Przystanek 2

2
PRZYSTANEK
Poradnik przyjaciela lasu
Tablica przystanku 2. znajduje się po prawej stronie drogi 150 m od początku
ścieżki.
Zasady prawidłowego zachowania w lesie zostały opisane w pierwszej
części przewodnika. Warto jednak zdać sobie sprawę z konsekwencji ich
nieprzestrzegania.
Każdy z nas odwiedza las w różnym celu, aby odpocząć, poznać lepiej
przyrodę, obserwować różne gatunki roślin i zwierząt lub zbierać grzyby i owoce
leśne. Jednak, żeby każda z takich wypraw mogła być udana, musimy mieć głęboki
szacunek do odwiedzanego miejsca i pozostawić je w stanie, w jakim je zastaliśmy.
W przeciwnym wypadku pozostawimy po sobie trwałe dowody na brak naszej
kultury osobistej i wyobraźni.
Obecnie największym problemem w lasach, będącym skutkiem wizyt
turystów, są śmieci. Większość z nich stanowią różnego rodzaju plastikowe
opakowania, szkło i metalowe puszki. Są to tworzywa, których biodegradacja może
trwać kilka tysięcy lat (plastiki) lub tworzywa całkiem odporne na proces rozkładu
(szkło). W Anglii obliczono, że wyrzucane tylko w ciągu jednego roku plastikowe
butelki typu PET, ustawione jedna na drugiej utworzyłyby wieżę o wysokości
28 mln km. Stanowi to 73-krotną odległość Ziemi od Księżyca. Tymczasem
plastikowe butelki są tworzywem, które można w pełni wtórnie wykorzystywać, na
przykład do produkcji polarów i wykładzin dywanowych. Podobnie jest ze szkłem
i metalowymi puszkami.
Dlaczego wybierając się do lasu mamy spędzać czas wśród butelek i innych
śmieci? Nikt z nas nie chciałby mieszkać na wysypisku śmieci. Tymczasem
wyrzucając odpady do lasu skazujemy na to inne organizmy, które nie mają
możliwości zmiany swojego środowiska życia i często płacą za to najwyższą cenę.
Chcąc być prawdziwym przyjacielem lasu powinniśmy pamiętać, aby
nie zostawiać po sobie śmieci i uczulać na to inne osoby!!!
50
Mrowiska występujące w otoczeniu przystanku 3. należą do mrówki
rudnicy (Formica rufa). Rudnica to silna i krępa mrówka z żółtoczerwonym lub
czerwonobrunatnym tułowiem i czarnobrunatnym, silnie błyszczącym odwłokiem.
W odróżnieniu od mrówki ćmawej, na grzbiecie tułowia rudnicy rośnie co najmniej
6 odstających włosków. Spód jej głowy jest również owłosiony. Rudnica
wyposażona jest w zbiorniczek i aparat jadowy, w których znajduje się kwas
mrówkowy. W razie zaniepokojenia lub nagłego uszkodzenia kopca mrówki rzucają
się masowo do obrony i strzykają jadem na znaczną odległość (do 60 cm) oraz
kąsają intruza. Rudnica żyje w różnych warunkach mikrośrodowiskowych, ale
preferuje gleby umiarkowanie wilgotne. Rudnice spotyka się w młodych dębinach,
w drzewostanach mieszanych i borach
Mrowisko
świeżych. Kopce tej mrówki, zbudowane są z igieł i kawałeczków drewna.
Mogą osiągać znaczne rozmiary.
Widoczny na ziemi kopiec to tylko
nadziemny fragment gniazda. Pozostała
jego część znajduje się w ziemi i składa
się z licznych komór oraz skomplikowanych systemów korytarzy.
Drugą grupą leśnych sprzymierzeńców w walce z owadami jest duża
rodzina ptaków, określanych jako dzięciołowate. Należą do niej dwie podrodziny:
dzięcioły i krętogłowy. Ostatnia z nich w Polsce ma tylko jednego przedstawiciela krętogłowa (Jynx torquilla). Jest to niewielki ptak o szarobrunatnym ubarwieniu.
W zachowaniu od dzięciołów odróżnia się tym, że nie wykuwa samodzielnie dziupli
w drzewie, a jedynie zamieszkuje już gotowe. Podrodzina dzięciołów w naszym
kraju ma aż dziewięciu przedstawicieli: dzięcioła zielonosiwego (Picus canus),
zielonego (Picus viridis), czarnego (Dryocopus martius), dużego (Dendrocopos
major), białoszyjego (Dendrocopos syriacus), średniego (Dendrocopos medius),
białogrzbietego (Dendrocopos leucotos), trójpalczastego (Picoides tridactylus)
i dzięciołka (Dendrocopos minor). Wszystkie z wymienionych gatunków są ściśle
chronione.
Dzięcioły są ptakami dobrze przystosowanymi do życia na drzewach
doskonale wspinają się i utrzymują w miejscu żerowania. Pomaga im w tym
odpowiednie ustawienie palców oraz ogon, którego zaostrzone i sztywne sterówki
ułatwiają podpieranie się o korę drzewa. Ponadto wyginają się one podczas
odchylania ciała przed uderzeniem dziobem w pień, co wzmacnia siłę uderzeń, ale
także amortyzuje wstrząsy. Dzięcioły żywią się owadami i ich larwami oraz
57
nasionami drzew. W czasie spaceru po lesie często można natknąć się na miejsce
żerowania dzięcioła, zwane kuźnią. Jest to miejsce na drzewie, zwykle
rozgałęzienie lub szczelina w korze, w które dzięcioł wciska szyszkę i następnie
wydobywa z niej nasiona. Pozostałością jest stos rozłupanych szyszek,
rozrzuconych w dużych ilościach pod drzewem.
Najczęściej spotykanym w okolicznych lasach gatunkiem dzięcioła jest
dzięcioł duży (Dendrocopos major). To on jest zwykle właścicielem „kuźni”.
W starszych drzewostanach sosnowych i lasach liściastych można obserwować
dzięcioła czarnego (Dryocopus martius) - największego z dzięciołów.
Dzięcioł duży
Dzięcioł czarny
2
STANOWISKO
Rośliny runa leśnego
Runo leśne jest to najniższa warstwa roślinności w lesie, złożona z roślin
zielnych oraz mchów, porostów i grzybów. Skład gatunkowy runa uzależniony jest
od warunków siedliskowych, w których rośnie las, od zwarcia drzewostanu oraz od
stopnia przekształcenia środowiska leśnego przez człowieka. W tej warstwie
występuje szereg gatunków, które pozwalają na precyzyjne określenie zespołu
leśnego, z jakim mamy do czynienia w danym miejscu. W terminologii leśnej
określa się je jako tzw. gatunki różnicujące.
58