rynek mleka x/2014

RYNEK MLEKA
X/2014
Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów
Mleka
Dorota Śmigielska
Październik 2014
1
1. Pogłowie bydła i informacje ogólne
Populacja bydła w czerwcu 2014 r. liczyła 5 920,4 tys. sztuk i była wyższa o 1,0% (o
60,9 tys. sztuk) niż przed rokiem i o 5,9% wyższa w porównaniu z grudniem 2013 r.
(330,9 tys. sztuk) Również w przypadku pogłowia krów nastąpiły zmiany. Porównując z
analogicznym okresem 2013 roku spadek wyniósł 2,0 % tj. o 51,4 tys. sztuk, do poziomu
2 479,1 tys. sztuk. Natomiast w porównaniu do stanu w grudniu 2013 r. pogłowie wzrosło
o 1,5% tj. o 37,2 tys. sztuk. Pogłowie krów mlecznych osiągnęło poziom 2 309 tys. sztuk,
spadek nastąpił o 2,2%. Spadek pogłowia krów odnotowano głównie w gospodarstwach
indywidualnych o 2,4% oraz w sektorze publicznym o 12,7%. W pozostałym podmiotach
prywatnych ilość utrzymywanych krów mlecznych wzrosła o 10,1%. W konsekwencji w
sektorze prywatnym pogłowie zmalało o 2% do poziomu 2 276 tys. sztuk, a w
gospodarstwach osób prawnych wzrosło o 2,5% do 115,7 tys. sztuk.
Tabela. 1 Pogłowie bydła w czerwcu 2012 – 2014 wg sektorów własnościowych.
Wyszczególnienie
Bydło ogółem
Krowy
Bydło pozostałe
Rok
Ogółem
2012
2013
2014
2012
2013
2014
2012
2013
2014
5776,8
5859,5
5920,4
2578,8
2530,5
2479,1
3198,8
3329,0
3441,3
Sektor
Dynamika
Struktura pogłowia
prywatny publiczny ogółem (w odsetkach) czerwiec ub.r.=100 grudzień ub.r.=100
5696,5
80,3
100,0
100,3
105,0
5778,2
81,3
100,0
101,4
106,1
5839,6
80,8
100,0
101,0
105,9
2543,2
34,8
44,6
98,2
100,4
2495,6
34,9
43,2
98,2
102,5
2444,7
34,4
41,9
98,0
101,5
3153,3
45,5
55,4
102,0
109,1
3282,6
46,4
56,8
104,1
109,1
3394,9
46,4
58,1
103,4
109,3
Źródło: Dane GUS
Tabela. 2 Pogłowie krów w latach 2010-2014 (w tys. sztuk)
Rok
2010
2011
2012
2013
2014
czerwiec
grudzień
czerwiec
grudzień
czerwiec
grudzień
czerwiec
grudzień
czerwiec
Krowy
ogółem
2656
2636
2626
2568
2578
2469
2531
2442
2479
Krowy
pozostałe
118
107
153
122
137
123
170
143
170
Krowy
mleczne
2538
2529
2473
2446
2441
2346
2361
2299
2309
z tego w gospodarstwach
indywidualnych
osób prawnych
2424
114
2417
112
2361
112
2334
112
2328
113
2236
110
2248
113
2186
113
2193
116
Źródło: IERiGŻ – PIB
Pomimo tendencji spadkowych w pogłowiu krów mlecznych sukcesywnie wzrasta
liczba krów podlegających ocenie użytkowości mlecznej, osiągając na koniec sierpnia
2014 roku poziom 742 929 sztuk. Populacja krów ocenianych stanowi ponad 32 % w
ogólnej liczbie krów mlecznych w Polsce.
2
Wykres. 1 Liczba krów ocenianych w 2014 roku
750000
740000
730000
720000
710000
700000
690000
680000
Styczeń
Luty
Marzec Kwiecień Maj
Czerwiec Lipiec Sierpień
Źródło: Dane PFHBiPM
Wraz ze wzrostem liczebności populacji aktywnej, wzrasta również liczba stad
objętych oceną.
