Obowiązujący zakres materiału (OBA SEMESTRY)

Obowiązujący zakres materiału na ćwiczeniach z Fizjologii
Semestr 1 (letni)
1. Homeostaza
Homeostaza: pojęcie homeostazy,
Mechanizmy homeostazy:
 lokalne – parakrynne, autokrynne
 uogólnione – odruchowe pętle regulacyjne (otwarte i zamknięte – sprzężenia zwrotne
dodatnie i ujemne)
Homeostat:
- udział układu nerwowego i układu hormonalnego w utrzymaniu homeostazy
- rola podwzgórza jako nadrzędnego ośrodka kontrolującego homeostazę
- udział pozostałych układów w utrzymaniu homeostazy
- środowisko wewnętrzne organizmu – przestrzenie wodne, skład jonowy.
*zaliczenie ćwiczenia 1. następuje na podstawie obecności; opanowanie materiału z
ćwiczenia 1. może być zweryfikowane na dowolnych zajęciach począwszy od ćwiczenia 2.
2. Krew: erytrocyty
1. Hematopoeza, narządy krwiotwórcze, bariera szpik- krew. Erytropoeza- czynniki
regulujące erytropoezę. Retikulocyty. 2. Skład i funkcje krwi. Właściwości fizykochemiczne
krwi - lepkość krwi, gęstość krwi, pH. 3. Rodzaje i funkcje białek osocza. 4. Budowa
erytrocytów. Wielkość erytrocytów: anizocytoza, mikrocyty, normocyty, makrocyty,
megalocyty. Kształt erytrocytów; poikiocytoza. Wybarwienie erytrocytów: hipochromia,
hiperchromia, anizochromia, polichromatofilia. Czas przeżycia erytrocytów. Oporność
osmotyczna erytrocytów-norma, przebieg badania. Hemoliza- czynniki chemiczne, fizyczne i
biologiczne wywołujące hemolizę. Agregacja erytrocytów. Rulonizacja erytrocytów. 5.
Hematokryt (Ht); czynniki wpływające na wartość Ht. 6. Hemoglobina: budowa i
właściwości; hemoglobina płodowa- budowa i właściwości. Rodzaje połączeń Hb: z tlenem,
CO2, CO, sulfhemoglobina, methemoglobina, hemoglobina glikowana (HbA1c). 7. Transport
tlenu i CO2 przez krew. Krzywa dysocjacji Hb. Czynniki powodujące przesunięcie krzywej
dysocjacji hemoglobiny w prawo lub w lewo. Ciśnienie parcjalne (prężność) tlenu (PaO2),
wysycenie hemoglobiny krwi tętniczej tlenem (SaO2)- czynniki wpływające na poziom
wysycenia krwi tlenem. Dostarczanie tlenu (DO2 ), zużycie tlenu (VO2 ), współczynnik
ekstrakcji tlenu (O2 ER). 8. Układy grupowe antygenów erytrocytarnych- AB0, Rh.
Aglutynacja, aglutynogeny erytrocytów, izoaglutyniny osocza. Konflikt serologiczny. Zasady
przetaczania krwi. 9. Odczyn Biernackiego (OB) - czynniki wpływające na wartość OB.
NORMY: dla kobiet: Krwinki czerwone (RBC) 4,2–5,4 mln/mm³; Hemoglobina (Hb)(HGB)
12-16 g/100 ml; Hematokryt (HCT) 40 – 51; dla mężczyzn: RBC: 4,5–5,9 mln/mm³; Hb: 1418 g/100 ml; HCT: 40 – 54
3. Krew: leukocyty, krzepnięcie
1. Krwinki białe (leukocyty) i ich rola w organizmie człowieka:
 szereg limfoidalny; limfocyty B, T, NK
 pojęcie wartości bezwzględnej neutrofilów (ANC), limfocytów, eozynofilów,
bazofilów, monocytów) - normy, pojęcie leukocytozy, leukopenii
2. Odporność:
 Definicja antygenu, przeciwciała, haptenu;
 Klasy immunoglobulin, miejsce ich powstawania;
 Reakcje antygen-przeciwciało;
 Odporność nieswoista (bariery anatomiczne i fizjologiczne, substancje bakteriobójcze,
komórkowa odporność nieswoista: neutrofile, makrofagi);

Odporność swoista (naturalna czynna, naturalna bierna, sztuczna czynna, sztuczna
bierna);
 Odporność humoralna (przeciwciała, dopełniacz);
 Odporność komórkowa.
