eLearning Papers - Open Education Europa

Nº 3 ▪ Marzec 2007
eLearning Papers
Od redakcji
Kształcenie mieszane
Roberto Carneiro i Lluís Tarín
Artykuły
Udane projekty kształcenia mieszanego w roku 2006: Doświadczenia z
różnych środowisk nauczania: formalnego, aformalnego i nieformalnego.
Tim Scholze i Sabine Wiemann
Wykorzystanie e-learningu w naukach społecznych: praktyczne
doświadczenia z Wolnego Uniwersytetu w Berlinie
Katharina Schiederig
Kształcenie mieszane jako propozycja dla europejskiej spójności nauczania
nauk przyrodniczych
Antonia Andrade Olalla
CAAD i e-learning: metoda mieszana
Pedro Leão Neto i Margarida Amaral
Propozycja benchmarkingu obiektów uczenia się
Rita Falcão de Berredo i Alfredo Soeiro
eLearning Papers
eLearning Papers jest publikacją portalu Komisji Europejskiej
elearningeuropa.info, promującego wykorzystanie technologii
komunikacyjno-informacyjnych w ustawicznym kształceniu.
Redakcja: P.A.U. Education, S.L.
Email: [email protected]
ISSN: 1887-1542
Teksty
publikowane
w
eLearningPapers, o ile nie wskazano
inaczej, podlegają licencji Creative
Commons Uznanie autorstwa-Użycie
niekomercyjne-Bez utworów zależnych 2.5. Mogą one być
kopiowane, rozpowszechniane, odtwarzane i wykonywane
pod warunkiem, że wskazany zostanie autor i czasopismo
elektroniczne publikujące je, czyli eLearning Papers.
Wykorzystanie komercyjne i prace zależne są
niedozwolone. Pełny tekst licencji jest dostępny na stronie
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/2.5/deed.pl
Od redakcji: Kształcenie mieszane
Kształcenie mieszane, zwane także hybrydowym, jest stale i trwale rozwijającym się podejściem w
dziedzinie edukacji. Nie jest to bynajmniej pojęcie nowe, ani nowa metodologia.
Uczenie się i nauczanie w sposób mieszany było i jest inteligentnym sposobem przystosowywania się
do różnorodnych potrzeb edukacyjnych. Jednak kiedy analizujemy kształcenie mieszane poprzez
porównywanie i kontrastowanie go z e-learningiem, dochodzimy do wniosków i ocen, które ułatwiają
zrozumienie możliwości i ograniczeń mieszanego sposobu nauczania.
Kluczową sprawą jest wybór. Umiejętność wyboru najbardziej odpowiednich metod, w zależności od
ustalonych potrzeb jest podstawą funkcjonowania kształcenia mieszanego. Niemniej, porównywanie
kształcenia mieszanego i e-learningu może wzbudzać kontrowersje w niektórych przypadkach, co
utrudnia precyzyjne określenie rzeczywistych potrzeb osób biorących udział w kształceniu.
Na koniec dodajmy że, nie to, czy dany model jest oszczędny jest najważniejsze, choć i to ma swoje
znaczenie. To co naprawdę jest ważne, to określenie takiego sposobu uczenia się, który będzie
przekonujący i pozwoli na zdobywanie najbardziej potrzebnych umiejętności.
W tym numerze eLearning Papers możesz przeczytać kilka artykułów, zawierających praktyczne
przykłady wykorzystania kształcenia mieszanego w różnych kontekstach i w różnych organizacjach w
całej Europie.
Artykuł z blinc (Blended Learning Institutions’ Cooperative) przedstawia doświadczenia i nauki
płynące z trzech różnych projektów kształcenia mieszanego, z których wynika, iż metodologia
kształcenia mieszanego pozwala na dostosowanie oferty edukacyjnej do różnych stylów nauki i do
specyficznych potrzeb kształcenia.
Opracowanie przygotowane przez Pedro Leão Neto i Margaridę Amaral pokazuje, w jaki sposób
wykorzystano metodę kształcenia mieszanego na Wydziale Architektury Uniwersytetu w Porto i jak w
wyniku zastosowania tej metody, technologia stała się katalizatorem nowej formy interakcji pomiędzy
nauczycielami i studentami.
Antonia Andrade Olalla z Uniwersytetu w Alcalá przedstawia propozycję przystosowania nauczania
nauk przyrodniczych do wymogów Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego poprzez
zastosowanie metodologii kształcenia mieszanego.
