Blok 8

Makroekonomia
Blok VIII
Handel i finanse międzynarodowe.
Zagadnienia podstawowe
Międzynarodowy podział pracy
(od autarkii do pełnego otwarcia)
Powiązania międzynarodowe
przepływy realne + przepływ informacji
Międzynarodowa specjalizacja produkcji
Międzynarodowy podział pracy
Relacja między poziomem rozwoju a miejscem w
międzynarodowym podziale pracy
Handel międzynarodowy
HANDEL ZAGRANICZNY – to eksport i import
towarów i usług
HANDEL ŚWIATOWY – to suma eksportu
wszystkich krajów
Teoria kosztów absolutnych
(bezwzględnych)
Przewaga bezwzględna
produkt na jednostkę pracy
Kraj
Wino (galony)
Sukno (jardy)
Anglia
4
2
Portugalia
8
1
4
Teoria kosztów względnych
(komparatywnych)
Przewaga względna
produkt na jednostkę pracy
Kraj
Wino (galony)
Sukno (jardy)
Anglia
12
6
Portugalia
8
1
5
Teoria handlu międzynarodowego
Rozwinięcie modelu Ricardo:
Anglia
Portugalia
wino
12
8
sukno
6
1
Korzyści:
Anglia wymieni 1 jard sukna za więcej niż 2 galony wina
Portugalia kupi w Anglii 1 jard sukna za mniej niż 8 gal wina
Terms of trade: 7,9 – 2,1 galonów wina za 1 jard sukna
Terms of trade będą zależeć:
- Od siły popytów na importowane towary w obydwu krajach,
- Kosztów transportu,
- Ceł.
6
Teoria obfitości zasobów (H-O)
(B. Ohlin i E. Heckscher)
Porównanie relacji zasobów podstawowych
czynników produkcji (pracy i kapitału)
Zasoby  Ceny zasobów  Ceny towarów
Ceny wyrobów
pracochłonnych
Ceny wyrobów
kapitałochłonnych
KRAJ A
Zasobny w siłę roboczą
NISKIE
WYSOKIE
KRAJ B
Zasobny w kapitał
WYSOKIE
NISKIE
Teoria obfitości zasobów (H-O)
(B. Ohlin i E. Heckscher)
Kraje eksportują towary, do wytworzenia
których wykorzystują relatywnie więcej
czynnika produkcji w danym kraju
obfitego zaś importują te towary, do
wytworzenia których wykorzystuje się
relatywnie dużo czynnika w danym kraju
rzadkiego.
PARADOKS W. LEONTIEFA i podział czynnika pracy
na: „pracę zwykłą” i „kapitał ludzki”
Teoria luki technologicznej
(Michael Posner)
Postęp technologiczny wpływa na rozwój
handlu międzynarodowego.
KRAJ wprowadzający innowacje posiada nad
innymi:
1. Przewagę absolutną (przez pewien czas).
2. Przewagę komparatywną.
Wynikają one z „luki popytu” i „luki imitacyjnej”
Teoria luki technologicznej
(Michael Posner)
Luka popytu - to czas potrzebny konsumentom na reakcję na
nowo pojawiające się produkty. Im krótszy jest czas
odpowiedzi, tym szybciej rozwija się eksport nowych
zaawansowanych technologicznie produktów
Luka imitacyjna - jest czasem potrzebnym dla zagranicznych
producentów na stworzenie imitacji (składają się na nią:
opóźnienia krajowych i zagr. producentów oraz …
tzw. „okres uczenia się”)
Im dłuższa luka tym dłużej dany kraj jest eksporterem netto
Teoria cyklu życia produktu
(R. Vernon’a)
Technologia – jako czynnik rozwoju handlu
międzynarodowego
Produkt przechodzi III fazy życia:
1. Nowego produktu.
2. Dojrzałości.
3. Standaryzacji.
Teoria cyklu życia produktu
(R. Vernon’a)
• I FAZA „Nowego produktu” – wprowadzanie na rynek,
sprzedaż głównie w kraju producenta, eksport rośnie,
elastyczność cenowa niska, ochrona patentowa.
• II FAZA „Dojrzałości” – eksport osiąga max. i zmniejsza
się, wzrost konkurencji, elastyczność cenowa zwiększa
się, rośnie produkcja zagraniczna, następuje wymiana w
obie strony.
• III FAZA „Standaryzacji” – produkcja produktu
upowszechnia się w krajach rozwijających, a kraj
„innowator” staje się importerem netto.
Teoria konkurencyjności międzynarodowej (M.E. Potera)
Determinant międzynarodowej przewagi konkurencyjnej
przedsiębiorstw należy szukać na poziomie
mikroekonomicznym (Romb Potera 4 + 2)
Romb Potera – 4 współzależne czynniki
determinujące przewagę
1. CZYNNIKI PRODUKCJI – zasoby naturalne kapitałowe i
ludzkie, infrastruktura: technologiczna,
administracyjna, naukowa, informacyjna.
2. CHARAKTER POPYTU KRAJOWEGO –
tradycjonalizm, zdolność do chłonienia nowości.
3. OBECNOŚĆ KONKURENCYJNYCH PRZEMYSŁÓW
– dostępność i jakość dostawców i
kooperantów; ich międzynarodowa
konkurencyjność.
4. STRATEGIE FIRM, sposoby zarządzania i
konkurowania
Romb Potera + „2”
5. RZĄD – może wpływać na czynniki produkcji,
popyt krajowy, strategie konkurencyjności.
