Stosunki gospodarcze ze Szwecją

Szwecja
Informacja o stosunkach gospodarczych z Polską
Flaga
Mapa
Godło
Informacje ogólne
powierzchnia:
449 964 km2
ludność:
9,747 mln
głowa państwa:
Król: Karol XVI Gustaw Bernadotte
premier
Stefan Löfven
od 3 października 2014
minister gospodarki
Mikael Damberg
od 3 października 2014
minister energetyki
Ibrahim Baylan
od 3 października 2014
minister spraw zagranicznych,
ambasador SZWECJI w Polsce
Margot Wallström
Inga Eriksson Fogh
od 3 października 2014
od września 2015
ambasador RP w SZWECJI
Wiesław Tarka
od stycznia 2015
najbliższe wybory parlamentarne
wrzesień 2018
Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne
Wskaźniki
2012
2013
2014
2015
(prognoza)
2016
(prognoza)
PKB (w mld EUR)
423,3
435,8
430,6
444,6
b.d.
PKB na 1 mieszkańca (w tys. EUR)
44,5
45,4
44,4
45,4
b.d.
PKB (wzrost w %)
-0,3
1,2
2,3
4,2
3,4
Deficyt budżetowy (% PKB)
-0,9
-1,4
-1,6
0,0
-0,4
Dług publiczny (% PKB)
37,2
39,8
44,8
43,4
41,3
Inflacja (w %)
0,9
0,4
0,2
0,7
0,9
Bezrobocie (w %)
8,0
8,0
7,9
7,4
6,8
Eksport towarów (w mld EUR)
143,4
135,6
134,8
137,1
b.d.
Import towarów (w mld EUR)
127,5
121,5
122,2
124,4
b.d.
Bezp. inwestycje zagr. w Szwecji
308,1
316,8
323,9
324,7
b.d.
(w mld EUR)*
Inwestycje bezp. Szwecji za granicą
414,2
458,0
446,8
405,7
b.d.
(w mld EUR)*
Źródło: EUROSTAT, prognoza: European Economic Forecast Spring 2016, * Bank of Sweden
1. Podstawowe informacje, sytuacja gospodarcza
Królestwo Szwecji jest monarchią konstytucyjną, w której realną władzę wykonawczą sprawuje
rząd pod przewodnictwem premiera. Król sprawuje wyłącznie funkcje reprezentacyjne. Organem
ustawodawczym jest jednoizbowy parlament – Riksdag – liczący 349 posłów, wybieranych na
czteroletnią kadencję. Premiera, wskazanego przez przewodniczącego parlamentu (tzw. talmana),
zatwierdza parlament. Premier powołuje ministrów wchodzących w skład rządu.
Ministerstwa nie są zbyt rozbudowane. Pełnią główne funkcje kierownicze i odpowiadają za
przygotowanie rozporządzeń i projektów ustaw. Bieżące zarządzanie jest delegowane do
rozbudowanych urzędów centralnych zatrudniających apolitycznych, dobrze wykształconych
urzędników.
1 stycznia 1995 r. Szwecja przystąpiła do Unii Europejskiej wraz z Finlandią i Austrią. Jest
członkiem WTO od 1.01.1995 r. oraz państwem-założycielem OECD (od 14.12.1960 r.).
Szwecja pozostaje poza strefą euro, pomimo, że wypełnia kryteria konwergencji, a Traktat UE nie
przewiduje derogacji dla Szwecji w tym zakresie. Społeczeństwo szwedzkie odrzuciło przyjęcie
wspólnej waluty w narodowym referendum we wrześniu 2003 r. Walutą Szwecji jest korona
szwedzka (SEK). Średni kurs korony do euro EUR/SEK=9,4 (w III kw. 2015).
Szwecja należy do grupy najbogatszych krajów UE, jej dochód narodowy na mieszkańca liczony
wg parytetu siły nabywczej w 2014 r. wynosił 34 700 EUR i był wyższy o ok. 23% od średniego
dochodu per capita w całej UE (28). Szwecja jest oceniana jako jedna z lepszych gospodarek wśród
państw OECD. W rankingu globalnej konkurencyjności World Economic Forum WEF Global
Competitiveness Report 2015-2016 Szwecja została sklasyfikowana na 9 pozycji. W rankingu
Banku Światowego Doing Business 2016 krajów, w których najłatwiej prowadzić działalność
gospodarczą, ogłoszonym w październiku 2015 r. Szwecja zajęła także wysokie 8 miejsce (3 w
Europie).