3. Rola płytek krwi w procesie krzepnięcia
 powstawanie płytek krwi w szpiku, megakariocyty, czas przeżycia
 zaburzenia ilościowe płytek (małopłytkowość (<100 G/l) i związane z nią cechy skazy
małopłytkowej; małopłytkowość rzekoma (fałszywie obniżona liczba płytek przy
pobraniu do probówki zawierającej EDTA); nadpłytkowość (>450 G/l));
 rola płytek w procesie krzepnięcia (agregacja, adhezja, tworzenie czopu
hemostatycznego)
4. Krzepnięcie:
 pojęcie hemostazy, składowe hemostazy: układ krzepnięcia i fibrynolizy, płytki krwi,
funkcja ściany naczynia w procesie krzepnięcia
 osoczowe czynniki krzepnięcia
 wewnątrzpochodny i zewnątrzpochodny tor aktywacji kaskady krzepnięcia
 fibrynoliza - rozpuszczenie i likwidacja skrzepów fibryny
 oznaczanie czasu krzepnięcia metodą kroplową wg Fonio (fizjologia praktyczna cz. II)
 najczęstsze osoczowe zaburzenia krzepnięcia - hemofilia A i B
NORMY: prawidłowa liczba krwinek białych: 4-10 G/l; odsetek subpopulacji leukocytów w
krwi obwodowej (prawidłowy rozmaz krwi obwodowej): granulocyty obojętnochłonne 3575%; limfocyty 20-40%; eozynofile 1-4%; monocyty 0-9%; pałki 0-6%; bazofile 0-1%;
prawidłowa liczba płytek (150-450 G/l).
4. Układ Nerwowy 1: Pobudliwość
1. Układ nerwowy – funkcja, organizacja (oś czuciowa, oś ruchowa), poziomy funkcjonalne,
sposoby przekazywania informacji ( analogowy, cyfrowy)
2. Neuron – budowa, podział czynnościowy, rodzaje
 potencjał spoczynkowy, potencjały lokalne, potencjał czynnościowy – mechanizm
jonowy
 przewodzenie we włóknie nerwowym ( ciągłe, skokowe ), czynniki wpływające na
szybkość przewodzenia
 rodzaje włókien
3. Synapsa – budowa, rodzaje ( chemiczne, elektryczne, hamujące, pobudzające), cechy
przewodzenia w synapsie
4. Glej – podział komórek gleju i ich funkcje
5. Płyn mózgowo-rdzeniowy
6. Bariera krew - mózg
7. Metody badania UN: eksperyment ostry i przewlekły, drażnienie tkanki nerwowej różnymi
bodźcami, badania elektrofizjologiczne
Pojęcia: pobudliwość, pobudzenie, bodziec, impuls nerwowy; przewodzenie z dekrementem;
sumowanie czasowe, przestrzenne; prawo „ wszystko albo nic”; hamowanie pre- i postsynaptyczne; refrakcja względna i bezwzględna; depolaryzacja, repolaryzacja,
hiperpolaryzacja.
6. Układ nerwowy 2: czucie i percepcja , ból, twór siatkowaty
1. Receptory:
 cechy receptorów (swoistość, adaptacja, kodowanie informacji w r., zależność między
siłą bodźca a intensywnością czucia);
 podział receptorów ze względu na:
- rodzaj odbieranego bodźca: mechanoreceptory, chemoreceptory, osmoreceptory i inne
- lokalizację: eksteroreceptory, interoreceptory, proprioreceptory, telereceptory
- kliniczny: zmysły-wzrok, słuch, powonienie, smak; czucie powierzchniowe, głębokie,
trzewne;
2.Czucie dotyku;
3.Czucie temperatury - receptory zimna i ciepła- próg pobudliwości;
4.Czucie proprioceptywne;
5.Czucie bólu - receptory bólowe, ból „wolny” i „szybki”, tłumienie bólu;
6.Układy swoiste i nieswoiste przekazywania informacji czuciowej;
7.Rola układu siatkowatego w przewodzeniu czucia;
8.Somatotopowa organizacja kory mózgowej- obszary czuciowe, ruchowe, kojarzeniowe;
7. Układ nerwowy 3: układ kontroli ruchu
1. Rdzeń kręgowy:
 organizacja ośrodków ruchowych r.k., cechy przewodzenia przez r.k., objawy
uszkodzenia r.k.
