Liceum

Program zajęć etyki na rok szkolny2016/17
Etyka dla szkół ponadgimnazjalnych.
Autor: Paweł Kołodziński, MEN 408/2011
Nauczyciel : Bernadeta Obrębowska
Treści nauczania są podzielone wg modułów tematycznych. Nie jest jednak wewnętrznym
wymogiem programu, by jego tematy były realizowane wszystkie i po kolei. Wybór
tematów z danego modułu zależy od nauczyciela. Ich dobór zależy od wielu czynników
(np. zainteresowania, dojrzałości, liczebności klas, organizacji zajęć etc.).
MODUŁY TEMATYCZNE
A. Wprowadzenie do etyki
1. Doświadczenie zła
Treści nauczania
– przykłady zła i ich omówienie,
– rozróżnienie subiektywizującego i obiektywizującego opisu zła,
– określenie zła ontycznego i zła moralnego,
– hierarchia przeżywanego zła,
– doświadczanie zła i jego wpływ na człowieka,
2. Spojrzenie na rozwój moralności: od moralności Kalego do trybunału w Norymberdze
Treści nauczania
– myślenie premoralne na przykładzie Kalego,
– analiza przewagi postaw egoistycznych u ludzi współczesnych,
– moralność intersubiektywna (umowa czy wspólne odkrycie prawdy o dobru?),
– trybunał norymberski a moralność rasy panów,
– zło moralne ludobójstwa.
3. Przeżycia wewnętrzne a moralność
Treści nauczania
– przykłady przeżyć moralnych (strachu, winy, odwagi, dumy moralnej),
– strach – przeżycie, struktura, konsekwencje,
– definiowanie odwagi,
– konflikty emocjonalne jako źródło informacji o preferowanych wartościach,
– przeżycie wstydu (w tym wstydu moralnego) i jego źródło,
– struktura i funkcjonowanie sumienia,
– sumienie przed- i pouczynkowe,
– struktura wewnętrznego życia moralnego i jego znaczenie dla jakości egzystencji człowieka,
– poczucie własnej wartości a moralność jednostki.
4. Doświadczenie wartości i ich natura
Treści nauczania
– poglądy Maxa Schelera na temat wartości,
– wartość przyjemności zmysłowej,
– doświadczenie wyboru i hierarchizowanie wartości,
– zróżnicowanie świata wartości,
– poglądy na sposób istnienia wartości oraz na ich hierarchię, określenie aksjologii,
– wartość i godność osoby,
– zaburzenia postrzegania wartości,
– antywartości,
– wcielanie w życie wartości,
–– związek dobra moralnego z wartościami.
5. Odpowiedzialność
Treści nauczania
– rodzaje odpowiedzialności,
– odpowiedzialność jako przymus i jako wezwanie,
– odpowiedź na wartość,
– warunki konieczne możliwości ponoszenia odpowiedzialności,
– obiektywność wartości jako warunek ontyczny odpowiedzialności,
– pole odpowiedzialności a życie codzienne,
– cnota jako sprawność moralna,
– samoświadomość,
– rozwój moralny,
– fazy rozwoju moralnego według Lawrence’a Kohlberga,
6. Mówimy o dobru i złu
Treści nauczania
– opis, ocena, norma,
– moralność a etyka, etyka jako dziedzina filozofii,
– etyka normatywna i opisowa,
– prawo a etyka,
– metaetyka,
– rodzaje sądów i uzasadnień etycznych,
– wypowiedzi etyki a wypowiedzi matematyczne i empiryczne,
– emotywizm i intuicjonizm,
– obiektywizm i subiektywizm, absolutyzm i relatywizm etyczny.
7. Normy moralne
Treści nauczania
– normy obyczajowe, prawne i moralne,
– struktura i typy normy moralnej,
– normy moralne a wartości,
– uzasadnienia norm moralnych,
– różnica między uzasadnianiem subiektywistycznym a obiektywistycznym,
– prawo naturalne a prawo stanowione,
– normy a wartości,
– typy etyki, etyka religijna a etyka świecka,
– analiza Dekalogu,
– kodeksy etyczne,
– naturalizm i antynaturalizm w koncepcjach człowieka i etyczne konsekwencje tych poglądów.
