ZADANIA, OBOWIĄZKI I UPRAWNIENIA PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI

ZADANIA, OBOWIĄZKI I UPRAWNIENIA
PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI SANITARNEJ
W ZAKRESIE ZAPEWNIENIA
BEZPIECZEŃSTWA śYWNOŚCI
BEZPIECZEŃSTWO śYWNOŚCI
Zgodnie z zapisami Konstytucji RP i obowiązującym
prawem państwo, czyli odpowiednie organy władzy i
administracji państwowej, są odpowiedzialne za
zdrowie publiczne obywateli w tym równieŜ za:
bezpieczną, o odpowiedniej jakości zdrowotnej
Ŝywność.
W imieniu Państwa zadania w zakresie
egzekwowania
od
przedsiębiorców
sektora
spoŜywczego obowiązków dostarczania bezpiecznej
Ŝywności realizują organy urzędowej kontroli
Ŝywności.
Zapewnienie konsumentowi bezpiecznej Ŝywności oraz
o odpowiedniej jakości stanowi część zintegrowanego
wielosektorowego systemu ochrony zdrowia.
Bezpieczeństwo Ŝywności to:
ogół warunków, które muszą być spełnione
działań, które muszą być podejmowane na wszystkich
etapach produkcji i obrotu Ŝywnością w celu zapewnienia
zdrowia i Ŝycia człowieka
[art. 3 ust 3 pkt 5 Ustawa z dnia 28 sierpnia 2006 r. o
bezpieczeństwie Ŝywności i Ŝywienia (Dz.U z 2006, nr 171,
poz. 1225)]
Utrzymanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa w tym
zakresie posiada kluczowe znaczenie nie tylko dla
ochrony zdrowia publicznego, ale takŜe dla
zachowania zaufania konsumenta do Ŝywności.
W realizacji podnoszenia stanu bezpieczeństwa
Ŝywności zakłada się iŜ, aby maksymalnie zmniejszyć
ryzyko jej zanieczyszczeń: mikrobiologicznych,
chemicznych i fizycznych, naleŜy brać pod uwagę:
wszystkie ogniwa łańcucha Ŝywnościowego „od pola do
stołu”
wymagania higieniczne dotyczące Ŝywności
kontrolę stosowania substancji dodatkowych do Ŝywności
nowe technologie stosowane przy produkcji Ŝywności np.:
GMO ( z ang. Genetically Modified Organism –
Organizmy modyfikowane genetycznie ), napromienianie
bezpieczeństwo materiałów i wyrobów przeznaczonych do
kontaktu z Ŝywnością.
Wymagania w zakresie bezpieczeństwa Ŝywności pozwala
spełnić system ujęty w:
uregulowaniach
prawnych,
określających
odpowiedzialność producentów i handlowców za
wprowadzoną do obrotu Ŝywność
realizacji kontroli wewnętrznej przez producentów
sprawowaniu urzędowej kontroli Ŝywności, której
głównym zadaniem jest egzekwowanie przestrzegania
wymagań jakości i bezpieczeństwa Ŝywności zawartych
w przepisach prawnych.
Sprawne funkcjonowanie systemu wymaga pełnej współpracy
wszystkich zainteresowanych stron:
producentów Ŝywności
instytucji prowadzących nadzór nad jakością Ŝywności
oraz prowadzących działalność legislacyjną w tym
zakresie.
System kontroli bezpieczeństwa Ŝywności prowadzony na etapie
produkcji, przetwórstwa i obrotu Ŝywnością w Polsce obejmuje
trzy płaszczyzny:
kontrola wewnętrzna – prowadzona w zakładzie,
realizowana przez przedsiębiorcę (operatora Ŝywności).
Opiera się ona na stosowaniu zasad GHP/GMP oraz
systemu HACCP.
kontrola zewnętrzna – niezaleŜna od producenta,
sprawowana przez wyspecjalizowane organy urzędowej
kontroli Ŝywności, głównie PIS i IW.
ocena jakości i efektywności pracy – organów nadzoru nad
Ŝywnością na szczeblu kaŜdego kraju UE, dokonywana
przez Urząd ds. śywności i Weterynarii z Dublina. Celem
tej kontroli jest sprawdzenie czy poszczególne organy
kontrolne wykonują swoje zadania w sposób prawidłowy i
korzystny dla ochrony zdrowia konsumenta.
UPROSZCZONY SCHEMAT NADZORU NAD
BEZPIECZEŃTWEM śYWNOŚCI W POLSCE
Szczebel UE
Urząd ds. śywności
i Weterynarii
GHP / GMP HACCP
Kontrola wewnętrzna
Szczebel krajowy
Państwowa Państwowa
Inspekcja
Inspekcja
Sanitarna Weterynaryjna
Kontrola zewnętrzna
/urzędowa/
Pozyskiwanie, przetwórstwo i obrót Ŝywnością
Bezpieczeństwo Ŝywności
URZĘDOWA KONTROLA śYWNOŚCI
Ma na celu:
zapobieganie lub wyeliminowanie ryzyka
spoŜycia przez ludzi Ŝywności o niewłaściwej
jakości zdrowotnej
zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa
Ŝywności, a tym samym ochrony zdrowia
konsumentów
gwarantowanie uczciwych praktyk w handlu
Ŝywnością
ochronę interesów konsumentów, łącznie z
etykietowaniem Ŝywności oraz innymi formami
przekazywania informacji konsumentom.
