INFORMACJA DOTYCZĄCA ZACHOROWAŃ NA ODRĘ W EUROPIE

Informacja nt. nowego koronawirusa MERS-CoV
dla osób podróżujących w rejon Półwyspu Arabskiego
oraz krajów sąsiadujących
Informacja opracowana na podstawie materiałów ECDC z 7 listopada 2014 r.
i jest aktualna na dzień dzisiejszy
Sytuacja epidemiologiczna
 Pierwsze zachorowanie spowodowane przez nowy koronawirus MERS-CoV (Middle East Respiratory
Syndrome Coronavirus) wystąpiło w kwietniu 2012 r. u 60-letniego mężczyzny, mieszkańca Arabii
Saudyjskiej (ostatecznie zostało potwierdzone laboratoryjnie w czerwcu 2012 r.).
 W okresie od kwietnia 2012 r. do 7 listopada 2014 r. całkowita liczba potwierdzonych laboratoryjnie
przypadków zakażeń nowym koronawirusem MERS-CoV wyniosła 932, w tym 371 to przypadki
śmiertelne.
 Wszystkie zachorowania mają bezpośredni związek z pobytem w krajach Półwyspu Arabskiego lub
pośrednio wynikają z kontaktu z osobami zakażonymi nowym wirusem a przebywających na Półwyspie
Arabskim.
 Do dnia 7 listopada 2014 r. odnotowano następującą liczbę zachorowań w krajach Bliskiego Wschodu:
Arabia Saudyjska - 796, Zjednoczone Emiraty Arabskie - 73, Jordan - 18, Katar - 9, Iran - 5, Kuwejt - 3,
Oman - 2, Egipt, Jemen, Liban - po 1 przypadku.
 Na terenie Europy odnotowano łącznie 14 zaimportowanych przypadków zakażenia MERS-CoV (Wielka
Brytania - 4, Francja - 2, Niemcy - 2, Holandia - 2, Włochy - 1, Grecja -1, Austria -1, Turcja -1).
 Zaimportowane zachorowania odnotowano także w innych częściach świata tj.: Tunezja - 3, Algieria - 2,
USA - 2, Malezja i Filipiny - po 1 przypadku.
 Większość osób chorych to dorośli mężczyźni o średniej wieku 40 lat i więcej, u których stwierdzano co
najmniej jedno współistniejące schorzenie (np. cukrzyca, nadciśnienie, przewlekła niewydolność
krążenia), powodujące powikłanie przebiegu zakażenia MERS-CoV.
 Pierwsze odnotowywane przypadki zakażenia nowym koronawirusem MERS-CoV przebiegały
z objawami ciężkich infekcji układu oddechowego, z poprzedzającymi je niespecyficznymi objawami
takimi jak: gorączka, kaszel, trudności w oddychaniu, a także z objawami ze strony układu pokarmowego
takimi jak: biegunka, wymioty, ból brzucha.
 Obecnie charakterystyka zakażeń wirusem MERS uległa zmianie, bowiem przybywa przypadków
o przebiegu łagodnym lub całkowicie bezobjawowym i dotyczących personelu medycznego.
