Święto Objawienia Pańskiego

Uroczystość Objawienia
Pańskiego
„MĘDRCY ŚWIATA, MONARCHOWIE, GDZIE ŚPIESZNIE DĄŻYCIE?
POWIEDZCIEŻ NAM, TRZEJ KRÓLOWIE, CHCECIE WIDZIEĆ DZIECIĘ…?”
Objawienie Pańskie, Epifania, Uroczystość Trzech Króli
Objawienie Pańskie, Epifania, Uroczystość Trzech Króli – te wszystkie
określenia odnoszą się do chrześcijańskiego święta mającego uczcić objawienie się Boga
człowiekowi, obecność Boga w historii człowieka, a także uzdolnienie człowieka do
rozumowego poznania Boga.
Objawienie Pańskie zaliczane jest do pierwszych świąt uświęconych przez
Kościół. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa wyznaczało ono początek roku
liturgicznego. W Kościele wschodnim znane było już w III wieku, natomiast
w Kościele obrządku zachodniego zaczęto je obchodzić pod koniec wieku IV.
We wczesnym chrześcijaństwie
dzień ten obchodzony był jako
święto
Bożego
Narodzenia:
w Apostolskim Kościele Ormiańskim jest tak do dzisiaj; w Cerkwi
prawosławnej jest to Wigilia święta Narodzenia Chrystusa – Epifania, obchodzona łącznie, tj. święto
Bożego Narodzenia ze świętem
Trzech Króli.
Herod w narodzonym upatrywał rywala
Symbolem uroczystości Objawienia Pańskiego jest historia opisana w Ewangelii św.
Mateusza (2, 1-12), według której Mędrcy ze Wschodu przybyli do Betlejem, aby oddać pokłon
Jezusowi. Opowiadanie to ma zasadnicze znaczenie teologiczne. Ukazuje bowiem, że Jezus od
momentu urodzenia jest zapowiedzianym mesjaszem i że jego misja jest uniwersalna,
ogólnoświatowa. Pokłon trzech królów, magów, mędrców jest symboliczną zapowiedzią uznania
przez świat pogański w Jezusie Pomazańca-Władcę wszystkich narodów, posłanego przez Boga.
Natomiast reakcja Heroda i „całej Jerozolimy” jest symbolicznym wyrazem stosunku władców
tego świata wobec Władcy-Pomazańca Pańskiego.
Opis pokłonu Mędrców znajduje się tylko
w Ewangelii św. Mateusza. Co ciekawe, ich liczba
nie jest znana, bowiem w przekazach biblijnych
mówi się jedynie o trzech darach i to na tej
podstawie wysnuwa się potocznie przyjętą liczbę
mędrców, którzy wiedzeni gwiazdą, wyruszyli
w drogę do Betlejem, które wyznaczyli jako miejsce
narodzin na podstawie proroctwa z Księgi
Micheasza (Mi 5,1), aby złożyć pokłon i dary
narodzonemu królowi żydowskiemu. Po drodze
zawitali na dwór Heroda, który usłyszawszy tę
nowinę, w narodzonym upatrywał rywala.
W zachodnim chrześcijaństwie nazywani są
imionami: Kacper, Melchior i Baltazar
Mędrcy według Ewangelii weszli do domu, w którym przebywali Maria i Józef z Jezusem,
ofiarowali mu mirrę, złoto i kadzidło (mirra i kadzidło była wówczas w cenie złota, tę aromatyczną żywicę z rzadkich drzew palili w swoich pałacach jedynie najzamożniejsi), po czym,
otrzymawszy we śnie wskazówkę, aby nie wracali do Heroda, wyruszyli z powrotem do swych
krajów inną drogą.
Biblia, tak jak i liczby, nie wymienia imion mędrców. W zachodnim chrześcijaństwie
nazywani są imionami: Kacper, Melchior i Baltazar. Bezpodstawnie również uważa się ich za
królów, bo ani Pismo Święte, ani najstarsza tradycja nie widziały w nich królów – wszelkie zaś
badania biblijne pozwalają domniemywać, iż najbliższe prawdzie jest określenie ich
astrologami.
Charakterystycznym dla
tej uroczystości jest wykształcony
na przełomie XV i XVI wieku
zwyczaj święcenia złota i kadzidła.
Kadzidłem była żywica z jałowca,
którym okadzano domy i obejścia,
co miało znaczenie symbolicznego
zabezpieczenia go przed chorobami i nieszczęściami.
Christus Mansionem Benedicat
W tym samym celu poświęconym złotem dotykano całej szyi. Po uroczystym obiedzie podawano
ciasto z migdałem. Ten, kto go odnalazł w swoim kawałku, zostawał „królem migdałowym”.
Znany był też zwyczaj chodzenia dzieci z gwiazdą, które pukając do domów, otrzymywały rogale,
zwane „szczodrakami”. Śpiewano przy tym kolędy o Trzech Królach. Przy kościołach stały
stragany, sprzedawano kadzidło i kredę.
Od XVIII wieku rozpowszechnił się
także zwyczaj święcenia kredy, którą zwyczajowo w uroczystość Trzech Króli na drzwiach
wejściowych w wielu domach katolickich pisano
litery: K+M+B oraz datę bieżącego roku.
Zwyczaj ten, znany również w czasach obecnych,
jest błędną interpretacją łacińskiej inskrypcji
CMB Christus Mansionem Benedicat (Niech
Chrystus błogosławi temu domowi), choć św.
Augustyn tłumaczy je jako Christus Multorum
Benefactor (Chrystus dobroczyńcą wielu).
Legenda o „trzech królach” pojawiła się w
średniowieczu, stąd przyjęło się błędne
odczytywanie tych liter jako imion Mędrców.
Uroczystość Trzech Króli jest również zakończeniem
okresu Godów
Dzień uroczystości Trzech Króli jest również zakończeniem okresu Godów, który
rozpoczynał się w dniu święta Bożego Narodzenia, a także początkiem karnawału.
W Polsce powojennej uroczystość Objawienia Pańskiego była dniem wolnym od pracy
do 16 listopada 1960 roku. Mocą ustawy Sejmu PRL przestaje być dniem świątecznym. We
wrześniu 2010 roku rozpoczęto prace legislacyjne nad przywróceniem dnia wolnego i 19
listopada 2010 roku, a więc po półwiecznym okresie „zawieszenia”, została podpisana przez
Prezydenta RP, Bronisława Komorowskiego, odpowiednia ustawa stanowiąca, iż 6 stycznia jest
dniem wolnym od pracy.
Opr.: A.Szewczyk