Podstawową rolę w URZĘDOWEJ KONTROLI NAD
ZAPEWNIENIEM BEZPIECZEŃSTWA ZDROWOTNEGO
śYWNOŚCI odgrywają:
Państwowa Inspekcja Sanitarna
Państwowa Inspekcja Weterynaryjna
Ich zadania, obowiązki, uprawnienia, kompetencje oraz
zasady współpracy uregulowane są określonymi przepisami
prawa wspólnotowego oraz krajowego.
Nadzór nad wykonywaniem urzędowej kontroli Ŝywności
sprawuje minister właściwy do spraw zdrowia, który działa w
porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa.
Nadzór nad wykonywaniem urzędowej kontroli Ŝywności w
odniesieniu do
środków spoŜywczych pochodzenia
zwierzęcego sprawuje minister właściwy do spraw rolnictwa,
działając w porozumieniu z minister właściwym do spraw
zdrowia
ZADANIA PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI
SANITARNEJ W RAMACH PRZEPROWADZANIA
URZĘDOWEJ KONTROLI śYWNOŚCI
Państwowa Inspekcja Sanitarna została powołana:
w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym
wpływem szkodliwości i uciąŜliwości środowiskowych,
zapobiegania powstaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i
zawodowych.
Zajmuje się ona realizacją zadań z zakresu zdrowia
publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie m.in.:
nadzoru nad warunkami zdrowotnymi Ŝywności, Ŝywienia i
przedmiotów uŜytku
Do zakresu działań PIS naleŜy równieŜ
inicjowanie, organizowanie, prowadzenie i koordynowanie
działalności oświatowo – zdrowotnej m.in. w zakresie
bezpieczeństwa Ŝywności i prawidłowego Ŝywienia.
Państwowa Inspekcja Sanitarna jest powołana do wykonywania
nadzoru sanitarnego
zapobiegawczego
bieŜącego
W ramach nadzoru zapobiegawczego
PIS uzgadnia i opiniuje dokumentację projektową pod
względem spełnienia wymagań higienicznych ujętych w
określonych przepisach prawa.
Właściwy organ Inspekcji Sanitarnej wydaje decyzję
stwierdzającą spełnienie przez przedsiębiorcę podejmującego
produkcję lub obrót Ŝywnością wymagań:
koniecznych do zapewnienia higieny w procesie produkcji
lub obrocie oraz
do zapewnienia właściwej jakości zdrowotnej artykułów
spoŜywczych.
Decyzję tą wydaje się zgodnie z ustawowymi kompetencjami
(z wyłączeniem produkcji Ŝywności pochodzenia zwierzęcego).
Zakres działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w
dziedzinie bieŜącego nadzoru sanitarnego obejmuje:
kontrolę przestrzegania przepisów określających
wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczących:
warunków produkcji, transportu, przechowywania i
sprzedaŜy Ŝywności oraz warunków Ŝywienia zbiorowego
warunków produkcji i obrotu przedmiotami uŜytku,
materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z
Ŝywnością, kosmetykami oraz innymi wyrobami mogącymi
mieć wpływ na zdrowie ludzi.
/zgodnie z art. 4 ust 1 pkt 3 i 4 ustawy o P.I.S./
Realizacja powyŜszych zadań przez pracowników Państwowej
Inspekcji Sanitarnej polega na wykonywaniu czynności
mających na celu kontrolę zgodności:
środków spoŜywczych
substancji pomagających w przetwarzaniu
dozwolonych substancji dodatkowych
substancji wzbogacających
innych składników Ŝywności przeznaczonych do produkcji
Ŝywności
oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z
Ŝywnością
z obowiązującymi wymaganiami w zakresie warunków zdrowotnych
Ŝywności i Ŝywienia, w tym znakowania Ŝywności
oraz warunków sanitarno – higienicznych produkcji i obrotu Ŝywnością
w celu zapewnienia bezpieczeństwa Ŝywności.
/art. 3 ust 1 pkt 49 ustawy o bezpieczeństwie Ŝywności i Ŝywienia (Dz.U.Nr 171,
poz. 1225) oraz art. 2 pkt 1 Rozporządzenia 882/2004 Parlamentu
Europejskiego i Rady/
Urzędowa kontrola Ŝywności zgodnie z powyŜszą definicją obejmuje dwa
podstawowe w/w obszary.
UPRAWNIENIA I OBOWIĄZKI
PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI SANITARNEJ
W RAMACH PRZEPROWADZANIA URZĘDOWEJ
KONTROLI ZYWNOŚCI
Wykonywanie powierzonych zadań w zakresie
urzędowej kontroli Ŝywności mieści w sobie nie
tylko prawa lecz nakłada równieŜ pewne
obowiązki, określone stosownymi przepisami
prawa.
