docPrzedmiotowy system oceniania – Odkrywamy świat. Część 2
download 
Reklamacja Transkrypt
Przedmiotowy system oceniania – Odkrywamy świat. Część 2
Przedmiotowy system oceniania – Odkrywamy świat. Część 2 Temat Wymagania konieczne ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania rozszerzające ocena dobra Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra Wymagania wykraczające ocena celująca Uczeń potrafi: Polskie naj... Zamiast wstępu • odczytać na mapie połoŜenie wybranych punków i obiektów. • wskazać źródła wiedzy, w których moŜna wyszukać informacje o wybranych obiektach geograficznych. • wyszukać informacje w róŜnych źródłach wiedzy na temat wybranych obiektów geograficznych w Polsce; • zaznaczyć na mapie konturowej połoŜenie wybranych obiektów geograficznych. • opisać cechy środowiska wybranych obiektów geograficznych i krain geograficznych. • przedstawić, na podstawie róŜnych źródeł, genezę np. najwyŜej i najniŜej leŜącego punktu w Polsce. Dział I. Polska – nasz dom 1. PołoŜenie geograficzne. PołoŜenie Polski i podziały geograficzne • wskazać na mapie hipsometrycznej skrajne punkty połoŜenia Polski. • obliczyć odległości na mapach; • odczytywać połoŜenie geograficzne punktów i obliczać róŜnice połoŜenia w stopniach kątowych. • wskazać cechy połoŜenia Polski w Europie Środkowej; • opisać przebieg granic Polski na mapie hipsometrycznej. • opisać połoŜenie krain geograficznych Polski na tle duŜych krain geograficznych Europy. • scharakteryzować konsekwencje połoŜenia Polski w Europie Środkowej. 2. Jak kształtowało się podłoŜe geologiczne Polski? Budowa geologiczna Polski • wskazać na mapach tematycznych obszary ukształtowane w poszczególnych orogenezach. • wymienić waŜniejsze wydarzenia w dziejach geologicznych Polski (ruchy górotwórcze, zalewy morskie, zlodowacenia). • wskazać miejsca występowania głównych surowców mineralnych w Polsce. • opisać procesy prowadzące do powstania złóŜ węgla kamiennego, węgla brunatnego, soli kamiennej, siarki. • porównać cechy krajobrazu gór wysokich, średnich i niskich. Temat Wymagania konieczne ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania rozszerzające ocena dobra Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra Wymagania wykraczające ocena celująca Uczeń potrafi: 3. W głębi Ziemi. Skały budujące Polskę • opisać cechy skał magmowych, osadowych i przeobraŜonych. • rozpoznać podstawowe rodzaje skał. 4. Co zawdzięczamy lądolodowi? Polodowcowa rzeźba terenu • odczytać, na podstawie tabeli stratygraficznej, nazwy er i okresów w dziejach Ziemi. 5. Polska z lotu ptaka. Ukształtowanie powierzchni 6. Zmienna pogoda. Pogoda i klimat • opisać procesy prowadzące do powstania skał, takich jak: granit, bazalt, piaskowiec, wapień, marmur, gnejs; • podać nazwy skał uŜytecznych w gospodarce i wskazać miejsca ich występowania. • określić miejsca wydobycia surowców mineralnych; • ocenić, na podstawie danych statystycznych, miejsce Polski w świecie pod względem wydobycia wybranych surowców. • określić, jakie rodzaje skał uŜytecznych występują w najbliŜszej okolicy. • odczytać, na podstawie • opisać wpływ tabeli stratygraficznej, zlodowaceń najwaŜniejsze wydarzenia plejstoceńskich na geologiczne w Polsce. współczesną rzeźbę Polski. • opisać, na podstawie rysunków schematycznych i fotografii, przykładowe formy erozyjne i akumulacyjne powstałe w wyniku działalności lodowca. • określić, na podstawie schematycznych rysunków, etapy powstania Morza Bałtyckiego. • odczytać na mapie wysokości najwyŜej i najniŜej połoŜonych punktów na obszarze Polski. • wskazać na mapie hipsometrycznej równoleŜnikowe pasy ukształtowania powierzchni. • obliczyć róŜnice wysokości między miejscami o róŜnych wysokościach. • wskazać charakterystyczne cechy rzeźby wybranych krain geograficznych. • opisać cechy ukształtowania najbliŜszej krainy geograficznej. • określić charakterystyczne cechy przebiegu pogody w