 Zgodnie z aktualną wiedzą, wielbłądy uważa się za istotny element w transmisji wirusa MERS na
człowieka. Wirus ten znajduje się bowiem w wydzielinie dróg oddechowych, kale, moczu oraz w mleku
wielbłądów. Przeprowadzone badania wstępnie wskazują, iż główną drogą przenoszenia wirusa
z wielbłądów na ludzi jest droga powietrzna, a także kropelkowa oraz kontaktowa. Młode zwierzęta mogą
1
być bardziej zakaźne, z uwagi na swój niski status immunologiczny. Odnotowany w pierwszym półroczu
wzrost liczby pierwotnych zakażeń wirusem MERS wynika prawdopodobnie w większości przypadków
z bezpośredniego lub pośredniego kontaktu z wielbłądami, które z początkiem marca rozpoczęły okres
wycieleń. Ponadto badania serologiczne ludzi i wielbłądów prowadzone w kilku krajach Bliskiego
Wschodu potwierdziły, że wirus występujący u wielbłądów jest niemal identyczny z tym, który był
izolowany od osób zakażonych MERS-CoV. W związku z tym wydaje się, że ludzie, którzy mają
codzienny, bezpośredni kontakt z wielbłądami lub ich tkankami i płynami ustrojowymi (np. pracownicy
farm wielbłądów, lekarze weterynarii, rzeźnicy itp.) mogą być bardziej narażeni na zakażenie tym
wirusem. Badania nie wykazały obecności zakażenia MERS-CoV u innych gatunków zwierząt.
Eksperci WHO oraz ECDC oceniają,
że aktualny przebieg choroby jest kombinacją
powtarzających się spontanicznych introdukcji wirusa MERS od wielbłądów do ludzi, co może,
w określonych warunkach (jedynie przy utrzymywaniu się długiego i bezpośredniego
kontaktu) powodować ograniczoną i nietrwałą transmisję z człowieka na człowieka. Ryzyko
transmisji wirusa pomiędzy ludźmi pozostaje więc niskie.
Zgodnie z aktualnym stanowiskiem WHO potencjał pandemicznego szerzenia się wirusa jest
bardzo niski, a jego zakaźność nie ulega zmianom.
Zwiększająca
się
liczba
zakażeń
jest
wynikiem
wdrożenia
wzmożonego
nadzoru
epidemiologicznego nad osobami podejrzanymi o zakażenie, poprawy diagnostyki klinicznej
oraz
laboratoryjnej
zakażeń,
jak
również
jest
potwierdzeniem
aktualnego
źródła
i utrzymującej się transmisji wirusa.
Eksperci WHO oraz ECDC potwierdzają ryzyko zaimportowania zakażeń MERS do krajów
UE w związku z odbywaniem przez obywateli tych krajów podróży do krajów Bliskiego
Wschodu.
WHO potwierdza, iż sytuacja epidemiologiczna jest stabilna i nie zaleca wprowadzania
żadnych ograniczeń w ruchu pasażerskim ani towarowym, jakkolwiek turyści wybierający się
w podróż w rejon Półwyspu Arabskiego powinni świadomie podejmować decyzje w oparciu o
wiedzę nt. sytuacji epidemiologicznej zakażeń nowym koronawirusem MERS-CoV w tym
regionie oraz stosować zalecane środki ostrożności.
Koronawirusy są wirusami otoczkowymi RNA z rodziny Coronaviridae. Rodzina ta obejmuje kilka
gatunków wirusów, które mogą zakażać kręgowce (np. psy, koty, bydło, świnie, gryzonie, drób). Znane są
również gatunki koronawirusów patogenne dla człowieka. Są one czynnikami etiologicznymi różnych
zakażeń układu oddechowego, w tym głównie infekcji przeziębieniowych. Okazjonalnie, koronawirusy są
w stanie spowodować poważne zakażenia dróg oddechowych u człowieka. W listopadzie 2002 r. w Chinach
pojawiła się odmiana koronawirusa, która spowodowała epidemię atypowego zapalenia płuc, później
określonego jako SARS (pochodzenie tego wirusa, prawdopodobnie od zwierząt, jak dotąd nie zostało
wyjaśnione).
2
MERS-CoV różni się od innych koronawirusów występujących u ludzi, w tym również od wirusa
SARS. Z dotychczasowych danych wynika, iż nowy szczep pochodzi prawdopodobnie ze źródła
zwierzęcego. Dotychczas nie potwierdzono jednak jednoznacznie zarówno źródła, rezerwuaru jak i drogi
szerzenia się zakażenia. Istnieje możliwość, że kluczowym elementem w szerzeniu się zakażeń wirusem nie
odgrywa bezpośrednio źródło, natomiast przypuszcza się, że rolę może odgrywać wektor, albo środowisko
skażone czynnikiem biologicznym.