Sprawując nadzór organy urzędowej kontroli Ŝywności są obowiązane:
przeprowadzać kontrolę bez wcześniejszego uprzedzenia
kontrolowanego podmiotu o terminie i zakresie kontroli
opracować programy kontroli obejmujące rodzaj, zakres i
częstotliwość kontroli wraz z harmonogramem działań,
uwzględniając warunki i sposób współdziałania z organami
Inspekcji Weterynaryjnej w tzw. obszarach stycznych.
urzędowe kontrole powinny być przeprowadzane:
regularnie
zgodnie z harmonogramem
ad hoc – kaŜdorazowo, gdy zachodzi podejrzenie braku zgodności z
przepisami prawa, zagraŜającymi zdrowiu lub Ŝyciu człowieka
kontrola winna obejmować wszystkie etapy produkcji lub obrotu
Ŝywnością
organ kontrolujący moŜe takŜe wybrać do kontroli etap lub etapy
procesu produkcji lub obrotu, które uwaŜa za najbardziej
uzasadnione do realizacji załoŜonych celów kontroli
stosowania w całym procesie kontrolnym oraz w prowadzonym
postępowaniu przestrzegania przepisów kodeksu postępowania
administracyjnego z zachowaniem instancyjności
OBOWIĄZKI
PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI SANITARNEJ
Zgodnie z obecnie obowiązującym stanem
prawnym regulacje dotyczące urzędowej
kontroli Ŝywności zawarte są w:
rozporządzeniu nr 882/2004/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r. w
sprawie urzędowej kontroli Ŝywności
ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 o bezpieczeństwie
Ŝywności i Ŝywienia (Dz.U.Nr 171 poz. 1225)
ustawie z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej
Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2006 Nr 122 poz. 851)
rozporządzeniach dotyczących granicznej kontroli sanitarnej,
w tym w:
rozporządzeniach dotyczących przeprowadzania urzędowej
kontroli Ŝywności, w tym:
rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 28 kwietnia 2004r. w
sprawie przeprowadzania urzędowej kontroli Ŝywności (Dz.U.
Nr 104 poz. 1098)
rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 6 stycznia 2003r. w
sprawie sposobu i trybu postępowania organów Państwowej
Inspekcji Sanitarnej w przypadku podejrzenia lub stwierdzenia
niewłaściwej jakości zdrowotnej środków spoŜywczych,
dozwolonych substancji dodatkowych i innych składników
Ŝywności (Dz.U.Nr 7 poz. 91)
rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 27 kwietnia 2004r. w
sprawie granicznej kontroli sanitarnej środków spoŜywczych
oraz materiałów i wyrobów do kontaktu z Ŝywnością (Dz.U.Nr
104 poz. 1097)
rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 30 kwietnia 2004 r. w
sprawie współpracy organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej
z organami celnymi w zakresie granicznej kontroli sanitarnej
(Dz.U. Nr 122 poz. 1284)
UPRAWNIENIA
PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI SANITARNEJ
Państwowy Inspektor Sanitarny w związku z
wykonywaną kontrolą ma prawo:
1. wstępu o kaŜdej porze dnia i nocy, do: zakładów
oraz wszystkich pomieszczeń i urządzeń
wchodzących w ich skład
2. Ŝądania pisemnych lub ustnych informacji oraz
wzywania i przesłuchiwania osób
3. Ŝądania okazania dokumentów i udostępniania
wszelkich danych
4. pobierania próbek do badań laboratoryjnych
Ponadto organom urzędowej kontroli Ŝywości, jeŜeli
jest to niezbędne do przeprowadzenia kontroli i
wyjaśnienia sprawy, przysługuje prawo:
badania procesów technologicznych i receptur w
zakresie niezbędnym do ochrony zdrowia lub
Ŝycia człowieka,
przeglądania ksiąg oraz innych dokumentów
kontrolowanego zakładu,
podejmowania innych działań niezbędnych i
uzasadnionych koniecznością ustalenia uchybień
lub zagroŜeń dla zdrowia lub Ŝycia człowieka
Uprawnienia w odniesieniu do przedsiębiorcy lub
zakładu przedsiębiorcy
W razie stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i
zdrowotnych, państwowy inspektor sanitarny nakazuje w
drodze decyzji usunięcie w ustalonym terminie
stwierdzonych uchybień.
JeŜeli naruszenie wymagań sprawowało bezpośrednie
zagroŜenie Ŝycia lub zdrowia ludzi, państwowy inspektor
sanitarny w decyzji nakazuje:
wstrzymanie produkcji
unieruchomieni zakładu lub jego części – na czas
niezbędny do usunięcia nieprawidłowości odpowiednio
do stopnia zagroŜenia i źródła zagroŜenia.
Decyzje w tych sprawach podlegają natychmiastowemu
wykonaniu.
Uprawnienia w odniesieniu do produkowanej lub
znajdującej się w obrocie Ŝywności
Organ urzędowej kontroli Ŝywności sprawujący
nadzór w razie stwierdzenia, Ŝe dany rodzaj lub
rodzaje środków spoŜywczych nie spełniają wymagań
w zakresie jakości zdrowotnej, moŜe zakazać produkcji
lub wprowadzania tych środków spoŜywczych do
obrotu lub, stosowanie do stopnia stwierdzonych
nieprawidłowości, moŜe:
zezwolić na inne, jego wykorzystanie z zachowaniem
określonych warunków lub
nakazać zniszczenia zakwestionowanej Ŝywności lub
składnika Ŝywności na koszt przedsiębiorcy
Państwowi Inspektorzy Sanitarni są równieŜ
uprawnieni do zabezpieczania
objętych decyzją pomieszczeń, środków
transportu, maszyn i innych urządzeń,
środków spoŜywczych,
przedmiotów uŜytku,
materiałów i wyrobów przeznaczonych do
kontaktu z Ŝywnością,
kosmetyków i innych wyrobów mogących mieć
wpływ na zdrowie ludzi w przypadku podejrzeń
co do ich jakości.
