Sztuka około 1900 - Ewaluacja w szkołach artystycznych!

Opracowanie Karolina Prymas-Jóźwiak
Rewolucja przemysłowa a sztuka XIX wieku

 wszystkie dziedziny życia objęte rewolucją
przemysłową
 wprowadzenie maszyny parowej do fabryk
- maszyna zastępuje ręczne wytwarzanie
przedmiotów
 skraca się dystans miedzy ośrodkami - sieć dróg
żelaznych, czyli kolei, rozwój nowoczesnych
środków przesyłania informacji tj. telegraf
 nurt inżynieryjny w architekturze i nowe
materiały konstrukcyjne takie jak żelazo,
stal czy żelazobeton
 nowoczesna produkcja oznacza szeroką dostępność
niektórych produktów, dawniej zarezerwowanych
jedynie dla bogatych
 przemysłowa produkcja obniża jakość
wykonania towarów, tj. przedmioty
codziennego użytku
Geneza secesji

Obniżenie jakości i estetyki przedmiotów codziennego użytku
potępienie bezstylowości epoki
przeciw historyzmowi i eklektyzmowi
John Ruskin i jego „religia piękna”
piękno winno rządzić życiem
człowieka, piękno daje szczęście
przemysł niszczy piękno i artyzm
William Morris – znany przyjaciel Prerafaelitów
1861: firma Morris, Marshall, Faulkner ku korespondencji sztuk + idea
& Co.
gesamtkunstwerk
1888: ruch Arts and Crafts
Exhibition Society

 prekursor stowarzyszeń i
szkół artystycznych
propagujących odnowę
rzemiosła artystycznego
(średniowiecze)
 głosił potrzebę
humanizacji otoczenia
człowieka
 piękno powinno być
dostępne dla każdego
(socjalistyczna utopia)
 estetyzacja formy
Secessio (łac.)
= oddzielenie się

 styl w sztuce rozkwitający w Europie
w latach 1890-1910
 powołany do życia przez artystów zwalczających
bezstylowość eklektyzmu
 zasięg międzynarodowy stylu: Francja i Belgia (Art
Nouveau), Niemcy (Jugendstil), Hiszpania (Modernismo),
Anglia (The New Art., Modern Style), Austria (Secezzion),
Rosja (Nowyj Stil), Polska (secesja, Młoda Polska) =
narodowe odmiany stylu
 secesja jest „gloryfikacją sztuki stosowanej, która jest postawiona
na równi ze sztuką czystą” (Tschudi Madsen, Art Nouveau).
Idea gesamtkunstwerk
i korespondencji sztuk

urbanistyka, architektura,
inżynieria i konstrukcja
malarstwo, witraż, pastel,
tapety
teoria +
praktyka
rzeźba, snycerstwo,
kowalstwo, meblarstwo,
tkactwo, ceramika, szkło,
plakat, typografia, grafika
książkowa
Teoria sztuki jako fundament stylu

 dążenie do jedności
wszystkich sztuk
(gesamtkunstwerk), do
J. M. Whistler, Pawia Sala, Londyn, 1877
zacierania granic
międzydyscyplinarnych, np.
architektura budynku winna tworzyć
harmonijną jedność z urbanistycznym
czy ogrodowym otoczeniem oraz z
rozwiązaniem wnętrz
 w architekturze musiały też
współgrać kształty i barwy mebli,
lamp, wazonów, tkanin, zastawy
stołowej a nawet stroje ludzi w tych
wnętrzach żyjących;
Teoria sztuki jako fundament stylu

rękodzieło przeciw
maszynie; maszyna i przemysł
stanowiły zagrożenie, bo zabierały radość
płynącą z wykonywanej pracy.
 pytanie: jak pogodzić – i czy w ogóle jest to
możliwe – przemysł z rzemiosłem?
Morris odpowiadał: nie godzić (ale to
utopia), natomiast Joseph Olbrich i
niektórzy Niemcy: godzić, bo do przemysłu
należy przyszłość sztuki.
 Brytyjczyk Charles Robert Ashbee:
„nowoczesna cywilizacja opiera się na
maszynach i żaden mecenat, żadna zachęta,
żadne nauczanie sztuki nie będzie sensowne, jeśli
się tego nie uzna”.
Teoria sztuki jako fundament stylu
René Lalique, biżuteria, ok. 1900

reforma społeczeństwa
przez sztukę; potępiono sztukę
eklektyczną
 nowy człowiek chce nowej sztuki. Piękno wokół
człowieka czyni go lepszym i każdy ma
obowiązek otaczać się pięknymi przedmiotami w
życiu codziennym.
 demokratyczny charakter secesyjnej koncepcji
sztuki Morrisa, duchowego ojca stylu: „Nie chcę
sztuki dla niewielu tak jak nie chcę wychowania dla
niewielu lub wolności dla niewielu (…). Co nam po
sztuce, w której nie możemy wszyscy brać udziału?”
 uniwersalizm i swego rodzaju powszechność stylu
w krótkim czasie doprowadziły do zmęczenia
secesją.
Victor Horta, Dom doktora Tassela, Bruksela
fasada i klatka schodowa,