Wpływ może być pozytywny i negatywny.
6. ZDARZENIA LOSOWE – trudne do
przewidzenia wydarzenia mogące w dwojaki
sposób wpływać na pozostałe czynniki.
Wszystkie elementy modelu są
współzależne. Konieczność
oddziaływania kompleksowego
Specjalizacja w handlu
• Specjalizacja międzygałęziowa (związana z
różnicami w zasobach naturalnych)
• Specjalizacja wewnątrzgałęziowa (związana z
wyborami konsumentów, zamożnością
społeczeństw, korzyściami skali produkcji)
Cło i inne elementy polityki handlowej
Cło – to opłata na rzecz państwa, jaką eksporter
lub importer musi uiścić przy dokonywaniu
transakcji.
Motywy podnoszenia ceł
1. Zwiększenie dochodów budżetowych.
2. Popieranie krajowej produkcji w wybranych
dziedzinach (infant industries)
3. Ochrona całych gałęzi, czy branż produkcji krajowej.
4. Ochrona zatrudnienia.
5. Ochrona pewnych grup społecznych (np. rolników)
Co z: konsumentami, alokacją zasobów, kosztami
społecznymi?...?
Pozacelne narzędzia polityki handlowej
1. Ograniczenia ilościowe, tzw. „kwoty”.
2. Bariery pozataryfowe (normy techniczne,
standardy ich potwierdzania, przepisy sanitarne,
standardy opakowań, itp.) – podwyższają koszty
i wydłużają czas.
3. Subsydia eksportowe – celem jest promowanie
eksportu. Państwo dopłaca – pokrywa różnicę
między wysokimi kosztami krajowego
producenta, a z reguły niską ceną na rynku
światowym.
Kurs walutowy
Kurs walutowy – jest relacją wymienną danej waluty na
inną (ceną jednej waluty wyrażoną w drugiej
walucie).
Rynek walutowy – „miejsce transakcji”, gdzie sprzedaje
się i kupuje waluty krajowe, po danej cenie (kursie).
Co wpływa na popyt i podaż waluty:
- obroty handlowe,
- przepływy kapitałów,
- niehandlowe obroty ekonomiczne (turystyka,
przepływ technologii, przekazy pieniężne),
- polityka walutowa rządu.
Rodzaje kursów walutowych
Kurs sztywny
formy pośrednie
Kurs płynny
k. pełzający
sterowane k. płynne
dewaluacja
rewaluacja
wym. wewnętrzna
deprecjacja
aprecjacja
pełna wymienialność
PAŃSTWO MOŻE DĄŻYĆ DO DEPRECJACJI LUB
APRECJACJI KURSU POPRZEZ SKUP LUB WYPRZEDAŻ
WALUT OBCYCH
Wahania kursu walutowego
Prawo jednej ceny: ceny danego towaru w różnych krajach
wyrównują się
Et * Pka = Pza
Prawo jednej ceny rozszerzone na całą gosp.:
Et * P k = P z
Parytet siły nabywczej:
Stopa zmiany Et = stopa inflacji zagr. – st. inf. kraj.
Parytet stopy procentowej: warunek zrównania się stóp
zysku z aktywów w kraju i za granicą:
Rz – ( E / Et) = Rk
Wybór lokaty pieniężnej w kraju
lub za granicą
Bilans płatniczy
Bilans płatniczy – to zestawienie wartości
wszystkich transakcji ekonomicznych
dokonanych w danym czasie między daną
gosp. krajową (państwem, przedsiębiorcami,
rządem), a zagranicą. Zestawienie wszelkich
dochodów (wpływów) i wydatków (płatności)
Składa się z:
A) Rachunku obrotów bieżących,
B) Rachunku obrotów kapitałowych
C) Rachunku zmian rezerw rządowych.
Równowaga bilansu płatniczego
• Transakcje autonomiczne (rynkowe)
• Transakcje wyrównawcze (podjęte w celu
skorygowania stanu bilansu płatniczego).
Nadwyżka w bilansie płatniczym (w sensie
ekonomicznym) – gdy przychody z transakcji
autonomicznych przewyższają płatności
autonomiczne.
Deficyt bilansu płatniczego - odwrotnie
Bilans płatniczy a kurs walutowy
„Swoboda na rynku walutowym w warunkach kursów
płynnych zapewnia równowagę płatniczą”
Jaki jest sens operacji wyrównawczych państwa?
ZMIANY KURSU WALUTOWEGO WYWOŁUJĄ ZMIANY
POPYTU ZA GRANICĄ NA DOBRA KRAJOWE ORAZ
POPYTU KRAJOWEGO NA DOBRA ZAGRANICZNE
Operacje wyrównawcze są instrumentem
przeciwdziałającym niepożądanym zmianom kursu
walutowego
Międzynarodowe przepływy kapitału
KAPITAŁ DŁUGOTERMINOWY:
• Zagraniczne inwestycje bezpośrednie (green field
industry lub zakup papierów wartościowych
umożliwiających kontrolę)
• Zagraniczne inwestycje portfelowe
• Długoterminowe kredyty bankowe
• Długoterminowe kredyty eksportowe
• Długoterminowe kredyty oficjalne i pomoc bezzwrotna
KAPITAŁ KRÓTKOTERMINOWY:
• Kredyty o krótkim horyzoncie czasu
• Ruch prywatnego kapitału