliwych rozwiązań począwszy od odmów zwrotu poniesionych kosztów poprzez ich częściową refundację, a na pełnym zwrocie kosztów poprzestając. Zwrot kosztów przejazdu prokuratora z miejsca zamieszkania do jednostki organizacyjnej prokuratury zgodnie z art. 56 ust. 3 Ustawy o Prokuraturze, przysługuje w razie uzyskania zgody przełoŜonego na zamieszkiwanie w innej miejscowości aniŜeli siedziba jednostki, w której pełni słuŜbę. Koszty te ustala się na zasadach obowiązujących przy ustalaniu naleŜności przysługujących pracownikom z tytułu podróŜy słuŜbowej na obszarze kraju. Wysokość oraz warunki ustalania naleŜności z tytułu podróŜy słuŜbowej odbywanej na obszarze kraju określone zostały w rozporządzeniu Ministra pracy i polityki społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. (Dz.U. Nr 236, poz. 1990 z późn. zm.). Zgodnie z tym rozporządzeniem koszty przejazdu uzaleŜnione są od rodzaju środka lokomocji, jakim poruszał się pracownik w podróŜy słuŜbowej, a te określone są przez pracodawcę z zastrzeŜeniem, Ŝe nie moŜe on zmusić pracownika do wykorzystywania w podróŜy słuŜbowej własnego pojazdu. Biorąc pod uwagę obecnie planowane zmiany wskazanego rozporządzenia kwota dla pojemności 900 cm3 wzrosnąć ma do 1,01 zł za km. W uzasadnieniu proponowanej nowelizacji przyjęto zgodnie z rzeczywistością wzrastające koszty eksploatacji pojazdów, zwłaszcza rosnące ceny paliw. Tak wiec juŜ chociaŜby z tej przesłanki moŜna interpretować, Ŝe ratio legis ustawodawcy jest takie aby uprawnieni beneficjenci otrzymywali pełną realną kwotę poniesionych kosztów dojazdu a nie jedynie iluzoryczne, czy wręcz symboliczne kwoty, które w Ŝadne sposób nie pokrywają nawet najtańszych form podróŜy. Wystarczy prześledzić rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów uŜywania do celów słuŜbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy. (Dz.U.2002.27.271 ) aby stwierdzić, Ŝe stawki za km dla pojazdów o odpowiedniej pojemności skokowej silnika były systematycznie zmieniane stosownymi zarządzeniami Ministra transportu, Ŝeglugi i łączności w sprawie uŜywania samochodów osobowych, motocykli i motorowerów do celów słuŜbowych – adekwatnie do rosnących cen paliw. Dopiero od dnia od dnia 14.11.2007r. zatrzymały się na poziomie 0,8358 za km. Reasumując motywacją prawodawcy było i jest zapewnienie realnego zwrotu kosztów za dojazdy. Z uwagi na czas pracy prokuratora określony zgodnie z art. 46 Ustawy o prokuraturze wymiarem jego zadań (w tym pełnienie całodobowych dyŜurów), a takŜe charakter słuŜby prokuratorskiej i związane z tym zagroŜenia, jak równieŜ likwidację wielu dogodnych połączeń komunikacji publicznej zasadą w przypadku wyraŜenia przez prokuratora chęci wykorzystywania własnego pojazdu do celów słuŜbowych powinien być zwrot kosztów przejazdu tym środkiem. Wówczas to prokuratorowi przysługuje zwrot kosztów w wysokości stanowiącej iloczyn przejechanych kilometrów przez stawkę za jeden kilometr przebiegu, ustaloną przez pracodawcę, która nie moŜe być wyŜsza niŜ ryczałtowe stawki określone w odrębnych przepisach. Jednocześnie zgodnie z wyrokiem Sądu NajwyŜszego z dnia 13.05.2008 roku (I PZP 8/08), uznać naleŜy, Ŝe zwrot tych kosztów stanowić powinien „rzeczywistą rekompensatę” wydatków związanych z podróŜą dla celów słuŜbowych. Nadto, Sądu Okręgowego w Koszalinie w wyroku z dnia 26.04.2005 roku sygn. Akt IV P 36/03 stwierdził, iŜ „do obowiązków pracodawcy naleŜy ponoszenie wszelkich kosztów związanych z pracą, a obowiązek ten nie moŜe być przerzucany na pracownika”. W uzasadnieniu powyŜszego wyroku Sąd słusznie zauwaŜa, Ŝe kwota zwrotu kosztów uŜytkowania samochodu prywatnego do celów słuŜbowych winna pokrywać nie jedynie koszty paliwa, ale równieŜ koszty związane z eksploatacją samochodu. Cytowane stanowisko Sądu Okręgowego w Koszalinie zostało w całości zaakceptowane przez Sąd NajwyŜszy w wyroku z dnia 5.12.2006 roku (IIPK 94/06) zapadłym w