August Endell, nieistniejące atelier fotograficzne Elwira, Monachium

Hector Guimard, wejścia do metra, Paryż

Secesja we Wiedniu

 Secesja Wiedeńska, Vereinigung Bildender Künstler Österreichs,
stowarzyszenie założone w 1897 przez artystów austriackich,
przeciwstawiające się tamtejszemu akademizmowi
 organem Secesji Wiedeńskiej było czasopismo Ver Sacrum.
Główni przedstawiciele Gustaw Klimt, Josef Maria Olbrich, Otto
Wagner. Secesję Wiedeńską rozwiązano w 1939, ale okres największej jej
aktywności trwała tylko do 1902. Reaktywowana po 1945.


Ver Sacrum, napis na budynku wiedeńskiej secesji i jej organ
[ver sacrum [wer sacrum] (łc.) poświęcone (płody) wiosny; w starożytnej Italii w okresie niedostatku, klęski
lub niebezpieczeństwa płody ludzkie i zwierzęce danej wiosny poświęcano jakiemuś bogu, przeważnie
Jowiszowi; zwierzęta składano w ofierze na ołtarzu boga, ludzi zaś zmuszano do opuszczenia rodzinnych
stron po osiągnięciu 20. roku życia]
 Warsztaty Wiedeńskie, Wiener Werkstätte, pracownie
służące projektowaniu i produkcji wyrobów sztuki użytkowej,
założone w 1903 w Wiedniu przez Josefa Hoffmana i in. Ich
realizacje odznaczały się funkcjonalnością i powściągliwą
ornamentyką w stylu secesji wiedeńskiej Warsztaty Wiedeńskie
wywarły znaczący wpływ na rozwój europejskiej sztuki dekoracyjnej
początku XX w.
Otto Wagner, Majolikahaus, Wiedeń

Josef Maria Olbrich,
Pawilon Wiedeńskiej Secesji, Wiedeń

Antonio Gaudi, Casa Battló, Barcelona

Antonio Gaudi, Casa Mila, Barcelona

Antonio Gaudi, kościół Sagrada Familia, Barcelona

Eugène Vallin, Jadalnia, École de Nancy

Ceramika i szkło artystyczne

Réné Lalique
Émil Gallé
Louis C. Tiffany

Eugène Grasset,
Wiosna, witraż
Stanisław
Wyspiański

Bóg Ojciec. Stań się!
Apollo
Stanisław Wyspiański, Apollo, witraż
Klatka schodowa Towarzystwa Lekarskiego, Kraków

Alfons Mucha

Bibułki Job,
plakat
reklamowy
Plakat Sary
Bernhard jako
Medeii
Alfons Mucha, panneaux dekoracyjne:
4 pory roku

Liczy się tylko
postać. Pejzaż zaledwie
istnieje i nie może być niczym
więcej niż dodatkiem:
pejzażysta jest barbarzyńcą.
Krajobraz powinien tylko
służyć lepszemu
zrozumieniu
charakteru postaci.
Henri de Toulouse-Lautrec 1864-1901
Ojciec nowoczesnego plakatu.
Temperament ekspresjonistyczny.

Henri de Toulouse-Lautrec i jego plakaty,
„Ambassadeurs” Aristide Bruant, litografia barwna, 1892
Divan Japonais, litografia barwna, ok. 1893
Jane Avril w Jardin de Paris, litografia barwna, 1893

Henri de Toulouse-Lautrec,
L: W Moulin Rouge, 1892 P: Salon przy Rue des Moulins (W salonie), 1894

Henri de Toulouse-Lautrec,
L: Yvette Guilbert wywoływana przed kurtynę,
gwasz na kartonie, 1894
P: Cyrk Fernando (Woltyżerka), olej na
płótnie, 1888
Henri de Toulouse-Lautrec,
Chocolat tańczący w Irish and American Bar,
tusz, kredka, tempera na papierze, 1896

bonus:
Lautrec w
kinie
Gene Kelly, Amerykanin w Paryżu, reż. Vincent Minelli, 1951
Aubrey Beardsley,
ilustracje do poematu Salome Oscara Wilde`a

Gustaw Klimt
Pocałunek

Trzy etapy w życiu kobiety
Zadanie
domowe
Cechy
charakterystyczne
stylu secesji w
punktach
(wyczerpująco!)
[pytanie - na podstawie
jakich cech rozpoznam
dzieło secesyjne?]