 odruchy rdzeniowe: odruch na rozciąganie (n fazowy i statyczny), odruch zginania
 wrzecionko nerwowo-mięśniowe
2. Układ piramidowy i pozapiramidowy – funkcje;
3. Móżdżek – podział funkcjonalny (m. rdzeniowy, korowy), rola w kontroli ruchu,
połączenia m. z innymi strukturami OUN i ich znaczenie;
4. Rola układu siatkowatego w kontroli ruchu.
Pojęcia: jednostka motoryczna; napięcie mięśniowe; odruch – łuk odruchowy, rodzaje
odruchów; torowanie i okluzja reakcji odruchowych; zbieżność i rozbieżność unerwienia;
prawo Bella Magandiego.
8. Układ nerwowy 4: fizjologia zmysłów
1. Zmysł wzroku:
 Budowa oka, ciśnienie wewnątrzgałkowe
 Układ optyczny oka, zaburzenia refrakcji (wady wzroku), akomodacja
 Fotorecepcja
 Widzenie barw – teoria Younga-Helmholtza, zaburzenia widzenia barw
 Pole widzenia – definicja, ubytki, plamka ślepa.
 Widzenie stereoskopowe
 Droga wzrokowa
 Regulacja szerokości źrenic, odruchy źreniczne na światło, zbieżność i akomodację
2. Zmysł słuchu
 Budowa narządu słuchu
 Podział czynnościowy narządu słuchu – część przewodzeniowa, część odbiorcza
 Właściwości bodźców akustycznych
 Przewodnictwo powietrzne i kostne dźwięku
 Przebieg fali akustycznej w uchu wewnętrznym, teoria słyszenia
 Próby stroikowe Webera i Rinnego, audiometria i słuchowe potencjały wywołane
 Droga słuchowa
3. Zmysł węchu: budowa, droga węchowa, ośrodki węchu.
4. Zmysł smaku: rodzaje, receptory smaku, drogi czucia smaku.
5. Zmysł równowagi : aparat przedsionkowy- budowa, mechanizm pobudzenia. Integracja
bodźców z pozostałych receptorów biorących udział w utrzymaniu równowagi.
9. Układ nerwowy 5: zachowanie człowieka, wyższa czynność nerwowa








Podstawy fizjologiczne EEG; Sen: fazy snu, fizjologiczna rola snu;
Pamięć: definicja, etapy i rodzaje; kodowanie poszczególnych rodzajów pamięci,
ślady pamięciowe, rola hipokampa;
Uczenie się i odruchy: warunkowe i bezwarunkowe, wrodzone i nabyte, odruchy
instrumentalne, unikanie czynne i bierne; przebieg doświadczeń, na podstawie których
opracowano teorię uczenia się. Habituacja;
Mowa: definicja, elementy, mechanizmy mózgowe, lateralizacja i asymetria
funkcjonalna półkul mózgu;
Pola kojarzeniowe kory mózgu; kora mózgowa a zachowanie: kora przedczołowa,
płaty ciemieniowy i skroniowy;
Rola podwzgórza w regulacji zachowania;
Układ limbiczny; fizjologiczny mechanizm zdobywania i unikania; ośrodki
motywacyjne; Popędy i emocje;
Stres i stresory, wpływ stresu na uwagę, koncentrację i pamięć; wpływ chronicznego
stresu na zdrowie człowieka.
11. Autonomiczny układ nerwowy
1. Podział autonomicznego układu nerwowego (AUN) – kryteria anatomiczne, fizjologiczne,
farmakologiczne.
