Zarzadzenie z dnia 10 listopada 2016 r.

Zarządzenie
Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy
z dnia 10 listopada 2016 r.
w sprawie zezwolenia na czynności podlegające zakazom w stosunku do bobra europejskiego
(Castor fiber)
Na podstawie art. 56a ust. l, ust. 2 pkt 2 i ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j.
Dz. U. 2015 r., poz. 1651, 1936, 2171 oraz z 2016 r. poz. 422) zarządza się, co następuje:
§ 1. 1. Zezwala się na okres trzech lat na czynności podlegające zakazom w stosunku do bobra
europejskiego (Castor fiber) polegające na umyślnym płoszeniu i niepokojeniu oraz umyślnym zabiciu do 94
osobników na terenie województwa kujawsko – pomorskiego w powiatach: lipnowskim i włocławskim –
bytujących w obwodach łowieckich na terenie Zarządu Okręgowego Polskiego Związku Łowieckiego we
Włocławku, których wykaz zawiera załącznik nr 1 do zarządzenia.
2. Obszar realizacji czynności, o których mowa w ust. 1 nie dotyczy rezerwatów przyrody, obszarów
Natura 2000, w których bóbr jest przedmiotem ochrony, stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu i regularnego
przebywania zwierząt objętych ochroną gatunkową oraz gruntów leśnych będących własnością Skarbu Państwa
w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe.
3. Zezwala się na okres pięciu lat na czynności podlegające zakazom w stosunku do bobra europejskiego
(Castor fiber) polegające na przetrzymywaniu i posiadaniu okazów gatunku, zbywaniu, oferowaniu do
sprzedaży, wymianie, darowiźnie, wywozie poza granicę państwa okazów gatunku zabitych na podstawie ust.
1.
4. Działania wynikające z niniejszego zarządzenia, dotyczące ograniczenia liczebności bobrów powinny
być ukierunkowane na eliminację całych stanowisk, nie zaś pojedynczych osobników, w celu uniknięcia
rozproszenia się lokalnych populacji.
5. Obszar objęty zarządzeniem został przedstawiony w formie mapy stanowiącej załącznik nr 2 do
zarządzenia.
§ 2. 1. Zezwolenie, o którym mowa w § 1 ust. 1, dotyczy umyślnego zabijania, umyślnego płoszenia i
niepokojenia bobrów przez członków Polskiego Związku Łowieckiego w miejscach wyłącznie konfliktowych,
w których bobry powodują znaczące szkody poprzez podtapianie gruntów oraz niszczenie płodów i upraw
rolnych, infrastruktury technicznej i innych rodzajów mienia.
2. Odstrzał bobrów możliwy jest w okresie od 01 października do 28 lutego.
§ 3. 1. Podmiotem odpowiedzialnym za wykonanie zarządzenia i czynności, o których mowa w § 1, jest
Zarząd Okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego we Włocławku.
2. Podmiot, o którym mowa w ust. 1, wydaje upoważnienie do dokonania odstrzału bobrów kołom
łowieckim na dzierżawionych przez nie obwodach łowieckich.
3. Koło łowieckie upoważnia myśliwych do dokonania odstrzału bobrów w liczbie określonej przez Zarząd
Okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego.
4. Osoby, o których mowa w ust. 3, muszą posiadać wiedzę z zakresu ochrony gatunkowej bobra
europejskiego i zasad postępowania przy ograniczaniu liczebności populacji bobrów.
5. Czynności, o których mowa w § 1 ust. 1 będą wykonywane przez przeszkolonych w tym zakresie
myśliwych, o których mowa w ust. 3.
§ 4. 1. W terminie do dnia 15 stycznia każdego roku następującego po wejściu w życie niniejszego
zarządzenia, Zarząd Okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego we Włocławku obowiązany jest do złożenia
Regionalnemu Dyrektorowi Ochrony Środowiska w Bydgoszczy sprawozdania z wykonanych czynności, o
których mowa w § 1 ust. 1.
