Proces doradczy

Proces doradczy
ćwiczenia 4
Patrycja Rudnicka
Model pomocy kompetentnej
Jaka jest
obecna
sytuacja?
Czego
potrzebuję/
chcę
zamiast tego
co mam?
JAK MAM TO OSIĄGNĄĆ?
Jak mam
uzyskać
to, czego
potrzebuję/
chcę?
Warunki skutecznego działania w
sytuacji poszukiwania zatrudnienia
ZNAĆ SWOJĄ SYTUACJĘ WYJŚCIOWĄ
znać swoje kompetencje, doświadczenia, umiejętności
mieć świadomość swoich zdolności, osobowości i motywacji
>> SPORZĄDZIĆ BILANS ZAWODOWY I OSOBISTY
ZNAĆ SWÓJ CEL
wiedzieć dokąd się idzie
mieć jasno zdefiniowane cele
>> OPRACOWAĆ PLAN DZIAŁANIA
ZNAĆ NARZĘDZIA I TECHNIKI POSZUKIWANIA I ZDOBYWANIA PRACY
WIERZYĆ W SIEBIE I NIGDY NIE REZYGNOWAĆ
poszukiwać zatrudnienia aktywnie i z pozytywnym nastawieniem
>>BYĆ JEDNOCZEŚNIE INICJATOREM I PODMIOTEM SWOICH
DZIAŁAŃ W PROCESIE POSZUKWIANIA PRACY
Metody i techniki doradcze



AFEKTYWNE (obszar problemowy emocje/uczucia)
POZNAWCZE (obszar problemowy
rozumienie/myślenie)
BEHAWIORALNE (obszar problemowy
działanie/postępowanie)
Metody i techniki doradcze



AFEKTYWNE (obszar problemowy emocje/uczucia)
POZNAWCZE (obszar problemowy
rozumienie/myślenie)
BEHAWIORALNE (obszar problemowy
działanie/postępowanie)
Etapy procesu poradniczego wg
Brammera
I. Wstęp
II.Klaryfikacja
III.Strukturowanie
IV.Relacje
V.Eksploracja
VI.Konsolidacja
VII.Planowanie
VIII.Zakończenie
(por. Wojtasik, 1997)
Etapy procesu poradniczego
w modelu szwedzkim
I. Określenie problemu
II.Poszerzenie perspektywy
III.Określenie celu
IV.Ustalenie planu działania
V.Ocena
Modele pracy z klientem DOTS
(Law i Watts, 1977)


Self-awarness – samoświadomość – poznanie siebie, swoich
zainteresowań, umiejętności, osobowości, wartości i doświadczenia
Opportunity Awarness – świadomość możliwości stojących przede
mną – kursy, praca, itp.
[łączenie samoświadomości i świadomości możliwości, by określić
swoje realistyczne możliwości działania]



Decision Making – uczenie się podejmowania decyzji (odpowiednich
stylów i strategii) – dokonywanie wyboru ze skróconej listy
elementów
Transition Skills – uczenie się poprzez wdrażanie – wdrażanie
decyzji w życie i radzenie sobie z konsekwencjami przy pomocy
wyuczonych umiejętności, np. podejmowanie rozmów
kwalifikacyjnych, zapisanie się na kurs, opieki nad dziećmi na czas
naszego uczestnictwa w zajęciach itp.
Modele pracy z klientem FIRST
(Bedford, 1982)





Focus – koncentracja - wybór i określenie stanowiska, podjęcie
przez klienta decyzji odnośnie tego, co zamierza robić
Scope – rozpiętość – dbanie o zapewnienie klientowi wystarczającej
wiedzy na temat opcji i możliwości, z których może wybierać
Realism – realizm – zwracanie uwagi na realizm klienta w zakresie
a) oceny siebie oraz w stosunku do b) rynku pracy
Information – informacja – zapewnienie klientowi dostępu do
szerokiej i aktualnej informacji
Tactics – taktyka – ustalenie wraz z klientem kolejnych kroków
działania i realizowanie zamierzeń
Praca z klientem dorosłym

motywacja – koncentracja na motywacji i rozbudzanie
motywacji (zwłaszcza np. w odniesieniu do osób
długotrwale bezrobotnych)

koncentracja wokół sytuacji kryzysowych

realizm

upowszechnianie informacji

ostrożność w stosowaniu metod testowych

dobór odpowiednich technik pracy

kontrolowanie własnych uprzedzeń
Źródła niepokoju klientów






KTO? Kim jest prowadzący? Czy jest to właściwa osoba? Jakie
będą nasze stosunki? Jak będzie mnie traktować?
Z KIM? Jacy będą pozostali uczestnicy? Jak znajdę się w
grupie? Jaki jestem w porównaniu do innych?
GDZIE? KIEDY? Czy będę musiał dojeżdżać? Czy uda mi się to
pogodzić z innymi zajęciami? Ile to będzie trwać?
DLACZEGO? Czemu to służy? Co osiągnę? Czy to jest zgodne z
moimi oczekiwaniami? Czy uda mi się osiągnąć cel?
CO? Co będziemy robić? O czym będzie mowa? Czy już to
znam – déjà vu?
W JAKI SPOSÓB? Jak przebiegają spotkania? Czy sobie
poradzę? Czy będzie to trudne i wymagające wobec mnie?
Źródła trudności i problemów

niezaradność

trudności w precyzowaniu myśli

brak znajomości siebie

potrzeby uświadomione i nieuświadomione

błędne oczekiwania

niepokój
Formy oporu




Opór poprzez ograniczaniu werbalizacji –
ograniczanie ilości informacji komunikowanej
doradcy
Opór poprzez treść komunikatu – ograniczanie
rodzaju informacji
Opór poprzez styl reagowania – klient
manipuluje sposobem przekazywania informacji
odbiorcy
Opór poprzez postawę wobec doradcy i spraw
organizacyjnych – łamanie zasad kontraktu
Przeniesienie i radzenie sobie