Wykres. 2 Liczba stad objętych oceną w 2014 roku
20200
20100
20000
19900
19800
19700
19600
19500
styczeń
luty
marzec kwiecień
maj
czerwiec
lipiec
sierpień
Źródło: Dane PFHBiPM
W sektorze prywatnym pogłowie bydła w czerwcu 2014 r. wynosiło 5 839,6 tys.
sztuk i było o 1,1% większe w stosunku do czerwca 2013 r. oraz o 6,0% większe
porównując z grudniem ubiegłego roku. W indywidualnych gospodarstwach pogłowie
3
kształtowało się na poziomie 5 603,9 tys. sztuk tj. wyższe o 0,8% niż w czerwcu 2013 r.,
oraz o 6,1% wyższe w porównaniu z grudniem ubiegłego roku.
W sektorze publicznym nastąpił spadek liczby utrzymywanych zwierząt o 0,6%,
tj. o 0,5 tys. sztuk w porównaniu ze stanem w czerwcu 2013 r. do poziomu 80,8 tys.
sztuk.
W strukturze stada udział poszczególnych grup wiekowo – użytkowych w
czerwcu 2014 r. przedstawiał się następująco:




Cielęta w wieku poniżej 1 roku
27,2%
Młode bydło hodowlane i rzeźne w wieku 1-2 lat
24,2%
Krowy
41,9%
Pozostałe bydło dorosłe hodowlane i rzeźne w wieku 2 lat i więcej 6,7%
Porównując analogiczny okres 2013 r. odnotowano wzrost liczby cieląt o 0,1% i
pozostałego bydła dorosłego o 1,2%, obniżyła się natomiast liczba młodego bydła w
wieku 1-2 lat o 0,1% oraz udział krów o 1,3%.
Wzrost pogłowia zaobserwowano w 10 województwach. Największy poziom
osiągnął w województwie zachodniopomorskim (o 11,6%) i mazowieckim (o 5,7%). W
pozostałych 6 województwach nastąpił spadek liczby utrzymywanych sztuk, z czego
największy miał miejsce w województwie małopolskim (o 5,6%), świętokrzyskim (o
3,8%) i wielkopolskim (o3,4%).
Największy udział w ogólnym pogłowiu bydła miały województwa: mazowieckie
(19,4%), podlaskie (16,0%), wielkopolskie (15,0%). Najmniejszy natomiast
województwa: lubuskie (1,3%), podkarpackie (1,6%), zachodniopomorskie (1,7%),
dolnośląskie (1,8%), oraz opolskie (1,9%).
2. Skup mleka surowego
Rok kwotowy 2013/2014 zakończył się przekroczeniem krajowej kwoty dostaw o
ponad 166,9 mln kg, tj. o 1,68%. Według danych Agencji Rynku Rolnego po
zastosowaniu współczynnika realokacji opłata za przekroczenie kwoty indywidualnej
dostaw za każde 100 kg wynosi po zaokrągleniu 29,36 zł. Polska musi zapłacić karę 46,4
mln EUR, co stanowi około 193,8 mln PLN.
W okresie od kwietnia do sierpnia 2014 r. do podmiotów skupujących mleko
dostarczono 4,59 mld kg tego surowca, tj. o 6,87% więcej niż analogicznym okresie
ubiegłego roku. W samym lipcu do podmiotów skupujących dostarczono 937,4 mln kg
mleka, tj. o 6,7% więcej niż w lipcu 2013 roku oraz o 2,1% więcej niż w czerwcu 2014
roku. W sierpniu skup wyniósł 9,15,9 mln kg mleka i był o 7,3% większy niż w sierpniu
2013 r. Na dzień 31 sierpnia 2014 roku, stopień wykorzystania kwot indywidualnych
wynosi 46,71%, natomiast szacunkowy stopień wykorzystania krajowej kwoty dostaw
jest na poziomie 46,31%. W sytuacji, gdy dynamika skupu utrzyma się na podobnym
4
poziomie jak w ostatnich miesiącach, wysokość przekroczenia przez Polskę krajowej
kwoty dostaw może wynieść ponad 8%.
Wykres. 3 Skup mleka w latach 2012 – 2014 w mln kg
1000
950
900
850
800
750
700
650
I
II
III
IV
V
2012
VI
VII
2013
VIII
IX
X
XI
XII
2014
Źródło: ARR
Również w Unii Europejskiej w czerwcu skup mleka wykazał tendencję wzrostowe.
Do podmiotów skupujących mleko w całej UE trafiło 12,7 mln ton mleka, tj. o 505 tys.
ton więcej niż w analogicznym okresie 2013 roku (o 4,1% więcej).
