BUKOWATE (Fagaceae) BUKSZPANOWATE (Buxaceae)

BUKOWATE (Fagaceae)
WYSTĘPOWANIE: prawie cała kula ziemska
oprócz tropikalnej i pd. Afryki oraz obszarów
polarnych. Rodzina obejmuje 8 rodzajów i ok. 400 gat.
Najliczniejsze rodzaje: dąb – ok.450 gat., Lithocarpus
– ok.100 gat. W Polsce 2 rodzaje i 4 gatunki.
MORFOLOGIA: zwykle drzewa, dochodzące do
50 m wys., rzadziej krzewy i krzewinki mające 3040 cm wys. Liście skrętoległe, wyjątkowo okółkowe.
KWIATY: jednopłciowe. Męskie często w wyprostowanych lub zwisających kotkach. Żeńskie pojedyncze, otoczone łuskami tworzącymi kupulę, która
często drewnieje i może zamknąć owoc; zalążnia
b.zredukowana, dolna, 3-6-komorowa. Wiatropylne.
OWOCE: orzechy. Nasiona bez bielma.
UŻYTKOWANIE: ogromne znaczenie gospodarcze. Wiele gatunków (buki, dęby, Nothofagus)
dostarcza wysokiej jakości drewna używanego
w budownictwie, przemyśle meblowym, szkutniczym i stolarce. Drewno bukowe używane jest do
wyrobu węgla drzewnego. Kora dębu korkowego
(Quercus suber), rosnącego w zach. rejonie śródziemnomorskim, stanowi surowiec do produkcji
korka. Pozyskiwane są garbniki. Niektóre owoce są
jadalne, np. kasztan jadalny (Castanea sativa), buk
zwyczajny (Fagus sylvatica). Z żołędzi wyrabiano
dawniej mąkę.
JK
BUKSZPANOWATE (Buxaceae)
WYSTĘPOWANIE: obszary o klimacie umiarkowanym, subtropikalnym i tropikalnym. Rodzina
obejmuje 6 rodzajów z 60-oma gatunkami. Najliczniejsze rodzaje to bukszpan (Buxus) i runianka
(Pachysandra – z greckiego pachys = gruby i andros
= mężczyzna; ze względu na zgrubiałe nitki pręcików).
MORFOLOGIA: wiecznie zielone 1- albo 2pienne byliny i krzewy, rzadziej drzewa. Liście całe,
skórzaste, bez przylistków, zimozielone, ułożone
naprzeciwlegle lub skrętolegle.
KWIATY: drobne, rozdzielnopłciowe, promieniste,
zebrane w kłosy albo grona. Okwiat zredukowany,
składa się przeważnie z 4 listków zrośniętych nasadami.
W kwiatach męskich obok 4 zwykle pręcików znajduje
się często szczątkowy słupek, co dowodzi, że w tej
rodzinie kwiaty powstały z kwiatów obupłciowych na
skutek redukcji organów jednej płci (rozdzielnopłciowość jest wtórna). Kwiaty żeńskie mają 1 słupek
górny z 3 szyjkami, o zalążni 3-komorowej.
owoc
OWOCE: zwykle torebka, rzadziej pestkowiec.
UŻYTKOWANIE: ozdobne. Bukszpan – roślina
żywopłotowa i formowana na kształt zwierząt oraz
brył geometrycznych (topiary); runianka – roślina
okrywowa, zimozielona.
JK
– 12 –