Czerwcowy Newsletter

NEWSLETTER
Czerwiec 2016
Spis treści
TEMATY MIESIĄCA
2
Uregulowanie zobowiązania w formie kompensaty nie jest „zapłatą” dla celów zwrotu VAT w
przyspieszonym trybie
2
Opodatkowanie instalacji podatkiem od nieruchomości
4
Podatki a Piątek 13.
6
OSTATNIE ORZECZENIA PODATKOWE
7
TSUE oceni, czy polskiemu fiskusowi opłaca
7
Zmiana udziałowca nie dała korzyści podatkowych w CIT
8
Reprezentanta ogólnego zgłosimy od lipca, wyłącznie drogą elektroniczną
8
Zastrzeżenia prawne
8
Tematy miesiąca
Uregulowanie zobowiązania w formie kompensaty nie jest „zapłatą” dla celów
zwrotu VAT w przyspieszonym trybie
Co do zasady zwrot VAT następuje w terminie 60 dni od dnia złożenia
deklaracji, zgodnie z art. 87 ust. 2 ustawy o VAT. Ustawa przewiduje jednakże
skrócenie tego okresu i możliwość wypłaty zwrotu w terminie przyspieszonym, 25 dni.
Następuje to jednak na zasadzie wyjątku i obwarowane jest spełnieniem wymogów
z art. 87 ust. 6. Kontrowersje dotyczą zwłaszcza zapisów art. 87 ust.6 pkt 1, zgodnie
z którym kwoty podatku naliczonego wynikają z „faktur dokumentujących kwoty
należności, które zostały w całości zapłacone, z uwzględnieniem art. 22 ustawy
z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2010 r. Nr. 220,
poz. 1447, z późn. zm.)
Wyrok WSA w Warszawie z 11 maja 2016 r., sygn. akt III SA/Wa 1447/15,
świadczy o kształtowaniu się niekorzystnej dla podatników linii orzeczniczej.
Przypomnijmy, że jeszcze niedawno mieliśmy do
czynienia z korzystnym
dla podatników podejściem sądów administracyjnych. Przykładowo, w wyroku NSA
z dnia 2 czerwca 2011 r., sygn. akt I FSK 1075/10, sąd stwierdził, że co prawda
ustawodawca użył słowa "zapłacone", ale w odniesieniu do "kwot należności"
wynikających z faktur i z całości tego unormowania wynika, że chodzi o podatek
naliczony wynikający z kwot należności, które zostały uregulowane, a zobowiązanie
spełniono. NSA podkreślił, że zgodnie z wyrokiem ETS podatnik ma prawo do zwrotu
podatku w rozsądnym terminie (orzeczenie z dnia 25 października 2001r., w sprawie
C-78/00), z drugiej zaś strony, prawo unijne daje możliwość ustalania przez państwo
członkowskie warunków tego zwrotu. Założenie, iż komentowany przepis dotyczy tylko
płatności pieniężnych naruszałoby prawo podatnika do otrzymania zwrotu
w rozsądnym terminie, w sytuacji dokonania rozliczenia z wystawcą faktury w formie
niepieniężnej, a to można by wskazać jako godzące w zasadę proporcjonalności. Sąd
stanął więc na stanowisku że na gruncie art. 87 ust. 6 pkt 1 należności mogą być
zapłacone w każdy przewidziany prawem sposób, również w formie kompensaty
należności, a tylko w przypadku uregulowania należności w formie pieniężnej należy
respektować wymóg z art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, zgodnie,
z którym w przypadku płatności gotówkowych, opiewających na wartość
przewyższającą 15.000 euro płatności powinny być dokonywane lub przyjmowane
za pośrednictwem rachunku bankowego. (Warto przy tej okazji wspomnieć, że uwaga
ministerstwa finansów skupiona jest nie na kompensatach, lecz na płatnościach
gotówkowych, jako obarczonych potencjalnym ryzykiem, zgodnie z przygotowywaną
nowelizacją próg płatności od 1 stycznia 2017 roku ma zostać niemal czterokrotnie
obniżony, do 15 tys. złotych).