Artykuł Kathariny Schiederig przedstawia wyniki pilotażowego kursu przeprowadzonego w celu oceny
możliwości zastosowania kształcenia mieszanego w dziedzinie nauk politycznych na Wolnym
Uniwersytecie w Berlinie, gdzie w wyniku tego projektu pilotażowego, kształcenie wirtualne stało się
stałą częścią programu nauczania.
Na koniec, artykuł Rity Falcão de Berredo i Alfreda Soeiro przedstawia propozycję benchmarkingu
obiektów uczenia się.
Roberto Carneiro i Lluís Tarín
eLearning Papers • www.elearningpapers.eu • ISSN 1887-1542
Nº 3 • Marzec 2007• PL
2
Tim Scholze
blinc
Sabine
Wiemann
BUPNET GmbH
Oba projekty są
przykładem, w jaki sposób
innowacyjne i ukierunkowane
na technologie informacyjne
podejście do nauczania
może być zastosowane w
różnego rodzaju formalnych i
nieformalnych środowiskach
nauczania, w różnych
grupach uczniów, z
wykorzystaniem różnych
treści i celów.
Podstawowe pojęcia
Mieszany, opracowanie,
wielokulturowy, projekty
Pełny tekst
http://www.elearningeuropa.i
nfo/files/media/media11897.
pdf
Udane projekty kształcenia mieszanego w
roku 2006: Doświadczenia z różnych
środowisk nauczania: formalnego,
aformalnego i nieformalnego
Partnerzy europejscy z 11 krajów współpracujący w ramach Blended
Learning Institutions’ Cooperative (blinc) zastosowali metodologie
kształcenia mieszanego opartego na wykorzystaniu stron
internetowych dla różnych grup edukacyjnych i różnych kontekstów w
trzech różnych projektach.
Projekt INTEGRATION zajmuje się międzykulturowym szkoleniem
personelu dla organizacji pracujących z wieloetnicznymi klientami i
beneficjentami. Dziewięciu partnerów sześciu narodowości pracowało
nad audiowizualnymi materiałami szkoleniowymi i edukacyjnymi.
Wykorzystano przy tym podejście wideo-graficzne w szkoleniu
międzykulturowym, analizując przykładowe sytuacje spotkań
międzykulturowych o krytycznym znaczeniu i przygotowując na ich
podstawie „Międzykulturowe mikro-spotkania”, będące swego rodzaju
krótkimi filmami on-line.
W ramach projektu Joint Environmental Management (JEM!)
finansowanego przez program Socrates, partnerzy programu
wspólnych działań (Joint Actions Programme) z pięciu różnych krajów
zastosowali eCoaching System w celu wprowadzenia zarządzania
środowiskiem w szkołach europejskich. Niniejszy system obejmuje w
pełni opracowane kursy, materiały szkoleniowe oraz towarzyszące im
instrukcje dla nauczycieli, personelu szkoleniowego i konsultantów.
System zastosowany w JEM! został opracowany w ramach projektu
zatytułowanego „IEM in hospitals”, który został uznany za jeden z
pięciu najlepszych spośród 2.500 projektów od roku 1992.
W ramach JEM!, opracowana metoda została przeniesiona do
europejskich szkół. Szkolenie i doradztwo odbywają się przy
wykorzystaniu metod kształcenia mieszanego, a cały system jest
dostępny na interaktywnej witrynie internetowej projektu.
Oba projekty są przykładem, w jaki sposób innowacyjne i
ukierunkowane na technologie informacyjne podejście do nauczania
może być zastosowane w różnego rodzaju formalnych i
nieformalnych środowiskach nauczania, w różnych grupach uczniów,
z wykorzystaniem różnych treści i celów. Projekty pokazują, że w
dużym stopniu, powodzenie kształcenia mieszanego zależy od
jakości zastosowanych opracowań instruktażowych.
Dlatego projekt Advanced Blended Learning and Didactics (A-B-C-D)
(Grundtvig 1.1, 2005-2007) ma na celu przygotowywanie
szerokozakresowych kursów szkoleniowych dla autorów projektów
kształcenia mieszanego. W maju i wrześniu 2007 r. zostaną
zorganizowane kursy w Atenach i w Bordeaux, poprzedzone wstępna
fazą e-learningową. Kursy dają także możliwość stworzenia własnego
projektu dla kształcenia mieszanego przy wykorzystaniu narzędzi
Web 2.0 takich jak, blogi, WIKI, e-portfolia i narzędzi komunikacji
synchronicznej on-line, łącznie z wirtualnymi konferencjami i
wykorzystaniem Skypa.
eLearning Papers • www.elearningpapers.eu • ISSN 1887-1542
Nº 3 • Marzec 2007• PL
3
Katharina
Schiederig
Instytut Nauk
Politycznych
Otto-Suhr,
Wolny
Uniwersytet w Berlinie
W ten sposób nauczanie
wirtualne i korzystanie z
technologii informacyjnokomunikacyjnych stało się
częścią programu nauczania.
