Wspomnienie o Marku Edelmanie - Zespół Szkół Budowlanych w

Zespół Szkół Budowlanych w Mielcu
Wspomnienie o Marku Edelmanie
W piątek 2 października zmarł w Warszawie Marek Edelman, jeden z założycieli Żydowskiej Organizacji
Bojowej i przywódców powstania w warszawskim getcie. Z zawodu lekarz kardiolog, był powstańcem warszawskim, w
czasach PRL działał w KOR i "Solidarności". Kawaler Orderu Orła Białego oraz francuskiej Legii Honorowej. W III
RP był m.in. członkiem Komitetu Helsińskiego w Polsce.
Marek Edelman-(1919-2009). W czasie II wojny światowej należał do Powszechnego Żydowskiego Związku
Robotniczego (Bund), w 1942 był wśród założycieli Żydowskiej Organizacji Bojowej. Uczestniczył w powstaniu w
getcie warszawskim, a po śmierci Mordechaja Anielewicza został ostatnim przywódcą bojowników ŻOB podczas
walk. Brał udział w powstaniu warszawskim (jako członek ŻOB podporządkowanej Armii Ludowej na Starówce). Po
wojnie nie wyjechał z Polski, od 1946 na stałe zamieszkał w Łodzi. W 1951 ukończył studia na Akademii Medycznej
w Łodzi, specjalizował się następnie w zakresie kardiologii. Do 1967 pracował w Klinice Chorób Wewnętrznych
macierzystej uczelni, a następnie na oddziale kardiologii w klinice Wojskowej Akademii Medycznej. W 1972 został
ordynatorem oddziału intensywnej terapii łódzkiego Szpitala im. Nikołaja Pirogowa. Działalność opozycyjną
rozpoczął w połowie lat 70., podejmując współpracę z Komitetem Obrony Robotników. W styczniu 1976 był jednym z
sygnatariuszy Listu 101 przeciwko zmianom konstytucji, skierowanego do władz PRL. Od początku lat 80. działał w
"Solidarności", m.in. jako członek Zarządu Regionu Ziemia Łódzka. W stanie wojennym został na krótko internowany
w Łęczycy. Został uwolniony w wyniku interwencji Jana Józefa Szczepańskiego, prezesa Związku Literatów Polskich.
Nawiązał też kontakty z redakcją podziemnego „Tygodnika Mazowsze”. W 1983 odmówił władzom PRL udziału w
Honorowym Komitecie Obchodów 40-lecia Powstania w Getcie. SB uniemożliwiła mu udział w obchodach
niezależnych. W 1984, wraz z Jerzym Dłużniewskim i Ryszardem Kostrzewą, został członkiem podziemnej
Regionalnej Komisji Wykonawczej Ziemia Łódzka.W drugim obiegu ukazywały się wznowienia jego książki z 1945
roku pt. Getto walczy. Udział Bundu w obronie getta warszawskiego (CDN, 1983; Łódzki Zespół Oświaty
Niezależnej, Wyd. „Solidarność Walcząca”, 1986). W 1988 przewodniczył Komisji ds. Mniejszości Narodowych w
ramach Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. Uczestniczył w obradach jednego z podzespołów w ramach
rozmów Okrągłego Stołu.W kwietniu 1989 był przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu Obywatelskiego w Łodzi,
organizującego kampanię wyborczą do parlamentu. Po 1990 prowadził działalność polityczną w ramach ROAD, a
następnie Unii Demokratycznej, Unii Wolności oraz Partii Demokratycznej. Był m.in. członkiem rady politycznej UW.
Przez ostatnie dwa lata życia mieszkał w Warszawie u swojej przyjaciółki, Pauli Sawickiej. Zmarł na atak serca.
Został pochowany 9 października na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej.
strona 1 / 2
Zespół Szkół Budowlanych w Mielcu
Wspomnienie o Marku Edelmanie
"Zanim wojna wybuchła, byłem nikim. Chłopakiem po maturze. Bezczelnym chłopakiem. Niewychowanym.
Pracowałem w takiej firmie - Ogoldwicht. Kazali mi sumować długie kolumny liczb, a ja zawsze błędy robiłem. Potem
mnie wyrzucili i pracowałem jako sekretarz Komitetu Pomocy Żydom wyrzuconym z Niemiec do Polski".(fragment
książki Marka Edelmana "I była miłość w getcie")
Barbara Sarama
strona 2 / 2