2. Transmittery i kotransmittery w AUN – części współczulnej (noradrenalina, adrenalina,
dopamina, neuropeptyd Y, ATP) i części przywspółczulnej (acetylocholina, tlenek azotu,
VIP). Synteza i rozkład noradrenaliny i acetylocholiny.
3. Receptory komórkowe i drugie przekaźniki w AUN – receptory adrenergiczne (α, β) i
cholinergiczne (N, M). Receptory jonotropowe i metabotropowe. Regulacja receptorów w
górę (up-regulation) i w dół (down-regulation).
4. Synapsa adrenergiczna i cholinergiczna.
5. Efekty narządowe pobudzenia części współczulnej i przywspółczulnej AUN.
Czynnościowy antagonizm i synergizm układu współczulnego i przywspółczulnego.
6. Transmisja synaptyczna w zwojach współczulnych – faza wczesna, późna i bardzo późna.
7. Ośrodkowa regulacja aktywności współczulnej – znaczenie obszarów RVLM, CVLM,
NTS. Ośrodki generujące spontaniczną aktywność współczulną.
8. Część trzewno-czuciowa AUN. Odruchy autonomiczne: trzewno-trzewne, trzewnosomatyczne, somatyczno-trzewne.
9. Wpływ podwzgórza na aktywność AUN.
10. Metody oceny aktywności AUN.
12. Fizjologia mięśni
1. Fizjologia mięśni szkieletowych:
 poprzeczne prążkowanie struktura sarkomeru jako jednostki funkcjonalnej (aktyna,
miozyna, troponina),
 struktura synapsy nerwowo-mięśniowej, unerwienie ruchowe - jednostka motoryczna rekrutacja,
 potencjał spoczynkowy, sprzężenie elektromechaniczne -rola cewek T, retikulum
sarkoplazmatycznego i cystern końcowych, rozprzestrzenianie się potencjału
czynnościowego, ślizgowy model skurczu, rola i źródło jonów wapnia w czasie
skurczu, przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe (acetylocholina, receptory nikotynowe)
rozkojarzenie elektromechaniczne
 rodzaje mięśni szkieletowych (czerwone, białe i pośrednie)
2. Rodzaje skurczów mięśni szkieletowych:
 skurcz pojedynczy, tężcowy niezupełny i zupełny - relacja potencjału
czynnościowego, w tym okresu refrakcji bezwzględnej i względnej do fazy skurczu i
rozkurczu mięśnia;
 skurcz: izotoniczny, izometryczny, izotoniczny wtórnie obciążony (auksotoniczny) zależność szybkości i zakresu skracania od obciążenia (sprężystość i elastyczność
mięśnia) - zależność siły skurczu od wstępnego rozciągnięcia mięśnia oraz od
częstotliwości pobudzeni;
3. Fizjologia mięśni gładkich (w porównaniu do mięśni szkieletowych)  struktura miocytu (aktyna, miozyna -ich zawartość i ułożenie, ciałka gęste),
mechanogram skurczu mięśni, złącza szczelinowe (niskooporowe),
 aktywność bioelektryczna mięśni gładkich - zmienna wartość potencjału
spoczynkowego, występowanie powolnej spoczynkowej depolaryzacji (jony sodu i
wapnia) - komórki rozrusznikowe, przewodzenie pobudzenia z dekrementem,
podstawowy rytm elektryczny - BER.
 Rola i źródło jonów wapnia, rola kalmoduliny w skurczu mięśni gładkich.
 Okres utajonego pobudzenia
4. Podział czynnościowy i charakterystyka mięśni gładkich - mięśnie wielojednostkowe,
jednostkowe (trzewne) i typ pośredni - unerwienie mięśni gładkich, splot podstawny żylakowatości, rodzaje uwalnianych neurotransmiterów oraz ich receptory;