Doradca jako ideał

Doradca jako jasnowidz

Doradca jako opiekun

Doradca jako osoba frustrująca

Doradca jako nikt
Reguły prowadzenia rozmowy

primum non nocere

dbałość o atmosferę

okazywanie szacunku

otwartość i szczerość

orientacja na współpracę
Etapy rozmowy doradczej
I. Przygotowanie się doradcy do przeprowadzenia rozmowy
II. Pierwszy kontakt
III.Ustalenie, kto ma problem i na czym on polega
IV.Zawarcie kontraktu doradca-radzący się
V. Budowanie relacji doradca-radzący się
VI.Zbieranie faktów i badanie psychologiczne
VII.Aktywizowanie radzącego się
VIII.Konsultacja z rodzicami ( w przypadku osób nieletnich)
IX.Dopasowywanie się do zawodu
X. Zakończenie
(por. Wojtasik, 1997)
Etapy rozmowy doradczej II
I. Zdefiniowanie problemu przez klienta
II. Zdefiniowanie celów porady z punktu widzenia klienta
i doradcy
III.Zawarcie umowy doradczej
IV.Analiza deficytu informacji
V. Faza diagnostyczna
VI.Wypracowanie alternatyw postępowania
VII.Ewaluacja porady
(por. Czahorowska, 1994)
ETAP
Zdefiniowanie problemu
przez klienta
Zdefiniowanie celów
porady z punktu widzenia
klienta i doradcy
Zawarcie umowy
doradczej
Analiza deficytu
informacji
Faza diagnostyczna
Wypracowanie
alternatyw postępowania
Ewaluacja porady
CELE
METODY PRACY
MOŻLIWE PROBLEMY
I RADZENIE SOBIE
Z NIMI
Niewerbalne środki rozmowy

SPOSÓB MÓWIENIA

WYRAZ TWARZY

POSTAWA CIAŁA

DYSTANS

OTOCZENIE
Werbalne środki rozmowy

PYTANIA: wyjściowe, precyzujące, typu dlaczego, alternatywne,
sugestywne, otwarte, zamknięte

INFORMOWANIE

PARAFRAZOWANIE

SONDOWANIE

KONFRONTOWANIE

KLARYFIKOWANIE

PODSUMOWYWANIE

REFLEKSJA UCZUĆ

POZYTYWNE WZMOCNIENIE

MINIMALNA REAKCJA WERBALNA
Indywidualny plan działania


pomoc świadczona klientowi w ramach procesu
doradczego, ułatwiającego podejmowanie
konkretnych przedsięwzięć w celu rozwiązania
problemu zawodowego
zaplanowana aktywność klienta w kierunku zmiany
sytuacji zawodowej umożliwiającej uzyskanie
zatrudnienia.
Cele i rola IPD




identyfikacja własnych zasobów: mocnych i
słabych stron, ograniczeń i możliwości,
nabycie umiejętności poszukiwania i
uzyskiwania zatrudnienia,
nabycie nowych kompetencji (szkolenie
zawodowe, doświadczenie zawodowe),
podejmowanie działań przedsiębiorczych
związanych z utworzeniem własnej firmy
(samozatrudnienie)
Cele i rola IPD




identyfikacja własnych zasobów: mocnych i
słabych stron, ograniczeń i możliwości,
nabycie umiejętności poszukiwania i
uzyskiwania zatrudnienia,
nabycie nowych kompetencji (szkolenie
zawodowe, doświadczenie zawodowe),
podejmowanie działań przedsiębiorczych
związanych z utworzeniem własnej firmy
(samozatrudnienie)
Przykładowy schemat tworzenia IPD





Analiza potrzeb klienta (spotkanie indywidualne – 1
godz.),
Rynek pracy i warsztat edukacyjny (sesja grupowa od 2
do 4 godz.),
Warsztat samopoznania (sesja grupowa od 2 do 4 godz.),
Indywidualna ocena zawodowa (spotkanie indywidualne
– 1 godz.),
Przygotowanie Indywidualnego Planu Działania (sesja
indywidualna – 1 godz.).
Przykładowy schemat tworzenia IPD





Analiza potrzeb klienta (spotkanie indywidualne – 1
godz.),
Rynek pracy i warsztat edukacyjny (sesja grupowa od 2
do 4 godz.),
Warsztat samopoznania (sesja grupowa od 2 do 4 godz.),
Indywidualna ocena zawodowa (spotkanie indywidualne
– 1 godz.),
Przygotowanie Indywidualnego Planu Działania (sesja
indywidualna – 1 godz.).
Literatura cytowana
Czahorowska, A. (1994) Podstawowe umiejętności doradcze – doradztwo
indywidualna. Zeszyty informacyjno-metodyczne doradcy zawodowego, 1.
Wojtasik, B. (1997). Warsztat doradcy zawodu. Aspekty pedagogicznopsychologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne.
Weidner, G., Sturm, J., Bauer K-W. (1996). Metodyka poradnictwa zawodowego.
Aspekty psychologiczne – wskazówki praktyczne. Zeszyty informacyjnometodyczne doradcy zawodowego, 5.
IMC Consulting Limited (2003). Metodologia tworzenia Indywidualnych Planów
Działania. Materiał przygotowany w ramach projektu Phare 2001 SSG „Pomoc dla
młodzieży poszukującej pracy” realizowanego na zlecenie Polskiej Agencji
Rozwoju Przedsiębiorczości
(http://archiwum.parp.gov.pl/dotacjedoc/dotphare17/dotphare17zal13.rtf)