Sprawując nadzór organy urzędowej
kontroli Ŝywności w przypadku
powzięcia uzasadnionego podejrzenia
szkodliwości artykułów Ŝywnościowych,
mogą podejmować wczesne i
proporcjonalne do zagroŜenia czynności
zapobiegawcze mające na celu ochronę
zdrowia lub Ŝycia człowieka (zasada
ostroŜności).
Ponadto inspektor Państwowej Inspekcji
Sanitarnej ma prawo do:
nakładania grzywien w drodze mandatu
karnego
wnioskować o ukaranie winnych
zaniedbań do Sądu Grodzkiego
pobierania opłat za kontrolę, badania i
inne czynności w przypadku stwierdzenia
naruszeń.
Sprawne oraz skuteczne wykonywanie
urzędowych kontroli Ŝywności wymaga
wyposaŜenia organów kontroli w
niezbędne środki zapewniające
bezstronność oraz skuteczność tych
kontroli.
Zwłaszcza powinny one dysponować
dostateczną ilością odpowiednio do
realizowanych zadań wykwalifikowanej
kadry, która musi być na bieŜąco szkolona
w zakresie:
metod i technik kontroli
próbkobrania
analiz laboratoryjnych.
ZAKRES KONTROLI
Zakres metodyczny (przedmiotowy) kontroli – organy
Państwowej Inspekcji Sanitarnej wykonują, w
zaleŜności od potrzeb, jedną lub więcej z
następujących czynności kontrolnych:
1. kontrolę stanu realizacji zasad dobrej praktyki
higienicznej (GHP) w zakładzie
2. ocenę prawidłowości prowadzenia dokumentacji i
zapisów dotyczących realizacji zasad dobrej praktyki
higienicznej (GHP) oraz przebiegu procesów
technologicznych
3. kontrolę stosownych w zakładzie systemów
wewnętrznej kontroli jakości zdrowotnej Ŝywności, ze
szczególnym uwzględnieniem stosowania zasad
systemu HACCP wdroŜonego w zakładzie, w
produkcji lub obrocie Ŝywnością
4. pobieranie próbek i przeprowadzenie badań
laboratoryjnych
Przeprowadzając pobieranie i badanie próbek Ŝywności organy
Państwowej Inspekcji Sanitarnej realizują zadania w oparciu
o „Krajowy Program Badania śywności”:
Program ten uwzględnia zasadę reprezentatywności:
w odniesieniu do wielkości spoŜycia
oraz znaczenia zagroŜenia dla zdrowia.
Obejmuje:
zintegrowany monitoring Unii Europejskiej
monitoring krajowy
urzędową kontrolę Ŝywności.
System monitoringu Ŝywności – stanowi źródło rozpoznania
ryzyka i zagroŜeń. W związku z tym wskazuje urzędowej kontroli
Ŝywności kierunki działania w realizacji polityki bezpieczeństwa
Ŝywności.
Urzędowa kontrola Ŝywności – ma na celu wychwycenie moŜliwie
największej liczby próbek niezgodnych (stanowiących zagroŜenie)
w oparciu o przeprowadzaną analizę ryzyka. Kwalifikowanie
próbek do badań w ramach urzędowej kontroli wynika z doświadczeń,
wyników monitoringu, raportów RASFF.\
Te dwa systemy badania Ŝywności, mimo Ŝe działają niezaleŜnie,
wzajemnie się uzupełniają i stanowią czynnik zapewnienia
konsumenta o bezpieczeństwie Ŝywności.
Z formalnego punktu widzenia zakres urzędowej kontroli
Ŝywności obejmuje ocenę spełnienia wymagań
obowiązujących przepisów prawnych dotyczących:
1.
2.
3.
4.
5.
stanu sanitarno – technicznego i porządkowego otoczenia
zakładu, pomieszczeń produkcyjnych, magazynowych i
socjalnych, maszyn, urządzeń, linii produkcyjnych,
środków transportu,
sposobu przyjęcia surowców, półproduktów, produktów
gotowych,
warunków przechowywania surowców, substancji
dodatkowych dozwolonych, substancji pomagających w
przetwarzaniu i innych składników Ŝywności,
półproduktów,
jakości zdrowotnej surowców, dozwolonych substancji
dodatkowych, substancji pomagających w przetwarzaniu,
substancji wzbogacających i innych składników Ŝywności,
półproduktów i wyrobów gotowych oraz uŜywanej wody,
procesów stosowanych w produkcji lub przetwarzaniu
Ŝywności,
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
prawidłowości i skuteczności przeprowadzanych procesów
mycia i dezynfekcji maszyn, urządzeń, sprzętu i rąk
personelu,
środków czystości i konserwacji urządzeń, a takŜe środków
ochrony przed szkodnikami,
materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z
Ŝywnością (urządzenia, drobny sprzęt produkcyjny,
naczynia, opakowania transportowe i jednostkowe),
etykiet i sposobu znakowania,
warunków magazynowania i ekspedycji produktów
gotowych,
stanu higieny i zdrowia pracowników biorących udział w
procesie produkcji lub obrocie Ŝywnością oraz odbytych
szkoleń wymaganych w zakresie przestrzegania zasad
higieny odpowiednio do wykonywanej pracy,
prowadzenia dokumentacji i zapisów dotyczących
stosowanych systemów kontroli wewnętrznej, w tym
systemu HACCP oraz realizacji zasad dobrej praktyki
higienicznej i dobrej praktyki produkcyjnej.