2
Warto również wspomnieć, że w przedmiotowej kwestii wydany został wyrok
z dnia 11 marca 2013 r., sygn. akt I FPS 5/12, w którym możliwość zapłaty poprzez
potrącenie uznane zostało przez siedmioosobowy skład NSA, za
kwestię
przesądzoną i bezsporną. Sąd podkreślił fakt ugruntowanej linii orzeczniczej, zgodnie
z którą „przesądzono, że owa zapłata może polegać również na kompensacie
wierzytelności (wyrok NSA z 2 czerwca 2011 r., I FSK 1075/10,), czy też za
pośrednictwem przekazu (wyrok NSA z 4 czerwca 2009 r., I FSK 603/09)”.
Zmianę jednolitej linii orzeczniczej w przedmiotowej kwestii, co było sporym
zaskoczeniem, rozpoczął wyrok NSA z dnia 30 listopada 2015 r., sygn. akt I FSK
1292/14, w uzasadnieniu którego, podkreślono iż zgodnie z zasadami wykładni
synonimicznej (różnym zwrotom w tekście prawnym nie wolno nadawać tego samego
znaczenia), rozróżnić należy zwrot „zapłacone” zastosowany przez ustawodawcę
od zwrotu „uregulowane”. Użycie sformułowania „zapłacone”, należy traktować jako
działanie celowe i mające uzależnić prawo wcześniejszego zwrotu od faktycznie
dokonanego przelewu bądź zapłaty gotówkowej (gdyż tylko takie sposoby
uregulowania zobowiązania wskazuje art. 22 ustawy o swobodzie gospodarczej).
Podejście takie należy ocenić negatywnie. Kompensata, czyli potracenie
wzajemnych zobowiązań, zgodnie z art. 498 k.c., powinno być traktowane na równi
z zapłatą zobowiązania. W obrocie gospodarczym bardzo często podmioty dokonują
kompensat w celu uproszczenia wzajemnych rozliczeń, pozwala to uniknąć
niepotrzebnych przelewów bankowych. Przykładowo podmiot A dokonuje przelewu na
rzecz podmiotu B, a ten tego samego dnia dokonuje przelewu do podmiotu A. Całą
transakcję można uprościć dokonując właśnie potracenia, oba zobowiązania zostają
uregulowane do wysokości niższego z nich.
Wydaje się, że ponownie sądy starają się ułatwić weryfikację zasadności zwrotu
podatku naliczonego, dostrzegając, że dokonywanie wzajemnych potraceń może
stanowić pole do nadużyć dla nieuczciwych podatników, jak zostało to wskazane
w uzasadnieniu omawianego wyroku. Można pokusić się o pójście o krok dalej
i w ogóle odmawiać zwrotu podatnikom, jako że i tu dostrzec można pola do działań
karalnych.
W opinii autora, nie to było celem wprowadzonych regulacji mających przede
wszystkim na celu usprawnienie regulowania wzajemnych zobowiązań przez
podmioty. Kontrowersyjne jest również stwierdzenie, że niedokonanie zwrotu w trybie
przyspieszonym nie godzi w zasadę proporcjonalności VAT, jako że podatnik i tak
otrzyma zwrot tyle, że w termie 60 dni. Jakkolwiek Trybunał Sprawiedliwości Unii
Europejskiej (dalej jako TSUE) wielokrotnie w swych wyrokach podkreślał prawo
państw członkowskich do wprowadzania do prawa danego kraju, regulacji mających
na celu przeciwdziałanie ewentualnym zagrożeniem dla systemu fiskalnego danego
państwa, to następować to powinno przy zachowaniu celów i zasad wynikających
z odpowiednich przepisów wspólnotowych, zwłaszcza zaś z zasadą podstawową
prawa do odliczenia podatku VAT. Ponadto zwrot nadwyżki podatku naliczonego
powinien zostać dokonany w rozsądnym terminie, w innym bowiem przypadku będzie
to godziło w zasadę neutralności. Polemizując z uzasadnieniem w wyroku NSA z dnia
30 listopada 2015 r., wskazać można, iż skoro racjonalny ustawodawca określił