ciągu roku • obliczyć średnią temperaturę powietrza, amplitudę temperatury powietrza oraz sumę • opisać cechy przejściowego klimatu Polski. • wykazać związek cech klimatu Polski z takimi czynnikami kształtującymi klimat • podać przykłady zjawisk pogody, których przebieg ma katastrofalne skutki dla człowieka. Temat Wymagania konieczne ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania rozszerzające ocena dobra Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra Wymagania wykraczające ocena celująca Uczeń potrafi: dla obszaru Polski. opadów atmosferycznych w róŜnych przekrojach czasowych. jak: połoŜenie w centrum Europy, sąsiedztwo z rozległym kontynentem euroazjatyckim, • wpływ Oceanu Atlantyckiego, zróŜnicowanie ukształtowania powierzchni; • wyjaśnić mechanizm powstawania wiatru halnego oraz bryzy morskiej. 7. Sieć rzeczna. Rzeki • wskazać na mapie wybrane rzeki, sztuczne zbiorniki wodne na rzekach i kanały wodne. • wskazać na mapie przebieg działu wodnego między dorzeczami Wisły i Odry. • wskazać przykłady rzek • omówić procesy naleŜących do zlewisk rzeźbotwórcze rzeki na Morza Czarnego i Morza róŜnych odcinkach; Północnego; • opisać cechy doliny wykres rzecznej przykładowej • wykonać porównawczy długości rzeki w regionie. największych rzek w Polsce. • podać przyczyny występowania powodzi w Polsce. 8. Magazyny wodne. Jeziora, bagna i podziemne wody Polski • wskazać na mapie hipsometrycznej największe jeziora w Polsce. • wskazać obszary nadwyŜek i niedoborów wody. • wyjaśnić, na podstawie opisów, genezę wybranych jezior w Polsce; • wskazać zastosowania sztucznych zbiorników wodnych budowanych • opisać znaczenie wód mineralnych dla zdrowia człowieka. • omówić znaczenie retencji wód na obszarach bagien i torfowisk; • podać przykłady miejsc występowania wód mineralnych w Polsce. Temat Wymagania konieczne ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania rozszerzające ocena dobra Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra Wymagania wykraczające ocena celująca Uczeń potrafi: na rzekach. 9. Delikatna powłoka Ziemi. Gleby w Polsce • wymienić podstawowe rodzaje gleb strefowych i astrefowych na terenie Polski. • określić znaczenie wybranych typów gleb dla gospodarki rolnej. • opisać proces tworzenia się podstawowych typów gleb. • wskazać zagroŜenia procesami erozji na obszarach intensywnej gospodarki oraz na obszarach o zróŜnicowanej rzeźbie. • scharakteryzować rodzaje gleb występujących we własnym regionie i podać przykłady ich uŜytkowania. 10. Zielone bogactwo. Szata roślinna Polski • wskazać na mapie hipsometrycznej największe zbiorowiska leśne w Polsce. • wykonać wykres udziału gatunków drzew w ogólnej powierzchni lasów. • ocenić strukturę gatunkową polskich lasów z punktu widzenia działalności gospodarczej człowieka; • opisać znaczenie lasów. • wyjaśnić przebieg granic zasięgu niektórych gatunków drzew. • podać przykłady zbiorowisk roślinnych naturalnych, półnaturalnych i sztucznych. 11. Potęga przyrody. Groźne zjawiska przyrodnicze • wskazać, na podstawie opisu, skutki występowania huraganowych wiatrów i trąb powietrznych. • analizować teksty dotyczące opisu niecodziennych zjawisk przyrodniczych. • opisać zagroŜenia i skutki powodzi w dolinach rzecznych. • podać przyczyny występowania powodzi w Polsce w okresie zimy, wczesną wiosną i latem. • opisać sposoby zabezpieczania się przed skutkami wylewów rzek na obszarach leŜących w sąsiedztwie koryt rzecznych. 12. Zachować dla przyszłych pokoleń. O ochronie • wskazać na mapie Polski obszary objęte ochroną – parki narodowe. • opisać walory środowiska podlegające ochronie: parki narodowe i rezerwaty przyrody. • scharakteryzować, na podstawie róŜnych źródeł, wybrane obszary chronione. • podać informacje o obszarach i obiektach chronionych w swoim • podać przykłady międzynarodowych działań na rzecz ochrony przyrody – np. tworzenie Temat Wymagania konieczne ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra Wymagania rozszerzające ocena dobra Wymagania wykraczające ocena celująca Uczeń potrafi: przyrody w Polsce regionie. rezerwatów biosfery. Dział II. O nas, czyli o ludności Polski 13. 