KONTROLA GRANICZNA
WaŜnym elementem urzędowej kontroli jest
graniczna kontrola sanitarna Ŝywności,
materiałów i wyrobów przeznaczonych do
kontaktu z Ŝywnością.
Dotyczy ona Ŝywności wprowadzonej na obszar
Wspólnoty z państw trzecich nie będących
członkami Unii Europejskiej i Europejskiego
Obszaru Gospodarczego.
NaleŜy zaznaczyć, iŜ graniczna kontrola środków
spoŜywczych wywoŜonych poza obszar celny WE
przeprowadzana jest na wniosek przedsiębiorcy,
co oznacza, Ŝe nie jest ona obowiązkowa.
Kontrola graniczna obejmuje:
kontrolę dokumentacji
wyrywkową kontrolę identyfikacyjną
kontrolę bezpośrednią
Kontrola graniczna odbywa się w:
wyznaczonych do wprowadzania Ŝywności
przejściach granicznych, gdzie funkcjonują
graniczne punkty kontroli sanitarnej lub w
odpowiednich do tego celu miejscach, np.
magazyn przedsiębiorcy
Graniczna kontrola sanitarna Ŝywności jest
procesem wieloetapowym i składa się z:
przyjmowania zgłoszeń towarów do granicznej
kontroli sanitarnej
przeglądu i oceny dokumentacji dotyczącej
kontroli partii
dokonania ustaleń czy w czasie transportu nie
wystąpiły okoliczności mające wpływ na jakość
zdrowotną przewoŜonych towarów
oględziny i oceny środka transportu
oględziny i oceny partii towaru
pobrania próbek do badań laboratoryjnych
sporządzenia dokumentacji kontrolnej
W następstwie przeprowadzanej urzędowej kontroli granicznej
Ŝywności z państw trzecich, stosowanie do ustaleń z niej
wynikających podejmowane jest odpowiednie postępowanie
z wykorzystaniem odpowiednich środków prawnych:
W przypadku gdy importowana partia towaru spełnia
wymagania obowiązujących przepisów prawnych
Państwowy Graniczny / Powiatowy Inspektor Sanitarny
wydaje:
świadectwo jakości zdrowotnej środka spoŜywczego,
dozwolonej substancji dodatkowej, składnika
Ŝywności, materiałów lub wyrobów przeznaczonych
do kontaktu z Ŝywnością
W przypadku oceny negatywnej kontrolowanej partii
produktu właściwy Państwowy Inspektor Sanitarny
wydaje:
decyzję zakazującą wprowadzenia partii towaru do
obrotu w UE, nakazując wywóz kwestionowanej
partii do nadawcy lub jej zniszczenia na koszt
przedsiębiorcy.
WSPÓŁPRACA Z INNYMI ORGANAMI
Mając na względzie potrzebę zapewnienia sprawnego
nadzoru nad przestrzeganiem warunków
zdrowotnych Ŝywności i Ŝywienia organy Państwowej
Inspekcji Sanitarnej współpracują z innymi
organami urzędowej kontroli:
z organami celnymi – w zakresie granicznej kontroli
sanitarnej w celu sanitarnego zabezpieczenia granic
państwa i zapewnienia właściwej jakości zdrowotnej
artykułów Ŝywnościowych, sprowadzanych z krajów
trzecich
z organami Inspekcji Weterynaryjnej – w zakresie
sprawowania nadzoru nad jakością zdrowotną Ŝywności.
Zasady tej współpracy regulowane są
odpowiednimi przepisami prawa.
RASFF
Istotną częścią urzędowej kontroli Ŝywności jest
funkcjonujący w Polsce i krajach UE system
RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed)
System wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych
produktach Ŝywnościowych i środkach Ŝywienia
zwierząt – jest to postępowanie organów
urzędowej kontroli Ŝywności i innych podmiotów
realizujących zadania z zakresu bezpieczeństwa
Ŝywności, dotyczące powiadamiania organów
administracji rządowej oraz Komisji
Europejskiej i Europejskiego Urzędu ds.
Bezpieczeństwa śywności o bezpośrednim lub
pośrednim niebezpieczeństwie groŜącym Ŝyciu
lub zdrowiu ludzi ze strony Ŝywności lub środków
Ŝywienia zwierząt.
Celem systemu RASFF jest:
– zapewnienie organom kontroli skutecznego
narzędzia słuŜącego wymianie informacji
dotyczących działań podejmowanych w celu
zapewnienia bezpieczeństwa Ŝywności
– szybkie reagowanie na przypadki pojawienia się
na rynku produktów niebezpiecznych
pochodzących z krajów UE lub krajów trzecich.
Na szczeblu krajowym systemem RASFF kieruje Główny
Inspektor Sanitarny, który:
tworzy Krajowy Punkt Kontaktowy systemu RASFF
powiadamia Komisję Europejską o stwierdzonych
produktach niebezpiecznych
koordynuje i nadzoruje funkcjonowanie sieci
powiadamiania
wydaje decyzje w spornych przypadkach dotyczących
wyników badań produktów potencjalnie niebezpiecznych
określa tryb i zasady postępowania w zakresie wykrywania
produktów niebezpiecznych oraz współdziałania pomiędzy
organami urzędowej kontroli Ŝywności.