Struktura PKB: 2% sektor rolny, 31.3% przemysł, 66.8% usługi.
Około 53% terytorium Szwecji zajmują lasy. Kraj posiada znaczące zasoby rud żelaza wysokiej
jakości oraz innych metali (rudy miedzi, cynku, ołowiu, niklu, chromu, kobaltu, a także złoto
i srebro) i uranu.
2
Najważniejsze gałęzie gospodarki szwedzkiej to przemysł drzewny, maszynowy, motoryzacyjny,
metalurgiczny, informatyczny i telekomunikacyjny oraz farmaceutyczny. Szwecja jest liderem
w technologiach ochrony środowiska. Szwecja, podobnie jak inne kraje europejskie, odczuła
boleśnie skutki globalnego kryzysu finansowego. Na początku roku 2008 zakładano wzrost PKB na
poziomie ok. 3%, kryzys spowodował spowolnienie gospodarki szwedzkiej znaczniejsze niż
szacowano. Ostatecznie w 2008 r. odnotowano jego spadek o 0,6%, a w 2009 r. PKB Szwecji
skurczył się o ponad 5%. W 2010 r. nastąpił powrót Szwecji na ścieżkę rozwoju. Dane za kolejne
lata wskazują na niskie tempo wzrostu i stabilizację bezrobocia na poziomie 8%. Finanse publiczne
Szwecji są zdrowe.
Szwecja jest eksporterem netto, nadwyżka w jej obrotach handlowych (towary i usługi), która od lat
przekraczała 20 mld EUR, w roku 2009 spadła do 18,9 mld EUR. Jednak szybko nastąpiła poprawa
i w 2013 r. wyniosła ona już 23,5 mld EUR.
Szwecja jest eksporterem netto, nadwyżka w jej obrotach handlowych (towary i usługi), która od lat
przekraczała 20 mld EUR, w roku 2009 spadła do 18,9 mld EUR. Jednak szybko nastąpiła poprawa
i w 2013 r. wyniosła ona już 23,5 mld EUR.
Najważniejsi partnerzy eksportowi Szwecji (wg stanu z 2015 r.) to: Norwegia (10,3% eksportu),
Niemcy (10,3%), USA (7,7%), Wielka Brytania (7,2%), Dania (6,8%), Finlandia (6,7%), Holandia
(5,2%).
Główni partnerzy importowi to: Niemcy (18% importu), Holandia (8,3%), Norwegia (8,2%), Dania
(7,7%), Wielka Brytania (5,5%), Finlandia (4,6%).
2. Polityka gospodarcza
Polityka rządu ma orientację pro-socjalną, choć obecnie rząd sprawuje koalicja liberalnoprawicowa. Pozycja związków zawodowych jest bardzo silna. Bezrobocie w Szwecji należy do
najmniejszych w krajach UE. Istotne problemy gospodarcze Szwecji to wpływ kryzysu na jej
otwartą gospodarkę, zmonopolizowanie niektórych gałęzi (np. sektora handlu detalicznego) oraz
wysokie koszty siły roboczej, a także starzejące się społeczeństwo i wysokie koszty opieki socjalnej
i absencji zdrowotnej.
Pod koniec 2008 r. rząd Szwecji przedstawił plan stabilizacyjny będący odpowiedzią na kryzys
gospodarki światowej. Plan ten zakładał przeznaczenie 15 mld SEK (ok. 1,5 mld EUR) na program
gwarancyjny dla banków. Następnie w następstwie prognozowanego globalnego spowolnienia
gospodarczego rząd szwedzki przedstawił we wrześniu 2011 r. program, który przewidywał
działania mające na celu pobudzenie gospodarki oraz zwiększenie zatrudnienia. Bank centralny
Szwecji zredukował znacznie oprocentowanie swoich instrumentów finansowych.