13. Przemiana materii, termoregulacja.
1. Podstawowa przemiana materii, spoczynkowa przemiana materii - definicja,
zróżnicowanie, determinanty;
2. Metody pomiaru podstawowej przemiany materii (metody obliczeniowe - wzór Harrisa
Benedicta, metody z użyciem analizy ilości zużytego tlenu); zróżnicowanie międzyosobnicze
w PPM (związek z płcią, składem ciała);
3. Całkowita przemiana energii – przeliczniki spalania kalorii podczas różnych czynności;
równoważniki żywieniowe; dobowy bilans zużytej vs. skonsumowanej liczby kalorii;
4. Mechanizmy termoregulacji; ośrodki odpowiedzialne za termoregulację; 5. Termogeneza
drżeniowa i bezdrżeniowa;
6. Rola i czynność skóry jako powierzchni granicznej między wewnętrznym i zewnętrznym
środowiskiem organizmu; drogi utraty ciepła; gruczoły potowe, ich charakterystyka, liczba,
czynność i unerwienie;
7. Zróżnicowanie termiczne organizmu człowieka, różnice wynikające z temperatury
otoczenia; aklimatyzacja; termoregulacja podczas wysiłku.
Semestr ZIMOWY:
1. Nerka
Budowa i funkcja nerki: angioarchitektonika nerki, budowa nefronu.
Filtracja kłębkowa - siły napędowe filtracji, czynniki wpływające, pomiar GFR, klirens.
Przepływ krwi przez nerkę, autoregulacja przepływu krwi.
Resorpcja i sekrecja kanalikowa: równowaga kłębuszkowo – kanalikowa, pojęcie frakcji
filtracyjnej (FF), transport maksymalny. Resorpcja i wydzielanie wody, substancji
organicznych i nieorganicznych. Mechanizmy zagęszczania i rozcieńczania moczu.
Wazopresyna.
Aparat przykłębuszkowy. Układ renina – angiotensyna- aldosteron (RAA).
Rola nerki w równowadze kwasowo-zasadowej: wydzielanie jonu wodorowego; wydzielanie
i resorpcja jonu wodorowęglanowego; wydalanie kwaśności miareczkowej; wydzielanie
i wydalanie jonu amonowego;
Czynność wewnątrzwydzielnicza nerki: erytropoetyna, witamina D3.
Skład moczu i właściwości fizyko-chemiczne.
Obowiązujące normy:
Klirens glukozy (CG): 0, klirens inuliny (Cin): 125ml/min
Zakres autoregulacji: 80 – 180 mmHg
Próg nerkowy dla glukozy: 300mg%.
Transport maksymalny glukozy (TM): 375mg/min
2. Układ oddechowy I
Rola układu oddechowego i funkcje jego poszczególnych części. Wydolność i niewydolność
oddechowa – wyznaczniki.
Wentylacja płuc: zmiany ciśnień i objętości w trakcie oddychania, opory oddechowe, podatność
płuc, rola surfaktantu. Czynniki wpływające na wentylację płuc. Spirometria – objętości
i pojemności płuc - wartości fizjologiczne. Próba Tiffeneau – wykonanie, znaczenie kliniczne.
Reaktywność i nadreaktywność oskrzeli.
Gazometria – wartości prawidłowe, wpływ hipowentylacji i hiperwentylacji na gazometrię,
interpretacja wyników badania gazometrycznego. Saturacja krwi tlenem – pomiar, wartość
prawidłowa.
Obowiązujące normy:
- podstawowe wartości spirometrii (rząd wielkości): TV ok. 500 ml, VC ok. 45 ml, RV ok. 1200
– 1500 ml; wskaźnik Tiffenau prawidłowo powyżej 70%; pH: 7,35–7,45, HCO3- (standardowe
stężenie wodorowęglanów) 21–25 mmol/l; saturacja krwi tlenem (SpO2): 95–98%; BE
(nadmiar zasad lub niedobór zasad – różnica między należnym a aktualnym stężeniem zasad
buforowych we krwi): -2,3–2,3 mval/l .
3. Układ oddechowy II
Wymiana gazowa w płucach: czynniki warunkujące prawidłową wymianę, przeciek płucny,
wentylacja daremna i perfuzja daremna.
Transport gazów we krwi: transport O2; hemoglobina - saturacja O2, krzywa dysocjacji
hemoglobiny - wpływ czynników fizycznych i chemicznych. Transport CO2;
karbaminohemoglobina, wodorowęglany.