Wykres. 4 Skup mleka w UE w tys. ton (czerwiec 2014)
3000
2500
2000
1500
1000
0
Niemcy
Francja
Wielka…
Holandia
Polska
Włochy
Irlandia
Hiszpania
Dania
Belgia
Austria
Szwecja
Czechy
Finlandia
Portugalia
Litwa
Węgry
Rumunia
Łotwa
Słowacja
Estonia
Grecja
Bułgaria
Słowenia
Chorwacja
Luksemburg
Cypr
500
Źródło: Miesięczna analiza Polskiej Izby Mleka
5
Od stycznia do czerwca 2014 roku najwięcej mleka skupiły podmioty w Niemczech,
Francji, Wielkiej Brytanii, Holandii i Polsce.
Wykres. 5 Skup mleka w Unii Europejskiej w tys. ton (I 2014-VI 2014)
Niemcy
Francja
Wielka Brytania
Holandia
Polska
Włochy
Irlandia
Hiszpania
Dania
Belgia
Austria
Szwecja
Czechy
Finlandia
Portugalia
Węgry
Litwa
Rumunia
Słowenia
Łotwa
Estonia
Grecja
Słowacja
Chorwacja
Bułgaria
Luksemburg
Cypr
16000,00
14000,00
12000,00
10000,00
8000,00
6000,00
4000,00
2000,00
0,00
Źródło: EUROSTAT
3. Ceny skupu mleka
Od początku 2014 roku na rynku mleczarskim można zauważyć tendencję spadkową
cen skupu mleka. W lipcu bieżącego roku hodowcy średnio za 100 litrów mleka dostali
netto 133,97 zł, tj. 1% mniej niż miesiąc wcześniej, ale 3% więcej niż w analogicznym
okresie 2013 r. W sierpniu nastąpił kolejny spadek. W tym okresie średnia cena netto
mleka kształtowała się na poziomie 128,17 zł/100l i była niższa o 4,3% w porównaniu z
lipcem 2014 r., oraz o 3,6% niższa w porównaniu z analogicznym okresem 2013 roku.
Wykres. 6 Średnie ceny netto mleka w Polsce w latach 2012-2013 (zł/100 litrów)
160
155
150
145
140
135
130
125
120
115
110
2013
2014
Źródło: ARR
6
Zróżnicowanie cen netto skupu mleka jest bardzo wyraźne w województwach.
Województwami, gdzie hodowcy w miesiącu sierpniu otrzymali najniższe ceny netto
były województwa łódzkie 119,11 zł/100l, świętokrzyskie 120,68 zł/100l, oraz
małopolskie 121,81 zł/100l. Najwyższe ceny netto w sierpniu osiągnęły województwa
dolnośląskie 140,09 zł/100l, opolskie 138,86 zł/100l mleka, oraz lubuskie 138,43 zł/100l
mleka.
Wykres. 7 Średnie ceny netto mleka w województwach ( zł/100 litrów)
145,00
140,00
135,00
130,00
125,00
120,00
115,00
110,00
105,00
140,09
138,86
138,43
130,31
123,04
133,34
133,11
125,03
121,81
119,11
130,30
125,79
123,15
133,04
130,12
120,68
Źródło: Dane ARR, GUS
Średnia cena mleka w Unii Europejskiej - 28 w czerwcu 2014 roku wynosiła
37,69 EUR/100 kg i była o 0,32% niższa niż miesiąc wcześniej. W Nowej Zelandii w
czerwcu cena mleka wyniosła 30,01 EUR/100 kg (mniej o 25,1% niż w maju i o 12,2%
mniej niż w ubiegłym roku). W Stanach Zjednoczonych firmy płaciły 38,88 EUR za 100
kg mleka, tj. o 4% mniej niż w maju, ale o 15,9% więcej niż przed rokiem.
Wykres. 8 Średnie ceny mleka w Unii Europejskiej w EUR/100 kg (czerwiec 2014)
60
50
40
30
20
10
Źródło: Komisji Europejskiej
7
Litwa
Rumunia
Łotwa
Polska
Estonia
Słowacja
Węgry
Bułgaria
Czechy
Portugalia
Słowenia
Chorwacja
Hiszpania
Francja
Belgia
Irlandia
Luksemburg
Niemcy
Austria
Wlk. Brytania
Włochy
Szwecja
Holandia
Grecja
Dania
Finlandia
Cypr
0
4. Produkcja wybranych artykułów mleczarskich
Od stycznia utrzymują się wzrostowe tendencje produkcji większości artykułów
mleczarskich. Produkcja odtłuszczonego mleka w proszku na koniec czerwca 2014 r.
wynosiła 18,2 tys. ton i była o 2,4% wyższa niż w maju i o 55,7% wyższa niż w roku
2013. W lipcu wyprodukowano o 64% więcej niż w analogicznym okresie roku
ubiegłego, ale o 7% mniej w relacji miesięcznej tj. 17 tys. ton.
