Zakłady pracy chronionej i zakłady aktywności zawodowej

Zakłady pracy
chronionej
i zakłady aktywności
zawodowej
Zakłady pracy chronionej i zakłady aktywności zawodowej
Nie każdy niepełnosprawny jest w stanie znaleźć pracę i pracować na otwartym
rynku pracy. Dla wielu możliwość zatrudnienia stwarzają zakłady pracy chronionej
i zakłady aktywności zawodowej, które tworzą chroniony rynek pracy.
Zarówno ZPCH, jak i ZAZ dają możliwość przygotowania osób niepełnosprawnych
do zatrudnienia w przyszłości na otwartym rynku pracy.
Pracodawcom prowadzącym zakłady pracy chronionej oraz organizatorom zakładów
aktywności zawodowej przysługują zwolnienia z różnych podatków i opłat,
miesięczne dofinansowania wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, a także inne
formy wsparcia finansowego.
W
przypadku
zakładów
aktywności
zawodowej,
ze
środków
publicznych
dofinansowane jest również ich utworzenie.
Zakład pracy chronionej
Status
zakładu
pracy
chronionej
przyznaje
wojewoda
w
formie
decyzji
administracyjnej. O nadanie statusu zakładu pracy chronionej mogą ubiegać się
pracodawcy prowadzący działalność gospodarczą przez okres co najmniej 12
miesięcy, zatrudniający nie mniej niż 25 pracowników zatrudnionych na pełny etat.
Ponadto:
Przez okres co najmniej 6 miesięcy przed złożeniem wniosku, wskaźnik zatrudnienia
osób niepełnosprawnych powinien wynosić:
co najmniej 50%, a w tym co najmniej 20% ogółu zatrudnionych powinny
stanowić osoby posiadające orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym
stopniu niepełnosprawności,
albo:
co najmniej 30% powinny stanowić osoby niewidome lub psychicznie chore,
albo upośledzone umysłowo posiadające orzeczenie o znacznym albo
umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
2
Opracowano w CIiPKZ w Tarnowie na podstawie:
www.pfron.org.pl
www.niepelnosprawni.gov.pl
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721
z późn. zm.)
czerwiec 2014
Obiekty i pomieszczenia zakładu pracy powinny:
odpowiadać przepisom i zasadom bezpieczeństwa i higieny pracy,
uwzględniać potrzeby osób niepełnosprawnych w zakresie przystosowania
stanowisk pracy i pomieszczeń sanitarnych.
Pracodawcy powinni zapewnić pracownikom doraźną i specjalistyczną opiekę
medyczną, poradnictwo i usługi rehabilitacyjne.
Uprawnienia ZPCH
Posiadanie statusu zakładu pracy chronionej daje możliwość korzystania z różnych
instrumentów finansowych: zwolnień podatkowych oraz pomocy ze środków PFRON.
Zwolnienia podatkowe obejmują:
zwolnienie z podatków (z wyłączeniem podatku od gier, akcyzy, PTU, podatku
dochodowego, cła, podatku od środków transportowych), z tym że:
w przypadku podatków od nieruchomości, rolnego i leśnego zwolnienie
następuje
na
zasadach
określonych
w
przepisach
odrębnych,
zaś
w przypadku podatku od czynności cywilnoprawnych – zwolnienie następuje
jeżeli czynność podlegająca opodatkowaniu pozostaje w bezpośrednim
związku z prowadzeniem ZPCh,
zwolnienie z opłat, z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat o charakterze
sankcyjnym.
