OLIWNIKOWATE (Elaeagnaceae) OŁOWNICOWATE

OLIWNIKOWATE (Elaeagnaceae)
WYSTĘPOWANIE: gł. obszary o klimacie umiarkowanym i subtropikalnym półkuli pn. Rodzina obejmuje 3 rodzaje: oliwnik (Elaeagnus), rokitnik
(Hippophaë), Shepherdia i ok. 50 gatunków.
W Polsce 1 przedstawiciel: rokitnik zwyczajny
(H. rhamnoides), ciernisty krzew tworzący trudne do
przebycia zarośla na urwistych brzegach Bałtyku.
Kserofity.
MORFOLOGIA: krzewy i (rzadziej) drzewa. Liście ułożone zwykle skrętolegle, lancetowate, pokryte charakterystycznymi, tarczowatymi włoskami.
KWIATY: drobne, obu- (Elaeagnus) albo 1płciowe (Hippophaë, Shepherdia), promieniste.
Okwiat pojedynczy, jego listki (zwykle 4) zrośnięte
są dolnymi częściami i tworzą wyraźną, długą rurkę,
do której przyrośnięte są pręciki (4). Słupek 1, ściśle
osłonięty dnem kwiatowym i rurką okwiatu, ale nie
zrasta się z nimi i dlatego jest górny. Owado- lub
wiatropylne.
włoski
OWOCE: suchy orzeszek otoczony mięsistą,
barwną warstwą (pestkowcokształtny).
UŻYTKOWANIE: ozdobne, atrakcyjne liście
i piękny, mocny zapach w czasie kwitnienia. Rokitnik zwycz. jest rośliną leczniczą; owoce zawierają
dużo wit. C, używane są do wyrobu marmolad i dżemów.
CHRONIONE W POLSCE: rokitnik zwyczajny
(Hippophaë rhamnoides).
JK
OŁOWNICOWATE (Plumbaginaceae)
WYSTĘPOWANIE: często suche i zasolone
tereny głównie obszaru śródziemnomorskiego
i środk. Azji, ale też krainy arktyczne i antarktyczne
– Armeria makloviana (Wyspy Falklandzkie)
i Armeria labradorina (Grenlandia i Labrador).
Rodzina liczy około 500 gat. We florze polskiej występuje zawciąg pospolity (Armeria vulgaris) – jest
rośliną galmanową, lubi gleby obfitujące w związki
cynku i ołowiu.
MORFOLOGIA: krzewy, krzewinki (czasem
pnącza) i trwałe rośliny zielne. Liście ułożone skrętolegle, pojedyncze, całkowite (szpilkowate
u Acantholimon).
KWIATY: obupłciowe. Zebrane w wierzchotki
albo skrętki (każda skrętka zredukowana do pojedynczych kwiatów u Plumbago), najczęściej skupione w główkowate (Armeria), kłosowate (Acantholimon), albo groniaste do wiechowatych
(Limonium) kwiatostany złożone. Promieniste, 5-
krotne, z podkwiatkami. Okwiat zróżnicowany na
okazały, zrosłodziałkowy, suchy kielich i koronę. Ta
ostatnia jest zrosłopłatkowa, czasem duża i efektownie zabarwiona. Pręcików 5. Słupek 1, górny,
z 5 szyjkami. Zalążnia 1-komorowa.
OWOCE: przeważnie orzeszek, 1-nasienny,
niepękający; niełupka, torebka.
UŻYTKOWANIE: ozdobnie wykorzystywane są
gatunki z rodzajów: zawciąg (Armeria), zatrwian
(Limonium), ołownica (Plumbago).
JK
– 45 –