Ocena sprawności fizycznej za pomocą testu K. Zuchory

Paweł Szczypawka [email protected]
nauczyciel wf w Zespole Szkół
im. St. Staszica w Gąbinie
OCENA SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ ZA POMOCĄ TESTU K. ZUCHORY
Sprawność fizyczna jest zależna od wielu czynników: od wieku, płci, stanu zdrowia,
uzdolnień i umiejętności ruchowych, budowy ciała, trybu życia, poziomu rozwoju zdolności
motorycznych, motywacji, siły woli itp. Jest to właściwość bardzo indywidualna, która się
zmienia w ciągu życia człowieka.
Pod pojęciem sprawności fizycznej rozumiemy zdolności motoryczne (siła, szybkość,
wytrzymałość itd.), a także reakcje organizmu na różnego rodzaju wysiłki fizyczne.
Sprawność ta służy różnym celom: osiągnięciom aktywności fizycznej, unikaniu chorób,
wydolności w życiu codziennym, wydajności w pracy, zachowaniu zdrowia psychicznego,
zachowaniom społecznym.
To nauczyciel wychowania fizycznego jest odpowiedzialny za rozwój, utrzymywanie
tej sprawności przez uczniów jak najdłużej. W pracy nauczyciela wspomagają właściwie
dobrane testy, które informują o zmianach spowodowanych ćwiczeniami fizycznymi.
Testy stwarzają szansę w miarę obiektywnej oceny poziomu sprawności fizycznej uczniów,
ułatwiają nauczycielowi dobór grup ćwiczebnych w zależności od poziomu usprawnienia tych
grup oraz konstruowanie dla nich odpowiednich programów usprawnienia. W właściwie
interpretowane wyniki tych testów powinny motywować do pracy nad własnym zdrowiem,
sprawnością. Testy mogą pomóc nauczycielowi w wystawianiu oceny z wychowania
fizycznego.
Z drugiej strony nie należy jednak przeceniać znaczenia testów sprawności w wystawianiu
oceny szkolnej, zarówno przy przyjęciu kryterium poziomu, jak i jej postępu. Wyniki testów
w dużym stopniu zależą od czynników genetycznych, budowy ciała, tempa rozwoju
biologicznego. Z tych też powodów postęp sprawności fizycznej ucznia nie zależy wyłącznie
od jego aktywności fizycznej.
Test powinien być trafny i rzetelny. Trafny, to znaczy, że dany test mierzy to co miał
mierzyć. Rzetelny, to znaczy, że wyniki uzyskane przez tych samych badanych są zgodne
podczas testowania dokonanego w różnym czasie. Test powinien oceniać podstawowe
zdolności motoryczne i powinien być łatwy do zastosowania w różnych warunkach.
Dokonywanie pomiarów nie powinno zajmować wiele czasu i wymagać od badanego
specjalnych umiejętności.
Kryteria tutaj przedstawione doskonale spełnia Indeks Sprawności Fizycznej K. Zuchory. Za
pomocą tego testu można ocenić poziom określonych zdolności motorycznych.
Próby w nim zawarte zostały wybrane z wielu innych testów, a niektóre zmodyfikowane, tak
aby można je wykonać w każdych warunkach, bez użycia skomplikowanej aparatury
pomiarowej. Test ten może być wykorzystany do oceny własnej sprawności fizycznej także
poza szkołą ze względu na łatwość wykonania poszczególnych prób. Ćwiczenia w nim
zawarte mogą wykonywać ludzie zdrowi, bez względu na wiek i poziom sprawności
fizycznej.
1
Indeks Sprawności Fizycznej składa się z 6 prób:
• próby szybkości
• próby skoczności
• próby siły ramion
• próby gibkości
• próby wytrzymałości
• próby siły mięśni brzucha
Suma punktów uzyskanych we wszystkich próbach pozwala określić poziom sprawności
fizycznej dla danej grupy wiekowej. Każdy ćwiczący może na bieżąco porównać własne
wyniki z osiągnięciami innych. Wykonywanie ćwiczeń indeksu może być elementem
współzawodnictwa w rodzinie, ponieważ punktacja i normy zastosowane w nim pozwalają na
porównywanie osiągnięć człowieka dorosłego i dziecka. Ćwiczenia wchodzące w skład testu
K. Zuchory mogą być stosowane na lekcji wychowania fizycznego oraz podczas różnego
rodzaju zajęć rekreacyjno – sportowych.
Na swoich lekcjach wychowania fizycznego często stosuję ten test w klasach żeńskich.
Dziewczęta w grupach odpowiednio dobranych pod względem poziomu sprawności
fizycznej, samodzielnie wykonują próby zawarte w Indeksie, a moja rola ogranicza się
jedynie do wyjaśnienia sposobu wykonania poszczególnych prób. Każda z dziewcząt z
pewnością znajdzie próby, które wykona lepiej niż koleżanki. Na koniec testu dziewczęta
samodzielnie podsumowują uzyskane punkty a następnie określają poziom własnej
sprawności fizycznej za pomocą norm przewidzianych dla poszczególnych kategorii wieku.
Ta samodzielna ocena własnej sprawności pozwala uwierzyć uczennicom we własne siły,
zwiększa ich poczucie pewności siebie, a także przyczynia się do zainteresowania
ćwiczeniami fizycznymi, własnym zdrowiem. Poprzez takie oddanie inicjatywy w zakresie
oceniania, kształtuje się także pożądane cechy charakteru, jak rzetelność, uczciwość,
odpowiedzialność. Z przedstawionych przeze mnie powodów polecam gorąco ten test,
szczególnie w klasach dziewczęcych.
INDEKS SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ
Próba i sposób jej wykonania
SZYBKOŚĆ
Biegnij szybko w miejscu przez
10 sek. Wysoko unosząc kolana i
klaszcząc pod uniesioną nogą.
