TEORIA WYBORU PUBLICZNEGO Ćwiczenia 11

TEORIA WYBORU PUBLICZNEGO
Ćwiczenia 11
Teoria grup interesu
dr Dominika Milczarek
16/05/2007
PLAN ZAJĘĆ
1
Podstawy ekonomicznej teorii biurokracji
2
Definicja;
Podejście w naukach politycznych;
Teoria działań zbiorowych Mancura Olsona;
Podejście przedstawicieli szkoły Chicago.
Prezentacja referatu i dyskusja
Grupy interesu a kapitał społeczny
2
Przypomnienie: grupy interesu a biurokracja
Teorie przechwytywania agencji regulacyjnych
(capture theories)
Wpływ na biurokratów poprzez ich politycznych
zwierzchników (wysokość budżetu)
Wpływ na strukturę nowopowstających agencji
(kompetencje, procedury nadzoru, itd.)
Teoria pogoni za rentą (rent-seeking theory)
Urzędnicy uczestniczą w „grze” dotyczącej istniejących
rent
3
Definicja
Podejmowanie zorganizowanych działań
Reprezentowanie wspólnego interesu wobec
organów władzy politycznej
Według M. Olsona: jednostki posiadające
wspólny interes (zorganizowane i
niezorganizowane)
4
Pytania badawcze
Dlaczego grupa jednostek podejmuje
zbiorowe działania?
Jakie są formy organizacyjne, sposoby
wywierania wpływu przez grupy interesu?
Jakie są skutki działalności grup interesu?
Jak instytucje polityczne wpływają na
działalność grup interesu?
5
Podejście w naukach politycznych
Tradycyjne „pluralistyczne” podejście
Działania „naturalnie” wynikające z istnienia
wspólnego interesu
Pozytywna rola jako pośredników pomiędzy
jednostkami a państwem
Konkurujące ze sobą grupy w grze politycznej =>
równowaga na rynku politycznym
Holizm metodologiczny
M.in.: Arthur Bentley, David Truman
6
Teoria Mancura Olsona
Mancur Olson The Logic of Colletive Action 1965; The Rise
and Decline of Nations 1982
Społeczeństwa składają się z wielu zróżnicowanych grup
interesu,
Wspólny interes grupy jest dla jednostek dobrem
publicznym (np. decyzje polityków, regulacje prawne);
Proces organizacji grup (długotrwały i kosztowny),
Wielkość (i jednorodność) grupy a możliwości
organizacyjne i skuteczność działania
Np. „grupy uśpione” (konsumenci, podatnicy)
Teoria produktu ubocznego (wynikającego z sankcji lub
sprzedaży wiązanej)
7
Teoria Mancura Olsona
„Interesy partykularne” (ang. special interest)
Organizacje biznesu, grupy uprzywilejowane i o średnich
rozmiarach.
Grupy interesu a tempo wzrostu gospodarczego:
Działanie grup interesu i koalicji dystrybucyjnych
zwiększa stopień komplikacji społecznej rzeczywistości,
Analiza gospodarek Wielkiej Brytanii, Niemiec i Japonii,
Im dłużej istniało i funkcjonowało państwo, a tym samym
i grupy interesu, tym wolniejsza była stopa wzrostu
realnego dochodu narodowego.
8
Szkoła Chicago
George Stigler, Harold Demsetz, Robert Barro, Richard
Posner, Sam Pletzman
Analiza procesów regulacyjnych
Legislatorzy, grupy interesu, wyborcy (biurokraci są efektywnie
kontrolowani)
Beneficjentem polityki regulacyjnej są regulowane przemysły (ceny,
bariery wejścia, itd.)
Wpływ kształtu procesu decyzyjnego (np. komisje)
Analiza popytu i podaży regulacji
Model wymiany: liczba głosów dzięki dodatkowym środkom na
kampanię vs liczba głosów utraconych w grupie konsumentów
9
Szkoła Chicago
Teoria formowania się grup interesu
Koszty organizacji grup (ex ante i ex post)
Problem „jazdy na gapę”, jednorodności interesu
Pozytywna rola grup interesu w procesie
politycznym
10
Szkoła Chicago – Gary Becker
Narzędzia teorii równowagi ogólnej;
Analiza konkurencji pomiędzy grupami interesu na rynkach
politycznych;
2 konkurujące jednorodne grupy: podatnicy i beneficjenci
polityki;
Presja na rząd: funkcja produkcji nacisku (efektywność
funkcjonowania grupy) zależy od:
środków zaangażowanych w działania zbiorowe, liczebności grupy
Funkcja oddziaływania na rząd (wartość dokonywanego
transferu) zależy od
presji wywieranej na rząd, instytucjonalnych cech systemu
politycznego, itd.
11
Szkoła Chicago – Gary Becker
Dochód w obu grupach musi uwzględniać czystą stratę
Warunek równowagi
Podatnika: zmniejszenie wykorzystania zasobów w pozyskanie
opodatkowanego dochodu
Beneficjenta subsydium: zakłócenia działalności wynikające z
dodatniego transferu
Max dochodu obu grup po dokonaniu transferu
Zależy od efektywności grup w „wytwarzaniu” presji, liczebności
grup, itd.
Wnioski:
Koszt ekonomiczny programów rządowych powinien być
analizowany z uwzględnieniem całkowitej „czystej straty”
Rząd jako mechanizm równoważący wpływy poszczególnych grup
interesu
12
Podsumowanie
Ekonomiczne teorie grup interesu stosując narzędzia
ekonomiczne wyjaśniają wpływ grup interesu na
efektywność wyborów dokonywanych przez
polityków
Brak zgody co do jednoznacznie pozytywnego lub
negatywnego wpływu na dobrobyt społeczny
Ważne ogniwo pomiędzy państwem a zatomizowanym
społeczeństwem
Reprezentowanie partykularnych interesów
Decydujące znaczenie reguł konstytucyjnych i
instytucji politycznych?
13