wyniku rozpoznania kasacji sprawie IVP 36/03 Sądu Okręgowego w Koszalinie. W świetle brzmienia przywołanego wyŜej art. 56 ust. 3 Ustawy o Prokuraturze, powyŜsze zasady mają zastosowanie równieŜ do kosztów przejazdu do pracy. W praktyce pracy prokuratorów róŜnych jednostek na terenie kraju zauwaŜyć moŜna, Ŝe powyŜsze uprawnienie częstokroć jest tylko iluzoryczne. Po pierwsze wspomniane juŜ ograniczenie połączeń komunikacji publicznej z miejsca zamieszkania prokuratorów (częstokroć zamieszkujących w warunkach wiejskich lub podmiejskich) wyklucza sprawne dotarcie do miejsca pracy, a tym bardziej miejsca zdarzenia, w którym udział prokuratora jest obligatoryjny. W tym miejscu zaznaczyć naleŜy, Ŝe policja coraz częściej odmawia „zapewnienia transportu prokuratorowi”, tłumacząc się brakiem takiego obowiązku i oszczędnościami paliwa. NiezaleŜnie od tego podkreślić naleŜy, iŜ juŜ sam czas przejazdu środkami komunikacji publicznej, a takŜe czas jaki upłynie od chwili powiadomienia prokuratora o zdarzeniu - przy uwzględnieniem niewielkiej i z roku na rok malejącej dostępności takich środków - do chwili przybycia przez niego do miejsca wykonywania pracy, czy teŜ na miejsce zdarzenia, w istocie wyklucza moŜliwości pełnienia efektywnego dyŜurów. Podobną argumentację naleŜy odnieść do obowiązków wykonywanych przez prokuratorów poza godzinami urzędowania ze względu na wynikający z ustawy zadaniowy czas pracy. Konieczność dostosowania się do czasu odjazdu nierzadko ostatniego środka komunikacji publicznej, z pewnością wywiera negatywny wpływ zwłaszcza na gruncie jakości pracy w Prokuraturze. Praktyka zaistniała w całym kraju jest bardzo zróŜnicowana. Dla zobrazowania tej sytuacji posłuŜyć mogą przykłady niŜej przytoczone. W okręg bielsko-bialski zastosowano interpretację uprawnienia z art. 56 ust. 3 Ustawy o Prokuraturze na mocy, której przysługuje prokuratorom uprawnienie do rozliczenia kosztów dojazdu w wysokości najniŜszego biletu miesięcznego PKP, co praktycznie wyklucza przy obecnych połączeniach kolejowych moŜliwość skorzystania z tego środka komunikacji i zmusza prokuratora do podróŜy swoim samochodem po kosztach wielokrotnie wyŜszych. W prokuraturach okręgu ostrowskiego w chwili obecnej przysługuje stawka 0,25 zł za km i została niedawno zmniejszona ze stawki 0,40 zł za km. Tymczasem, kaliski Sąd (a więc obszar działania prokuratury okręgu ostrowskiego) od 30.12.2011 r. zwiększył stawkę za kilometr przejazdu, w przypadku pojazdów o poj. do 900 cm3 – do kwoty 0,50 zł, a w przypadku pojazdów o większej pojemności – do kwoty 0,65 zł., urealniając ją w stosunku do obecnych cen paliwa. Natomiast w prokuraturach okręgu gliwickiego obowiązują zasady określone zarządzeniem Prokuratora Okręgowego nr 137/11 z dnia 30 grudnia 2011 roku określające sposób zasad zwrotu kosztów dojazdu prokuratorów do miejsca pełnienia słuŜby w wysokości równowartości ceny miesięcznego biletu imiennego na przejazd najtańszym środkiem komunikacji publicznej pomiędzy miejscowością zamieszkania a miejscowością będącą siedzibą prokuratury , z wykorzystaniem przysługujących prokuratorowi ulg. W tym samym czasie sędziowie zatrudnieni w tymŜe okręgu, składają comiesięczne oświadczenia o ilości kilometrów przejechanych pojazdami stanowiącymi ich własność w związku z dojazdem do miejsca pełnienia słuŜby. Za kaŜdy wskazany kilometr naliczana jest stawka 0,40 złotego. Nadmienić w tym miejscu naleŜy, iŜ w przypadku uŜywania samochodu prywatnego przez prokuratorów okręgu gliwickiego do zadań słuŜbowych ( po uprzednim kaŜdorazowym uzyskaniu zgody Prokuratora Okręgowego na jego uŜycie) zwracana jest stawka w wysokości 0,35 km przy czym ujawniona przez prokuratora ilość kilometrów w oświadczeniu weryfikowana jest przez urzędnika – inspektora do spraw transportu zgodnie z zarządzeniami Prokuratora Okręgowego w Gliwicach nr 138/11 z dnia 30 grudnia 2011 roku w sprawie delegowania i