w-kierunku-30proc-redukcji-emisji

Maj 2010 r.
W kierunku 30% redukcji emisji gazów cieplarnianych
w Unii Europejskiej
Analiza i rekomendacje Greenpeace
Na Radzie Europejskiej, w marcu br., szefowie państw i rządów Unii Europejskiej zdecydowali o zwrócenie się
do Komisji Europejskiej o przygotowanie analizy ekonomicznej dla scenariusza bezwarunkowego
podwyższenia celu redukcyjnego UE do 30% do 2020 roku.
Odpowiedzią na ten postulat jest zaprezentowana 26 maja br. Komunikacja „Analysis of options to move
beyond 20% greenhouse gas emission reductions and assessing the risk of carbon leakage” (“Analiza możliwości
podwyższenia 20% celu redukcji emisji gazów cieplarnianych i ocena ryzyka zjawiska ucieczki emisji”), w której
przedstawiono analizę kosztów i oszczędności, które towarzyszyłby przyjęciu przez Unię Europejską bardziej
ambitnego celu redukcji emisji. Komisja zaproponowała także praktyczne rekomendacje dotyczące sposobów
osiągnięcia 30% celu redukcji.
Analiza Komisji będzie przedmiotem dyskusji ministrów środowiska państw Unii Europejskiej podczas Rady
ds. Środowiska, która odbędzie się 11 czerwca. Przedstawione wyliczenia będą także omawiane przez
europejskich przywódców, którzy spotkają się na Radzie Europejskiej w dniach 17-18 czerwca.
Zwiększenie celu do 30%: niewielkie koszty, duże korzyści
Już w 2007 roku przywódcy Unii Europejskiej zgodzili się na unijne zobowiązanie do redukcji emisji gazów
cieplarnianych o 30 % do 2020 roku (w stosunku do roku 1990), o ile porównywalne zobowiązania redukcyjne
podejmą inne kraje rozwinięte. W grudniu 2008 roku Unia Europejska przyjęła pakiet klimatycznoenergetyczny, w którym zobowiązała się do redukcji emisji o 20% do 2020 roku i powtórzyła deklarację
o warunkowym zwiększeniu swojego celu do 30%, o ile inne kraje uprzemysłowione wykażą porównywalny
wysiłek w zakresie ochrony klimatu.
Od tamtego czasu sytuacja ekonomiczna uległa jednak diametralnej zmianie - kryzys gospodarczy
spowodował gwałtowny spadek globalnych i europejskich emisji gazów cieplarnianych. Do 2010 roku ponad
14% z obecnego celu 20%owych unijnych redukcji zostało już osiągnięte. W dokumencie przygotowanym
przez Komisję podkreślono, że gospodarcza recesja przyczyniła się do zmniejszenia kosztów realizacji
celów określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym, w tym celu 20% redukcji emisji, o co najmniej
22 mld euro, tj. o 30% w porównaniu do wcześniejszych szacunków. Obliczono także, że koszt
zwiększenia celu redukcyjnego z 20% na 30% wyniesie ok. 33 mld euro, czyli ok. 0,2% unijnego PKB, która
to wartość nie uwzględnia jednak istotnych korzyści.
Wyznaczenie bardziej ambitnego celu redukcji emisji skutkowałoby zaoszczędzeniem ok. 3 mld euro
w związku ze zmniejszoną emisją zanieczyszczeń oraz dodatkowymi oszczędnościami sięgającymi od 3,5 do 8
mld euro związanymi z poprawą jakości powietrza i ochroną zdrowia. Wyższy cel redukcyjny przyczyniłby się
także do stworzenia dodatkowych 160 tys. miejsc pracy oraz oznaczałby zwiększenie bezpieczeństwa
energetycznego Europy.
