ZABAWY I ĆWICZENIA ROZWIJAJĄCE SŁUCH FONEMATYCZNY.

ZABAWY I ĆWICZENIA ROZWIJAJĄCE SŁUCH
FONEMATYCZNY.
Zachęcam gorąco do różnego rodzaju zabaw i ćwiczeń, które przygotują
dziecko do nauki czytania i pisania. Są to ćwiczenia polegające na analizie i
syntezie wyrazów.
Na początek krótkie przypomnienie ☺
SŁUCH FONEMATYCZNY- umiejętność rozróżniania fonemów ( dźwięków
mowy ludzkiej). Oznacza to, że dziecko może wyodrębnić z potoku mowywyrazy, w wyrazach- sylaby, w sylabach- głoski, a także uchwycić kolejność
głosek w wyrazie.
Właściwie wykształcony słuch fonematyczny umożliwia prawidłową wymowę,
wychwytywanie różnic między słowami podobnie brzmiącymi, ale mającymi
inne znaczenie, a w końcu dokonywanie analizy i syntezy słuchowej wyrazów,
co stanowi podstawę w nauce czytania i pisania.
Zaburzenia słuchu fonematycznego często powodują trudności w czytaniu
( uporczywe literowanie) i pisaniu ze słuchu.
GŁOSKA-to najmniejszy dźwięk mowy ludzkiej, który można wyodrębnić
słuchem.
LITERA- to graficzny (pisany) znak głoski.
W zapamiętaniu różnicy między głoską a literą pomóc może dzieciom
rymowanka:
„ Literę widzę oraz piszę.
Głoskę wymawiam oraz słyszę,
Czyli innymi słowy:
Głoski to dźwięki mowy”
Przykłady zabaw i ćwiczeń:
• rozpoznawanie dźwięków wydawanych przez różne instrumenty i
przedmioty ( gniecenie gazety, przelewanie wody, przesypywanie kaszy,
stukanie klockami itp.), rozpoznawanie głosów zwierząt i sprzętu
gospodarstwa domowego.
• odtwarzanie przez dzieci słyszanego rytmu przy pomocy wyklaskiwania,
wytupywania, wystukiwania.
• rozpoznawanie melodii piosenek po zaśpiewanym fragmencie
• wyróżnianie wyrazów w zdaniu, przeliczanie ile jest wyrazów w zdaniu
(tyle podskoków, ile słyszymy wyrazów w zdaniu itp.)
• wyróżnianie sylab w wyrazie, najlepiej za pomocą klaskania (jedna
sylaba- jedno klaśnięcie), przeliczanie sylab w wyrazie i np. tyle
podskoków, przysiadów ile jest sylab.
• zabawa w kończenie wyrazów- podajemy dziecku pierwszą sylabę, np.
ko- a dziecko dodaje-ło ( powstaje: koło)
• łańcuch sylabowy: dziecko wypowiada dwusylabowy wyraz, dzieli go na
sylaby, druga sylaba staje się początkiem nowego wyrazu, np. wa-ta,
ta-ma, ma-ja, ja-ma)
• wyróżnianie głosek w wyrazach- najpierw na początku wyrazu, potem na
końcu wyrazu i w środku wyrazu.
Można użyć do tej zabawy obrazków, spośród których dziecko wyszuka
obrazki zaczynające się na daną głoskę
• wymyślanie rymujących się wyrazów , a także szukanie obrazków,
których nazwy się rymują, np grzyby-ryby, kotek-płotek itp.
• układanie kilku wyrazów w kolejności od najkrótszego do najdłuższego
(a, po, las, okno, lalka, komputer) i odwrotnie
• rysowanie przedmiotów zaczynających się daną głoską (kończących się
lub mających w środku daną głoskę)
• słuchanie wierszy, w których występuje jak najwięcej dźwięków do
naśladowania. Można wykorzystać następujące utwory: „ Lokomotywa”,
„ Ptasie radio”, „Kotek”. Zabawy dźwiękonaśladowcze.
• dobieranie w pary wyrazów, które różnią się tylko jedną głoską
(koza-kosa, mama-dama, tata-data, pije-bije, Ala-Ola).
• podkreślanie czerwoną kredką wyrazów, które „ syczą”, a niebieską, tych
które „ szumią” (sok, , puszka, szachy, postój, proszek, ser) lub
rozdzielanie obrazków przedstawiających nazwy przedmiotów, które
„syczą” na jedną stronę, które „ szumią” na drugą stronę lub gdy dorosły
wymawia wyraz szumiący to dziecko, np. podskakuje, a jak wymawia
wyraz syczący to dziecko klaszcze itp. Można zastosować różne
modyfikacje tej zabawy.
• wymyślanie ciągu wyrazów na daną głoskę, np. wszyscy wymyślają
wyrazy na głoskę „k”
• wyszukiwanie wyrazu, który zaczyna się na ostatnią głoskę poprzedniego
wyrazu ( mąka- Adam- most- tygrys- samochód- dom- motocykl- lalkaakwarium- motyl- lego, ogórek, ……….) ☺
Podczas tego rodzaju zabaw bardzo ważne jest aby wymawiać głoski w
izolacji, czyli mówimy głoski krótko „r”, nie „ ry”
„s” a nie „sy”
„m”, a nie „my” itd.
Życzę przyjemnej zabawy z dziećmi ☺ ☺ ☺
Marta Nowajczyk- Piela
nauczycielka grupy III.
Bibliografia:
E. Chmielewska „ Zabawy logopedyczne i nie tylko” MAC 1996r.
materiały z sieci Internet .