rozliczania kosztów podróŜy słuŜbowych pracowników prokuratury okręgu gliwickiego i nr 1/12 z dnia 4 stycznia 2012 roku w sprawie ustalenia stawki za jeden kilometr przebiegu samochodów osobowych nie będących własnością prokuratury. Ponadto w tymŜe okręgu gliwickim wypłacane biegłym i tłumaczom zwroty kosztów wedle następujących stawek za 1 kilometr : dla samochodów o pojemności skokowej do 900 cm 0,5214 zł, zaś o pojemności skokowej powyŜej 900 cm w wysokości 0,8358 zł. Natomiast koszt uŜycia samochodu słuŜbowego w przeliczeniu na jeden kilometr wynosi 0,77 zł za 1 kilometr przebiegu. Powoduje to niczym nieuzasadnione dysproporcje w warunkach wykonywania pracy sędziów i prokuratorów, z pokrzywdzeniem tych ostatnich. ObniŜenie wysokości zwracanych pieniędzy z tytułu dojazdu do pracy prowadzi do deprecjacji funkcjonariuszy, co do istoty równorzędnego z Sądem organu ochrony prawnej. Zasady rozliczania kosztów dojazdów winny być przecieŜ analogicznie interpretowane zarówno w przypadku sędziów jak i prokuratorów. Za takim stanowiskiem przemawia nie tylko interes obu grup zawodowych ale znajduje ono swoje uzasadnienie w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27 października 2004 r. (sygn.: III SA 2829/03) ; „Jakkolwiek przepisy art. 75 § 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) oraz art. 56 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 21, poz. 206 ze zm.) oraz art. 93 ust. l ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. Nr 30, poz. 179 ze zm.) róŜnią się przesłankami, których spełnienie skutkuje powstaniem uprawnienia do otrzymania takiego zwrotu, to zawarta w nich zasada jest taka sama. Pełnienie określonej funkcji publicznej sędziego, prokuratora czy policjanta - daje prawo do zwrotu kosztów przejazdu z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia słuŜby. Dlatego teŜ otrzymywane z tego tytułu przez funkcjonariuszy publicznych świadczenia powinny być z punktu widzenia obciąŜeń w podatku dochodowym od osób fizycznych traktowane tak samo.” Podkreślić naleŜy, Ŝe bezprawne zaniŜanie zwrotów dojazdów prokuratorom nie moŜe być uzasadniane – tak jak to ma miejsce w praktyce (pismo Prokuratora Apelacyjnego w Łodzi z dnia 4 maja 2012r.) – trudną sytuacją finansową Prokuratury. NaleŜy bowiem poszukiwać innego pola do oszczędności. Prawidłowa polityka pracodawcy powinna eliminować częstokroć występujące „krzyŜowanie się” dojazdów, gdzie przykładowo prokurator z Radomska dojeŜdŜa do Piotrkowa Trybunalskiego, a prokurator z Piotrkowa Trybunalskiego do Radomska, tak sama „wymiana” kadry istniej pomiędzy Prokuraturami Rejonowymi Kalisz – Ostrów Wlkp. Ostrów Wlkp. – Ostrzeszów i wiele innych. Racjonalna polityka kadrowa w zakresie „etatyzacji” pozwoliłaby na zaoszczędzenie publicznych środków, które obecnie są marnowane. Zgodnie ze statutowymi celami naszego związku stojąc na straŜy praw pracowniczych i jednocześnie posiadając uprawnienia określone w art. 23 ust.1 i 2 ustawy z dnia 23 maja 1991r. o związkach zawodowych, występujemy z Ŝądaniem usunięcia stanu niezgodnego z prawem w w/w materii, w kaŜdym przypadku jego zaistnienia, tj. określenia przez kierowników jednostek kosztów wbrew zasadom wynikającym z przytoczonych powyŜej przepisów. Jeśli Prokurator Generalny nie podejmie stosownych kroków zmierzających do wyeliminowania praktyk niezgodnych z prawem, prokuratorzy zmuszeni zostaną do występowania z powództwami do Sądów Pracy, a Związek Zawodowy udzieli im niezbędnej w tym zakresie pomocy. Liczymy jednak iŜ w pierwszej kolejności Prokurator Generalny zwróci się do kierowników jednostek poszczególnych prokuratur celem udzielenia informacji o wydanych na ich obszarze zarządzeniach dotyczących rozliczania kosztów dojazdu, a następnie zajmie stanowisko celem wyeliminowanie praktyki zaniŜania zwrotu kosztów. Wnosimy równieŜ o poinformowanie Rady Głównej Związku o zajętym stanowisku na piśmie.