38 milionów mieszkańców. Liczba i rozmieszczenie ludności Polski • wykonać wykres zmian liczby ludności Polski. • określić, na podstawie danych statystycznych, miejsce Polski w świecie i w Europie pod względem liczby ludności. • opisać, na podstawie map, zróŜnicowanie rozmieszczenia ludności Polski. • wskazać czynniki mające wpływ na koncentrację ludności w wybranych regionach Polski. • podać tendencje zmian liczby ludności Polski i określić czynniki mające wpływ na te zmiany. 14. Jak zmienia się liczba ludności? Przyrost naturalny i rzeczywisty • zdefiniować przyrost naturalny. • zdefiniować przyrost rzeczywisty. • obliczać wielkość przyrostu naturalnego w wybranych okresach. • opisać, na podstawie danych statystycznych oraz wykresów, zmiany wartości przyrostu naturalnego w Polsce. • określić zróŜnicowanie regionalne przyrostu naturalnego i rzeczywistego i wyjaśnić przyczyny tych róŜnic. 15. Starzejące się społeczeństwo. Struktura ludności • odczytywać z wykresów wielkości dotyczące urodzeń, zgonów, przyrostu naturalnego. • odczytywać podstawowe wielkości na podstawie wykresu piramidy wiekowej. • porównywać wykresy piramidy wiekowej wybranych krajów i Polski. • porównywać średnią długość Ŝycia mieszkańców Polski i innych krajów. • wskazać i analizować współczesne problemy demograficzne Polski. 16. Nie tylko za chlebem. Migracje wewnętrzne • analizować wielkości ruchów migracyjnych mieszkańców Polski w róŜnych • wskazać okresy zmian ruchów migracyjnych mieszkańców Polski. • wskazać przyczyny przewagi emigracji nad imigracją. • podać cechy współczesnych ruchów migracyjnych Polaków. • określić pozytywne i negatywne skutki ruchów migracyjnych. Temat Wymagania konieczne ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania rozszerzające ocena dobra Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra Wymagania wykraczające ocena celująca Uczeń potrafi: i zewnętrzne przedziałach czasowych. 17. Nie wszyscy mają pracę. Struktura zatrudnienia, bezrobocie, edukacja • wykonać wykres struktury zawodowej ludności Polski. 18. Pod jednym dachem. ZróŜnicowanie narodowościowe i etniczne • analizować zmiany w strukturze zatrudnienia ludności Polski. • wskazać na mapach tematycznych obszary o największym i najmniejszym bezrobociu. • wskazać główne przyczyny bezrobocia i sposoby przeciwdziałania zjawisku. • określić stopień zaspokojenia potrzeb edukacyjnych społeczeństwa, na podstawie wskaźników liczby uczniów, studentów oraz wskaźnika analfabetyzmu. • wskazać na mapach • porównać strukturę tematycznych regiony narodowościową ludności zamieszkane przez Polski w okresie sprzed mniejszości narodowe drugiej wojny światowej i etniczne. i obecnie. • podać przykłady zjawiska tzw. nowej imigracji. • wyszukać informacje w róŜnych źródłach na temat kultury i obrzędowości innych narodów mieszkających w Polsce; • wyjaśnić znaczenie postawy tolerancji w Ŝyciu człowieka. • podać przykłady wkładu w dorobek kulturowy naszego kraju wniesionego przez przedstawicieli innych narodów. 19. Wolimy mieszkać w mieście? Miasta w Polsce • podać wady i zalety mieszkania w mieście. • określić i wskazać połoŜenie największych miast w Polsce. • określić, na podstawie danych statystycznych, zróŜnicowanie stopnia urbanizacji róŜnych regionów Polski. • wskazać przykłady róŜnych zespołów miejskich (aglomeracja monocentryczna, konurbacja). • opisać, na podstawie danych statystycznych, rozwój procesów urbanizacyjnych w Polsce w XX i XXI wieku. 