Punktami sieci systemu RASFF są terenowe organy
urzędowej kontroli Ŝywności (szczebla wojewódzkiego,
powiatowego oraz punkty graniczne) – które są
odpowiedzialne za zbieranie i przekazywanie informacji oraz
podejmowania stosownych do sytuacji działań.
W ramach tego systemu zobowiązano organy
urzędowej kontroli Ŝywności oraz podmioty
gospodarcze do wzajemnego powiadamiania o
krytycznych sytuacjach związanych z
bezpieczeństwem Ŝywności.
W ramach systemu dokonywana jest ocena ryzyka
zagroŜenia zdrowia konsumentów w wyniku
pojawienia się na rynku środków spoŜywczych
szkodliwych dla zdrowia.
System informuje takŜe o podjętych w trybie
pilnym środkach zaradczych.
Naczelną zasadą jego funkcjonowania jest
zapewnienie bezpieczeństwa konsumentów a jego
wdroŜenie było jednym z warunków naszej akcesji
do Unii Europejskiej.
OCENA STANU SANITARNEGO OBIEKTÓW śYWNOŚCI,
śYWIENIA, PRZEDMIOTÓW UśYTKU I KOSMETYKÓW
W POWIECIE KRAKOWSKIM W 2005 ROKU – liczba
nadzorowanych obiektów
Pod nadzorem znajduje się 8054 obiektów, są to:
• 406 zakłady przetwórstwa spoŜywczego,
• 4442 obiektów obrotu Ŝywnością
• 1896 zakładów Ŝywienia zbiorowego otwartego,
• 739 zakładów Ŝywienia zbiorowego zamkniętego,
• 378 środki transportu do przewozu Ŝywności
• 193 wytwórni kosmetyków, przedmiotów uŜytku i
miejsc obrotu przedmiotami uŜytku.
OCENA STANU SANITARNEGO OBIEKTÓW śYWNOŚCI,
śYWIENIA, PRZEDMIOTÓW UśYTKU I KOSMETYKÓW
W POWIECIE KRAKOWSKIM W 2005 ROKU – liczba
przeprowadzonych kontroli oraz wydanych decyzji
W ramach prowadzonego nadzoru sanitarnego:
• przeprowadzono 11044 kontroli sanitarnych,
• wydano 1633 decyzji zarządzających, w tym 59 decyzji
unieruchomienia obiektów lub przerwania produkcji,
• wydano 4147 decyzji o nałoŜeniu opłat na kwotę 334 518 zł,
• za uchybienia natury sanitarno-porządkowej ukarano 1508
osób na łączną kwotę 275 820 zł,
• wydano 603 upomnienia,
• wydano 72 postanowienia o nałoŜeniu grzywny w celu
przymuszenia i 66 tytułów wykonawczych,
• sporządzono 19 wniosków o ukaranie do Sądu Grodzkiego,
• rozpatrzono 246 skarg.
OCENA STANU SANITARNEGO OBIEKTÓW śYWNOŚCI,
śYWIENIA, PRZEDMIOTÓW UśYTKU I KOSMETYKÓW
W POWIECIE KRAKOWSKIM W 2005 ROKU – priorytety
• Zadaniami priorytetowymi było uzyskanie poprawy stanu
sanitarno-technicznego w obiektach które wykazywały
najgorszy stan sanitarny tj. w kolejności:
stołówki szkolne,
stołówki w przedszkolach i Ŝłobkach,
super i hipermarkety.
• Dla realizacji powyŜszego wzmoŜono nadzór nad w/w
grupami obiektów poprzez podjecie wszystkich moŜliwych
skutecznych działań kontrolnych i pokontrolnych dla
wyegzekwowania poprawy higieny procesów produkcji i
obrotu środkami spoŜywczymi. Wydane zarządzenia miały
na celu poprawę stanu sanitarno-technicznego dla
zapewnienia bezpieczeństwa wzdłuŜ całego łańcucha
Ŝywnościowego w procesie produkcji i obrocie środkami
spoŜywczymi.
OCENA STANU SANITARNEGO OBIEKTÓW śYWNOŚCI,
śYWIENIA, PRZEDMIOTÓW UśYTKU I KOSMETYKÓW
W POWIECIE KRAKOWSKIM W 2005 ROKU – najczęstsze
przyczyny wydanych decyzji
• Przyczyną wydania decyzji unieruchamiających bądź
ograniczających produkcję były stwierdzone powyŜej
uchybienia stanowiące realne zagroŜenie dla zdrowia
i Ŝycia ludzkiego.
• We wszystkich kontrolowanych grupach obiektów
do najczęściej powtarzających się uchybień były:
* brak odzieŜy ochronnej pracowników,
* brak środków do dezynfekcji rąk,
* brak segregacji odzieŜy ochronnej od osobistej,
* brak aktualnych badań lekarskich pracowników,
* niewłaściwe przechowywanie i brak segregacji środków
spoŜywczych w urządzeniach chłodniczych,
* brak bieŜącej czystości i porządku pomieszczeń.
* wprowadzanie do obrotu środków spoŜywczych
niewłaściwie opakowanych, oznakowanych
OCENA STANU SANITARNEGO OBIEKTÓW śYWNOŚCI,
śYWIENIA, PRZEDMIOTÓW UśYTKU I KOSMETYKÓW
W POWIECIE KRAKOWSKIM W 2005 ROKU – zatrucia
pokarmowe
• Ogółem przeprowadzono 22 dochodzenia
związane ze zgłoszeniem ogniska zatrucia
pokarmowego, w tym
4 dotyczyły obiektów ŜywnościowoŜywieniowych
Pozostałe ogniska dotyczyły domowych zatruć
pokarmowych.
