Polscy urzędnicy administracji centralnej: autostereotypy, kariery i

Polscy urzędnicy administracji centralnej: autostereotypy, kariery i ścieżki działania
Zakład Badania Elit i Instytucji Władzy, Instytut Studiów Politycznych PAN
Wśród badaczy procesów politycznych podzielane jest coraz częściej przekonanie, że nie tylko nie
maleje współcześnie rola państw narodowych, ale wręcz przeciwnie – jesteśmy świadkami rozrastania się
ich funkcji, struktur i sposobów działania, stosownie do rosnących oczekiwań społecznych. To zjawisko
wywołuje pytania o wyznaczniki tzw. „siły państwa”, mierzonej także, a może przede wszystkim, jakością
jego instytucji.
W zbiorze tych instytucji wyróżnia się rola i znaczenie władzy wykonawczej w państwie, a
szczególnie centralnej administracji rządowej, z właściwymi jej funkcjami zarządczymi – inicjującymi,
kontrolnymi, koordynacyjnymi, które poddane zostają w ostatnich latach istotnym przeobrażeniom. Ważnym
atrybutem administracji rządowej jest jej dwoistość. Ponieważ składa się z komponentu politycznego i
biurokratycznego, największym dylematem z punktu widzenia interesów państwa staje się budowanie
swoistej, stabilnej równowagi i skutecznej kooperacji pomiędzy nimi. Jednocześnie administracja publiczna
jako forma biurokratyczna jest dziś coraz częściej dopełniania przez nowe, rynkowe i sieciowe zasady
regulacyjne. Tak ujmowana administracja – jako struktura złożona z kilku form i logik działania, jest nie tylko
instrumentem rządzenia, czy prostym narzędziem realizowania przez polityków założonych celów i strategii
– ale też specyficzną instytucją, współtworzoną i stale odtwarzaną przez jej kluczowych aktorów. Wzory
rekrutacji, awansu i wzajemnych odniesień tych aktorów, a także ich zbiorowe identyfikacje, dają dobry
wgląd w naturę współczesnego państwa.
Ujęcie instytucjonalne w badaniu administracji rządowej warto z tego punktu widzenia uzupełnić o
perspektywę kluczowych aktorów, a więc o podejście elitystyczne, skupione na społecznych
charakterystykach, wzorach myślenia i działania elit państwa, do których zaliczają się zarówno rządzący
politycy jak też najwyżsi rangą urzędnicy administracji centralnej. Ważne stają się w takim podejściu pytania
o to, jakie są to elity i jakie działania preferują, na ile są spójne lub rozproszone, jak profilują decyzje,
procesy i instytucje rządzenia państwem.
Stosownie do tych założeń proponujemy, aby przedmiotem wspólnego namysłu podczas spotkania
były zarówno ogólne problemy „jakości państwa” postrzeganej z punktu widzenia jego instytucji władzy i
zarządzania (głównie administracji), jak i zagadnienia jakości elit administracyjnych państwa. Zamierzamy
więc podjąć dyskusję nad tym, kim są i jacy są dzisiejsi urzędnicy administracji centralnej. Przedmiotem
naszej uwagi będą w szczególności ścieżki ich edukacyjnych i zawodowych karier oraz kompetencje
formalne, wiedza praktyczna i sposoby wartościowania poszczególnych zasobów (wiedzy, doświadczenia,
informacji, relacji). Przedmiotem dyskusji będą również podzielane przez nich (bądź różniące ich) poczucie
przynależności, tożsamości, wzajemne percepcje i autopercepcje. Chcielibyśmy także skoncentrować się na
pytaniu o społeczne praktyki urzędników, w tym o procesy związane z podejmowaniem decyzji, ich jawne i
niejawne aspekty. Poszukujemy w ten sposób śladów preferowanych i powielanych w działaniach
przedstawicieli elit administracji centralnej logik wyboru i wzorów skutecznego (współ)działania. Poniżej
prezentujemy szczegółowy harmonogram spotkania.
HARMONOGRAM
10.00 – 10.15 Otwarcie seminarium przez prof. ISP PAN dr hab. Ewę Nalewajko – kierownik projektu
badawczego „Elity administracyjne i polityczne państwa: kariery, tożsamości, relacje”
Sesja 1 Urzędnicy administracji centralnej – obrazy grupy
moderatorka: prof. ISP PAN dr hab. Ewa Nalewajko
10.15 – 10.30 Prof. UW dr hab. Jacek Czaputowicz, Polski system administracji publicznej i służby cywilnej
na tle modeli światowych
10.30 – 10.45 Prof. UW dr hab. Jolanta Itrich-Drabarek, Refleksje na temat pożądanego modelu polskiej
służby cywilnej
10.45 – 11.00 Dr Witold Betkiewicz, Kariery zawodowe dyrektorów polskiej administracji publicznej
11.00 – 11.15 Prof. ISP PAN dr hab. Ewa Nalewajko, dr Barbara Post, Dobre państwo i dobry urzędnik – w
stronę krystalizacja wizji normatywnych
11.15 – 11. 30 Mgr Anna Radiukiewicz, W drodze do roli społecznej dyrektora – o procesach socjalizacji w
departamentach polskich ministerstw
11.30-12.00 Dyskusja
12.00 – 12.30 Przerwa na kawę
Sesja 2 Społeczne praktyki urzędników – między rutyną a refleksyjnością
moderator: prof. dr hab. Jacek Wasilewski
12.30 – 12.45 Dr Dagmir Długosz, Relacje między polityką i służbą cywilną w polskiej administracji
rządowej – wybrane zagadnienia
12.45 - 13.00 Mgr Paweł Maranowski, Elity administracyjne państwa w procesach stanowienia prawa
13.00 – 13.15 Dr Irena Pańków, Elity administracyjne – misja i powszednia odpowiedzialność
13.15 – 13.30 Dr hab. Tomasz Grzegorz Grosse, Polscy urzędnicy w polityce spójności
13.30 – 13.45 Dr Elżbieta Skotnicka-Illasiewicz, Administracja rządowa i jej elity w warunkach członkostwa
Polski w Unii Europejskiej
13.45 – 14.15 Dyskusja
14.15 – 14.30 Zamknięcie seminarium
Seminarium sfinansowane ze środków statutowych Instytutu Studiów Politycznych PAN