Mądry przed kontuzją - Professional Sport Support

Nie musi boleç
Màdry przed kontuzjà
Profilaktyka urazów – co oznacza to hasło i co si´ za nim kryje? Według mnie bardzo
wiele. Zagadnienie jest wieloaspektowe. Zaskakujàce, jak wiele dobrego mo˝emy
zrobiç dla siebie, niezale˝nie od wieku czy poziomu zaawansowania tenisisty.
Tekst Krzysztof Guzowski* | Foto Ludmiła Mitr´ga
am byłem graczem turniejowym
na poziomie krajowym, nast´pnie
trenerem, a dopiero póêniej fizjoterapeutà, zajmujàcym si´ medycynà sportowà i profesjonalnymi tenisistami. Tak
szerokie doÊwiadczenia pozwoliły mi
poznaç rzeczywistoÊç funkcjonowania tenisistów od szkółki poprzez gracza klubowego lub amatora a˝ po zawodowca.
Wszyscy wiemy, ˝e lepiej zapobiegaç ni˝
leczyç, ale czy naprawd´ o tym pami´tamy
w codziennej rutynie? Sezon startowy
w zawodowym tenisie trwa około 10 miesi´cy, tak wi´c czasu na leczenie kontuzji
praktycznie nie ma. Choçby z tego wzgl´du
temat prewencji musi byç traktowany
priorytetowo.
Aby adept tenisa pozostał w dobrym
zdrowiu przez wi´kszà cz´Êç kariery, musi
zostaç zaanga˝owanych znacznie wi´cej
osób ni˝ lekarz medycyny sportowej, wykonujàcy raz na pół roku badania okresowe.
Model uwzgl´dniajàcy stałà współprac´
zawodnika z trenerem przygotowania fi-
S
62 | TENISklub| PAèDZIERNIK – LISTOPAD 2014
zycznego, fizjoterapeutà, fizjologiem, masa˝ystà i dietetykiem jest standardem
w Hiszpanii czy Francji, gdzie zawodowi
tenisiÊci doskonalà si´ od lat. Z drugiej
strony, nie ma koniecznoÊci zatrudniania
osobistego fizjoterapeuty, ˝eby zaczàç
dbaç o siebie jak profesjonalista. IloÊç
działaƒ, jakie mo˝na podjàç, by cieszyç
si´ zdrowiem i wcià˝ szaleç na korcie, jest
ogromna. Niektóre z nich sà bardzo „przyziemne”, wr´cz oczywiste, inne nieco bardziej zło˝one, ale wierzcie mi, ˝e najcz´Êciej
zaniedbywane sà te najbardziej podstawowe.
Trzy w jednym
Podstawà skutecznej profilaktyki jest racjonalnie prowadzona ogólnorozwojówka.
Na zaj´ciach tego typu powinien byç
podj´ty dwutorowy program działaƒ. Jeden
aspekt to podniesienie na wy˝szy poziom
cech motorycznych, a drugi to çwiczenia
kompensacyjne, zabezpieczajàce ciało przed
kontuzjami. Wbrew pozorom ten pierwszy
równie˝ zmniejsza urazowoÊç. Przykładem
mo˝e byç wzmocnienie mi´Êni nóg i poÊladków, lepsze ich wykorzystanie do generowania mocy przy serwisie, a co za
tym idzie odcià˝enie mi´Êni okolic barku
i łokcia, które cz´sto sà dotkni´te chronicznymi problemami.
Piszàc o çwiczeniach kompensacyjnych,
mam na myÊli çwiczenia asymetryczne
kr´gosłupa, çwiczenia wyrównujàce balans
mi´Êniowy (siła, elastycznoÊç) oraz korygujàce dysfunkcje, które wczeÊniej zostały
zidentyfikowane przez lekarza lub fizjoterapeut´.
Zawodnik i trener muszà byç wyedukowani
pod kàtem rozgrzewki, czynnoÊci regeneracyjnych wykonywanych po grze oraz
çwiczeƒ profilaktycznych. Wszystkie te
trzy elementy powinny byç odpowiednio
uło˝one pod kàtem tenisa oraz indywidualnie dobrane dla ka˝dego zawodnika.