2. Sprawozdanie, o którym mowa w ust. 1, powinno zawierać: numer obwodu łowieckiego, datę pozyskania
oraz liczbę odstrzelonych bobrów, a także możliwie najdokładniejsze lokalizacje miejsc eliminacji
poszczególnych osobników.
§ 5. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska dokonuje kontroli spełniania warunków określonych w
wydanym zarządzeniu.
Id: 9380EA5F-F7AF-43F8-85BE-B7F18FF055F9. Podpisany
Strona 1
§ 6. Zarządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
z up. Regionalnego Dyrektora
Ochrony Środowiska w
Bydgoszczy
Regionalny Konserwator
Przyrody w Bydgoszczy
Marek Machnikowski
Id: 9380EA5F-F7AF-43F8-85BE-B7F18FF055F9. Podpisany
Strona 2
Załącznik Nr 1 do Zarządzenia
Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w
Bydgoszczy
z dnia 10 listopada 2016 r.
Wykaz obwodów łowieckich
Lp.
Powiat
Gmina
Nr obwodu
Ilość bobrów
możliwa do
zabicia
1
lipnowski
Skępe
159
8
2
lipnowski
Wielgie
Tłuchowo
195
16
3
lipnowski
Wielgie
212
8
4
włocławski
Fabianki
Lipno
213
24
5
włocławski
Fabianki
216
8
6
włocławski
Kowal
Włocławek
232
10
7
włocławski
Kowal
233
10
8
włocławski
Lubień Kujawski
268
10
Id: 9380EA5F-F7AF-43F8-85BE-B7F18FF055F9. Podpisany
Strona 3
Załącznik Nr 2 do Zarządzenia
Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w
Bydgoszczy
z dnia 10 listopada 2016 r.
Obszar objęty zarządzeniem
Id: 9380EA5F-F7AF-43F8-85BE-B7F18FF055F9. Podpisany
Strona 4
UZASADNIENIE
Zgodnie z art. 56a ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz.
1651, z późn. zm.) regionalny dyrektor ochrony środowiska może zezwolić na obszarze swojego działania,
na czas określony, nie dłuższy niż 5 lat, w formie zarządzenia będącego aktem prawa miejscowego, w
stosunku do m.in. bobra europejskiego na czynności podlegające zakazom określonym w art. 52 ust. 1
ustawy.
Zarządzenie może być wydane w przypadku braku rozwiązań alternatywnych, jeżeli czynności, których
dotyczy zarządzenie, nie są szkodliwe dla zachowania we właściwym stanie ochrony dziko występujących
populacji gatunków objętych zarządzeniem oraz leży to w interesie zdrowia lub bezpieczeństwa
powszechnego lub wynikają z konieczności ograniczenia poważnych szkód w odniesieniu do upraw
rolnych, inwentarza żywego, lasów, rybostanu, wody lub innego rodzaju mienia.
W dniu 19 lipca 2016 r. zawarte zostało porozumienie pomiędzy Generalnym Dyrektorem Ochrony
Środowiska, a Przewodniczącym Zarządu Głównego Polskiego Związku Łowieckiego, zwane dalej
Porozumieniem, dotyczące ograniczania liczebności lokalnych populacji bobra europejskiego na terenach
obwodów łowieckich, o charakterze instrukcji.
Porozumienie określa zasady współpracy struktur PZŁ z regionalnymi dyrektorami ochrony środowiska
w celu kontroli liczebności populacji bobra europejskiego na terenach obwodów łowieckich,
dzierżawionych przez koła łowieckie.
Obszar objęty czynnościami polegającymi na odstrzale bobra dotyczy powiatów: włocławskiego i
lipnowskiego.