Wykres. 9 Produkcja OMP (tys. ton)
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
I
II
III
IV
2011
V
VI VII VIII IX
2012
2013
X
XI XII
2014
Źródło: ARR
Produkcja pełnego mleka w proszku jest również większa niż przed rokiem. W
czerwcu 2014 r. wyniosła 3 tys. ton i była o 26% mniejsza niż w maju, ale o 21% większa
niż w analogicznym okresie ubiegłego roku.
Podobnie wygląda produkcja masła. W czerwcu wyniosła 15 tys. ton i była o 2%
niższa niż miesiąc wcześniej jednak o 9% wyższa niż w analogicznym okresie 2013 roku.
W lipcu sytuacja uległa delikatnej poprawie. Produkcja była o 6% wyższa niż w czerwcu
i o 6% wyższa niż w lipcu 2013 roku i wyniosła 16 tys. ton. W miesiącach od stycznia do
lipca produkcja masła wyniosła 104 tys. ton i była o 5% wyższa niż w analogicznym
okresie 2013 roku.
8
Wykres. 10 Produkcja masła (tys. ton)
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
I
II
III
IV
V
2012
VI
VII
2013
VIII
IX
X
XI
XII
2014
Źródło: ARR, GUS
Produkcja serów podpuszczkowych dojrzewających w okresie styczeń – lipiec
wyniosła 180 tys. ton, była o 3% wyższa niż w ubiegłym roku. W czerwcu
wyprodukowano 26 tys. ton, o 0,4% więcej niż w maju i o 4% więcej niż w analogicznym
okresie 2013 roku. W lipcu produkcja wzrosła jeszcze bardziej osiągając poziom 29 tys.
ton. tj. o 10,5% więcej niż w czerwcu i o 13% więcej niż w roku poprzednim.
Wykres. 11 Produkcja serów podpuszczkowych dojrzewających (tys. ton)
30
25
20
15
10
5
0
I
II
III
IV
V
2012
VI
VII
2013
VIII
IX
X
XI
XII
2014
Źródło: ARR
9
5. Ceny artykułów mleczarskich
Oprócz spadku cen skupu mleka, na rynku od początku roku zaobserwować można
również spadek cen artykułów mleczarskich.
Ceny odtłuszczonego mleka w proszku od stycznia 2014 roku systematycznie
spadają. W czerwcu za kg OMP płacono 12,30 zł. Była to cena o 0,4% niższa niż w maju
i o 7% niższa niż w analogicznym okresie 2013 roku. Kolejny miesiąc nie przyniósł
żadnych zmian. Cena była o 8% niższa niż w lipcu 2013 roku, i utrzymała się na
poziomie z czerwca, czyli 12,20 zł/kg.
Wykres. 12 Ceny OMP (zł/kg)
15
14
13
12
11
10
9
8
I
II
III
IV
V
2012
VI
VII
2013
VIII
IX
X
XI
XII
2014
Źródło: ARR, GUS
Według danych Agencji Rynku Rolnego spadły również ceny masła. W czerwcu za
masło w blokach trzeba było zapłacić 15,14 zł/kg, natomiast za masło konfekcjonowane
17,16 zł/kg. W przypadku masła w blokach cena była o 0,4% niższa niż w maju i o 9%
niższa niż w czerwcu 2013 roku. Ceny masła konfekcjonowanego w czerwcu były o 0,3%
niższe w porównaniu z majem i o 1,5% niższe w relacji rocznej. W lipcu cena masła w
blokach delikatnie wzrosła osiągając poziom 15,27 zł/kg i była o 1% wyższa niż miesiąc
wcześniej, ale nadal pozostawała niższa o 13% w porównaniu z analogicznym okresem
2013 r. Za masło konfekcjonowano, tak jak miesiąc wcześniej, producenci otrzymywali
17,16 zł/kg, tj. o 2% mniej niż w ubiegłym roku.
