LNOWATE (Linaceae) MAGNOLIOWATE (Magnoliaceae)

LNOWATE (Linaceae)
WYSTĘPOWANIE: obszary o klimacie umiarkowanym i subtropikalnym, nieliczni przedstawiciele w strefie tropikalnej. Rodzina obejmuje
15 rodzajów z ok. 300 gatunkami. Najliczniejszym
rodzajem jest len (Linum) – ok. 200 gat. W Polsce
2 rodzaje i 8 gatunków.
MORFOLOGIA: rośliny zielne, krzewinki i krzewy. Liście zwykle skrętoległe, rzadziej naprzeciwległe i okółkowe, pojedyncze całkowite z przylistkami lub bez; często z komórkami śluzowymi
w skórce.
KWIATY: obupłciowe, promieniste, zebrane
w 2-ramienne wierzchotki lub skrętki. Płatki korony
i działki kielicha wolne. Pręcików 5. Słupek 1 zalążnia górna zrośnięta z 5-ciu (rzadziej 3-4-ech) owocolistków i tyluż komorowa.
OWOCE: torebka.
UŻYTKOWANIE: w powszechnej uprawie jest
len zwyczajny (L. usitatissimum), znany od 6-ciu
wiązki włókna, złożone z wydłużonych u szczytu zaostrzonych
komórek, o zgrubiałych, lecz niezdrewniałych ściankach, ściśle ze
sobą spojonych
tysiącleci (Mezopotamia, Egipt), dostarczający
włókien i oleju (gł. do celów technicznych) oraz
nasion używanych w lecznictwie. Inne gatunki lnów
np.: len złocisty (L. flavum) – kwiaty złocistożółte,
l. trwały (L. perenne) – kwiaty liliowoniebieskie,
l. wielkokwiatowy (L. grandiflorum) – kwiaty ciemnokarminowe są cennymi bylinami rabatowymi
i parkowymi.
CHRONIONE W POLSCE: len złocisty (L. flavum), len włochaty (L. hirsutum).
JK,KZ
MAGNOLIOWATE (Magnoliaceae)
WYSTĘPOWANIE: najwięcej gatunków występuje w górskich lasach Azji Pd.-Wsch., w pd.-wsch.
części Ameryki Pn., w Ameryce Środk. i punktowo
w Brazylii. Rodzina ma charakter reliktowy.
Najstarsze kopalne szczątki znane są z kredy (135
mln lat temu). Obecnie rodzina liczy 12 rodzajów
i 230 gat.
MORFOLOGIA: drzewa, osiągające 60 m wys.,
rzadziej krzewy. Blaszka liściowa zwykle cała,
dochodzi do 1 m dł. (Magnolia macrophylla).
Przylistki obecne.
KWIATY: obupłciowe, wyjątkowo jednopłciowe,
okazałe, do 35 cm śr., owadopylne. Okwiat niezróżnicowany. Słupki i taśmowate pręciki liczne,
ułożone spiralnie na osi kwiatowej.
OWOCE: mieszki, orzeszki, ułożone spiralnie.
U niektórych gatunków ze zrośniętych słupków
powstają mięsiste owocostany. Nasiona z obfitym
bielmem zawierają do 50% tłuszczu.
UŻYTKOWANIE: bardzo ozdobne, najbardziej
znane są magnolie, kwitnące zwykle przed rozwojem liści. W naszym klimacie najodporniejsze gat.
to: magnolia japońska (M. kobus), m. wierzbolistna
(M. salicifolia), m. gwiaździsta (M. stellata), m.
czerwonokwiatowa (M. liliflora), m. Soulange'a
(M. x soulangeana) oraz tulipanowiec amerykański
(Liriodendron tulipifera). Drewno ma znaczenie
gospodarcze. W przemyśle perfumeryjnym wykorzystuje się kwiaty (Magnolia grandiflora). Niektóre
gatunki stosowane są w medycynie (M. officinalis).
JK
– 35 –