20. Fizjonomia • opisać główne • podać przykłady miast • określić funkcje, które • określić czynniki, które • wskazać przykłady zmian Temat Wymagania konieczne ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania rozszerzające ocena dobra Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra Wymagania wykraczające ocena celująca Uczeń potrafi: miasta. Funkcje miast w Polsce 21. Polska wieś. Osadnictwo wiejskie funkcje, które pełnią miasta. pełniących róŜne funkcje. • określić, na podstawie • porównać, na podstawie danych opisu, warunki Ŝycia na statystycznych, wsi dawniej i dziś. zróŜnicowanie odsetka ludności wiejskiej w róŜnych regionach Polski. pełnią: stolica kraju, stolica własnego województwa, siedziba powiatu. • określić róŜne typy i wielkości zbiorowisk wiejskich. zadecydowały o rozwoju funkcji wybranych miast w Polsce. funkcji wybranych miast będące wynikiem zmian gospodarczych w Polsce. • opisać zmiany w funkcjonowaniu obszarów wiejskich na przełomie XX i XXI wieku. • podać przykłady znanych (np. związanych z waŜnymi wydarzeniami w historii naszego kraju) miejscowości wiejskich w Polsce. Dział III. Gospodarowanie 22. Siła polskiej gospodarki. Gospodarka Polski na tle świata • podać przykłady wskaźników poziomu rozwoju gospodarczego krajów, takich jak: wielkość i struktura PKB, struktura zatrudnienia. • określić miejsce gospodarki Polski w świecie. • porównywać cechy gospodarki krajów dobrze i słabo rozwiniętych. • ocenić, na podstawie danych statystycznych, stopień rozwoju gospodarczego Polski. • określić tendencje zmian rozwoju gospodarczego Polski na podstawie zmian wielkości PKB na jednego mieszkańca w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. 23. Jak gospodarujemy ziemią? Zmiany uŜytkowania ziemi • wykonać diagram struktury uŜytkowania ziemi w Polsce. • porównać strukturę uŜytkowania ziemi w Polsce i innych krajach Europy i świata. • określić czynniki wpływające na zmiany struktury uŜytkowania ziemi. • opisać, na podstawie informacji z róŜnych źródeł, zmiany w uŜytkowaniu ziemi w XX i XXI wieku. • określić, jaki wpływ na zmiany uŜytkowania ziemi ma rozwój osadnictwa i działalność przemysłowa. 24. Warunki • wymienić czynniki • analizować, na • wskazać regiony • określić, na podstawie • określić zmiany, które Temat Wymagania konieczne ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania rozszerzające ocena dobra Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra Wymagania wykraczające ocena celująca Uczeń potrafi: rozwoju rolnictwa. Problemy rozwoju rolnictwa w Polsce wpływające na rozwój rolnictwa w Polsce. podstawie danych statystycznych, strukturę własnościową i wielkościową polskich gospodarstw rolnych. w Polsce o najlepszych warunkach naturalnych rozwoju rolnictwa. danych statystycznych i informacji z róŜnych źródeł, znaczenie pozaprzyrodniczych czynników rozwoju rolnictwa w Polsce. następują w polskim rolnictwie po przystąpieniu Polski do UE. 25. Uprawy i chów zwierząt. Produkcja polskiego rolnictwa • opisać, na podstawie map tematycznych, rozmieszczenie upraw podstawowych roślin zboŜowych i przemysłowych w Polsce. • podać cechy intensywności rolnictwa. • określić wymagania uprawowe wybranych roślin i wskazać rejony koncentracji wybranych upraw. • opisać, na podstawie map tematycznych i danych statystycznych, cechy chowu bydła, trzody chlewnej, owiec, drobiu i koni w Polsce. • wskazać, na podstawie danych statystycznych, stopień rozwoju polskiego rybołówstwa i kierunki zmian w tej dziedzinie gospodarowania. 26. Przemysł się zmienia. Uwarunkowania rozwoju przemysłu • wskazać uwarunkowania naturalne rozwoju przemysłu w Polsce. • określić, na podstawie map tematycznych, rozmieszczenie najwaŜniejszych okręgów przemysłowych w Polsce. • opisać zmiany, które dokonywały się w polskim przemyśle po zakończeniu drugiej wojny światowej. • podać, na podstawie danych statystycznych, które gałęzie polskiego przemysłu zanotowały spadek, a które wzrost produkcji. • wskazać cechy restrukturyzacji przemysłu w Polsce począwszy od lat 90. XX wieku. 