Diet´ powinni optymalizowaç wszyscy
sportowcy, nie tylko ci borykajàcy si´
z nadwagà. Poziom wytrzymałoÊci tkanek,
tempo gojenia i regeneracji czy poziom
odczuwanego zm´czenia to tylko niektóre
elementy, na które ma wpływ od˝ywianie.
Sen, sprz´t sportowy i plan treningowy to
kolejne składowe zapobiegania urazom.
Nie ma dymu bez ognia
Aby dobrze pojàç zagadnienie profilaktyki,
nale˝y przemodelowaç myÊlenie na temat
kontuzji z objawowego na przyczynowe.
Wi´kszoÊç urazów w sporcie jest natury
przecià˝eniowej. Oznacza to, ˝e przez
długi czas, wiele tysi´cy razy dana struktura
była poddana obcià˝eniu, po którym nie
była w stanie w pełni si´ odbudowaç. Jest
to proces stopniowego uszkadzania tkanki.
Przyczynà takiej sytuacji mo˝e byç błàd
techniczny uderzenia. Kiedy zawodnik
przy serwisie nadmiernie korzysta ze słabych mi´Êni brzucha zamiast z silnych
mi´Êni poÊladków, te pierwsze, wczeÊniej
czy póêniej, odmówià posłuszeƒstwa. Stosujàc jedynie leczenie objawowe, czyli
przykładowo leki przeciwbólowe, bez
wprowadzenia leczenia profilaktycznego
(nauka poprawnego wykorzystania łaƒcucha kinetycznego przy wykonywaniu
ruchu serwisowego) z du˝ym prawdopodobieƒstwem doprowadzimy do nawrotu
problemu po powrocie do pełnych obcià˝eƒ
na korcie.
Kolejnym êródłem urazów z przecià˝enia
mo˝e byç zaburzona funkcja jednej okolicy
ciała, powodujàca nadmiernà eksploatacj´
innej. Cz´stym problemem obrazujàcym
ten mechanizm jest nieprawidłowy sposób
generowania rotacji ciała potrzebnej do
wykonania uderzeƒ. Nadmierna sztywnoÊç
stawów biodrowych oraz odcinka piersiowego kr´gosłupa u tenisistów wymusza
kumulowanie si´ całej rotacji na poziomie
odcinka l´dêwiowego. Działaniem zapobiegajàcym przecià˝eniu tej cz´Êci kr´gosłupa jest poprawa ruchomoÊci jego „sàsiadów“, czyli bioder i odcinka piersiowego.
Jest to przykład rozumowania przyczynowo-skutkowego, jakie nale˝y przeprowadziç,
aby zidentyfikowaç i wyeliminowaç êródło
kontuzji, czym na co dzieƒ zajmujà si´ fizjoterapeuci i trenerzy funkcjonalni.
Wspólny cel
Aspektów prewencji urazów mamy wiele
i z tego powodu tak wa˝na jest współpraca
R
E
K
L
A
M
trenera tenisa z trenerem przygotowania
motorycznego i fizjoterapeutà (zapraszamy do współpracy ze specjalistami
CRS Clinic; poni˝ej szczegóły specjalnej
oferty dla trenerów i zawodników tenisa). Wszyscy wymienieni specjaliÊci majà
ten sam cel: chcà, aby zawodnik poprawiał wyniki sportowe oraz aby kontuzje
przydarzały mu si´ jak najrzadziej. Jedynie
narz´dzia, jakimi si´ posługujà, ró˝nià si´
od siebie, ale te˝ uzupełniajà, tworzàc
spójnà całoÊç.
Z mojej wiary w słusznoÊç i wag´ wspomnianych kwestii zwiàzanych z prewencjà
zrodziła si´ potrzeba zorganizowania szkolenia poruszajàcego tematyk´ profilaktyki
urazów w tenisie. Prowadz´ je wraz z trenerem funkcjonalnym w Centrum Rehabilitacji Sportowej w Warszawie. Patronat
Polskiego Zwiàzku Tenisowego potwierdza
jakoÊç i wartoÊç wydarzenia, na które serdecznie zapraszam.
l
* Autor jest fizjoterapeutà Agnieszki Radwaƒskiej, reprezentacji Polski w tenisie oraz kierownikiem rehabilitacji w CSR Clinic (dawnym
Centrum Rehabilitacji Sportowej)
A
PAèDZIERNIK – LISTOPAD 2014| TENISklub|
63