Szwecja chce być pierwszym państwem wolnym od paliw kopalnych i planuje zrealizować ten cel
najpóźniej do 2045 r. Wyzwaniem pozostaje sektor transportu, obecnie tylko 15% floty
samochodowej bazuje na energii odnawialnej.
3. Stanowisko w sprawach europejskich
Szwecja pozostaje poza strefą euro, pomimo, że wypełnia kryteria konwergencji, a Traktat UE nie
przewiduje derogacji dla Szwecji w tym zakresie. Społeczeństwo szwedzkie odrzuciło przyjęcie
wspólnej waluty w narodowym referendum we wrześniu 2003 r.
Szwecja jest za wzmocnieniem Paktu Stabilności i Wzrostu, przestrzeganiem i wzmocnieniem
dyscypliny finansów publicznych, zapewnieniem działania Europejskiego Mechanizmu
Stabilizacyjnego i semestru europejskiego, popiera transparentne podejmowanie decyzji w
sprawach gospodarczych w gronie UE-28, a nie wyłącznie w ramach Eurogrupy.
Szwecja jest za zdecydowaną reformą części wydatkowej budżetu UE, opartej na kluczowych
założeniach:
3
− reforma WPR (likwidacja wsparcia bezpośredniego, subwencji eksportowych, przesunięcie
środków na II filar WPR, tj. na rozwój obszarów wiejskich),
− reforma polityki spójności – ogólna redukcja środków, koncentracja na realizacji celów Strategii
EU 2020, koncentracja na współpracy terytorialnej, większy nacisk na strategie
makroregionalne, bardziej efektywna, oparta na wynikach i efektywna kosztowo przyszła
polityka spójności,
− zwiększenie środków na badania i innowacje.
W sprawach europejskich Szwecja ma podejście liberalne, jest za uproszczeniem prawa
europejskiego i liberalizacją handlu z krajami trzecimi. Jest za dalszą liberalizacją i ograniczaniem
instrumentów protekcjonistycznych, poprawą funkcjonowania rynku wewnętrznego.
Popiera działania na rzecz osiągnięcia wiążącego porozumienia w procesie negocjacji
klimatycznych UNFCCC, jest za utrzymaniem wiodącej roli UE w procesie negocjacji
klimatycznych, ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych, zwiększeniem wykorzystania energii
odnawialnej oraz rosnącego zastosowania zielonych technologii.
Szwecja popiera wielowymiarowe działania na rzecz wzmocnienia i rozwoju regionu Morza
Bałtyckiego w dziedzinie ochrony środowiska, ograniczania i redukcji zanieczyszczeń Bałtyku i
eutrofizacji, wzmacniania konkurencyjności regionu i jego potencjału innowacyjnego, współpracy
transgranicznej, poprawy funkcjonowania rynku i znoszenia barier, rozbudowy infrastruktury
transportowej.
4. Ramy prawno-traktatowe współpracy gospodarczej
Polsko-szwedzkie stosunki gospodarcze regulują postanowienia dorobku prawnego Unii
Europejskiej na podstawie podpisanego 16 kwietnia 2003 r. w Atenach i obowiązującego od 1 maja
2004 roku Traktatu dotyczącego przystąpieniu Polski i 9 innych krajów do Unii Europejskiej
(Dz.U. 2004 nr 90, poz. 864).
Ponadto obowiązują umowy dwustronne w zakresie nie objętym uregulowaniami UE, wśród
których najważniejsze, to:
1. Umowa w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji z 13.10.1989 r., weszła w życie
4.01.1990 r. (Dz.U. 1990 nr 38 poz. 218);
2. Konwencja w sprawie unikaniu podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od
opodatkowania w zakresie podatków od dochodów z 19.11.2004 r., weszła w życie 17.02.2006
r. (Dz.U. 2006 nr 26 poz. 193);
3. Ministrowie Spraw Zagranicznych Polski i Szwecji podpisali w dn. 4 maja 2011 r. Deklarację o
współpracy politycznej między Polską a Szwecją w dziedzinach o strategicznym znaczeniu.