3
rozsądny termin - 25 dni przyspieszonego zwrotu, to w ocenie ustawodawcy, był to
czas wystarczający na dokonanie weryfikacji zasadności zwrotu. Odwołując się
ponownie do orzeczenia TSUE „przepisy krajowe określające tryb zwrotu nadwyżki
podatku VAT bardziej uciążliwym dla danej kategorii podatników z uwagi na ryzyko
ewentualnego oszustwa, bez umożliwienia podatnikowi wykazania braku oszustwa
lub unikania opodatkowania celem skorzystania z mniej dolegliwych warunków zwrotu,
nie są instrumentem proporcjonalnym do celu zwalczania oszustw i unikania
opodatkowania oraz naruszają w nadmierny sposób cele i zasady szóstej
dyrektywy”(wyrok TSUE z dnia 21 stycznia 2010 r. w sprawie C-472/08 Alicja
Sosnowska v. Dyrektor Izby Skarbowej we Wrocławiu). Organy skarbowe posiadają
cały szereg instrumentów kontrolowania podatników, w uzasadnionych przypadkach
mogą podjąć stosowne działania przeciwko podmiotom łamiącym prawo.
Różnicowanie podatników na lepszych i gorszych, jedynie ze względu na sposób
regulowania zobowiązań należy ocenić negatywnie. Kompensata, jako forma
regulowania zobowiązań jest obecna w codziennym obrocie gospodarczym.
Wprowadzanie uregulowań krajowych, a raczej zmiana ich sądowej interpretacji (nie
nastąpiła bowiem choćby kosmetyczna zmiana przepisu), w dodatku sprzeczna, jak
się wydaje, z celem ustawodawcy, dyskryminuje tą właśnie formę płatności, przez co
należy ocenić jako zbyt daleko idącą, a w rezultacie, niezgodną z zasadą
proporcjonalności.
Podsumowując, uczciwy podmiot dokonujący kompensaty, zgodnie z obecnie
kształtującą się linią orzeczniczą traci prawo do zwrotu podatku w terminie 25 dni.
Nadzieja pozostaje w innych składach orzekających, które może odejdą od tak
restrykcyjnego podejścia do przedmiotowej kwestii, bądź w racjonalnym ustawodawcy,
który dokona zmiany, budzącego spory, sformułowania „zapłacone” na „uregulowane”.
Opodatkowanie instalacji podatkiem od nieruchomości
Z dniem 28 czerwca 2015 r. uległa zasadniczej zmianie definicja obiektu
budowlanego. Zmiany te spowodowały uzasadnione obawy podatników
co do opodatkowania podatkiem od nieruchomości szeroko rozumianych instalacji –
co do zasady nie zdefiniowanych w przepisach prawa podatkowego. Obecnie
za obiekt budowlany uznaje się budynek, budowlę bądź obiekty małej architektury,
wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego
przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych.
Porównując nową definicję obiektu budowlanego z definicją obowiązującą
sprzed nowelizacji, wskazać można na następujące jej konsekwencje:
1) Nastąpiło wyłączenie z definicji obiektu budowlanego urządzeń technicznych
oraz takich instalacji, które z zasady nie zapewniają możliwości użytkowania
obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem,
2) Zrezygnowano z przesłanki całości techniczno – użytkowej budowli tworzonej
z instalacjami i urządzeniami na rzecz przesłanki zapewnienia przez instalacje
możliwości użytkowania obiektu budowlanego zgodnie z jego przeznaczeniem.
4
3) Zakwalifikowanie danej konstrukcji jako obiektu budowlanego możliwe będzie
po stwierdzeniu zastosowania przy jej wznoszeniu wyrobów budowlanych, przy
czym możliwe będzie również oczywiście użycie wyrobów innych
niż budowlane.
