kontrola w zakresie bezpieczeństwa produktów roślinnych

Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 51 (2) 2011
KONTROLA W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA
PRODUKTÓW ROŚLINNYCH EKSPORTOWANYCH
DO FEDERACJI ROSYJSKIEJ
ANNA KURDZIEL, EWA SZPYRKA, MAGDALENA SŁOWIK-BOROWIEC,
MAGDALENA GRZEGORZAK
Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy
Terenowa Stacja Doświadczalna
Langiewicza 28, 35-101 Rzeszów
[email protected]
I. WSTĘP
Laboratorium Badania Pozostałości Środków Ochrony Roślin w Rzeszowie (LBPŚOR)
bada pozostałości środków ochrony roślin (ś.o.r.) w świeżych owocach i warzywach
przeznaczonych na eksport do Federacji Rosyjskiej (FR). Na podstawie uzyskanych
wyników oraz wyników badań otrzymanych z Okręgowych Stacji Chemiczno-Rolniczych (OSChR), LBPŚOR wystawia certyfikaty bezpieczeństwa, które dołączane są do
każdej partii towaru.
Zgodnie z podpisanym w Brukseli, w dniu 26 marca 2008 r. Memorandum w sprawie bezpieczeństwa produktów roślinnych, przeznaczonych do spożycia przez ludzi
i wywożonych ze Wspólnoty Europejskiej (UE) do FR, w odniesieniu do pozostałości
pestycydów, azotanów i azotynów eksporter jest zobowiązany do dostarczenia na rynek
FR produktów spełniających wymogi wynikające z prawodawstwa rosyjskiego (Memorandum 2008). Dodatkowo zobowiązany jest dołączyć do każdej partii przesłanych
produktów informacji o zastosowanych ś.o.r. oraz datach ostatnich zabiegów.
W Polsce eksporterzy mają obowiązek dołączania certyfikatów bezpieczeństwa do
każdej partii jabłek, kapusty pekińskiej, truskawek, wiśni i pomidorów eksportowanych
z Polski do FR, a od 1 marca 2010 roku dodatkowo dla gruszek.
Certyfikaty bezpieczeństwa wydawane są na wniosek eksportera.
II. MATERIAŁ I METODY
Próbki do badań pobierane były przez próbobiorcę z OSChR. Próbobiorca odpowiedzialny był za pobranie dwóch reprezentatywnych próbek z danej partii materiału (jednej do oznaczania zawartości azotanów i azotynów, drugiej do oznaczania pozostałości
pestycydów), wystawienie protokołu pobrania oraz ich zabezpieczenie. Następnie eksporter wysyłał pobraną próbkę do LBPŚOR. Badania pozostałości azotanów i azotynów
wykonywały OSChR, a uzyskane wyniki przekazywały do LBPŚOR.
Kontrola w zakresie bezpieczeństwa produktów roślinnych...
983
LBPŚOR na podstawie wyników własnych analiz i wyników otrzymanych z OSChR
podejmowało decyzje o wystawieniu certyfikatu bezpieczeństwa.
Program kontroli obejmował oznaczenie 134 substancji aktywnych (s.a.) ś.o.r., wraz
z metabolitami oraz produktami ich rozkładu.
Pozostałości ś.o.r. oznaczano zwalidowaną metodą analityczną zgodnie z wymaganiami Komisji Europejskiej (Method 2009). Ekstrahowano je acetonem i przeprowadzano do dichlorometanu. Uzyskane ekstrakty oczyszczano na kolumnie florisilowej
(Valverde-Garcia i wsp. 1993; Sadło i Szpyrka 2001). Oczyszczone ekstrakty analizowano na chromatografach gazowych wyposażonych w detektory NP i µEC.
III. WYNIKI I DYSKUSJA
W roku 2010 wykonano analizy 161 próbek pochodzenia roślinnego następującego
asortymentu (w nawiasie podano liczbę przebadanych próbek): jabłka (98), gruszki
(17), wiśnie (15), pomidory (8), kapusta pekińska (23).
LBPŚOR łącznie wystawiło 111 certyfikatów bezpieczeństwa dla owoców i warzyw
eksportowanych do FR. 50 próbek nie otrzymało certyfikatu. W 37 próbkach wykryto
przekroczenia pozostałości ś.o.r., w 9 próbkach niedozwolone ś.o.r., a w 12 próbkach
przekroczenia azotanów. W 7 próbkach kapusty pekińskiej stwierdzono zarówno przekroczenia ś.o.r., jak i azotanów, natomiast w 1 próbce jabłka przekroczenie dwóch s.a.
(chloropiryfosu i kaptanu). Wyniki dla chloropiryfosu i kaptanu przekraczające NDP
otrzymano do 14.06.2010, czyli do dnia w którym zmieniły się normy dla tych s.a.
Rodzaj i zakres pozostałości ś.o.r. w próbkach, które nie spełniały wymaganych kryteriów i nie otrzymały certyfikatów bezpieczeństwa przedstawiono w tabeli 1.