10
Wykres. 13 Ceny masła w blokach (zł/kg)
19
18
17
16
15
14
13
12
I
II
III
IV
V
2012
VI
VII
2013
VIII
IX
X
XI
XII
2014
Źródło: ARR, GUS
W czerwcu bieżącego roku nastąpił również spadek ceny serów podpuszczkowych
dojrzewających. Za ser dojrzewający Edamski w czerwcu 2014 r. płacono 14,85 z/kg,
natomiast za ser Gouda producenci otrzymywali 14,34 zł/kg, co względem maja 2014 r.
stanowi spadek o 1%. W porównaniu z analogicznym okresem roku 2013, spadek ceny
ukształtował się na poziomie 3-5%. Delikatny wzrost cen zanotowany był w lipcu. Ceny
sera Edamskiego wynosiły 14,47 zł/kg i były o 1% wyższe niż w czerwcu, ale o 5%
niższe niż w analogicznym okresie 2013 roku. Za ser Gouda, w lipcu zapłacono 14,96
zł/kg, tj. o 1% więcej niż miesiąc wcześniej jednak o około 7% mniej niż przed rokiem.
Wykres. 14 Ceny sera Edamskiego i Gouda w 2013 roku (zł/kg)
19
18
17
16
15
14
I
II
III
IV
Gouda
V
VI
VII
Edamski
Źródło: GUS, ARR
11
6. Handel zagraniczny
Wartość eksportu produktów mleczarskich w I połowie 2014 roku przekroczyła
kwotę 1 mld EUR tj. o 23% więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Polskie
produkty największym zainteresowaniem cieszą się ze strony konsumentów Unii
Europejskiej. Eksport do krajów wspólnoty w miesiącach styczeń – czerwiec stanowił
64%. Głównymi odbiorcami były: Niemcy – 180 mln EUR, Czechy – 72 mln EUR,
Holandia – 66 mln EUR a także Włochy – 59 mln EUR. Poza krajami Unii Europejskiej
polskie artykuły docierają do Algierii (90 mln EUR), Rosji (77 mln EUR), Chin (25 mln
EUR), Kuby i Arabii Saudyjskiej (po około 15 mln EUR).
Wykres. 15 Struktura geograficzna eksportu polskich artykułów mleczarskich w I
połowie 2014 r.
2
1,5 1,5
14
UE
Algiera
8
Rosja
Chiny
9
Kuba
Arabia Saudyjska
64
Pozostałe kraje
Źródło: Dane Ministerstwa Finansów
Eksport mleka w proszku był na znacznie wyższym poziomie niż w analogicznym
okresie 2013 roku. Wywóz PMP był na poziomie 18 tys. ton tj. o 97% wyższy, a OMP 62
tys. ton, o 92% wyższy. Zainteresowaniem cieszyło się również zagęszczone mleko i
śmietana, których wywieziono 84 tys. ton. Dalszemu zwiększeniu uległ także eksport
serów dojrzewających, jednak dynamika wzrostu była mniejsza niż w ubiegłym roku. Od
stycznia do czerwca wywieziono 73 tys. ton serów dojrzewających (3% więcej w relacji
rocznej), oraz 31 tys. ton serów niedojrzewających (również 3% więcej). Eksport
jogurtów w I połowie roku był tylko o 1% większy niż w 2013 roku i wyniósł 24 tys. ton.
Od początku roku ograniczony został eksport masła i serwatki. Wywóz masła został
zmniejszony o 3% w relacji rocznej i osiągnął poziom 18 tys. ton, natomiast serwatki o
1% i wyniósł 114 tys. ton.
Wzmożone zainteresowanie konsumentów i zakładów przetwórczych przełożyło się
na zwiększenie importu produktów mleczarskich. Jego wartość w miesiącach styczeń –
czerwiec wyniosła około 0,4 mld EUR. Do Polski przywieziono 8 tys. ton pełnego mleka
w proszku (około 2 razy więcej niż w ubiegłym roku), oraz 12 tys. ton odtłuszczonego
mleka w proszku (12,5% więcej w relacji rocznej). Wzrósł także import serów
dojrzewających osiągając poziom 22 tys. ton (17,5% więcej) i serów niedojrzewających,
12
których przywieziono o 5% więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku (11 tys.
ton).