Zmiana definicji obiektu budowlanego spowodowała jednak uzasadnione
obawy, iż na nowo odżyje problem opodatkowania urządzeń technicznych
zlokalizowanych wewnątrz budynków. Obawy te wynikały z faktu, iż skoro urządzenia
techniczne zostały zasadniczo wyłączone z definicji obiektów budowlanych (z uwagi
na fakt, iż co do zasady nie podlegają reglamentacji u.p.b.) i nie mogą być uznawane
za części obiektu budowlanego, to mogą zostać uznane za odrębne przedmioty
opodatkowania stanowiące urządzenia budowlane, a więc z definicji urządzenia
techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania
obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Do tej pory takie urządzenia techniczne,
stanowiące całość techniczno – użytkową wraz z budynkiem albo budowlą stanowiły
jeden obiekt budowlany.
Kolejnym problemem, jaki zarysował się na tle nowej definicji obiektu
budowlanego, było zaś opodatkowanie tych instalacji, które co do zasady nie są
niezbędne do użytkowania budynku zgodnie z jego przeznaczeniem, a więc
przykładowo szeroko rozumianych instalacji produkcyjnych, bez których budynek, jako
taki, może funkcjonować i być wykorzystywanym do innych celów niż działalność
produkcyjna. W przypadku przedsiębiorstw, posiadających duże linie montażowe oraz
instalacje obsługujące cały proces produkcyjny, wartość takich instalacji nierzadko
przekracza wartość samego budynku.
Wyżej wskazane wątpliwości podatników rozwiała natomiast odpowiedź
Ministra Finansów na interpelację poselską (PL-LS.054.13.2015.MWD), w której
Minister potwierdził, iż celem nowelizacji było wyłącznie uproszczenie i skrócenie
procedury budowlanej, a nie zmiana zakresu opodatkowania podatkiem od
nieruchomości.
Ministerstwo Finansów potwierdziło w związku z tym, iż:
A) Nowelizacja nie wpłynęła na zmianę charakteru urządzeń technicznych,
zapewniających
możliwość
użytkowania
obiektu
zgodnie
z
jego
przeznaczeniem (urządzeń budowlanych). Zarówno w stanie prawnym do 27
czerwca 2015 r., jak i po tej dacie, urządzenia budowlane, w rozumieniu art. 3
pkt 9 u.p.b., to urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym,
zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem,
jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub
gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place
pod śmietniki;
B) Instalacje zapewniające możliwość użytkowania obiektu budowlanego zgodnie
z przeznaczeniem powinny być traktowane jak części obiektu budowlanego,
natomiast instalacje, które nie będą zapewniały możliwości użytkowania obiektu
5
C)
D)
E)
F)
zgodnie z przeznaczeniem np. instalacje przemysłowe wewnątrz obiektu, nie
powinny podlegać, tak jak w dotychczasowym stanie prawnym, reglamentacji
przepisów u.p.b.;
Opodatkowaniu powinien więc podlegać budynek wraz z instalacjami
zapewniającymi
możliwość
użytkowania
obiektu
zgodnie
z
jego
przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych;
instalacje,
takie
jak
instalacja
elektroenergetyczna,
wodociągowa,
kanalizacyjna, cieplna, telekomunikacyjna, gazowa znajdujące się wewnątrz
budynku, nie będą stanowiły odrębnego przedmiotu opodatkowania;
inne instalacje i urządzenia zlokalizowane wewnątrz budynków nie powinny
podlegać opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, o ile również
zapewniają możliwość użytkowania zgodnie z jego przeznaczeniem lub też nie
są wzniesione z użyciem materiałów budowlanych;
urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające
możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i
urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków,
a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki, powinny
w dalszym ciągu podlegać opodatkowaniu
Podatki a Piątek 13.
Trudno uwierzyć, by finansista, specjalista od podatków, bilansów
i sprawozdawczości był osobą przesądną, ale chyba czas zastanowić się raz jeszcze.
