Autentyzm – zapoznanie z zasobami historii mówionej

Warsztaty
AUTENTYZM Rodzina. Historia. Archiwum
WARSZTAT nr 1
Scenariusz szczegółowy
Temat warsztatu: Autentyzm - zapoznanie z zasobami Archiwum Historii Mówionej
Krótka charakterystyka cyklu warsztatów: Archiwum Historii Mówionej zawiera ogromną cyfrową
kolekcję fotografii rodzin z terenów całej obecnej i przedwojennej Polski, ale nie tylko. Wiele albumów
opowiada historie rodzin od XIX do końca XX wieku. Fotografie te są tak różnorodne jak różnorodne
były rodziny na przestrzeni wieków. Na ich podstawie wiele można się dowiedzieć o historii ludzi
i miejsc. Można poobserwować też historię samej fotografii i jej trendów. Ten bogaty zbiór jest okazją
do spotkania i odkrywania różnorodności uczestników warsztatów. Podczas czterech godzinnych
spotkań warsztatowych będziemy tworzyć swoje mini-projekty związane z tematem fotografii i rodziny.
Grupa wiekowa: Grupa 10 osób dorosłych w przedziale wiekowym od 18 - 40 lat
Opis grupy: Grupa składa się z 5 osób ze spektrum autyzmu oraz 5 osób neurotypowych. Łączy ich
zainteresowanie tematem fotografii, oraz kolekcja Archiwum Historii Mówionej, na bardzo różnym
poziomie. Część uczestników sama fotografuje, uczą się fotografii w szkołach artystycznych, a część
używa fotografii jedynie do dokumentacji życia codziennego. Również motywacja do udziału w
projekcie była bardzo różna - od chęci pracy nad fotografią rodzinną, po możliwość poznania
archiwum AHM , aż po zwykłą chęć wyjścia z domu.
Wszyscy uczestnicy dobrze wchodzą w kontakt z grupą, chętnie się angażują w pracę, są twórczy
i kreatywni. Pracują w parach mieszanych (dobór zupełnie przypadkowy), jednak pomimo takiej
różnorodności bardzo dobrze się dogadują. Uczestnicy neurotypowi wspierają uczestników ze
spektrum.
Pojedyncze osoby wymagają pracy indywidualnej oraz przystosowania zadań do ich potrzeb - wtedy
terapeuta pracuje w relacji 1:1.
Czas trwania: 65 minut
Słowa kluczowe: archiwum, fotografia, kolaż, dekonstrukcja, współpraca, otwarte instytucje, kultura
bez barier
Główne wątki/ Elementy zajęć:
 Powitanie
 O projekcie i Archiwum Historii Mówionej
 Poznajemy się
 Zasady wspólnej pracy
 Praca ze zdjęciami
 Podsumowanie i pożegnanie
Cele warsztatu:



integracja uczestników warsztatów, wzajemne poznanie zainteresowań a także własnych
historii rodzinnych;
zapoznanie uczestników z wybranym fragmentem kolekcji fotografii rodzinnej Archiwum
Historii Mówionej;
Wspólna praca twórcza, wspierająca umiejętność współpracy w grupie.
Metody zajęć: wykład, dyskusja, pokaz, praca indywidualna ze zdjęciami,
Prowadzący i opis pełnionych ról:
Warsztaty
AUTENTYZM Rodzina. Historia. Archiwum
Animator - prowadzi warsztat, wita grupę oraz wprowadza w tematykę zajęć. Animator prezentuje plan
na najbliższą godzinę zajęć, opowiada o projekcie, konstruuje kontrakt z grupą, oraz animuje rozmowę
o zdjęciach uczestników. Współprowadzi część polegającą na pracy nad zdjęciami.
Edukator - współprowadzi warsztat, opowiada o DSH, o zasobach i historii Archiwum Historii
Mówionej. Współprowadzi część polegającą na pracy nad zdjęciami.
Terapeuta - wspiera uczestników w pracy, tłumaczy niezrozumiałe polecenia, przejmuje pracę
z uczestnikami, wymagającymi dużego wsparcia i pracy indywidualnej, rozwiązuje zaistniałe konflikty.