Obecnie nie ma szczepionki, ani innych specjalnych środków zapobiegających rozprzestrzenianiu się
koronawirusów.
W celu zmniejszenia ryzyka zakażenia nowym koronawirusem MERS-CoV należy:
 unikać ekspozycji i kontaktu z osobami chorymi,
 stosować zasady higieny osobistej, w tym. często myć ręce z użyciem wody i mydła,
 zaopatrzyć się w żel do rąk lub zapas jednorazowych chusteczek nasyconych roztworem alkoholu
w przypadku podróży, gdyż warunki podróży rzadko zapewniają możliwość częstego mycia rąk,
 unikać dotykania zanieczyszczonymi rękoma oczu, ust, nosa, gdyż tą drogą najczęściej dochodzi do
zakażenia,
 przestrzegać zasad higieny oddychania (w czasie kaszlu i kichania należy zakrywać nos i usta chusteczką
jednorazową, a w przypadku gdy skończyły się chusteczki – kaszleć i kichać w zgięcie łokciowe),
 unikać wszelkiego kontaktu ze zwierzętami (domowymi, gospodarskimi, dzikimi) oraz ich odchodami,
w szczególności dotyczy to wielbłądów, w tym ich młodych. W przypadku braku takiej możliwości
należy zaopatrzyć się w odzież ochronną (fartuch, maska na twarz), która po zakończeniu pracy powinna
być codziennie zmieniana.
 przestrzegać zasad higienicznego przyrządzania i spożywania posiłków (dokładnie myć i obierać
warzywa i owoce przed ich spożyciem, nie spożywać produktów surowych np. mleka, mięsa,
w szczególności mleka i mięsa wielbłądów). Produkty pochodzenia zwierzęcego powinny zostać poddane
właściwej obróbce termicznej przed ich spożyciem (pasteryzacja, gotowanie, pieczenie, smażenie).
 osoby, u których stwierdzono przewlekle przebiegające choroby takie jak: cukrzyca, choroby płuc,
niewydolność nerek, niewydolność krążenia, czy osoby o obniżonym statusie immunologicznym, lub
u których stwierdzono ostrą postać innej choroby zakaźnej powinny skonsultować się z lekarzem przed
podjęciem decyzji o wyjeździe w zagrożone rejony,
 rozważyć możliwość uzupełnienia szczepień ochronnych przeciwko chorobom, którym można
zapobiegać w drodze szczepień ochronnych, w przypadku odbywania podróży zagranicznej,
w szczególności do krajów Półwyspu Arabskiego oraz krajów sąsiadujących,
 w celu uzyskania informacji o zagrożeniach ze strony innych chorób zakaźnych w rejonie Półwyspu
Arabskiego oraz w krajach sąsiadujących należy przed wyjazdem do tych krajów skontaktować się
z lekarzem medycyny podróży lub lekarzem medycyny tropikalnej, najlepiej nie później niż 4 - 6 tyg.
przed planowaną podróżą. Pozwoli to na przyjęcie zalecanej przez lekarza profilaktyki.,
 w razie zachorowania w trakcie pobytu - natychmiast poprosić o pomoc lekarską, zaś
w przypadku wystąpienia niepokojących objawów chorobowych w ciągu 14 dni po powrocie z ww.
rejonów niezwłocznie zgłosić się do lekarza, informując o przebytej podróży.
3
Więcej informacji dotyczących bezpieczeństwa w ww. państwach znajduje się na stronie
Ministerstwa Spraw Zagranicznych w zakładce „Polak za granicą”.
W dbałości o bezpieczeństwo w czasie podróży zachęcamy do korzystania z systemu
e-konsulat na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych www.msz.gov.pl.
4