13 maja 2016 roku przejdzie do historii polskiego prawa podatkowego jako
przykład na to, że niemożliwe, czasami – niestety – staje się możliwe. Tego dnia Sejm
Rzeczpospolitej przyjął Ustawę o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz
niektórych innych ustaw. Główne zmiany wprowadzane tą ustawą, a dotyczące
szeroko komentowanej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, przyjąć można ze
zrozumieniem, a nawet ograniczoną aprobatą (pomijając wszakże niektóre aspekty
legislacyjne, które czynią całą instytucję narażoną na szczególnie częste spory
pomiędzy podatnikami a Ministrem Finansów).
Niby przypadkiem, prawie że mimochodem, w toku głosowania nad ustawą
wprowadzającą przedstawioną powyżej tak zwaną zasadę GAAR (general anti
abusive rule) projektodawcom udało się „przemycić” dwie, niby nie istotne,
na pierwszy rzut oka, regulacje.
Zgodnie z przyjętą ustawą, regulacje Ordynacji podatkowej uzupełniono
o przepis art. 82 par. 1b, zgodnie z którym, „Osoby prawne, jednostki organizacyjne
niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, prowadzące księgi podatkowe
przy użyciu programów komputerowych, są obowiązane, bez wezwania organu
podatkowego, do przekazywania, za pomocą środków komunikacji elektronicznej,
ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych informacji o prowadzonej
6
ewidencji, o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług (…) za
okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym
kolejnym miesiącu, wskazując miesiąc, którego ta informacja dotyczy”. W myśl zaś art.
6 ustawy zmieniającej, nowa treść art. 82 par 1b obowiązywać będzie od 1 lipca 2016
roku (przy mali i średni przedsiębiorcy będą zobowiązani do przekazywania
miesięcznych danych dopiero od rozliczenia za styczeń 2017 roku,
a mikroprzedsiębiorcy – za styczeń 2018 roku).
Jeżeli więc Twoje firma zatrudniała w ostatnich dwóch latach obrotowych ponad
250 pracowników, bądź też osiągnęła przychody w wysokości ponad 50 MLN EUR,
a suma aktywów w bilansie przekroczyła 43 MLN EUR, już 25 sierpnia, wraz
z elektroniczną deklaracją VAT-7, będziesz musiał wysłać do urzędu skarbowego
tak zwany Jednolity Plik Kontrolny, a dokładniej – strukturę 4 – ewidencję zakupu
i sprzedaży VAT.
Problemem nie jest przygotowanie plików – regulacje dotyczące JPK
wprowadzono ustawą z 10 września 2015 roku, więc podatnicy (a przynajmniej duzi
przedsiębiorcy) powinni już byli się przygotować na taką konieczność. Problemem
nie jest również skrócenie vacatio legis dla średnich i małych przedsiębiorców
(pierwotnie mieli czas na przygotowanie się na JPK do 30 czerwca 2018 roku).
Problemem nie jest również kompletna nieprzydatność danych takiego typu dla
urzędów skarbowych – obecne przepisy nie przewidują możliwości „automatycznego
porównywania danych” dwóch różnych podatników.
Problemem jest fakt, że omawiana poprawka wprowadzona została
z pominięciem obowiązkowego procesu legislacyjnego (pierwotny projekt,
konsultowany z odpowiednimi organizacjami, nie zawierał omawianej zmiany).
Większym chyba jednak problemem jest, moim zdaniem, wprowadzenie zasady
permanentnej inwigilacji podatników, bez najmniejszego choćby powodu
przeprowadzenia odpowiednich czynności sprawdzających. Zaufanie Państwa do
podatników sięgnęło bruku.
Ostatnie orzeczenia podatkowe
TSUE oceni, czy polskiemu fiskusowi opłaca się czekać
Naczelny Sąd Administracyjny zapytał Trybunał Sprawiedliwości UE, czy podatnicy
mogą odzyskać nienależnie zapłacony VAT już po okresie przedawnienia (I FSK
224/15). Wcześniej podobne pytania zadali sędziowie w Wielkiej Brytanii, a NSA na tej
podstawie zawiesił postępowanie w jednej z polskich spraw. Chodzi o sytuację, gdy
podatnicy płacą daninę na podstawie krajowych przepisów, a następnie TSUE
stwierdza, że były one niezgodne z prawem unijnym. Problemu nie ma, gdy wyrok
TSUE zapada szybko, zanim zobowiązanie podatnika zdąży się przedawnić. Czasem
7
jednak orzeczenie zapada po wielu latach, a fiskus nie chce oddać nadpłaty,
powołując się właśnie na przedawnienie zobowiązania podatkowego.