27. Surowce podstawą rozwoju gospodarki. Eksploatacja surowców mineralnych • podać przykłady surowców mineralnych stosowanych w polskim przemyśle. • wskazać na mapach obszary wydobycia najwaŜniejszych surowców mineralnych w Polsce. • porównać wielkości pozyskiwania najwaŜniejszych surowców energetycznych, metalicznych i chemicznych w Polsce i innych krajach świat. • wskazać te rodzaje surowców, w których pozyskiwaniu Polska zajmuje czołowe miejsce w świecie. • wskazać przykłady zmian w środowisku naturalnym wywołane eksploatacją surowców naturalnych. Temat Wymagania konieczne ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania rozszerzające ocena dobra Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra Wymagania wykraczające ocena celująca Uczeń potrafi: 28. Skąd czerpać energię? Energetyka • wykonać wykres struktury produkcji energii elektrycznej w Polsce według stosowanych surowców. • wskazać, na podstawie informacji z róŜnych źródeł, zalety i wady róŜnych rodzajów elektrowni. • podać przykłady wykorzystania źródeł energii odnawialnej do produkcji energii elektrycznej w Polsce. • określić przyczyny wzrostu zapotrzebowania na energię. • podać przykłady energetyki alternatywnej oraz wskazać jej rosnące znaczenie w produkcji energii. 29. Produkcja przemysłowa. Przemysł tradycyjny i nowoczesny • dokonać podziału przemysłu przetwórczego na gałęzie wytwórczości. • podać przykłady tradycyjnych i nowoczesnych zakładów produkcji przemysłowej. • analizować, na podstawie danych statystycznych, zmiany profilu produkcji przemysłowej. • wykazać związek między rozwojem przemysłu i budownictwa. • wskazać na rosnące znaczenie nowoczesnych gałęzi przemysłu – hi-tech. 30. Dynamiczny rozwój usług. Handel wewnętrzny • scharakteryzować rodzaje usług, niezbędnych w codziennym Ŝyciu. • wykazać wzrost znaczenia usług we współczesnym świecie. • określić, na podstawie struktury zatrudnienia ludności Polski, znaczenie usług w gospodarce kraju. • określić, na podstawie danych statystycznych, rozwój placówek handlowych w Polsce w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. • ocenić poziom rozwoju usług handlowych we własnym regionie. 31. Handel szansą na rozwój. Handel zagraniczny i inwestycje zagraniczne • wskazać konieczność • podać przykłady krajów prowadzenia wymiany będących głównymi handlowej między partnerami handlowymi krajami. Polski. • porównać wartość obrotów handlowych na jednego mieszkańca w Polsce i innych krajach. • wskazać na przykładach znaczenie inwestycji zagranicznych w rozwoju gospodarczym; • ocenić moŜliwości rozwoju wymiany handlowej Polski. • wskazać przykłady atrakcyjności inwestycyjnej Polski; • dokonać analizy bilansu handlu zagranicznego Polski. 32. Bez • podać przykłady • porównać wskaźnik • opisać tempo rozwoju • ocenić poziom rozwoju • wskazać konieczność Temat Wymagania konieczne ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania rozszerzające ocena dobra Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra Wymagania wykraczające ocena celująca Uczeń potrafi: transportu ani rusz. Komunikacja i jej znaczenie. Transport i łączność róŜnych środków transportu funkcjonujących w Polsce. inwestycji komunikacyjnych w Polsce. motoryzacji mieszkańców róŜnych regionów Polski; • opisać, na podstawie map tematycznych, przebieg najwaŜniejszych szlaków transportowych: drogowych i kolejowych w Polsce. usług łączności w Polsce. róŜnych rodzajów transportu we własnym regionie. 33. PodróŜ sprawna i wygodna. Sieć transportu • podać zastosowanie róŜnych rodzajów transportu do przewozu towarów i osób. • podać przykłady • analizować, na najwaŜniejszych węzłów podstawie danych kolejowych i głównych linii statystycznych, zmiany kolejowych. wykorzystania transportu kolejowego w Polsce; • podać przykłady transportu rurociągowego w Polsce. • wykazać przyczyny wzrostu znaczenia transportu kołowego (drogowego) w Polsce i na świecie; • wskazać znaczenie Ŝeglugi morskiej i śródlądowej w przewozie towarów i osób. • ocenić, na podstawie danych statystycznych, tempo rozwoju transportu lotniczego. 