Kluczowymi czynnikami
sukcesu było wykorzystanie
e-learningu w celu poprawy
ogólnych metod nauczania,
systemu e-tutoringu oraz
polityki stałego informowania
i szkolenia.
Podstawowe pojęcia
Opracowanie, mieszany,
wdrażanie, dobre praktyki,
uniwersytet
Pełny tekst
http://www.elearningeuropa.i
nfo/files/media/media11894.
pdf
Wykorzystanie e-learningu w naukach
społecznych: praktyczne doświadczenia z
Wolnego Uniwersytetu w Berlinie
Możemy wyciągnąć praktyczne wnioski z pilotażowego projektu elearningowego przeprowadzonego z powodzeniem na Wydziale
Nauk Politycznych w Free University of Berlin, Niemcy, w latach
2004 - 2006. W ramach uniwersyteckiej strategii zastosowania
technologii informacyjno-komunikacyjnych, stworzono platformę
Blackboard, mającą na celu badanie możliwości wykorzystania
kształcenia mieszanego w dziedzinie nauk społecznych i
politycznych.
Projekt pilotażowy rozpoczął się we wrześniu 2004 r. i był
kontynuowany przez kolejny projekt w okresie od kwietnia 2005 do
lutego 2006 r. Finansowany był wspólnie przez uniwersytet i
Federalne Ministerstwo Edukacji i Badań Naukowych Niemiec. W
trakcie trwania projektu e-tutorzy byli szkoleni w zakresie
zarządzania treścią i wspierania. Opracowano moduły cyfrowe i
przetestowano serię środków szkoleniowych, informacyjnych i
pomocniczych skierowanych na nauczycieli i uczniów. Projekt był
stale monitorowany i oceniany po każdym etapie realizacji.
Dotychczas wzięło w nim udział 300 kursów i wprowadzono elearning na całym Wydziale Nauk Społecznych i Politycznych.
W ten sposób nauczanie wirtualne i korzystanie z technologii
informacyjno-komunikacyjnych stało się częścią programu
nauczania. Kluczowymi czynnikami sukcesu było wykorzystanie elearningu w celu poprawy ogólnych metod nauczania, systemu etutoringu oraz polityki stałego informowania i szkolenia. Innymi
ważnymi czynnikami były wsparcie ze strony kierownictwa
Uniwersytetu oraz ogólnouniwersytecki program e-learningowy
CeDiS, jak również wymiana pomiędzy projektami z innych
departamentów. Poza tym, projekt był stale przystosowywany
podczas powolnego startu projektu pilotażowego i rozwijał się
konsekwentnie poprzez stałe monitorowanie i ocenę.
Reasumując, chcielibyśmy podkreślić znaczenie szkolenia,
współpracy w sieci, infrastruktur technologii informacyjnych oraz
wymiany opinii ze studentami w sukcesie wdrażania e-learningu w
dowolnym departamencie.
Obecnie Wydział przygotowuje propozycję projektów na rok
akademicki 2007, aby wspierać rozwój treści i szkolenie
nauczycieli, w celu opracowania w pełni zintegrowanej metody
kształcenia mieszanego.
eLearning Papers • www.elearningpapers.eu • ISSN 1887-1542
Nº 3 • Marzec 2007• PL
4
Antonia
Andrade Olalla
Uniwersytet w
Alcalá,
Hiszpania
W związku z tym,
nauczyciele muszą
zaktualizować swoją wiedzę
na temat systemów
nauczania, nie zapominając
o wartości tradycyjnych
metod, natomiast studenci
muszą być przygotowani na
nowe sposoby uczenia się.
Podstawowe pojęcia
Edukacja, hypermedia,
opracowanie, mieszany,
nauki przyrodnicze,
uniwersytet
Pełny tekst
http://www.elearningeuropa.i
nfo/files/media/media11971.
pdf
Kształcenie mieszane jako propozycja dla
europejskiej spójności nauczania nauk
przyrodniczych
Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego wymaga stworzenia
nowych środowisk kształcenia, które sprostają nowym potrzebom
tego ogromnego wspólnego obszaru. Głównym celem tego
artykułu jest przedstawienie propozycji edukacyjnej dostosowanej
do wymogów europejskich w dziedzinie nauk przyrodniczych i
mogącej rozwiązać w dużej części aktualne problemy związane z
nauczaniem bezpośrednim.