4. Ministrowie Gospodarki Polski i Szwecji podpisali 11 czerwca 2015 r. deklarację o współpracy
w dziedzinie innowacyjności.
4
5. Wymiana handlowa z Polską
Obroty towarowe ze Szwecją w mln EUR
2012
2013
Eksport 3 845,7 4 207,2
Import
2 925,9 2 948,5
Obroty 6 771,6 7 105,5
Saldo
919,8 1258,7
Źródło: GUS
2014
4 708,8
3 048,5
7 757,3
1 660,3
Dynamika
2013=100
111,1
102,1
107,4
2015
4 921,3
3 264,6
8 185,9
1 656,8
Dynamika
2014=100
104,5
107,1
105,5
Dynamika
I-VI
2015=100
2 604,6
107,9
1 494,9
90,4
4 099,5
100,8
1 109,6
I-VI
2016
Szwecja wg danych za 2015 r. jest 11 partnerem Polski w świecie i 8 w UE pod względem obrotów,
z udziałem w eksporcie 2,75 % (8 miejsce w świecie, 7 w UE) i w imporcie 1,84% (12 miejsce w
świecie, 10 w UE). Polskie obroty towarowe ze Szwecją w ostatnich latach charakteryzowały się
bardzo dynamicznym wzrostem. Od roku 1998 uległy podwojeniu.
Udział Polski w obrotach Szwecji jest również istotny. W 2015 r. Polska znajdowała się na 11
miejscu wśród odbiorców szwedzkich towarów i 10 miejscu wśród krajów eksportujących na rynek
szwedzki – z udziałem odpowiednio 3,1 % i 3,5 %.
W strukturze obrotów towarowych Polski ze Szwecją najważniejszą rolę odgrywają wyroby
przemysłu elektromaszynowego (ok. 42% eksportu i ok. 38% importu). Głównymi wyrobami z tej
grupy eksportowanymi na ten rynek są: pojazdy samochodowe oraz ich części i akcesoria, aparatura
odbiorcza dla telewizji oraz jej części, drut izolowany, części do urządzeń służących do
podnoszenia, przenoszenia, załadunku lub rozładunku, łożyska toczne. Duży udział w handlu mają
wyroby metalurgiczne (udział w eksporcie ok. 10%, w imporcie 18%), wyroby przemysłu
chemicznego (udział w eksporcie ok. 10%, w imporcie ok. 15%), wyroby przemysłu drzewnopapierniczego (udział w eksporcie ok. 7%, w imporcie ok. 12%) oraz produkty mineralne (udział
w eksporcie i imporcie ok. 6%). Ważną grupę towarów eksportowanych do Szwecji stanowią meble
i wyroby z drewna (płyty, sklejki itp.) - stanowią obecnie łącznie ok. 11 % eksportu do Szwecji.
Znaczący jest udział eksportu z Polski do Szwecji artykułów rolno spożywczych. W roku 2015
stanowił ogółem 7,9%, z czego 4,3% to gotowe artykuły spożywcze, 1,7% produkty pochodzenia
roślinnego, 1,7% produkty pochodzenia zwierzęcego, a 0,2% tłuszcze pochodzenia roślinnego
i zwierzęcego.
Od roku 2009 r., kiedy odnotowano duży spadek wzajemnych obrotów, który sięgnął ok. 30%
w porównaniu do 2008 r., wzajemna wymiana ponownie dynamicznie wzrosła. Powiększa się
nadwyżka handlowa Polski w obrotach towarowych ze Szwecją.
6. Współpraca inwestycyjno-kapitałowa
Polska i Szwecja prowadziły w latach 2009 – 2014 wspólny projekt, zainicjowany w 2007 r.,
w dziedzinie energetyki odnawialnej p.n. Polsko-Szwedzka Platforma Zrównoważonej Energii,
koordynowany przez Przemysłowy Instytut Motoryzacji w Warszawie (od stycznia od 2011 r.,
przedtem Instytut Paliw i Energii Odnawialnej) po stronie Polskiej oraz Uniwersytet w Lund.