Regulacja oddychania: ośrodek oddechowy w pniu mózgu, ośrodek pneumotaktyczny
w moście, oddychanie dowolne. Chemiczna regulacja oddychania - chemoreceptory centralne
i obwodowe. Wpływ pO2, pCO2 i pH na oddychanie. Odruch Heringa – Breuera i odruch
z receptorów RAR – znaczenie fizjologiczne.
Obowiązujące normy: prężność O2 i CO2
- w pęcherzykach płucnych, = 104 mmHg, 40 mmHg
- w krwi tętniczej = 75–100 mm Hg, 32–45 mm Hg
- w krwi żylnej oraz tkankach = 40 mmHg, 45 mmHg
5. Fizjologia układu krążenia – serce
Właściwości fizjologiczne mięśnia sercowego; Komórki robocze m. sercowego: potencjał
spoczynkowy i czynnościowy. Zmiany pobudliwości mięśnia sercowego w czasie trwania
potencjału czynnościowego (refrakcja względna i bezwzględna). Mięsień sercowy, jako
syncytium komórkowe, prawo „wszystko albo nic” w odniesieniu do mięśnia sercowego.
Przewodzenie stanu czynnościowego w mięśniu sercowym, sprzężenie elektromechaniczne.
Automatyzm serca: potencjał spoczynkowy i czynnościowy komórek automatycznych serca
(mechanizm powolnej spoczynkowej depolaryzacji). Budowa układu bodźcoprzewodzącego
i funkcje pełnione przez jego poszczególne części.
Cykl hemodynamiczny serca: Fazy cyklu sercowego. Zmiany ciśnień w jamach serca w czasie
poszczególnych faz cyklu serca. Prawo Franka – Starlinga. Pojęcia: objętość wyrzutowa,
późnorozkurczowa, późnoskurczowa, pojemność minutowa serca, frakcja wyrzutowa –
definicje, wartości prawidłowe. Tony serca: mechanizm powstawania I i II tonu. Praca serca.
Tropizmy serca – czynniki wpływające.
6. Fizjologia układu krążenia – układ naczyniowy
Hemodynamika krążenia krwi, opór naczyniowy, czynniki wpływające na napięcie ściany
naczyniowej, regulacja przepływu krwi.
Ciśnienie tętnicze i elementy jego regulacji, odruch z baroreceptorów i jego rola. Pojęcie
średniego ciśnienia tętniczego (MAP) i ciśnienia tętna (PP). Zjawisko tętna i jego
charakterystyka. Próba ortostatyczna.
7. Fizjologia układu krążenia – ekg, obszary naczyniowe
Elektrokardiogram: odprowadzenia ekg, mechanizm powstawania załamków ekg, trójkąt
Einthowena, opis ekg.
Cechy krążenia żylnego i metody jego oceny. Specyfika mikrokrążenia. Krążenie chłonki.
Specyficzne cechy krążenia w obszarach naczyniowych : krążenie mózgowe, wątrobowe,
nerkowe, płucne, w mięśniach szkieletowych, wieńcowe, skórne – prezentacje studentów.
8. Fizjologia wysiłku fizycznego
Wysiłek – rodzaje: tlenowy/beztlenowy, dynamiczny/statyczny, koszt energetyczny wysiłku;
pułap tlenowy, dług tlenowy; próg beztlenowy. Reakcja układu oddechowego, krążenia,
autonomicznego na wysiłek, termoregulacja w trakcie wysiłku. Zmęczenie wysiłkowe.
Wydolność fizyczna, trening fizyczny; następstwa bezczynności ruchowej. Próby wysiłkowe.
Specyficzne cechy krążenia w obszarach naczyniowych : krążenie mózgowe, wątrobowe,
nerkowe, płucne, w mięśniach szkieletowych, wieńcowe, skórne – c.d. prezentacji studentów.
10. Hormony I
Ogólne cechy i rola fizjologiczna hormonów. Rodzaje hormonów – pod względem budowy
chemicznej, miejsca i zakresu działania. Regulacja wydzielania hormonów.