Wsparcie ze środków publicznych (PFRON) obejmuje:
dofinansowanie w wysokości do 50% oprocentowania zaciągniętych kredytów
bankowych pod warunkiem wykorzystania tych kredytów na cele związane
z
rehabilitacją
zawodową
i
społeczną
osób
niepełnosprawnych;
dofinansowanie jest udziale na podstawie złożonego wniosku bezpośrednio
przez PFRON na zasadach pomocy de minimis,
zwrot kosztów: budowy lub rozbudowy obiektów i pomieszczeń zakładu,
transportowych, administracyjnych z zastrzeżeniem, że są to wyłącznie
dodatkowe
koszty
pracodawcy
wynikające
z
zatrudnienia
osób
niepełnosprawnych. Refundacja wypłacana jest w transzach na podstawie
3
Opracowano w CIiPKZ w Tarnowie na podstawie:
www.pfron.org.pl
www.niepelnosprawni.gov.pl
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721
z późn. zm.)
czerwiec 2014
umowy zawartej między ZPCh a PFRON,
dofinansowanie do wynagrodzeń zatrudnionych osób niepełnosprawnych.
Miesięczne dofinansowanie nie przysługuje na niepełnosprawnych pracowników,
którzy:
są zatrudnieni na umowy cywilnoprawne (np. umowa o dzieło, umowa
zlecenie),
posiadają lekki lub umiarkowany stopień niepełnosprawności i mają ustalone
prawo do emerytury,
są zatrudnieni w formie przewidującej wypłatę ich wynagrodzeń ze środków
publicznych
(jeśli
część
wynagrodzenia
jest
wypłacana
ze
środków
publicznych, dofinansowanie możebyć wypłacane tylko do pozostałej części
wynagrodzenia).
Wysokość dofinansowania
Wysokość
miesięcznego
dofinansowania
na
niepełnosprawnego
pracownika
uzależniona jest od:
wymiaru czasu pracy pracownika niepełnosprawnego (dofinansowanie jest
proporcjonalne do wymiaru czasu pracy),
stopnia
niepełnosprawności
zatrudnionego
(im
wyższy
stopień
niepełnosprawności, tym wyższa kwota dofinansowania),
szczególnych schorzeń zatrudnionego (kwoty dofinansowania zwiększa się
o 40% najniższego wynagrodzenia w przypadku osób niepełnosprawnych,
w odniesieniu do których orzeczono: chorobę psychiczną, upośledzenie
umysłowe,
całościowe
zaburzenia
rozwojowe
lub
epilepsję
oraz
niewidomych),
typu pracodawcy, u którego niepełnosprawny jest zatrudniony (zakłady pracy
chronionej otrzymują wyższe dofinansowanie niż firmy z otwartego rynku
pracy).
Dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych zatrudnionych
w ZPCHR wynosi:
4
Opracowano w CIiPKZ w Tarnowie na podstawie:
www.pfron.org.pl
www.niepelnosprawni.gov.pl
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721
z późn. zm.)
czerwiec 2014
180% minimalnego wynagrodzenia – w przypadku pracowników ze znacznym
stopniem niepełnosprawności;
100%
minimalnego
–
wynagrodzenia
w
przypadku
pracowników
z umiarkowanym stopniem;
40% minimalnego wynagrodzenia – w przypadku pracowników z lekkim
stopniem.
Obowiązki ZPCH
Prowadzący zakład pracy chronionej ma obowiązek utworzenia zakładowego
funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON), którego środki są
przeznaczane na finansowanie rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej
zatrudnionych osób niepełnosprawnych.
Zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych tworzy się m. in. ze
zwolnień :
z podatku od nieruchomości, podatku rolnego i leśnego,
z podatku od czynności cywilnoprawnych,
z opłat z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat o charakterze sanacyjnym,
z części zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (w pierwszym
przedziale skali podatkowej).
Sposób gospodarowania środkami zgromadzonymi na ZFRON musi zostać
szczegółowo określony w regulaminie zakładowego funduszu rehabilitacji osób
niepełnosprawnych. Regulamin jest tworzony w każdym zakładzie pracy chronionej
w oparciu o obowiązujące przepisy, a także specyficzne potrzeby niepełnosprawnych
pracowników zakładu.