7. Dopłaty do prywatnego przechowywania
W celu złagodzenia skutków rosyjskiego embarga Komisja Europejska podjęła
decyzję o uruchomieniu dopłat do prywatnego przechowywania masła, odtłuszczonego
mleka w proszku oraz niektórych gatunków serów. Stawki w ramach prywatnego
przechowywania masła (o minimalnej zawartości tłuszczu 80%, maksymalnej zawartości
suchej masy beztłuszczowej mleka 2% oraz maksymalnej zawartości wody 16%)
wynoszą: 18,93 EUR/t w odniesieniu do kosztów stałych przechowywania oraz 0,28
EUR/t za każdy dzień przechowywania objętego umową. Stawki w ramach prywatnego
przechowywania odtłuszczonego mleka w proszku (zawierającego maksymalnie 1,5%
tłuszczu, maksymalnie 5% wody oraz minimum 34% białka w suchej masie
beztłuszczowej) wynoszą: 8,86 EUR/t w odniesieniu do stałych kosztów przechowywania
oraz 0,16 EUR/t za każdy dzień przechowywania objętego umową. Wnioski o dopłaty w
przypadku tych dwóch produktów można składać do 31 grudnia 2014 roku. Stawki w
ramach prywatnego przechowywania serów wynoszą: 15,57 EUR/t w odniesieniu do
kosztów stałych przechowywania oraz 0,40 EUR/t za każdy dzień przechowywania
objętego umową. Limit serów objętych dopłatami ustalono dla całej Unii Europejskiej na
poziomie 155 tys. ton. Wnioski również można składać do 31 grudnia 2014 roku, lub do
wyczerpania limitu.
Z nieoficjalnych informacji Komisji Europejskiej wynika, że w pierwszych dniach
obowiązywania programu 87% wniosków dotyczących przechowywania sera pochodziło
z Włoch, które nie są kluczowym eksporterem do Rosji. Rzecznik Komisji Europejskiej
ds. rolnictwa poinformował, że system prywatnego przechowywania sera został
wstrzymany, ze względu na niewspółmierne wartości odnotowane w regionach, które
tradycyjnie nie eksportują znacznych ilości do Rosji. Biorą pod uwagę dostępne dane,
embargiem w przypadku eksportu serów, najbardziej zostały dotknięte Finlandia, Łotwa,
Litwa, Estonia (łącznie 75% unijnej sprzedaży sera do Rosji), oraz Niemcy, Holandia i
Polska. Komisja Europejska ustaliła, ze limit dopłat do prywatnego przechowywania
serów obejmie 155 tys. tom, tymczasem w pierwszym tygodniu Włosi zgłosili
zapotrzebowanie na 74 tys. ton. Dla porównania wnioski z Polski dotyczyły dopłat
jedynie do 60 ton.
Komisja Europejska ponadto przedłużyła okres zakupu interwencyjnego masła i
odtłuszczonego mleka w proszku do końca 2014 roku.
8. Program „Szklanka mleka”.
W ramach wspierania konsumpcji mleka oraz jego przetworów w placówkach
oświatowych, Agencja Rynku Rolnego realizuje program „Szklanka mleka”. W
poprzednim roku szkolnym 2013/2014 z programu skorzystało 2,4 mln dzieci i uczniów
(z tego 96% uczniów tj. 2,2 mln stanowili uczniowie szkół podstawowych),
13
uczęszczających do 14 tys. placówek oświatowych (z tego 87% stanowiły szkoły
podstawowe). W tym czasie wydano łącznie ze środków unijnych i krajowych 150 mln
zł, oraz 1,4 mln zł z Funduszu Promocji Mleka. Od początku realizacji programu w
Polsce wydano 1,12 mld zł, z czego 28,1 mln zł stanowiły środku pochodzące z Funduszu
Promocji Mleka.
9. Fundusz Promocji Mleka
Fundusz Promocji Mleka obsługiwany jest przez Agencje Rynku Rolnego.
Zgromadzone środki wykorzystywane są na wsparcie marketingu rolnego, wzrostu
spożycia mleka oraz jego przetworów. Od stycznia do lipca podmioty skupujące
przekazały 4,8 mln zł. W lipcu bieżącego roku ze środków Funduszu współfinansowano:
targi i wystawy, oraz imprezy informacyjno-edukacyjne m.in. Dziecięca Mleczna Wyspa,
Piknik Mleczny, Dzieciaki Mleczaki, Polskie Mleczne Śniadanie oraz konferencje i
szkolenia.
10. Informacja Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na temat rosyjskiego
embarga
Wprowadzenie embarga spowodowało zamknięcie możliwości eksportu na rynek
rosyjski wielu produktów rolno-żywnościowych, w tym również produktów
mleczarskich. W dniu 20 sierpnia z embarga zostały wyłączone produkty mleczne
pozbawione laktozy, ziemniaki sadzeniaki, cebula dymka, kukurydza cukrowa do siewu
oraz groch do siewu.