Celem wydania zarządzenia jest ograniczenie rozmiaru szkód w miejscach, w których bobry powodują
znaczące szkody w uprawach rolnych oraz innych rodzajach mienia. Na terenie województwa kujawsko –
pomorskiego RDOŚ w Bydgoszczy w latach 2014 – 2016 przyjął i rozpatrzył ponad 300 zgłoszeń szkód
wyrządzonych przez bobry. Na podstawie oszacowanych strat wypłacono łącznie w latach 2014-2015
odszkodowania w kwocie ok. 670 tys. zł.
Ponadto RDOŚ w Bydgoszczy zgodnie z ustawowymi uprawnieniami współdziałał z podmiotami
wyrażającymi gotowość do ograniczania szkód powodowanych przez gatunki zwierząt chronionych. Na
podstawie umów o współpracy zawieranych przez RDOŚ podejmowane były działania prewencyjne, m.in.
polegające na zabezpieczaniu przepustów drogowych przed niedrożnością (tamowaniem przepływu wód)
powodowaną działalnością bobrów. Łącznie wykonano 28 urządzeń hydrotechnicznych mających na celu
minimalizację szkód. W samym tylko roku 2015 RDOŚ w Bydgoszczy przeznaczył na ww. działania środki
finansowe w kwocie ok. 98 tys. zł. Oprócz działań zapobiegawczych, w uzasadnionych przypadkach RDOŚ
w Bydgoszczy wydawał zezwolenia na odstępstwa od zakazów w formie zgód na rozbieranie tam
bobrowych. Podejmowane działania nie wpłynęły istotnie na zmniejszenie liczby wniosków oraz wartość
oszacowanych odszkodowań.
Dla zachowania we właściwym stanie ochrony populacji bobra europejskiego tereny szczególnie cenne,
jakimi są rezerwaty przyrody i obszary sieci Natura 2000, gdzie bóbr jest przedmiotem ochrony, zostały
wyłączone z czynności polegających na odstrzale.
Ze względu na brak możliwości podejmowania innych czynności alternatywnych , które skutecznie
ograniczyłyby rozmiar wyrządzanych szkód, wydanie przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska
w Bydgoszczy zarządzenia w sprawie zezwolenia na czynności podlegające zakazom w stosunku do bobra
europejskiego Castor fiber stało się w pełni uzasadnione. Tym bardziej, że przewidziana do odstrzału liczba
bobrów oraz ustalone w drodze analiz terenowych i inwentaryzacji miejsca ich redukcji o charakterze
lokalnym gdzie występują największe szkody, nie wpłyną w istotny sposób na stan populacji.
Jedyną przyczyną wydania zarządzenia jest konieczność ograniczenia szkód wyrządzanych lokalnie
przez bobry, w miejscach ich stałego występowania, potwierdzonych w drodze obserwacji miejsc ich
działalności. Wyrządzane szkody są przesłanką, o której mowa w art. 56a ust. 2 pkt 2 ustawy o ochronie
przyrody, pozwalającą na umyślne zabicie bobra.
W terminie do dnia 15 stycznia każdego roku następującego po wejściu w życie zarządzenia, Zarząd
Okręgowy Polskiego Związku Łowieckiego we Włocławku jest zobowiązany do złożenia Regionalnemu
Dyrektorowi Ochrony Środowiska w Bydgoszczy pisemnej informacji o wykonaniu czynności określonych
w zarządzeniu w roku poprzednim.
Projekt zarządzenia został poddany procedurze zaopiniowaniu przez społeczeństwo poprzez ogłoszenie
Id: 9380EA5F-F7AF-43F8-85BE-B7F18FF055F9. Podpisany
Strona 5
informacji o możliwości zapoznania się z projektem i dokumentacją do zarządzenia oraz o możliwości
składania uwag i wniosków do projektu zarządzenia.
Dla zapewnienia zadowalającej efektywności działań przewidzianych w zarządzeniu oraz ze względu na
ich realizację, która powinna się zacząć przed spadkiem aktywności bobrów związanej z okresem zimowym,
okres konsultacji społecznych określono jako 5 dni.
Powyższe informacje zostały zamieszczone w formie obwieszczenia z dnia 07 października 2016 r.
Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy na tablicy ogłoszeń i w Biuletynie Informacji
Publicznej Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Bydgoszczy oraz na tablicach ogłoszeń gmin
Fabianki, Kowal, Włocławek, Lipno, Lubień Kujawski, Skępe, Tłuchowo, Wielgie. W czasie
przewidzianym na zgłaszanie opinii wpłynęły uwagi zgłoszone przez Stowarzyszenie Pracownia na rzecz
Wszystkich Istot, Natural Forest Foundation, WWF Polska, Klub Przyrodników, Towarzystwo Przyrodnicze
Alauda, a także (po upływie terminu zgłaszania uwag) Centrum Ochrony Mokradeł.
Uwagi zgłoszone w ramach udziału społeczeństwa dotyczyły następujących kwestii:
1. Konieczność uwzględnienia wymogów określonych w art. 56a ust. 2 ustawy o ochronie przyrody, w tym
brak szkodliwości dla zachowania we właściwym stanie ochrony dziko występujących populacji gatunków
objętych zarządzeniem oraz konieczność ograniczenia poważnych szkód w odniesieniu do upraw rolnych,
inwentarza żywego, lasów, rybostanu, wody lub innych rodzajów mienia (uwaga Klubu Przyrodników i TP
Alauda).
Uwaga bezprzedmiotowa. Zarządzenie spełnia wymogi, o których mowa w art. 56a ust. 2 ustawy o
ochronie przyrody, a podjęcie czynności określonych ww. zarządzeniem nie jest szkodliwe dla zachowania
we właściwym stanie ochrony dziko występujących populacji gatunków, w tym bobra europejskiego, a
także (jak wskazano powyżej) wynika z konieczności ograniczenia poważnych szkód po wyczerpaniu
środków alternatywnych.
2. Wskazanie konkretnych miejsc, w których powstają najpoważniejsze szkody dla gospodarki, które
mogłyby być ograniczone przez odstrzał (uwaga Klubu Przyrodników).
Uwagi nie uwzględniono. Mając na uwadze migracje zwierząt i pojawianie się szkód co roku na
nowych obszarach, należy wyjaśnić, że nie zawsze jest możliwe dokładne określenie miejsc największego
zagrożenia szkodami w ciągu kolejnych 3 lat, ze szczegółowością uwzględniającą poszczególne działki
ewidencyjne, cieki, czy rowy melioracyjne. W związku z powyższym, w zarządzeniach lokalizacje zostały
wskazane z dokładnością do obwodów łowieckich posiadających ściśle określone granice.
W zarządzeniach jednoznacznie wskazano, iż odstrzały mają być wykonywane wyłącznie w miejscach
konfliktowych, gdzie bobry wyrządzają szkody. Należy również mieć na uwadze, iż ocena myśliwego co do
konfliktowości danego stanowiska będzie podejmowana na podstawie danych RDOŚ oraz informacji
dotyczących realnie wyrządzanych szkód.
3. Konieczność ograniczenia zakresu terytorialnego zarządzenia do kluczowych terenów rolnych, stawów i
wałów. Odstrzał bobrów przez myśliwych na zasadach regulowanych zarządzeniem nie powinien z zasady
dotyczyć terenów leśnych (uwaga Klubu Przyrodników).
Uwaga częściowo uwzględniona. Z obszaru objętego zarządzeniem wyłączono grunty leśne będące
własnością Skarbu Państwa w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe.
Dodatkowo mając na uwadze ochronę cennych gatunków ptaków i ich miejsc lęgowych, a także
uwarunkowania wynikające z art. 60 ustawy o ochronie przyrody, z obszaru tego wyłączono również stref
ochrony ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt objętych ochroną gatunkową.
