audi pokoju

Etyka II: etyczne problemy współczesności 2
Normatywne podstawy ustroju liberalno-demokratycznego (John Rawls, Jürgen Habermas,
Charles Taylor, Alasdair MacIntyre)
Normative grounds of liberal democracy (John Rawls, Jürgen Habermas, Charles Taylor, Alasdair
MacIntyre)
Kod: 0200-SA67F1
Prowadzący: prof. nadzw. dr hab. Andrzej M. Kaniowski
Rodzaj zajęć:: Etyka II, seminarium analityczne
Poziom i wymiar przedmiotu: II; 30 godzin (semestr letni)
Punkty ECTS: 3 punkty
Warunki zaliczenia: wygłoszenie i złożenie referatu bądź złożenie pracy pisemnej
Wymagania wstępne: bierna znajomość języka angielskiego
Proponowany termin: środa 10.15-11.45
Cel zajęć: Przewodnim tematem merytorycznym będzie kwestia normatywnych podstaw istnienia
nowoczesnego państwa oraz pytanie o znaczenie religii z punktu widzenia legitymizacji
państwa oraz jego funkcjonowania, a także pytanie o miejsce religii w sferze publicznej.
Punktem wyjścia analizy dzisiejszych, stojących wobec siebie w opozycji, sposobów
widzenia znaczenia religii w życiu społecznym będzie Kantowska koncepcja „ładu prawnoobywatelskiego” oraz „wspólnoty etycznej”. Ta ostatnia postrzegana jest przez Kanta jako
porządek pod pewnym względem podobny do porządku prawno-obywatelskiego ale zarazem
całkowicie odmiennego – jako porządek konieczny, ale zarazem wtórny w stosunku „stanu
prawno-obywatelskiego”. Jako koncepcja radykalnie przeciwstawna tej koncepcji
kantowskiej, znajdująca zaangażowanych zwolenników dziś w Polsce, dyskutowana będzie
decyzjonistyczna koncepcja „państwa stanu wyjątkowego” oraz pojmowanie państwa i
„tego, co polityczne”, jak też „tego, co społeczne” w ramach tzw. „teologii politycznej”
Carla Schmitta. Na tle tych radykalnie antyliberalnych poglądów omawiane będą stanowiska
kontynuatorów liberalnej tradycji proweniencji kantowskiej: Johna Rawlsa, Roberta
Audiego, Jürgena Habermasa.
Program zajęć:
1. Kantowskie pojmowanie „stanu prawno-obywatelskiego”
2. Kantowska wizja „wspólnoty cnoty”
3. Pojęcie polityczności Carla Schmitta
4. Teologia polityczna: wizja państwa, społeczeństwa, władzy.
5. „Społeczeństwo dobrze urządzone” Johna Rawlsa
6. Idea publicznego rozumu a (rozumne) rozległe doktryny
7. Dyskusja Roberta Audi i Nicholasa Wolterstorffa na temat liberalnej demokracji oraz miejsca
religii w polityce.
8. „Czym żyje państwo, skąd czerpie siłę, która go utrzymuje i zapewnia homogeniczność?”
(Böckenförede) – Habermasowska odpowiedź na pytanie o normatywne podstawy
nowoczesnego państwa.
Literatura podstawowa: (omawiane będą fragmenty wymienionych prac)
1. Kant Immanuel, Metafizyczne podstawy nauki prawa, tłum. W. Galewicz, Kęty 2006
2. Kant Immanuel, Religia w obrębie samego rozumu, Kraków 1993
3. Kant Immanuel, Do wiecznego pokoju, w: Kant Immanuel, O porzekadle: o może być słuszne
w teorii, ale nic nie jest warte w praktyce. Do wiecznego pokoju, Toruń 1995 (lub w I. Kant,
Rozprawy z filozofii historii, Kety 2005)
4. Schmitt Carl, Teologia polityczna i inne pisma, Kraków 2000
5. „Teologia Polityczna”, t. 1 (2003-2004); t. 2 (2004-2005); t. 3 (2005-2006)
6. Böckenförde, Ernst-Wolfgang, Powstanie państwa jako element procesu sekularyzacji, w:
tenże, Wolność – pańswo - Kościół, Kraków 1994, s. 99-121.
7. Rawls John, Liberalizm polityczna, Warszawa 1998
8. Jürgen Habermas, Religia w sferze publicznej, „Krytyka polityczna“, (9/10) 2005, s. 240-251
9. Audi Robert /Nicholas Wolterstorff, Religion in the Public Square. The Place of Religious
Convictions in Political Debate, Lanham, Maryland 1997
10. Weithman P. J., Religion and the Obligations of Citizenship, Cambridge Univ. Press, 2002.