Niezbędne materiały:









1000 zdjęć z AHM wydrukowanych w labie fotograficznym – 10x15 cm, błysk, z nazwą pliku
cyfrowego wydrukowaną na odwrocie
10 teczek tekturowyc
czarne flamastry i markery
podłużne paski sztywnego, białego papieru, kartki A4
szeroka taśma papierowa
projektor, komputer
zdjęcia przysłane przez uczestników, zgrane do jednego folderu
wydruk zdjęć przysłanych przez uczestników
flipchart
Przygotowanie sali:




krzesła ustawione w okrąg, stoły pod ścianami
na środku zdjęcia usypane w stos, przykryte tkaniną
flipchart z napisanymi wcześniej zasadami współpracy ( mówimy w swoim imieniu / dzielimy
się opiniami, a nie ocenami / szanujemy swoje potrzeby)
naklejenie na ścianę kartek A4 z kolejnymi etapami spotkania
*Wskazówka- Konieczne jest zadbanie o komfort sensoryczny uczestników i w miarę możliwości
wyeliminowanie rozpraszających bodźców sensorycznych mogących powodować dyskomfort takich
jak hałas, sztuczne oświetlenie, niepotrzebne przedmioty rozpraszające uwagę itp.
Przebieg spotkania:
Powitanie - 5 min.
Powitanie uczestników i uczestniczek przez animatorkę / terapeutkę / edukatorkę.
Animatorka krótko przedstawia przebieg warsztatów odwołując się do wiszących na ścianie kartek A4
z kolejnymi komponentami spotkania. Prezentuję cel i założenia całego projektu oraz przebieg
kolejnych warsztatów.
*Wskazówka – Wcześniejsze zapoznanie z przestrzenią, w której odbywają się warsztaty, wyjaśnienie
co i gdzie się będzie odbywało. Konieczne jest wprowadzenie planu działania i czytelny komunikat, co
się będzie działo. Przed pierwszymi warsztatami można zaproponować uczestnikom spotkanie
zapoznawcze w przestrzeni gdzie będą odbywały się warsztaty.
Konieczne jest wcześniejsze uprzedzanie o zmianach w planie, gdyby miały one nastąpić. Dla osób
ze spektrum z większymi trudnościami w komunikowaniu się, można przygotować plan w postaci
piktogramów. Niektóre osoby ze spektrum mogą wymagać dodatkowego uprzedzania ile czasu
pozostało do końca zadania lub zajęć. Część osób może potrzebować dodatkowego wsparcia
indywidualnego w wyjaśnieniu planu.
Warsztaty
AUTENTYZM Rodzina. Historia. Archiwum
Czym jest Archiwum Historii Mówionej - 5 min.
Edukatorka DSH krótko opowiada o AHM – 30 tysięcy zdjęć zbieranych od połowy lat 90 niemal do
dziś. Zdjęcia z prywatnych zborów osób z całej Polski. Zdjęcia są datowane od połowy XIX wieku do
lat 90. Bardzo różnorodna kolekcja.
Zasady pracy w grupie - 5 min.
Terapeutka/Animatorka proponuje stworzenie zasad wspólnej pracy (już wcześniej spisane na
flipcharcie i teraz tylko przyklejone do ściany, odczytane i skonsultowane z grupą).
Pytania: Czy czegoś jeszcze potrzebujesz? Czy coś dopisujemy do listy? Czy wszyscy się zgadzają?
*Wskazówka - Konieczne jest sprawdzenie, czy osoby ze spektrum, zrozumiały zasady. Zwrócenie
uwagi i ustalenie, w jaki sposób osoby ze spektrum mogą zwrócić się o pomoc gdy czegoś nie
zrozumiały lub potrzebują pomocy. Dla części osób ze spektrum pomocne może być przedstawienie
zasad w postaci wizualnej, np. z wykorzystaniem piktogramów :słuchamy innych/ podnosimy rękę,
gdy chcemy coś powiedzieć/zgłaszamy gdy potrzebujemy przerwę/ zgłaszamy gdy chcemy wyjść itp.
Przedstawienie uczestników - 15 min.
Animatorka zaprasza do wzajemnego poznania się. Każdy uczestnik warsztatów przedstawia się
prezentując swoje wydrukowane zdjęcie (z własnego archiwum rodzinnego), mówiąc o sobie kilka
zdań. Animatorka czuwa nad czasem. Animatorka wręcza każdej osobie wydruk jej zdjęcia – wraz
z teczką, do której można je od razu schować.