4. W przypadku objęcia zarządzeniem obszarów Natura 2000 wydanie zarządzenia należy poprzedzić
analizą oddziaływania na obszar Natura 2000 z punktu widzenia celów jego ochrony, w tym potencjalnie
zależne od rozlewisk bobrowych, np. wydra, zalotka większa, płazy, ptaki wodno-błotne. Należy również
uwzględnić znaczenie bobra europejskiego w ekosystemach wodnych i od wód zależnych (uwaga Klubu
Przyrodników, TP Alauda i Centrum Ochrony Mokradeł).
Uwagi nie uwzględniono. Na terenie województwa kujawsko – pomorskiego obszary Natura 2000,
gdzie bóbr jest przedmiotem ochrony zostały wyłączone z obszaru obowiązywania zezwolenia. Ponadto
zarządzenia dotyczą odstrzałów bobra, nie obejmują rozbiórki tam, w związku z czym obecny stan siedlisk
po odstrzale zostanie utrzymany, tym samym wpływ na inne gatunki i siedliska będące przedmiotem
ochrony nie będzie znaczący. Miejsca objęte zarządzeniem, a zlokalizowane w obszarach Natura 2000
dotyczą tylko terenów, gdzie prowadzona jest działalność rolnicza i nie stanowią one potencjalnie cennego
siedliska wymienionych w gatunków, dlatego odstrzał bobrów nie będzie miał wpływu na inne gatunki
Id: 9380EA5F-F7AF-43F8-85BE-B7F18FF055F9. Podpisany
Strona 6
będące przedmiotem ochrony danego obszaru, jak również ekosystemy wodne i od wód zależne.
Dodatkowo monitoring stanu populacji bobra europejskiego prowadzony będzie w ujęciu rocznym
przez Polski Związek Łowiecki, tak więc będzie możliwe coroczne analizowanie zmian liczebność populacji
i podejmowanie właściwych decyzji dotyczących kontynuowania bądź zaprzestania odstrzału. W związku z
powyższym uwagi nie uwzględniono.
5. Zarządzenie powinno określać podmioty, które będą wykonywały czynności, których dotyczy odstępstwo
(uwaga Klubu Przyrodników).
Uwagi nie uwzględniono. Zgodnie z art. 34 pkt. 2 ustawy Prawo łowieckie z dnia 13 października 1995
r. do zadań Polskiego Związku Łowieckiego należy m.in. współdziałanie z administracją rządową w
ochronie środowiska przyrodniczego, w zachowaniu i rozwoju populacji zwierząt łownych i innych zwierząt
dziko żyjących, co obejmuje również jako zarządzanie populacjami zwierząt poszczególnych gatunków oraz
łagodzenie negatywnych interakcji na styku ochrony przyrody i działalność człowieka. Uznaje się, że
myśliwi wykonujący odstrzał będą działali na rzecz i w imieniu PZŁ.
6. Wyjaśnienie w jaki sposób kontrolowany i weryfikowany będzie spełnienie warunku posiadania
odpowiedniej wiedzy przez osoby dokonujące odstrzału (uwaga Klubu Przyrodników i TP Alauda).
Uwagę uwzględniono poprzez dodanie warunku przeszkolenia osób wykonujących odstrzał w zakresie
ochrony gatunkowej bobra europejskiego i zasad postępowania przy ograniczaniu liczebności populacji
bobrów.
7. Konflikt zarządzenia (zezwalającego na zabicie bobra europejskiego) z przepisami dotyczącymi form
ochrony przyrody, takich jak parki krajobrazowe, gdzie często obowiązuje zakaz ,,zabijania zwierząt z
wyjątkiem wykonywania czynności w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej, rybackiej i łowieckiej”
(uwaga Klubu Przyrodników i TP Alauda).
Uwagi nie uwzględniono. Odstrzał bobra jest wykonywany w ramach racjonalnej gospodarki rolnej
(ochrona przed zalewaniem upraw, niszczeniem gruntów rolnych), leśnej (ochrona drzewostanów w
przypadku lasów prywatnych) i rybackiej (ochrona przed zniszczeniem urządzeń hydrotechnicznych).