2 ogniska miały miejsce na terenie powiatu
krakowskiego
OCENA STANU SANITARNEGO OBIEKTÓW śYWNOŚCI,
śYWIENIA, PRZEDMIOTÓW UśYTKU I KOSMETYKÓW
W POWIECIE KRAKOWSKIM W 2005 ROKU – akcje
kontrolne z innymi organami
• W ramach akcji zorganizowanej przez Starostwo Powiatowe
w Krakowie kontrolą objęto następujące obiekty:
„Cool Club Infermo” Rączna 475,
Bar Cafe „BILA” Sąspów 120 i „Blue Moon” Iwanowice
118a ze względu na fakt, iŜ odbywają się w nich dyskoteki.
W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono
nieprawidłowości w jednym z obiektów, które dotyczyły uchybień
natury sanitarno-higienicznej. W związku z tym osoba winna
zaniedbań została ukarana mandatem karnym w wysokości 150 zł.
• Akcyjnymi kontrolami wspólnie z przedstawicielami StraŜy
Miejskiej i Policji skontrolowano punkty małej gastronomii
typu obwoźnego. Ogółem zorganizowano 4 akcje kontrolne
obejmujące:
1. Obszar przyległy do Międzynarodowego Portu Lotniczego
Kraków- Balice,
2. Teren giełdy samochodowej w Branicach,
3. Place targowe na terenie gminy Skawina oraz Liszki.
OCENA STANU SANITARNEGO OBIEKTÓW śYWNOŚCI,
śYWIENIA, PRZEDMIOTÓW UśYTKU I KOSMETYKÓW
W POWIECIE KRAKOWSKIM W 2005 ROKU – ocena jakości
Ŝywienia
• W 2005 roku przeprowadzono 243 skrócone oceny
Ŝywienia w zakładach Ŝywienia zbiorowego zamkniętego.
• Oceny przeprowadzono w oparciu o jadłospisy dekadowe.
• W ocenach brano pod uwagę obecność w posiłkach
poszczególnych składników pokarmowych
• Stosowano następującą skalę ocen:
ndst – posiłek węglowodanowo-tłuszczowy,
dost – posiłek węglowodanowo-tłuszczowy + białko zwierzęce,
dobry – posiłek węglowodanowo-tłuszczowy + białko zwierzęce +
warzywa lub owoce gotowane,
b.dobry – posiłek węglowodanowo-tłuszczowy + białko zwierzęce +
warzywa lub owoce surowe.
BLOKI
śYWIENIA
ILOŚĆ
OBIEKTÓW
OCENA
SKRÓCONA
śYWIENIE
NIEPRAWIDŁOWE
OPIS
Stołówki pracownicze
2
2
-
-
Szpitale
8
8
1
Śniadania - 50% ocena
dost.
Obiady - 60% ocena dost.
Brak w posiłkach warzyw
lub owoców gotowanych
bądź surowych.
Domy Opieki
Społecznej
20
21
-
-
śłobki
9
9
-
-
Szkoły
63
63
1
Obiady - 10% ocena ndst.
Posiłek węglanowotłuszczowy (brak białka
zwierzęcego)
Przedszkola
100
105
1
Obiady - 10% ocena ndst.
Posiłek węglanowotłuszczowy (brak białka
zwierzęcego)
Internaty
9
9
-
-
Kolonie
12
16
-
-
Domy Dziecka
2
2
1
Śniadania - 60% ocena
dost.
Obiady - 50% ocena dost.
Brak w posiłkach warzyw
lub owoców gotowanych
bądź surowych.
Zakłady Specjalne i
Wychowawcze
7
7
1
kolacja- 50% ocena dost.
Brak w posiłkach warzyw
lub owoców gotowanych
bądź surowych.
Inne zakłady Ŝywienia
1
1
-
-
Ogółem
233
243
5
-
OCENA STANU SANITARNEGO OBIEKTÓW śYWNOŚCI, śYWIENIA,
PRZEDMIOTÓW UśYTKU I KOSMETYKÓW W POWIECIE
KRAKOWSKIM W 2005 ROKU – jakość zdrowotna środków spoŜywczych
• Odział Higieny, śywności, śywienia, Przedmiotów UŜytku i Kosmetyków
w ramach Wojewódzkiego zintegrowanego Systemu Laboratoryjnego
pobrał do badań laboratoryjnych w roku 2005 1962 prób Ŝywności,
materiałów, wyrobów do kontaktów z Ŝywnością i kosmetyków. Próbki
były badane w następujących kierunkach:
– zanieczyszczeń mikrobiologicznych – metali szkodliwych dla zdrowia (Pb, Cd,
Sn)
– pozostałości pestycydów,
– mikotoksyn,
– azotanów i azotynów,
– zawartości substancji dodatkowych (barwniki, substancje konserwujące)
– kryteriów czystości substancji dodatkowych,
– skaŜeń promieniotwórczych,
– obecności organizmów genetycznie modyfikowanych,
– znakowania wybranych parametrów w środkach – specjalnego przeznaczenia
Ŝywieniowego,
– pozostałych parametrów (organoleptyka, oznaczenia fizykochemiczne),
– zanieczyszczeń biologicznych i fizycznych,
– napromieniowania Ŝywności oraz izomerów trans.