Policz liczbę klaśnięć.
SKOCZNOŚĆ
Skocz w dal z miejsca, rezultat
zmierz stopami, w obliczeniach
zaokrąglając wynik: mniej niż pół
stopy – w dół, więcej niż pół
stopy – w górę
Wynik w punktach i poziom wykonania próby
Minimalny dostateczny Dobry bardzo
Wysoki
1 pkt
2 pkt
3 pkt
dobry 4 pkt
5 pkt
12 klaśnięć 16 klaśnięć 20
25
30
klaśnięć
klaśnięć
klaśnięć
Wybitny
6 pkt
35
klaśnięć
M
15 klaśnięć 20 klaśnięć 25
klaśnięć
30
klaśnięć
35
klaśnięć
40
klaśnięć
K
M
5 stóp
8 stóp
9 stóp
10 stóp
Płeć
K
6 stóp
2
7 stóp
SIŁA RAMION
Uchwyć się drążka lub gałęzi, tak
aby swobodnie zawisnąć, nie
dotykaj nogami podłoża. Próbuj
wykonać kolejne ćwiczenia o
wrastającej trudności
GIBKOŚĆ
Stań w pozycji na baczność, nie
zginając nóg w kolanach wykonaj
ruchem ciągłym powolny skłon w
przód
WYTRZYMAŁOŚĆ
Spróbuj jak długo możesz biec.
Próbę można wykonać w dwojaki
sposób:
bieg w miejscu w tempie
około 120 kroków na minutę
– wówczas liczy się czas
biegu
bieg na odległość – wówczas
wynikiem będzie
przebiegnięty dystans
SIŁA MIĘŚNI BRZUCHA
Połóż się na plecach (ręce
ułożone dowolnie), unieś nogi tuż
nad podłoże i wykonaj „nożyce
poprzeczne” tak długo, jak ci się
uda.
K
Zawiśnij na
wyprosto wanych
rękach,
wytrzymaj
3 sek.
Zawiśnij
na wypro –
stowanych
rękach,
wytrzymaj
10 sek.
Zawiśnij
na jednej
ręce,
wytrzymaj
3 sek.
Zawiśnij
na jednej
ręce,
wytrzymaj
10 sek.
Zawiśnij,
podciągnij
się
oburącz,
tak, aby
głowa była
wyżej niż
drążek,
wytrzymaj
3 sek.
Zawiśnij,
podciągnij
się
oburącz,
tak, aby
głowa była
wyżej niż
drążek,
wytrzymaj
10 sek.
M
Zawiśnij na
wyprosto wanych
rękach,
wytrzymaj
10 sek.
Zawiśnij
na wypro –
stowanej
jednej ręce,
wytrzymaj
10 asek.
Zawiśnij,
podciągnij
się
oburącz,
jedną rękę
wolno
opuść,
utrzymuj
się kolejno
na lewej i
prawej
ręce po 10
sek.
Chwyć
oburącz za
kostki
Palcami
obu rąk
dotknij
palców
stóp
Zawiśnij
na
wyprostowanych
rękach,
podciągnij
się
oburącz,
tak, aby
głowa była
wyżej niż
drążek,
wytrzymaj
10 sek.
Wszystki
mi
palcami
(obu rąk)
dotknij
podłoża
Zawiśnij,
podciągnij
się
oburącz,
jedną rękę
wolno
opuść,
wytrzymaj
10 sek.
K
M
Zawiśnij
na
wyprostowanych
rękach,
podciągnij
się
oburącz,
tak, aby
głowa była
wyżej niż
drążek,
wytrzymaj
3 sek.
Palcami
obu rąk
dotknij
podłoża
Dotknij
dłońmi
podłoża
Dotknij
głową
kolan
K
1 min
200 m
3 min
500 m
6 min
1000 m
10 min
1500 m
15 min
2000 m
20 min
2500 m
M
2 min
400 m
5 min
1000 m
10 min
2000 m
15 min
2500 m
20 min
3000 m
30 min
4000 m
K
10 sek.
30 sek.
1 min.
1,5 min
2 min.
3 min.
M
30 sek.
1 min.
1,5 min.
2 min.
3 min.
4 min.
3
Normy dla poszczególnych kategorii wieku (dziewczęta i chłopcy) – dzieci młodzież
Ocena sprawności w
punktach
Minimalna
Dostateczna
Dobra
Bardzo dobra
Wysoka
Wybitna
6
5
8
11
14
17
20
7
6
9
12
15
18
22
8
6
10
13
17
21
25
9-10
6
11
15
19
23
27
WIEK – LAT
11-12
13-15
6
6
11
12
16
17
20
22
25
27
29
31
16-18
6
12
18
23
28
33
19-25
5
12
18
24
30
35
Normy dla poszczególnych kategorii wieku (kobiet i mężczyzn)
Ocena sprawności w
punktach
Minimalna
Dostateczna
Dobra
Bardzo dobra
Wysoka
Wybitna
26 – 35
6
12
18
23
28
33
36 – 45
6
12
17
22
27
31
46 - 55
6
11
16
20
25
29
WIEK – LAT
56 – 60
61 – 65
6
6
11
10
15
13
19
17
23
21
27
25
66 – 70
5
9
12
15
18
22
71 i starsi
5
8
11
14
17
20
Literatura:
1. Bielski J. – Życie jest ruchem. Poradnik dla nauczyciela wychowania fizycznego. Agencja
Promo – Lider. W-wa 1996
2. Cendrowski Z. – Będę żył 107 lat. Agencja Promo – Lider. W-wa 1996
3. Drabik J. – Sprawność fizyczna i jej testowanie u młodzieży szkolnej. AWF Gdańsk 1992
4