B. AKTYWNE CZYTANIE DZIEDZICTWA ETYKI
8. Sokrates, Platon i Arystoteles – dojrzewanie etyki
Treści nauczania
- Od rachunku uczynków sumienia do intelektualizmu etycznego
- Etyka Platona i jej konsekwencje
- Etyka Arystotelesa
9. W poszukiwaniu najwyższego dobra
Treści nauczania
-cynizm
-hedonizm
-epikureizm
- Stoicyzm
10. Od etyki religijnej do materialistycznej ateistycznej
Treści nauczania
- Święty Augustyn i święty Tomasz: nowy wymiar moralnego życia człowieka
- Zwrot materialistyczny w etyce
-Rozumne samodoskonalenie się według Spinozy
- Oświeceniowy racjonalistyczny optymizm i jego krytyka
11. Długa droga od Kanta do Nietzschego
Treści nauczania
- Etyka Kanta
-Relatywizm i witalizm Fryderyka Nietzschego
12. Między samotnością jednostki a ideologią tłumu
Treści nauczania
- Nazizm i komunizm radziecki – etyczne konsekwencje niektórych ideologii
- Kondycja człowieka według egzystencjalistów
C. CZŁOWIEK WSPÓŁCZESNY W ŚWIETLE DOBRA I W CIENIU
ZŁA
13. Etyczne korzenie codzienności
Treści nauczania
- Podmiot moralny w cywilizacji konsumpcyjnej
- Tolerancja a codzienność
- Odcienie miłości
14. Dobrze żyć i dobrze się mieć
Treści nauczania
- Dylematy etyczne
-Wobec korupcji
- Etyka a role społeczne
- W poszukiwaniu szczęścia
Organizacja pracy na lekcji:
1. Uczeń prowadzi zeszyt przedmiotowy, w którym zapisuje przebieg interesujących
dyskusji, cytaty godne zapamiętania lub komentarza, pytania, które pozostały bez
odpowiedzi, argumenty na rzecz określonego stanowiska, argumenty strony
przeciwnej, wreszcie „idee i tezy do zapamiętania".
2. Uczeń jest informowany na bieżąco jakie materiały są potrzebne do kolejnych zajęć.
Formy sprawdzania wiedzy:
1.Sprawdziany, organizowane na zakończenie określonego bloku tematycznego.
Sprawdzian będzie miał formę eseju, pracy domowej lub klasowej, w ramach której uczeń
przedstawi jakieś zagadnienie etyczne (np. Czym jest sens życia? Która z zasad
sprawiedliwości wydaje ci się słuszna? Czym jest tolerancja? etc.). W pracy powinny
znaleźć się: wnioski z dyskusji i analizy tekstu, przeprowadzonych na lekcjach,
stanowisko ucznia, pytania, które według niego pozostały otwarte etc.
2.Referaty.
3.Zadania różnego typu np. przygotowywane przez pary dialogi na określony temat,
pokazujące złożoność i wieloaspektowość problemów moralnych, prace plastyczne
ilustrujące w sposób metaforyczny temat, pisemne komentarze , krótkie formy teatralne
jako sposób przedstawienia problemu etycznego.
4.Odpowiedź ustna.
Kryteria oceny końcoworocznej:
Ocena celująca: poszerzona znajomość tematów przewidzianych w programie, dobre
opanowanie umiejętności dyskutowania i argumentacji, indywidualne zainteresowania,
umiejętność formułowania własnych, koherentnych ocen i przekonań.
Ocena bardzo dobra: dobra znajomość materiału nauczania przewidzianego programem,
umiejętność dyskusji, umiejętność zajęcia i racjonalnej obrony własnego stanowiska,
dociekliwość.
Ocena dobra: znajomość podstawowego materiału objętego zakresem programu, aktywność
w dyskusji, umiejętność argumentacji.
Ocena dostateczna: znajomość tych terminów, pojęć i fragmentów teorii, która jest
niezbędna do dalszego kształcenia, aktywność na lekcji.
Ocena mierna: znajomość podstawowych pojęć i problemów etycznych, niezbędnych do
dalszego kształcenia.
Ocena końcoworoczna uwzględnia ocenę semestralną.
Ocena sprawdzianu odpowiada procentom wiedzy zgodnie z WSO: ocena niedostateczna – 049% wiedzy, ocena dopuszczająca – 50-59% wiedzy , ocena dostateczna 60 – 74% wiedzy,
ocena dobra 75 – 89% wiedzy, ocena bardzo dobra 90 – 98% wiedzy, ocena celująca 98 –
100% wiedzy.