Od początku 2014 roku stale odnotowywany jest spadek cen artykułów mleczarskich
na rynkach światowych. W połączeniu z embargo ma to poważny wpływ na zmniejszenie
dochodowości produkcji przetworów mlecznych, co w konsekwencji przekłada się na
spadek cen mleka surowego. W porównaniu ze styczniem 2014 r. krajowe ceny
artykułów mleczarskich spadły o 16% w przypadku masła konfekcjonowanego do 28% w
przypadku OMP. Cena mleka w lipcu w porównaniu ze styczniem była o 10% niższa i
wyniosła 32,04 EUR/100 kg. Zgodnie z przewidywaniami w wyniku embarga ceny
przetworów mlecznych obniżą się o kolejne 10%, niosąc za sobą nieuchronny spadek cen
mleka w skupie. Dane za dwa pierwsze tygodnie września wskazują na stopniową
realizacje tego scenariusza. W ciągu miesiąca od wprowadzenia embargo krajowe ceny
proszków mlecznych spadły od 7,8% (pełne) do 15,3% (chude), cena masła w blokach
obniżyła się o 10,5%, masła konfekcjonowanego o 7,6%, sera Edamskiego o 4,1%, a sera
Gouda o 3,6%. Embargo stanowi bardzo duże zagrożenie dla dotychczasowej wymiany
handlowej pomiędzy Polską a Rosja. Przy założeniu wartości eksportu z 2013 roku
skorygowanych o dotychczasowe tendencje z I połowy bieżącego roku szacuje się, że
Polsce grozi utrata przychodów na poziomie 140-190 mln EUR rocznie.
Przed wprowadzeniem embarga Polska odnotowywała coraz lepsze wyniki wymiany
handlowej z Rosją. W ubiegłym roku Federacja Rosyjska była drugim, po krajach Unii
Europejskiej, największym rynkiem zbytu dla polskich artykułów mleczarskich. Wartość
eksportu do Rosji wyniosła wtedy 140 mln EUR i była o około 69% wyższa niż w roku
14
2012 (83 mln EUR). Wartość eksportu ogółem polskich artykułów mleczarskich w 2013
roku osiągnęła poziom 1,6 mld EUR, a udział eksportu do Rosji wyniósł około 8,5%. W
grupie produktów mleczarskich eksportowanych do Federacji Rosyjskiej dominują sery i
twarogi, których sprzedano prawie 29 tys. ton o wartości 107 mln EUR, co stanowi
ogółem około 76% wartości wywozu do Rosji. W ujęciu wartościowym na drugim
miejscu uplasowały się mleko i śmietana zagęszczona. W porównaniu z 2012 rokiem
wartość eksportu serów i twarogów do Rosji wzrosła o ponad 51%, masła o 111,5%, a
mleka zagęszczonego i śmietany zwiększyła się prawie czterokrotnie. Należy dodać, że
udział eksportowanych serów i twarogów to ponad 15% w eksporcie ogółem tych
produktów. W I półroczu bieżącego roku wartość eksportu do Rosji artykułów
mleczarskich wyniosła ponad 75 mln EUR, co oznacza wzrost o 33% w porównaniu z
analogicznym okresem ubiegłego roku. W tym czasie udział eksportu produktów
mleczarskim do Federacji Rosyjskiej wyniósł 7,8%. W omawianym okresie wartość
wyeksportowanych serów i twarogów wyniosła 55,8 mln EUR, masła 7,6 mln EUR,
mleka i śmietany łącznie 8,7 mln EUR. Wartościowo dynamika wzrostu w porównaniu z
okresem styczeń – czerwiec 2013 r. wyniosła 33%. W przypadku serów i twarogów
wzrosła o 24%, masła, mleka i śmietany niezagęszczonej dwukrotnie, a dla mleka
zagęszczonego i śmietany spadła o 27%.
Poza rynkiem wspólnotowym, na który w 2013 roku trafiło produktów
mleczarskich o łącznej wartości 1,2 mld EUR, oraz rynkiem rosyjskim, polskie produkty
docierają do krajów takich jak: Arabia Saudyjska, Irak, Algieria, Chiny, Indonezja,
Kazachstan, Egipt, Malezja, Jordania, Filipiny, Tajlandia, Kuba, Wietnam, Libia, Nigeria,
Pakistan, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Singapur, Ghana, Jemen, Białoruś, Liban,
Kuwejt, Peru, Izrael, Maroko, Australia, Mołdawia, Japonia, Meksyk, Republika Korei,
Uzbekistan.