Przyjmując za punkt wyjścia krajowy system punktów
kredytowych, przeanalizujemy jego adaptację do europejskiego
systemu ECTS. W tym celu wybraliśmy przedmiot, odpowiadający
punktowi kredytowemu w systemie europejskim, do którego
zastosowano
metodologię
kształcenia
mieszanego,
wykorzystującą system oparty na technologiach stron
internetowych, jako uzupełnienie nauczania bezpośredniego i
indywidualnych godzin nauki studentów.
W tej propozycji nauczyciel musi połączyć swoje umiejętności
szkoleniowe,
ze
znajomością
synchronicznych
i
asynchoronicznych aplikacji internetowych wykorzystywanych jako
narzędzia nauczania, a także musi posiadać odpowiednie
zdolności w zakresie tutoringu, ponieważ przewiduje się
częściowe przejście z bezpośredniej formy nauczania do
kształcenia na odległość, starając się wykorzystać najlepsze
cechy obu form nauczania. Należy także wziąć pod uwagę fakt, że
dla osiągnięcia celu nauczania studenci nie tylko będą musieli
przyswoić wiedzę, ale będą musieli również przyswoić serię
postaw i umiejętności, które przygotują ich do przyszłej
działalności zawodowej. Oznacza to, iż przedmioty nauczania nie
będą już określane w terminach wiedzy, która musi zostać
przekazana i ilości godzin, w czasie których nauczyciel musi tę
wiedzę przekazać. Będą raczej określane w oparciu o
umiejętności i zdolności, jakie studenci muszą zdobyć w każdym
przypadku.
W związku z tym, nauczyciele muszą zaktualizować swoją wiedzę
na temat systemów nauczania, nie zapominając o wartości
tradycyjnych metod, natomiast studenci muszą być przygotowani
na nowe sposoby uczenia się.
eLearning Papers • www.elearningpapers.eu • ISSN 1887-1542
Nº 3 • Marzec 2007• PL
5
Pedro Leão
Neto
Wydział
Architektury
Uniwersytetu
w Porto
(FAUP),
Portugalia
Margarida
Amaral
Instituto de
Recursos e
Iniciativas
Comuns da
Universidade
do Porto (IRICUP),
Portugalia
Wyniki tego badania
podkreślają między innymi
fakt, że proces kształcenia
powstający na bazie
kreatywnego wykorzystania
platform e-learningowych
wzmacnia zdolność
nauczycieli do pracy w
zespole.
Podstawowe pojęcia
CAAD, e-learning, mieszany,
komunikacja
Pełny tekst
http://www.elearningeuropa.i
nfo/files/media/media12070.
pdf
CAAD i e-learning: metoda mieszana
To opracowanie zostało przygotowane pod kierownictwem
adiunkta prowadzącego kurs Computer Architectural Aided Design
(CAAD), przy współpracy i udziale Instytutu Zasobów i Inicjatyw
Wspólnych Uniwersytetu w Porto (IRICUP). CAAD jest
przedmiotem dodatkowym dla studentów piątego roku Wydziału
Architektury Uniwersytetu w Porto (FAUP).
Kurs prowadzony jest w środowisku opartym na współpracy
(nauczyciel/student i student/student) w celu ułatwienia wymiany
pomysłów i komunikacji na temat projektów oraz stworzenia
skutecznego kontekstu nauczania. Teoretyczne i empiryczne
podstawy kursu zwracają szczególną uwagę na fakt, iż potencjał
komputerów w przedstawianiu projektów urbanistycznych
powinien być wykorzystywany w sposób krytyczny i świadomy.
Dlatego też, kurs ma na celu zwrócić uwagę studentom na
specyficzne cechy poszczególnych metod reprezentacji i
uzmysłowić im, dlaczego korzystają z różnych reprezentacji i
technik komputerowych przy przedstawianiu swoich projektów.
W tym kontekście przyjęcie określonego zestawu metod
nauczania, technik komunikacyjnych i specyficznych programów
komputerowych było bardzo ważne, aby ten kurs różnił się od
tradycyjnych metod nauczania: wykłady demonstracyjne i studenci
przyjmujący bardziej lub mniej pasywna rolę w procesie
nauczania. Oprócz innowacji w zakresie doboru narzędzi
wykorzystywanych w procesie nauczania/uczenia się, należy nie
zapominać o metodologiach, które zachęcają studentów do brania
czynnego udziału w dyskusjach i przyjmowania aktywnej roli w
procesie kształcenia. Z mojego punktu widzenia, to właśnie
powinno być głównym celem. Nasz cel został osiągnięty poprzez
wykorzystanie
kilku
rodzajów
usług
programowych
i
informacyjnych, nie tylko z perspektywy kształcenia na odległość,
ale także przy bezpośredniej interakcji w aulach, gdzie
zastosowano podejście skierowane na rozwiązywanie problemów
w każdej grupie, w czasie pracy nad projektami komunikacyjnymi
studentów.