Ograniczenie populacji bobra europejskiego w sąsiedztwie obiektów ochrony przeciwpowodziowej jest
uzasadnione koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa osób i mienia (zgodnie z art. 17 ust. 2 pkt 3 ustawy
o ochronie przyrody zakaz umyślnego zabijania zwierząt nie dotyczy prowadzenia działań związanych z
bezpieczeństwem powszechnym). Zatem ww. zakazy nie mają one zastosowania w przypadku wykonywania
zarządzeń dotyczących odstrzału bobra. Zwrócić więc należy uwagę, że choć norma prawna ma charakter
protekcyjny, to jednak nie jest to ochrona bezwzględna. Ustawodawca nad zakaz zabijania zwierząt
przedkłada racjonalność gospodarki łowieckiej, rybackiej i rolnej. Posługuje się jednak klauzulami
ogólnymi, co oznacza, że to dany, konkretny organ, w danej, konkretnej sprawie ocenia, czy mają
zastosowanie te klauzule ogólne.
8. Wskazanie w zarządzeniu, że odstrzelone bobry stanowią własność myśliwego, dokonującego odstrzału,
jako częściowa rekompensata kosztów pozyskania wykracza poza delegację ustawową art. 56a ustawy o
ochronie przyrody (uwaga Klubu Przyrodników i TP Alauda).
Uwagę uwzględniono poprzez usunięcie wskazanego warunku. Czynności w zakresie posiadania i
dysponowania odstrzelonym zwierzęciem na podstawie niniejszego zarządzenia obowiązywać będą przez
czas określony (tj. 5 lat), po upływie którego myśliwi zobowiązani będą do uzyskania stosownych
zezwoleń, o których mowa w art. 56 ustawy o ochronie przyrody.
9. Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, Natural Forest Foundation, WWF Polska, Klub
Przyrodników Towarzystwo Przyrodnicze Alauda wniosły uwagi dotyczące zbyt krótkiego terminu
prowadzonych konsultacji publicznych.
Uwagi nie uwzględniono. Krótki czas konsultacji społecznych wynikał przede wszystkim z faktu,
że zbliża się optymalny czas (okres) do rozpoczęcia działań redukcyjnych. Późniejszy okres – zdecydowanie
utrudni działania. Poza tym zarządzenia będzie można realizować w okresie 1 października – 28 lutego
(wynika to z biologii gatunku), stąd konieczność intensyfikacji prac.
Prawnie zaś ani Zasady Techniki Prawodawczej ani Regulamin pracy Rady Ministrów nie regulują
kwestii
przeprowadzania
konsultacji
publicznych
aktów
prawa
miejscowego.
Nie mniej jednak należy zauważyć, że mimo, że taki obowiązek nie może być wprost wywodzony z
przepisów, w związku z faktem, że akty prawa miejscowego są aktami powszechnie obowiązującymi, tak
jak pozostałe akty wymagają przeprowadzenia konsultacji publicznych. Termin na przeprowadzenie
konsultacji oczywiście może być analogiczny do terminu przewidzianego dla konsultacji publicznych
Id: 9380EA5F-F7AF-43F8-85BE-B7F18FF055F9. Podpisany
Strona 7
projektów rozporządzeń (tj. 10 dni), ale Regulamin pracy Rady Ministrów przewiduje również skrócenie
tego terminu w szczególnie uzasadnionych przypadkach - i tak też przyjęto w przypadku przedmiotowych
zarządzeń.
Projekt zarządzenia w dniu 10 listopada 2016 r. został zaopiniowany przez Zespół Ekspertów
powołanych do tego celu zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy nr
39/2016 z dnia 27 października 2016 r.
Projekt zarządzenia został uzgodniony w trybie art. 59 ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o
wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2015 r. poz. 525) z Wojewodą Kujawsko Pomorskim pismem znak: WIR.IX.710.45.2016 z dnia 8 listopada 2016 r.
Id: 9380EA5F-F7AF-43F8-85BE-B7F18FF055F9. Podpisany
Strona 8