OCENA STANU SANITARNEGO OBIEKTÓW śYWNOŚCI, śYWIENIA,
PRZEDMIOTÓW UśYTKU I KOSMETYKÓW W POWIECIE
KRAKOWSKIM W 2005 ROKU – jakość zdrowotna środków spoŜywczych
• Pobór próbek odbywał się zgodnie z harmonogramem
przesłanym przez Państwowego Wojewódzkiego
Inspektora Sanitarnego w Krakowie. NaleŜy podkreślić ze
pobrano Ŝywność w bardzo szerokim asortymencie (w 29
grupach produktów), pochodzenia krajowego, z krajów
członkowskich Unii oraz z krajów trzecich.
• Na 2013 pobranych próbek zdyskwalifikowano 62 próby
(38 zakwestionowano pod względem mikrobiologicznym,
10 za parametry sensoryczne, 8 za parametry fizykochemiczne. )
• Pod względem mikrobiologicznym przebadano ogółem
1210 próbek, w tym 1181 próbek środków spoŜywczych i
przedmiotów uŜytku oraz 29 próbek sanitarnych.
Asortyment próbek środków spoŜywczych to głównie:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
mięso, podroby, przetwory mięsne,
drób podroby i produkty drobiarskie,
jaja i ich przetwory,
ryby owoce morza i ich przetwory,
mleko i przetwory mleczne,
ziarno zbóŜ i przetwory zboŜowo-mączne,
wyroby cukiernicze i ciastkarskie,
orzechy,
warzywa,
owoce,
grzyby,
napoje alkoholowe,
wody mineralne,
tłuszcze roślinne,
ziarna roślin oleistych,
koncentraty spoŜywcze,
zioła i przyprawy,
wyroby garmaŜeryjne i kulinarne.
Oceniając jakość produktów spoŜywczych wg procentu
prób zakwestionowanych największe zastrzeŜenia budzą:
mleko i przetwory mleczne 42 %,
mięso, podroby, przetwory mięsne 14%,
przedmioty uŜytku 8%,
drób podroby i produkty drobiarskie 6%.
Próbki do badań chemicznych badano w WSSE w Krakowie,
w Rzeszowie oraz w laboratoriach Powiatowych Stacji
Sanitarno-Epidemiologicznych w Tarnowie, Oświęcimiu,
Tarnobrzegu i GSSE w Nowym Sączu, na zawartość m.in:
–
–
–
–
–
metali (Cd, Pb),
substancji konserwujących,
pestycydów,
azotanów i azotynów,
izomerów trans kwasów tłuszczowych.
OCENA STANU SANITARNEGO OBIEKTÓW śYWNOŚCI, śYWIENIA,
PRZEDMIOTÓW UśYTKU I KOSMETYKÓW W POWIECIE
KRAKOWSKIM W 2005 ROKU – Import i eksport środków spoŜywczych
• W powiecie krakowskim zlokalizowane są 2 duŜe
obiekty Ŝywieniowo-Ŝywnościowe oraz jeden skład
celny, zajmujące się importem środków
spoŜywczych z krajów trzecich tzn. znajdujących
się poza obszarem Unii Europejskiej.
• Ogółem wydano 42 świadectwa importowe dla
przywoŜonej z zagranicy Ŝywności.
• Ponadto wystawiono 105 świadectw eksportowych
dla 3 zakładów mieszczących się w Powiecie
Krakowskim, które to wysyłają swoje produkty
poza rynek wspólnotowy.
OCENA STANU SANITARNEGO OBIEKTÓW śYWNOŚCI, śYWIENIA,
PRZEDMIOTÓW UśYTKU I KOSMETYKÓW W POWIECIE
KRAKOWSKIM W 2005 ROKU – SKARGI
• Liczba skarg zgłoszonych na działalność obiektów ŜywieniowoŜywnościowych, które wpłynęły z powiatu ziemskiego wzrosła z 8
w 2004 r. do 31 w 2005 r.,
• Dotyczyły one:
* niehigienicznej sprzedaŜy środków spoŜywczych,
* braku zezwolenia organu Inspekcji Sanitarnej na prowadzenie
działalności,
* sprzedaŜy przeterminowanych środków spoŜywczych,
* podawania niewłaściwej jakości posiłków w restauracji oraz zły stan
sanitarny obiektu,
* prowadzenia działalności niezgodnie z wydanym zezwoleniem,
* sprzedaŜy mięsa i wędlin niewłaściwie oznakowanych, braku
odpowiedniej dokumentacji, niewłaściwego ich przechowywania,
* nieprawidłowej sprzedaŜy środków spoŜywczych w handlu
obwoźnym, głównie pieczywa i wędlin,
* nieprawidłowego stanu sanitarno-higienicznego obiektów
gastronomicznych zlokalizowanych na trasie Ojców – Pieskowa Skała,
* sprzedaŜy mięsa pakowanego z larwami,
* nieprawidłowego stanu technicznego obiektu – brak prawidłowego
odprowadzania ścieków przy obiekcie sezonowym,
* braku orzeczeń lekarskich osób zatrudnionych przy sprzedaŜy
Ŝywności oraz przepakowywania i fałszowania terminów waŜności.
DZIĘKUJĘ ZA
UWAGĘ!!!