Zakład aktywności zawodowej
Zakład
aktywności
zawodowej
tworzy
się
w
celu
zatrudnienia
osób
niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności, a także
w celu rehabilitacji zawodowej i społecznej tych osób oraz przygotowania ich do
aktywnego życia w otwartym środowisku na miarę ich indywidualnych możliwości.
5
Opracowano w CIiPKZ w Tarnowie na podstawie:
www.pfron.org.pl
www.niepelnosprawni.gov.pl
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721
z późn. zm.)
czerwiec 2014
Zakłady
Aktywności
Zawodowej
zaprojektowane
zostały
jako
element
trzystopniowego systemu rehabilitacji osób niepełnosprawnych - od Warsztatów
Terapii Zajęciowej, aż po „normalne" zatrudnienie. Zadaniem ZAZ jest
przygotowanie osób niepełnosprawnych do aktywnego życia w otwartym środowisku.
Zakłady aktywności zawodowej nie stanowią samodzielnej formy prawnej, natomiast
jest wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo jednostką tworzoną przez powiat,
gminę, stowarzyszenie lub inną organizację społeczną, której statutowym zadaniem
jest rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych.
Zakład aktywności zawodowej musi:
Zatrudniać, w stosunku do ogółu pracowników, co najmniej 70% osób
niepełnosprawnych:
zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności,
zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, u których
stwierdzono autyzm, upośledzenie umysłowe lub chorobę psychiczną,
w szczególności
skierowanych
z
warsztatów terapii
zajęciowej
(wskaźnik zatrudnienia tej grupy nie może być wyższy niż 35%),
Spełniać podobnie jak ZPCH warunki dotyczące obiektów i pomieszczeń,
a także opieki medycznej, poradnictwa i usług rehabilitacyjnych,
Przeznaczać uzyskane dochody na cele związane z aktywnością zawodową
osób niepełnosprawnych,
Uzyskać pozytywną opinię starosty o potrzebie utworzenia zakładu aktywności
zawodowej.
Gama produktów i usług oferowanych przez Zakłady Aktywności Zawodowej jest
szeroka, od gadżetów reklamowych, poprzez usługi cateringowe, po utrzymanie
terenów zielonych. Cechują się przy tym wszechstronnością, doświadczeniem
i rzetelnością.
Oprócz
oferowanego
profesjonalizmu,
argumentem
przemawiającym
za
skorzystaniem z usług ZAZ jest zapis w Ustawie o rehabilitacji zawodowej
i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 86, poz. 547
z późn. zm.), który określa, że firmy współpracujące z Zakładami Aktywności
6
Opracowano w CIiPKZ w Tarnowie na podstawie:
www.pfron.org.pl
www.niepelnosprawni.gov.pl
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721
z późn. zm.)
czerwiec 2014
Zawodowej mają możliwość zmniejszenia lub uniknięcia zobowiązań wobec PFRON
z tytułu niezatrudniania określonej liczby osób niepełnosprawnych.
Zysk wypracowywany przez ZAZ przeznaczany jest na Zakładowy Fundusz
Aktywności. Środki tego funduszu nie podlegają prostemu podziałowi między osoby,
które przyczyniły się do wypracowania zysku, lecz są wykorzystane na określone
przez ustawodawcę cele służące lepszej integracji zawodowej i społecznej osób
niepełnosprawnych (usprawnianie stanowisk pracy, zakup sprzętu i wyposażenia
pomagającego osobie niepełnosprawnej uczestniczyć w życiu społecznym, pomoc
w budowie lub remoncie mieszkań chronionych, uczestnictwo w życiu kulturalnym
i
inne
formy
rekreacji,
pomoc
w
zaspokajaniu
innych
potrzeb
osób
niepełnosprawnych zatrudnionych w ZAZ).
Opracowano w Centrum Informacji
i Planowania Kariery Zawodowej w Tarnowie
czerwiec 2014 r.
7
Opracowano w CIiPKZ w Tarnowie na podstawie:
www.pfron.org.pl
www.niepelnosprawni.gov.pl
ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721
z późn. zm.)
czerwiec 2014