Zmiana udziałowca nie dała korzyści podatkowych w CIT
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną spółki, która
nie zgadzała się z wykładnią przepisów o niedostatecznej kapitalizacji
dokonaną przez fiskusa. Wyrok dotyczył interpretacji indywidualnej. Spółka
zapytała, czy odsetki od pożyczek udzielonych jej przez jedynego udziałowca
stanowią koszt uzyskania przychodów w sytuacji, gdy w momencie spłaty
kapitału i odsetek pożyczkodawca nie był już udziałowcem, ponieważ zbył
udziały. NSA potwierdził stanowisko fiskusa i wyjaśnił, że status wierzyciela
w sprawie ograniczenia prawa do kosztów przy tzw. cienkiej kapitalizacji ocenia
się na dzień udzielenia pożyczki, a nie spłaty odsetek (II FSK 1223/14).
Reprezentanta ogólnego zgłosimy od lipca, wyłącznie drogą elektroniczną
Ministerstwo Finansów opublikowało projekty rozporządzeń dotyczące ustanowienia
pełnomocnictwa ogólnego. Możliwość ustanawiania pełnomocnictwa ogólnego pojawi
się od lipca 2016 r. wraz z wejściem w życie przepisów nowelizacji ordynacji
podatkowej. Będzie je można zgłosić wyłącznie elektronicznie do utworzonego
specjalnie w tym celu Centralnego Rejestru Pełnomocnictw Ogólnych
za pośrednictwem Portalu Podatkowego. W tym celu potrzebny będzie podpis
elektroniczny lub profil zaufany ePUAP.
Zastrzeżenia prawne
KR Group zastrzega, że niniejszy Newsletter nie może zostać uznany za usługę
doradztwa podatkowego lub prawnego
8
KR Group to niezależna, szybko rozwijająca się grupa księgowo-audytorska o międzynarodowym
zasięgu. Nasza główna siedziba mieści się w Warszawie.
Od ponad szesnastu lat świadczymy profesjonalne usługi w zakresie obsługi księgowej,
podatkowej, audytu, doradztwa prawnego oraz płac i kadr.
Obecnie nasz zespół liczy ponad 120 osób. Członkowie kadry zarządzającej zdobywali swoje
doświadczenie zawodowe w największych firmach księgowych i konsultingowych.
Obecnie współpracujemy z międzynarodowymi klientami będącymi wiodącymi reprezentantami
swoich branż, takich jak: nieruchomości, handel detaliczny, produkcja, fundusze inwestycyjne,
informatyka, poszukiwanie i wydobywanie gazu, motoryzacja, FMCG, – w Polsce i w Europie
Środkowo-Wschodniej.
Staramy się, by zaufanie, zrozumienie i partnerstwo przyświecały naszym działaniom każdego
dnia. Dlatego jeśli planujesz rozpocząć działalność w Polsce lub w którymś z krajów regionu,
służymy pomocą w zakresie skomplikowanych procedur rejestracyjnych lub zaproponujemy zakup
gotowej Spółki, tak byś Ty od samego początku mógł skupić się na zarządzaniu firmą.
Rozumiemy wymogi współczesnego biznesu. Jesteśmy po to, by pomóc. Sprawdź nas!
NASZE BIURA
BIURO W WARSZAWIE
BIURO W GDAŃSKU
ul. Skaryszewska 7
Al. Grunwaldzka 82
03-802 Warszawa, Polska
80-244 Gdańsk, Polska
Email: [email protected]
Email: [email protected]
Tel.: (+48) 22 262 81 00
Tel.: (+48) 58 767 77 50
Fax: (+48) 22 100 65 14
Fax: (+48) 58 767 77 51
9