34. Rozwój turystyki. Rola i znaczenie turystyki • podać przykłady walorów środowiska naturalnego i kulturowego Polski. • wskazać czynniki sprzyjające rozwojowi ruchu turystycznego. • ocenić wzrost znaczenia turystyki na świecie i w Polsce. • przygotować propozycję trasy wycieczki krajoznawczej do wybranego regionu Polski. • porównać, na podstawie danych statystycznych, wielkości ruchu turystycznego w Polsce i na świecie; • podać przykłady wpływu turystyki na środowisko naturalne. Temat Wymagania konieczne ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania rozszerzające ocena dobra Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra Wymagania wykraczające ocena celująca Uczeń potrafi: 35. Turystyczne bogactwo. Atrakcje turystyczne • wykazać, Ŝe cechy środowiska naturalnego mogą być atrakcją turystyczną. • podać przykłady walorów środowiska naturalnego, na podstawie wybranych parków narodowych w Polsce. • wskazać przykłady walorów kulturowych Polski. • wskazać na mapie tematycznej rozmieszczenie obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO w Polsce. • przygotować, na podstawie informacji z róŜnych źródeł, propozycję turystyki kwalifikowanej w wybranym regionie Polski. 36. Gospodarka zmienia środowisko przyrodnicze. Zanieczyszczeni e powietrza i wód • wskazać wpływ rozwoju działalności gospodarczej na zanieczyszczenie środowiska naturalnego. • podać przykłady działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego w Polsce i krajach sąsiednich. • opisać wpływ wzrostu zawartości dwutlenku węgla w powietrzu na pogłębienie zjawiska efektu cieplarnianego. • ocenić wpływ emisji związków siarki i azotu, na powstawanie zjawiska kwaśnych opadów; • określić skutki nadmiernej eksploatacji zasobów wód oraz ich zanieczyszczenia. • ocenić, na podstawie wskaźników statystycznych, stan czystości wód Morza Bałtyckiego. • opisać formy działalności rolniczej i przemysłowej; • scharakteryzować sieć transportu i moŜliwości komunikacyjne; • omówić cechy rozmieszczenia i strukturę ludności. • wskazać mocne i słabe strony własnego miejsca zamieszkania; • przygotować multimedialną prezentację, która będzie ukazywała walory turystyczne regionu. Dział IV. Dookoła Polski 37. W moim regionie • wskazać połoŜenie własnego regionu na mapie Polski. • • określić połoŜenie najwaŜniejszych obiektów geograficznych w regionie. • scharakteryzować cechy środowiska naturalnego regionu; • wskazać cechy środowiska i obszary objęte ochroną lub wymagające ochrony. Temat Wymagania konieczne ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania rozszerzające ocena dobra Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra Wymagania wykraczające ocena celująca Uczeń potrafi: 38. Chłodny, • korzystając z mapy błękitny akwen. świata i Europy, Morze Bał- tyckie opisać połoŜenie Bałtyku. • opisać cechy Bałtyku jako morza śródlądowego. • scharakteryzować typy wybrzeŜa Bałtyku; • wskazać na mapach przykłady róŜnych typów wybrzeŜa. • omówić procesy morfologiczne i rozwój wybrzeŜa wysokiego i wybrzeŜa płaskiego. • omówić etapy rozwoju Morza Bałtyckiego; • wskazać przyczyny zanieczyszczenia Bałtyku i sposoby przeciwdziałania negatywnym zmianom. 39. Nad Bałtykiem. Niziny nadmorskie • wskazać na mapie hipsometrycznej krainy geograficzne wchodzące w skład pasa nizin nadmorskich. • obliczyć odległości między miejscowościami nadmorskimi. • zaznaczyć na mapie • rozpoznawać na konturowej wybrane ilustracjach obiekty geograficzne; charakterystyczne miejsca na wybrzeŜu. • opisywać główne zajęcia ludności regionu nadmorskiego. • wskazać moŜliwości zagospodarowania turystycznego regionu. 