Wyniki tego badania podkreślają między innymi fakt, że proces
kształcenia powstający na bazie kreatywnego wykorzystania
platform e-learningowych wzmacnia zdolność nauczycieli do pracy
w zespole. Oznacza to, że technologia ta działa jak prawdziwy
katalizator nowej interakcji na linii nauczyciel/student, ułatwiając w
znacznym stopniu komunikację i pozwalając studentom na
odgrywanie dużo aktywniejszej roli w procesie kształcenia.
eLearning Papers • www.elearningpapers.eu • ISSN 1887-1542
Nº 3 • Marzec 2007• PL
6
Propozycja benchmarkingu obiektów
uczenia się
Rita Falcão de
Berredo
Universidad
de Oporto,
Portugal
Alfredo Soeiro
Universidad
de Oporto,
Portugal
Benchmarking obiektów
uczenia się został
zastosowany w dwóch
różnych kontekstach. W
celu sprawdzenia
możliwości zastosowania tej
metody wykorzystano trzy
moduły kursu budownictwa
typu Master. Informacje
uzyskane w wyniku
przeprowadzonego testu
były przydatne do
udoskonalenia narzędzi, w
szczególności systemu
wskaźników.
Podstawowe pojęcia
Ewaluacja, obiekty uczenia
się, wielokrotne
wykorzystanie, jakość
Pełny tekst
http://www.elearningeuropa.
info/files/media/media12071
.pdf
Niniejszy artykuł proponuje metodologię dla przeprowadzania
oceny porównawczej (ang. benchmarking) obiektów uczenia się
(ang. Learning objects). Artykuł ma na celu przedstawienie
dwóch problemów związanych z e-learningiem: walidacja uczenia
się w tej metodzie oraz zwrot inwestycji w procesie rozwoju i
wykorzystania: wydajność i skuteczność.
Artykuł opisuje propozycję ewaluacji obiektów uczenia się (LOs)
poprzez bechmarking oparty na standardowych metadanych
obiektów uczenia się (Learning Object Metadata Standard) oraz
na przyjęciu podstawowych narzędzi projektu BENVIC. Metoda
benchmarkingu obiektów uczenia się (bLO) ma na celu analizę
właściwości obiektów uczenia się, ich zastosowań i
interesariuszy, i proponuje procedury i narzędzia do oceny tych
obiektów. Metoda ta nie jest ostatecznym, ani też zamkniętym
systemem. Określa pole robocze dla ewaluacji obiektów uczenia
się, pierwszy krok na drodze do stworzenia bardziej
kompleksowego i niezawodnego systemu, który będzie stale
ulepszany.
Niniejsza praca wprowadza główne zasady benchmarkingu
obiektów uczenia się, które zawierają wskazówki do
opracowywania narzędzi. System zawiera trzy główne narzędzia,
z których dwa są już w pełni opracowane, oraz narzędzie
komplementarne
umożliwiające
zwiększenie
możliwości
zastosowania metody. Zawiera ono narzędzie do tworzenia profili
(profiling tool) oparte na systemie metadanych obiektów uczenia
się (LOM), będącym systemem wskaźników benchmarkingu i
proponuje mapę kompetencji jako mechanizm umożliwiający
stałe doskonalenie. Dodatkowo opracowano system oceny
wydajności i skuteczności jako uzupełnienie matrycy
wskaźników.
Benchmarking obiektów uczenia się został zastosowany w dwóch
różnych kontekstach. W celu sprawdzenia możliwości
zastosowania tej metody wykorzystano trzy moduły kursu
budownictwa typu Master. Informacje uzyskane w wyniku
przeprowadzonego testu były przydatne do udoskonalenia
narzędzi, w szczególności systemu wskaźników. Następnie
metoda benchmarkingu obiektów uczenia się została
zastosowana jako narzędzie ewaluacji niektórych rezultatów
europejskiego projektu zatytułowanego: „E3: Nauczanie inżynierii
wspierane elektronicznie”. Projekt ten miał za zadanie
opracowanie obiektów uczenia się, które były wymieniane i
oceniane przez partnerów międzynarodowych.
Na zakończenie, artykuł proponuje kilka tematów do opracowania
w przyszłości, co pomoże w udoskonaleniu systemu i jego
integracji z innymi systemami.
eLearning Papers • www.elearningpapers.eu • ISSN 1887-1542
Nº 3 • Marzec 2007• PL
7