Hormony podwzgórza. Układ wrotny podwzgórzowo- przysadkowy. Wazopresyna (AVP,
ADH) : regulacja wydzielania i działanie fizjologiczne. Oksytocyna – regulacja wydzielania
i działanie fizjologiczne. Podwzgórzowe hormony uwalniające i hamujące. Hormony
przedniego płata przysadki mózgowej; hormon wzrostu (GH) , prolaktyna – regulacja
wydzielania i działanie fizjologiczne. Hormony tropowe przysadki mózgowej – rodzaje,
regulacja wydzielania i działanie fizjologiczne. Oś przysadkowo nadnerczowa i jej znaczenie
fizjologiczne.
Hormony gruczołu tarczowego. Tyroksyna i trójjodotyronina - regulacja wydzielania
i działanie fizjologiczne. Fizjologiczne podstawy diagnostyki chorób tarczycy.
Wole tarczycowe.
11. Hormony II
Funkcja wewnątrzwydzielnicza trzustki; insulina i glukagon – działanie, mechanizm
wydzielania, definicja cukrzycy oraz stanu przedcukrzycowego, krzywa cukrowa, czynniki
wpływające na poziom glukozy we krwi, insulinooporność.
Hormony kory nadnerczy: mineralokortykoidy – aldosteron, glikokortykoidy - kortyzol;
działanie, regulacja wydzielania.
Hormony rdzenia nadnerczy- noradrenalina, adrenalina; działanie, regulacja wydzielania,
metody oceny (wydalanie metoksykatecholamin oraz wolnej noradrenaliny i adrenaliny
w dobowej zbiórce moczu).
Hormonalna regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej; parathormon, kalcytonina,
witamina D3 , - działanie, regulacja wydzielania,. Znaczenie nerek w regulacji gospodarki
wapniowo-fosforanowej. Objawy niedoboru witaminy D, definicja osteoporozy, objawy
kliniczne niedoboru i nadmiaru wapnia we krwi - znaczenie kliniczne.
Obowiązujące normy:
Prawidłowe wartości glikemii: na czczo 70-99mg/dl i przygodnej 200mg/dl
12. Fizjologia rozwoju / rytmy biologiczne
Fizjologia rozwoju: Hormony płciowe – androgeny i estrogeny kory nadnerczy. Czynności
dokrewne gonad męskich i żeńskich. Cykl miesięczny. Hormony wydzielane w czasie ciąży.
Funkcje łożyska. Laktacja – regulacja hormonalna. Dojrzewanie płciowe. Menopauza.
Andropauza. Starzenie – objawy, teorie.
Rytmy biologiczne: Pojęcie rytmu biologicznego, klasyfikacje (wewnątrzpochodne
i zewnątrzpochodne, cyrkadialne i ultradialne) - przykłady. Jądro nadskrzyżowaniowe jako
centralny rozrusznik rytmów okołodobowych. Rola szyszynki w regulowaniu rytmów
okołodobowych. Rytmy biologiczne temperatury ciała, uwalniania kortykotropiny i kortyzolu,
gonadotropiny i hormonów gonadotropowych, hormonu wzrostu, aktywności układu
autonomicznego, układu pokarmowego.
13. Przewód pokarmowy.
Funkcje przewodu pokarmowego – motoryka, sekrecja, trawienie, wchłanianie.
Motoryka: cechy charakterystyczne motoryki poszczególnych części przewodu pokarmowego.
Sekrecja: ślina, sok żołądkowy, sok jelitowy, żółć – funkcja, regulacja wydzielania.
Trawienie i wchłanianie białek, węglowodanów, tłuszczów, wody.
Regulacja czynności przewodu pokarmowego: układ autonomiczny/jelitowy układ nerwowy,
faza głowowa ( udział CUN ) – odruchy krótkie i długie. Peptydy układu pokarmowego.
Oś jelitowo – trzustkowa; efekt inkretynowy.
Regulacja przyjmowania pokarmu: ośrodki podwzgórzowe głodu/sytości, teorie
(glukostatyczna, lipostatyczna), leptyna, grelina, NPY.
14. Czynność wątroby. Powtórzenie materiału