Współpraca polegała na akcji informacyjnej, wizytach studyjnych, współpracy naukowej
i organizowaniu konferencji dotyczących efektywności energetycznej i wykorzystania
odnawialnych źródeł energii, w szczególności biomasy i odpadów. Działalność była adresowana w
głównej
mierze
do
samorządów
lokalnych.
Strona
internetowa
Platformy:
http://www.energyplatform.net/.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, pod koniec 2014 r. w Polsce zarejestrowano 706
spółek z udziałem kapitału szwedzkiego. W tej liczbie 337 spółek zatrudniało więcej niż 9 osób.
Podstawowy kapitał zagraniczny spółek z udziałem kapitału szwedzkiego wyniósł 8 364 mln PLN,
5
co stanowiło 4,27 % podstawowego kapitału zagranicznego ogółem. Kapitałem zagranicznym
powyżej 1 mln USD dysponowało 94 firm. Kapitał podstawowy tych spółek był oszacowany na
8 164 mln PLN, co stanowiło 4,32% podstawowego kapitału zagranicznego w tej kategorii spółek
ogółem.
Łączna wartość bieżąca szwedzkich bezpośrednich inwestycji w Polsce na koniec 2014 roku
według Narodowego Banku Polskiego wynosiła 4 731 mln EUR1. W roku 2014 nastąpił odpływ
kapitału szwedzkiego w wysokości -858,9 mln EUR.
Szwecja w 2014 r. była 9 inwestorem w Polsce z udziałem w inwestycjach bezpośrednich ogółem
ok. 2,76 %.
Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych odnotowała pod koniec 2014 r. 113 dużych
inwestorów zarejestrowanych w Szwecji inwestujących w Polsce. Znaczący szwedzcy inwestorzy
bezpośredni w Polsce to m.in.: IKEA, Telia AB, Nordea Bank AB, Skanska Kraft AB, Arctic Paper
AB, Svenska Handelbanken, Volvo AB, NCC AB, Skandinavska Enskilda Banken AB (SEB),
SKF, Sandvik AB, Scania AB. Ostatnio w Polsce rozwija działalność inwestycyjną Grupa
Electrolux, największy w świecie producent sprzętu AGD, która zainwestowała ok. 132 ml. Euro
i zatrudnia ok. 3000 pracowników. IKEA zwiększyła swoje inwestycje (w sierpniu 2010 r.
rozpoczęła budowę nowoczesnej fabryki paneli, tartaku i lakierni w gminie Orla o łącznej wartości
ok. 340 mln EUR). Na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych jest notowana jedna spółka
szwedzka Reinhold Europe A.B. zajmująca się zarządzaniem nieruchomościami. W październiku
2013 roku 100 proc. praw do szwedzkiej marki Duka (sieć sklepów z artykułami do wyposażenia
wnętrz) w zakupiła polska Grupa Grass.
Wg NBP Łączna wartość zainwestowanych w Szwecji polskich kapitałów bezpośrednich pod
koniec 2013 . była ujemna i wynosiła – 4 775,4 mln EUR2. Wg statystyki NBP w 2014 r. odpłynęło
ze Szwecji 299,4 mln EUR polskich kapitałów.
7. Dostęp do rynku
Szwecja jest jednym z trzech „starych” krajów członkowskich, które nie wprowadziły barier
w dostępie do rynku pracy po przystąpieniu nowych państw do UE. Od 2 maja 2004 r. obywatele
nowych krajów członkowskich mogą przyjeżdżać do Szwecji i szukać tutaj pracy przez 3 miesiące.
Jeśli te starania zakończą się powodzeniem, mogą otrzymać ważne przez 3 lata pozwolenie na
pracę. Z chwilą legalnego podjęcia zatrudnienia, przysługują im i ich rodzinom świadczenia
socjalne na równi z obywatelami szwedzkimi.
Usługodawcy z innych państw UE napotykają w Szwecji na trudności związane z działalnością
szwedzkich związków zawodowych, które, szczególnie w sektorze usług budowlanych, stawiają
podmioty zagraniczne przed praktycznym wymogiem przystąpienia do układów zbiorowych.
Wymóg ten stanowi znaczące ograniczenie swobody świadczenia usług. Praktyki te są zgodne ze
szwedzkim prawem pracy i zostały zaskarżone przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości,
który uznał je za niezgodne z prawem europejskim.