40. Bezcenne jeziora. Polskie pojezierza • wskazać na mapie hipsometrycznej krainy i obiekty geograficzne pasa pojezierzy. • określić walory turystyczne regionu. • zaznaczyć na mapie konturowej wybrane obiekty geograficzne; • scharakteryzować cechy klimatu pojezierzy. • zaplanować trasę wycieczki po wybranym regionie pojezierzy; • analizować formy działalności gospodarczej człowieka na pojezierzach. • zaproponować róŜne formy zagospodarowania turystycznego pojezierzy. 41. ZróŜnicowane niziny. Niziny Środkowopolskie • wskazać na mapie hipsometrycznej pas nizin. • opisać cechy krajobrazu nizinnego. • opisać procesy rzeźbotwórcze i charakterystyczne formy terenu na nizinach. • scharakteryzować warunki naturalne i rodzaje gospodarczej działalności na nizinach; • zaplanować trasę wycieczki do • wskazać najcenniejsze obiekty przyrodnicze będące pod ochroną. Temat Wymagania konieczne ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania rozszerzające ocena dobra Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra Wymagania wykraczające ocena celująca Uczeń potrafi: wybranego miasta w pasie nizin. 42. Malownicze wyŜyny. WyŜyny Polskie • wskazać na mapie hipsometrycznej krainy geograficzne i wybrane obiekty pasa wyŜyn. • wskazać na mapach tematycznych miejsca występowania i wydobycia surowców mineralnych. • określić cechy gospodarczej działalności człowieka w róŜnych częściach wyŜyn. • zaplanować trasę wycieczki turystycznej po wybranej wyŜynie. • opisać wybrane obiekty i regiony geograficzne pod kątem turystycznego zagospodarowania wyŜyn. 43. Na przedpolu Karpat. Kotliny Podkarpackie • wskazać na mapie hipsometrycznej krainy wchodzące w skład pasa kotlin. • wskazać na mapach tematycznych miejsca występowania i wydobycia surowców mineralnych. • określić cechy klimatu regionu sprzyjające działalności rolniczej. • scharakteryzować rozmieszczenie ludności i opisać jej zajęcia. • przygotować prezentację multimedialną pokazującą walory środowiska naturalnego i gospodarki regionu. 44. Najmłodsze i najwyŜsze góry. Karpaty • określić współrzędne geograficzne obiektów. • wskazać na mapie hipsometrycznej główne pasma Karpat; • wskazać cechy rzeźby młodych gór. • scharakteryzować rodzaje działalności gospodarczej człowieka w Karpatach; • analizować rozmieszczenie ludności oraz wskaźniki przyrostu naturalnego i rzeczywistego. • podać cechy • przygotować trasę wyróŜniające ten region wycieczki krajoznawczej na tle innych w Polsce. w wybraną część Karpat. 45. Skarby gór. Sudety • wskazać na mapie hipsometrycznej połoŜenie pasm górskich Sudetów. • obliczyć odległości między miejscowościami turystycznymi Sudetów. • analizować proces rozwoju rzeźby Sudetów; • wskazać miejsca występowania • analizować proces rozwoju rzeźby Sudetów; • podać przykłady występowania wód • zaplanować trasę wycieczki w wybraną część Sudetów. Temat Wymagania konieczne ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania rozszerzające ocena dobra Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra Wymagania wykraczające ocena celująca Uczeń potrafi: i wydobycia surowców mineralnych oraz określić ich przeznaczenie. mineralnych w Sudetach i omówić rozmieszczenie uzdrowisk. Dział V. Nasi sąsiedzi 46. Granice Polski. Zmiany połoŜenia i granic Polski • opisać na mapie politycznej przebieg granic Polski. • wskazać odcinki naturalnych granic Polski. • wskazać na mapie odcinki granic Polski będące granicami zewnętrznymi i wewnętrznymi UE. • opisać na mapach tematycznych zmiany granic Polski w XX wieku. • określić przyczyny zmian przebiegu granic Polski w XX wieku. 47. Po co współpracujemy z sąsiadami? Współpraca transgraniczna • wymienić przykłady współpracy między państwami. • wskazać na mapach tematycznych euroregiony na granicach Polski. • scharakteryzować rodzaje współpracy transgranicznej. • wymienić korzyści wynikające ze współpracy przygranicznej. • wskazać moŜliwości własnego udziału we współpracy transgranicznej. 