*Wskazówka –Komunikaty i polecenia kierowane do osób ze spektrum powinny być proste
i konkretne. Unikamy zalewania „potokiem słów”, przekazujemy najistotniejsze informacje. Warto
upewnić się, czy polecenie zostało zrozumiane. Wspieranie poleceń ustnych przedstawieniem ich w
sposób wizualny/wzrokowy, zależnie od poziomu rozumienia osoby z ASD np. poprzez zapisanie
polecenia na kartce, pokazanie piktogramu, czy zdjęcia. Osoby niemówiące przy udzielaniu
odpowiedzi mogą posługiwać się swoim własnym narzędziem do komunikacji (np.: książka
komunikacyjna, tablet ). Część osób ze spektrum będzie wymagała dodatkowego indywidualnego
wsparcia terapeuty.
Praca ze zdjęciami - 20 min.
Animatorka wprowadza pracę ze zdjęciami – twórcza praca z archiwum polega na wyborze fotografii,
których chcemy użyć. Odkrywamy stos zdjęć. ZAPRASZAMY, ABY KAŻDA OSOBA WYBRAŁA
maksimum 20 ZDJĘĆ, Z KTÓRYMI COŚ JĄ ŁĄCZY (Indywidualnie podpowiadamy uczestnikom, co to
może być). Na wybór zdjęć jest 20 minut.
Uczestnicy wybierają zdjęcia – terapeutka, edukatorka, animatorka – wszyscy wspierają, uczestniczą.
Jeżeli ktoś skończył wcześniej, prowadzący rozmawiają z nim o tym wyborze, dopytują czym się
kierował. Uczestnicy na kartkach notują słowa, zdania które kojarzą im się z wybranymi zdjęciami,
które kierowały ich wyborem.
Zdjęcia są rozłożone na dużym stole, tak aby każdy uczestnik miał wystarczająco dobry dostęp.
W ciągu 20 minut uczestnicy nie muszą dokonać wyboru 20 zdjęć, mogą wybrać mniej, ważne, aby
mogli się solidnie przyjrzeć wszystkim zdjęciom.
*Wskazówka- Część osób ze spektrum, może mieć problem z wyborem zdjęcia i będzie wymagała
indywidualnego wsparcia przy wyborze, np. wprowadzenia wyboru z mniejszej ilości zdjęć
(prezentowanie kilka zestawów par zdjęć, z których osoba ze spektrum po kolei wybiera po jednym;
sortowanie zdjęć na kategorię: podoba mi się/ nie podoba mi się). Część osób może mieć problem z
zaplanowaniem swojej pracy, dlatego zadanie można podzielić na dwa odrębne etapy: najpierw wybór
Warsztaty
AUTENTYZM Rodzina. Historia. Archiwum
zdjęcia i odłożenie do teczki, potem oglądanie zdjęć i zapisywanie skojarzeń, słów. Część
uczestników może potrzebować indywidualnego wsparcia terapeuty, np. w zapisywaniu słów.
Podsumowanie pracy - 10 min.
Zapraszamy, aby usiąść na swoich miejscach w kręgu. Podsumowanie warsztatów, uczestnicy
wybierają jedno słowo z tych które zapisali i dzielą się z nimi z grupą. Animatorka prosi uczestników
aby na kolejne spotkanie przynieśli materiały, które kojarzą im się z wybranymi zdjęciami (zdjęcia
z gazety, z albumu, coś co zauważą na ulicy, w domu, itd.). Animatorka opisuje szczegółowo zadanie,
podając konkretne przykłady.
*Wskazówka- Niektóre osoby ze spektrum mogą mieć problem ze zrozumieniu poleceń kierowanych
do grupy i będą potrzebowały powtórzenia polecenia indywidualnie lub dodatkowego wyjaśnienia.
Konieczne może być zapisanie zadania na kartkach i rozdanie uczestnikom.
Zakończenie - 5 min.
Uczestnicy chowają zdjęcia i kartki ze słowami do swoich teczek. Teczki podpisują. Animatorka
zaprasza, aby ułożyć teczki w wybranym miejscu sali i informuje, że wrócimy do nich na kolejnym
spotkaniu.
*Wskazówka - Bardzo ważne jest punktualne kończenie zajęć. Jeżeli zajęcia miałyby się wydłużyć,
należy uprzedzić o tym uczestników.
Pomysły alternatywne - dodatkowe ćwiczenia + materiały niezbędne do ich zrealizowania
Przy możliwości przedłużenia zajęć każde zdjęcie mogłoby zostać zatytułowane i podpisane na
taśmie. Uczestnicy wybierając zdjęcia tworzyli z nich swoiste mapy, można by to wykorzystać do
sposobu prezentacji pod koniec zajęć i indywidualnej opowieści o swoim wyborze. Można to
przeprowadzić na forum grupy, lub połączyć uczestników w pary.
Opracowanie:
Alicja Szulc
Aleksandra Duszczyk