Ze względu na wysokie wymagania konsumentów i administracji odpowiedzialnej za dopuszczanie
artykułów żywnościowych na rynek szwedzki, a także zmonopolizowany system handlu
detalicznego i hurtowego tymi artykułami, niezwykle trudno jest dostawcom z innych krajów wejść
na rynek tych artykułów.
1
W 2013 r. nastąpiła zmiana metodyki obliczania bezpośrednich inwestycji zagranicznych przez NBP, w związku z czym dane NBP za
rok 2012 nie są porównywalne.
2
Konsekwencją zastosowania nowego standardu są przeniesienia z zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce do polskich
inwestycji bezpośrednich za granicą pasywów innych podmiotów w grupie, które są kontrolowane przez rezydentów. W związku tym
inwestycje podmiotów dominujących rezydujących w Szwecji w polskie spółki-córki są traktowane jako polskie inwestycje bezpośrednie
ze znakiem ujemnym.
6
8. Działania na rzecz rozwoju dwustronnej współpracy gospodarczej
7-9 marca 2013 r. Podsekretarz Stanu Mariusz Haładyj złożył wizytę w Szwecji w związku
z seminarium organizowanym przez Szwedzko-Polską Izbę Gospodarczą w Sztokholmie, PolskoSzwedzką Izbę Gospodarczą w Gdańsku oraz WPHI w Sztokholmie. Odbyło się spotkanie z Marit
Jung, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki i Energetyki.
12 maja 2013 r. Podsekretarz Stanu Andrzej Dycha złożył wizytę w Szwecji w związku ze
spotkaniem wiceministrów gospodarki Grupy Państw Nordyckich, Bałtyckich i Grupy
Wyszehradzkiej. Spotkanie dotyczyło dyskusji nt. wzmocnienia jednolitego rynku. Dyskusji
przewodzili Minister A.Dycha i Dyrektor Generalna w MSZ Szwecji Ewa Walder.
11 czerwca 2015 r. Minister Przedsiębiorczości i Innowacji Szwecji Mikael Damberg złożył wizytę
w Polsce i spotkał się z Wicepremierem Januszem Piechocińskim. Rozmowa dotyczyła
dwustronnych relacji gospodarczych, innowacyjności, negocjacji umowy TTIP, jednolitego ryku,
w tym rynku cyfrowego. Wizycie towarzyszyło Polsko-Szwedzkie Forum Innowacyjności
z udziałem Podsekretarz Stanu Grażyny Henclewskiej. Wicepremier Piechociński i Minister
Damberg podpisali deklarację o współpracy resortów gospodarki obydwu krajów w dziedzinie
innowacyjności.
9. Potencjalne dziedziny współpracy
Polska stanowi zaplecze produkcyjne dla firm szwedzkich w związku z ich dużą
internacjonalizacją. Wśród głównych produktów importowanych przez Szwecję są chemikalia,
żywność, pojazdy, urządzenia informatyczne i telekomunikacyjne, tekstylia.
Perspektywiczny jest rozwój współpracy w dziedzinie innowacyjności, nowych technologii, w tym
techniki informacyjnej. W sektorze usług Szwecja jest importerem usług transportowych oraz
komunikacyjnych.
10. Placówka dyplomatyczna Rzeczypospolitej Polskiej obejmująca właściwością terytorialną
Szwecji
Ambasada RP w Sztokholmie
Karlavägen 35, 114 32 Stockholm, Szwecja
tel.: + 46 8 50 57 50 00
fax: + 46 8 50 57 50 86
e-mail: [email protected]
strona internetowa: http://sztokholm.msz.gov.pl/pl
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Sztokholmie
Friggagatan 4, 114 27 Stockholm, Szwecja
tel.: + 46 8 453 84 20
faks: + 46 8 21 61 88
e-mail: [email protected]
strona internetowa: https://sweden.trade.gov.pl/pl/
Notatkę przygotował:
Departament Współpracy Międzynarodowej
Ministerstwo Rozwoju
wrzesień 2016 r.
7