Najczęściej nie wystawiano certyfikatu bezpieczeństwa z powodu obecności pozostałości fungicydów, takich jak folpet i kaptan, dla których w FR ustanowiono bardzo
niskie poziomy NDP. Środki zawierające te substancje są powszechnie używane w Polsce do ochrony jabłoni, a NDP w UE jest ustalone na poziomie 2–3 mg/kg.
Wykryte przekroczenia pozostałości insektycydów pyretroidowych oraz chloropiryfosu, wynikały również z ustalenia przez FR bardzo niskich poziomów NDP w porównaniu z poziomami ustalonymi w UE.
Tabela 1. Pozostałości ś.o.r. w próbkach które nie spełniały wymaganych kryteriów FR
Table 1. Pesticide residue in sample that didn't meet FR requirements
Asortyment
Assortment
1
Gruszka
Pear
Liczba
próbek
Substancja aktywna
Number
Active substance
of samples
Pozostałości ś.o.r.
Pesticide residue
[mg/kg]
NDP1
MRL
[mg/kg]
EU
NDP
MRL
[mg/kg]
FR
5
6
2
3
4
deltamethrin
1
0,04
captan
2
0,02; 0,5
0,1
3
0,01
0,001*
3**
Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 51 (2) 2011
984
1
Jabłko
Apple
Wiśnia
Cherry
Kapusta
pekińska
Chinese
cabbage
2
3
4
5
6
boscalid
6
0,16; 0,18; 0,03; 0,18;
0,21; 0,05
chlorpyrifos
1
0,04
0,5
0,005*
0,5**
deltamethrin
1
0,04
0,2
0,01
diazinon
1
0,01
0,01
0,3
folpet
11
3
0,02
0,055; 0,15; 0,13; 0,07;
0,19; 0,04; 0,09; 0,12;
0,17; 0,14; 0,05
2
2
tolylfluanid
1
0,08
3
1,0
fenitrothion
1
0,01
0,01
0,1
captan
8
0,02; 0,01; 0,07; 0,01;
0,02; 0,12; 0,01; 0,03
difenoconazole
1
1,18
folpet
3
cypermethrin
3
0,001*
3**
0,3
0,15
0,21; 0,06; 0,03
2
0,02
6
0,29; 0,08; 0,18; 0,02;
0,11; 0,07
1
0,01
deltamethrin
1
0,13
0,5
0,01
dimethoate
2
0,03; 0,05
0,02
0,02
1
NDP – najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości − MRL – maximum residues limits
NDP obowiązujące do 22.09.2010 − MRL in force till 22.09.2010
**
NDP obowiązujące od 23.09.2010 − MRL in force from 23.09.2010
*
W 6 próbkach wykryto pozostałości boskalidu – s.a. preparatów niedozwolonych do
stosowania w ochronie sadów jabłoniowych.
W 3 próbkach jabłek wykryto pozostałości s.a. ś.o.r. niedozwolonych do stosowania
w Polsce: diazynonu, fenitrotionu i tolilofluanidu.
IV. WNIOSKI
1. Nieliczne przypadki wykrycia pozostałości ś.o.r. niedozwolonych w danej uprawie,
świadczą o tym, iż w Polsce rolnicy stosują ś.o.r. zgodnie z ich przeznaczeniem oraz
w dawkach podanych na etykietach.
2. Głównym powodem nie wystawiania certyfikatów bezpieczeństwa były duże różnice pomiędzy NDP obowiązującymi w FR i UE.
Kontrola w zakresie bezpieczeństwa produktów roślinnych...
985
V. LITERATURA
Memorandum z dnia 26 marca 2008 r. w sprawie bezpieczeństwa produktów roślinnych, przeznaczonych do spożycia przez ludzi i wywożonych ze Wspólnoty Europejskiej (WE) do Federacji Rosyjskiej, w odniesieniu do pozostałości pestycydów, azotanów i azotynów.
http://piorin.gov.pl/index.php?pid=1788
Sadło S., Szpyrka E. 2001. Behaviour of pyrimethanil residues on tomato plants. J. Plant Protection Res. 41 (3): 302–308.
Valverde-Garcia A., Gonzalez-Pradas E., Aguilera-des Real A. 1993. Analysis of buprofezin residues in vegetables. Application to the degradation study on eggplant grown in a greenhouse.
J. Agric. Food Chem. 41 (12): 2319–2323.
Method validation and quality control procedures for pesticide residues analysis in food and feed.
2009. Document No. SANCO/10684/2009.
ANNA KURDZIEL, EWA SZPYRKA, MAGDALENA SŁOWIK-BOROWIEC,
MAGDALENA GRZEGORZAK
FOOD SAFETY CONTROL FOR PLANT PRODUCTS
INTENDED FOR EXPORT TO THE RUSSIAN FEDERATION
SUMMARY
In 2010 161 samples of plant origin were analysed. All the samples were intended for export
to the Russian Federation. Total issued 111 safety certificates for fruit and vegetables exported to
the Russian Federation. Violations of Russian MRLs were detected in 37 of analysed samples and
violations of nitrates were detected in 12 samples. In 5 samples of apple boscalid was detected,
which was not recommended for control of that kind of crop. In 3 samples of apple the usage of
not approved pesticide were stated: diazinon, tolylfluanid and fenitrothion.
Key words: pesticide, residues, Russian Federation