48. Polska w Unii • podać przykłady Euro-pejskiej. współpracy krajów Polska jako w ramach UE. członek wspólnoty • wskazać korzyści wynikające z przystąpienia Polski do UE. • nazwać podstawowe instytucje UE. • podać przykłady zmian, które dokonują się w funkcjonowaniu polskiej gospodarki po przystąpieniu do UE. • wskazać perspektywy rozwoju procesów integracyjnych w Europie. • określić połoŜenie kraju i cechy wybranych krain geograficznych. • scharakteryzować cechy środowiska naturalnego Niemiec na podstawie map tematycznych. • określić, na podstawie wskaźników, zmiany demograficzne w społeczeństwie • ocenić poziom rozwoju gospodarczego kraju na podstawie wskaźników • opracować charakterystyczne cechy gospodarki Niemiec świadczące o czołowej roli 49. Największa potęga gospodarcza Europy. Niemcy Temat Wymagania konieczne ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania rozszerzające ocena dobra Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra Wymagania wykraczające ocena celująca Uczeń potrafi: niemieckim; • określić rodzaje i wielkości produkcji rolniczej; • analizować wielkości i rozmieszczenie produkcji przemysłowej. ekonomicznych. w Europie. 50. Największe państwo świata. Rosja • określić połoŜenie kraju na mapie świata. • obliczyć odległości między miejscowościami; • obliczyć rozciągłość południkową i równoleŜnikową. • scharakteryzować róŜnorodność cech środowiska naturalnego Rosji na podstawie map tematycznych; • analizować wielkości i rodzaje produkcji przemysłowej. • ocenić, na podstawie wskaźników, potencjał ekonomiczny Rosji. • opisać, na podstawie róŜnych źródeł, przemiany gospodarcze i społeczne zachodzące od początku lat 90. XX wieku. 51. Trudny czas reform. Ukraina • scharakteryzować cechy połoŜenia i środowiska naturalnego Ukrainy. • porównać wielkość kraju i liczbę ludności z innymi państwami. • określić moŜliwości rozwoju rolnictwa Ukrainy; • określić przyczyny ujemnego przyrostu naturalnego. • wskazać przykłady przemian gospodarczych na Ukrainie w XXI wieku. • przedstawić zmiany w gospodarce Ukrainy, które pozwolą na wejście do struktur UE. 52. Izolacja utrudniająca rozwój. Białoruś • określić połoŜenie kraju na mapie Europy. • wskazać cechy środowiska naturalnego kraju. • podać, na podstawie • podać cechy danych statystycznych, gospodarki kraju główne wskaźniki wskazujące na brak demograficzne Białorusi. widocznych przemian gospodarczych. • przygotować propozycje koniecznych działań umoŜliwiających rozwój gospodarczy kraju. Temat Wymagania konieczne ocena dopuszczająca Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania rozszerzające ocena dobra Wymagania dopełniające ocena bardzo dobra Wymagania wykraczające ocena celująca Uczeń potrafi: 53. Kraj nadbałtycki nad Niemnem. Litwa • wskazać połoŜenie kraju i jego sąsiadów na mapie Europy. 54. Kraj nad • scharakteryzować Wełtawą. Czechy cechy połoŜenia kraju w Europie. 55. Po drugiej stronie Tatr. Słowacja • opisać połoŜenie Słowacji w obrębie Karpat. • opisać cechy środowiska naturalnego kraju. • omówić, na podstawie danych statystycznych, cechy produkcji rolniczej i przemysłowej Litwy. • wskazać przykłady • wskazać walory przemian przyrodnicze i kulturowe gospodarczych kraju waŜne z punktu w przemyśle i rolnictwie widzenia rozwoju turystyki. Litwy. • omówić cechy środowiska naturalnego Czech. • wskazać przykłady działalności przemysłowej i główne ośrodki produkcji przemysłowej; • podać przykłady produktów rolnych pochodzących z Czech. • wskazać przykłady walorów kulturowych i przyrodniczych kraju interesujących dla turystów. • podać argumenty za i przeciw rozdzieleniu Czech i Słowacji w latach 90. XX wieku. • scharakteryzować cechy środowiska naturalnego Słowacji. • wskazać produkty rolnicze pochodzące ze Słowacji. • wykazać, jak inwestycje zagraniczne przyczyniły się do rozwoju gospodarczego kraju; • zaplanować trasę wycieczki krajoznawczej na Słowację. • omówić znaczenie połoŜenia stolicy kraju nad Dunajem i w sąsiedztwie wielkich miast europejskich Wiednia i Budapesztu.