Obecnie na rynku rosyjskim realizowane są trzy polskie kampanie promocyjnoinformacyjne, współfinansowane z budżetu Unii Europejskiej:
1. „Jabłka każdego dnia” – luty 2012 – luty 2015. Promocja jabłek realizowana
jest na rynku rosyjskim i ukraińskim. Na kampanie przeznaczono 3,9 mln
EUR, z tego 2,4 mln EUR skierowane jest na rynek rosyjski.
2. „Europejskie mięso – tradycja, jakość i smak” – luty 2013 – luty 2016.
Promocja mięsa wołowego, wieprzowego i wysokiej jakości mięsa
drobiowego realizowana jest na rynku rosyjskim, chińskim i Zjednoczonych
Emiratów Arabskich. Na kampanie przeznaczono 4,7 mln EUR, w tym 1,4
mln EUR na skierowane jest na rynek rosyjski.
3. „Trade milk” – lipiec 2014 – czerwiec 2017. Promocja przetworów
mleczarskich realizowana jest na rynku rosyjskim i chińskim. Na kampanie
przeznaczono 1,9 mln EUR, w tym 537 tys. EUR skierowane jest na rynek
rosyjski. W tej pozycji Polska po uzgodnieniu z Unią Europejską odstąpiła od
promowania produktów mlecznych na rynku rosyjskim, skupiając się na rynku
chińskim ze szczególnym uwzględnieniem Hong Kongu.
15
Polska popiera pakiet środków dla sektora mleczarskiego ukierunkowanych na
eliminowanie zakłóceń wywołanych wprowadzeniem embarga w formie uruchomienia
dopłat do prywatnego przechowywania masła, odtłuszczonego mleka w proszku oraz
niektórych gatunków sera, oraz wydłużenie okresu interwencji publicznej dla masła i
odtłuszczonego mleka w proszku do 31 grudnia 2014 roku. Jednak zdaniem Polski,
pomimo, że są to działania bardzo ważne, nie gwarantują one zdecydowanej i szybkiej
poprawy na rynku mleka. W ocenie Polski wpływ rosyjskiego embarga niesie za sobą
ogromne konsekwencje, a dopłaty do prywatnego przechowywania masła i
odtłuszczonego mleka w proszku mogą być niewystarczające. Polska wielokrotnie
sygnalizowała, że aktualne ceny referencyjne i interwencyjne są na zbyt niskim poziomie.
Czego doskonałym przykładem jest obecna sytuacja. Pomimo wprowadzenia embarga
przez Federacje Rosyjską, dotychczas brak zainteresowania europejskich przedsiębiorców
interwencją publiczną. W momencie, gdy zainteresowanie w końcu się pojawi, możemy
mieć w całej Unii do czynienia z sytuacja kryzysową a co za tym idzie cenami skupu
poniżej opłacalności produkcji.
Zdaniem Polski należałoby uruchomić dodatkowe działania:
1.
2.
3.
4.
Zniesienie kar za nadprodukcje mleka w roku kwotowym 2013/2014
Odstąpienie od pobierania tych kar w ostatnim roku obowiązywania kwot
mlecznych
Dostosowanie współczynnika tłuszczu w systemie kwot mlecznych, w celu
zminimalizowania zagrożenia dodatkowego obciążenia unijnych producentów
mleka opłatą za przekroczenie krajowych kwot mlecznych
Wprowadzenie dodatkowego wsparcia finansowego dla sektora mleczarskiego w
postaci refundacji wywozowych, aby skutecznie i efektywnie usunąć z unijnego
rynku zaistniałe nadwyżki produktów mleczarskich
Polska zwraca uwagę, że potrzebne są także mechanizmy, które obejmą swoim
działaniem wszystkie rynki rolne objęte rosyjskim embargiem.
1. Poszukiwanie oraz zdobywanie nowych rynków zbytu i znoszenie barier
fitosanitarnych i weterynaryjnych.
2. Uruchomienie refundacji wywozowych dla wszystkich rynków dotkniętych
embargiem.
3. Zwiększenie środków unijnych na promocję. W dniu 3 września Komisja
Europejska poinformowała o zwiększeniu unijnych funduszy na promocję o
30 mln EUR, jednak wnioski musiały być złożone do końca września.
16