Uchwała Nr 462/2014 Krajowej Rady Prokuratury z dnia 13

Uchwała Nr 462/2014
Krajowej Rady Prokuratury
z dnia 13 listopada 2014 roku
w sprawie planowanych zmian legislacyjnych dotyczących
zasad wyłaniania kandydatów na stanowisko Prokuratora Generalnego
Krajowa Rada Prokuratury krytycznie odnosi się do planowanej przez
Ministra Sprawiedliwości regulacji prawnej, zakładającej możliwość kandydowania
adwokata i radcy prawnego na stanowisko Prokuratora Generalnego. Niepokój
Rady budzi również zaproponowany sposób wyłaniania kandydatów na
Prokuratora Generalnego. Według zakładanej zmiany przepisów, wyboru swoich
kandydatów spośród adwokatów i radców prawnych, miałyby bowiem dokonywać
odpowiednio Naczelna Rada Adwokacka i Krajowa Rada Radców Prawnych.
Propozycja ta nie znajduje żadnego uzasadnienia merytorycznego, gdyż
ustawowe zadania o charakterze publicznym, jakie ma do spełnienia Prokurator
Generalny, Krajowa Rada Prokuratury oraz Krajowa Rada Sądownictwa, pozostają
w sprzeczności z ustawowymi kompetencjami Naczelnej Rady Adwokackiej
i Krajowej Rady Radców Prawnych, które są organami samorządowymi korporacji
skupiających wolne zawody prawnicze.
Niestosownym jest, aby władze korporacji wolnych zawodów prawniczych,
które mają dbać o interesy swych członków oraz o wysokie standardy
wykonywania zawodów adwokata i radcy prawnego, z zupełnie niejasnych
powodów miały wpływać na wyłanianie kandydatów na Prokuratora Generalnego,
który nie jest reprezentantem żadnej korporacji, lecz stoi na czele instytucji
państwowej, jaką jest Prokuratura. Nie można zaakceptować takiego sposobu
wyłaniania kandydata na Prokuratora Generalnego, który odbywałby się poza
Krajową Radą Prokuratury lub Krajową Radą Sądownictwa. Równie krytycznie
ocenić należałoby przepisy umożliwiające prokuratorowi kandydowanie na
2
Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej lub na Prezesa Krajowej Rady Radców
Prawnych, i to z pominięciem opinii na ten temat wymienionych organów.
Obowiązkiem Krajowej Rady Prokuratury – jako organu stojącego na straży
niezależności prokuratorów – jest przypomnienie, że każda z profesji prawniczych
ma swoje zadania, które w odmienny sposób kształtują systemy kontroli
deontologicznej. Dla adwokata najważniejszym obowiązkiem jest lojalność wobec
klienta, natomiast prokurator jest rzecznikiem interesu publicznego. W przypadku
zawodów prawniczych trudno mówić nawet o jednej etyce w wymiarze
funkcjonalnym, gdyż zawody te dzielą się na dwie grupy: grupę zawodów
o charakterze państwowym i grupę wolnych zawodów prawniczych.
Standardem oczekiwanym przez społeczeństwo w państwie prawa jest
funkcjonowanie takiego wymiaru sprawiedliwości, w którym obowiązki sędziów
i prokuratorów wykonują osoby nie uwikłane w konflikt interesów. I właśnie
z tego powodu prokuratorzy i sędziowie podlegają ograniczeniom, które nie
dotyczą adwokatów i radców prawnych. Prokurator i sędzia nie może angażować
się w działalność polityczną. Tymczasem osoby wykonujące wolne zawody
prawnicze dość często są aktywnymi uczestnikami życia politycznego i partyjnego.
Ustawowe ograniczenia aktywności pozazawodowej dla prokuratorów i sędziów
mają gwarantować bezstronność i niezależność tworząc przesłanki umacniania
prestiżu i autorytetu sprawowanych urzędów. Nie do pogodzenia zatem
z - deklarowaną w ustawie o prokuraturze - apolitycznością i niezależnością
prokuratorów, jest proponowana zmiana, umożliwiająca sytuację, że na czele
prokuratury stanąć może osoba, której ograniczenia te nie dotyczą.
Podstawowym wymiarem niezależności Prokuratora Generalnego jest
pozostawanie w takiej sytuacji zewnętrznej, która gwarantuje zachowanie
bezstronności. Sytuacja taka polega na braku tego rodzaju podległości lub
zaangażowania, które mogłyby skłaniać go do tego, aby obok względów
merytorycznych brać pod uwagę także czynniki osobiste. I nie chodzi w tym
3
przypadku o rzeczywiste zachowanie osoby sprawującej ten urząd, lecz o obawy
społeczne w przedmiocie zachowania obiektywizmu.
Nie ulega wątpliwości, że Prokurator Generalny ma ogromną władzę,
chociażby poprzez nieograniczony dostęp do akt każdej sprawy, czy też
podejmowanie decyzji procesowych. Pełnienie tej funkcji przez adwokata
nieuchronnie wywoływać będzie pytania opinii publicznej o konflikt interesów,
chociażby w przypadkach wnoszenia kasacji, czy uchylania prawomocnych
postanowień o umorzeniu postępowania przygotowawczego w trybie art.
328 k.p.k. w sprawach swoich byłych klientów. Kompetencje Prokuratora
Generalnego obejmują również nominacje prokuratorskie. Trudno o zachowanie
obiektywizmu w tej sferze, w przypadkach odnoszących się do prokuratorów,
którzy mogli wydawać w przeszłości decyzje procesowe niekorzystne dla klientów
byłego adwokata, pełniącego funkcję Prokuratora Generalnego.
W związku z tym Krajowa Rada Prokuratury apeluje do Ministra
Sprawiedliwości, aby odstąpił od propozycji, która byłaby szkodliwa dla
wszystkich korporacji prawniczych, a jednocześnie zagrażała niezależności
i apolityczności prokuratury.
Przewodniczący
Krajowej Rady Prokuratury
Edward Zalewski