Bardziej ambitny cel redukcji emisji do roku 2020 znacząco przyczyniłby się do obniżenia kosztów realizacji
celu wyznaczonego na rok 20501, który został uzgodniony podczas spotkania Rady Europejskiej
w październiku 2009 roku. Unijni przywódcy zgodzili się wtedy, aby w połowie wieku osiągnąć 80-95%
redukcję emisji gazów cieplarniach w porównaniu z rokiem 1990.
Kalkulacje ekonomiczne wykonane przez ekspertów Komisji Europejskiej są zbieżne z innymi badaniach, które
zostały zebrane i omówione w analizie środowiskowego think-tanku E3G „30 Percent and Beyond:
Strengthening EU Leadership on Climate Change”2. Wnioski z omówionych opracowań są następujące:
zwiększenie celu redukcyjnego UE jest osiągalne przy bardzo niskich lub zerowych kosztach, podczas gdy
niektóre analizy wskazują nawet, że bardziej ambitny cel redukcyjny może spowodować nawet wystąpienie
korzyści ekonomicznych (netto).
Analizy badające koszty i korzyści podwyższenia celu redukcji emisji UE
Cel redukcji emisji
do rok 2020
(w odniesieniu do
roku 1990 r.)
Podstawowe założenia
Ocena Komisji Europejskiej, 2008 r.
(European Commission impact
assessment 2008,
Pakiet Klimatyczno-Energetyczny)
20%
-0,45% PKB
lub 70 mld euro w
2020 r.
Pakiet klimatyczno-energetyczny
Ocena Komisji Europejskiej, 2010 r.
(„Analysis of options to move beyond
20% greenhouse gas emission
reductions and assessing the risk of
carbon leakage”)
30%
Koszty dodatkowe:
-0,2% PKB
lub 33 mld euro w 2020 r.
Koszty całkowite:
- 0,54% PKB lub 81 mld
euro)
Podwyższenie celu z 20 % do 30%.
30%
+1.3% PKB
(korzystny wpływ
gospodarki w związku z
rosnącą liczbą inwestycji
służących ochronie
klimatu oraz poprawą
efektywności
energetycznej)
Podwyższenie celu z 20 % do 30%
przy jednoczesnym podjęciu
nieznacznych działań
przez inne największe gospodarki
świata.
The Climate Group
„Breaking the climate deadlock:
Cutting the Cost: The Economic
Benefits of Collaborative Climate
3
Action”
1
Koszt
(% PKB rocznie do 2020 r.)
Cena uprawnień do emisji:
65 euro /t w 2020 r.
Międzynarodowa Agencja Energetyczna szacuje, że każdy rok opóźnienia w podjęciu niezbędnych działań redukcyjnych będzie w
skali globalnej kosztował sektor energetyczny dodatkowe 336 mld euro. Zob.: Międzynarodowa Agencja Energetyczna, World Energy
Outlook 2009.
2
“30 Percent and Beyond: Strengthening EU Leadership on Climate Change”, E3G, Taylor Dimsdale and Matthew Findlay, listopad 2009,
http://www.e3g.org/images/uploads/E3G_30_Percent_and_Beyond_Nov_09.pdf
3
„Breaking the climate deadlock: Cutting the Cost: The Economic Benefits of Collaborative Climate Action”, Damian Ryan, Mark Kenber,
Terry Barker, wrzesień 2009, http://indiaenvironmentportal.org.in/files/cutting%20the%20cost.pdf
IIASA
„Analysis of the Proposals for GHG
Reductions in 2020 Made by UNFCCC
Annex I Countries by Mid-August
4
2009”
30%
-0.11 / - 0.17% PKB
Przyjęcie celu 30% w ramach
porozumienia globalnego
(w oparciu o aktualne zobowiązania
redukcyjne krajów rozwiniętych).
New Carbon Finance
30%
203 mld euro mniej
w lutym 2009 r. w
porównaniu do wyliczeń
z czerwca 2008 r.
Cena uprawnień do emisji:
40 euro/t w 2020 roku
Rekomendacje dla przywódców i ministrów środowiska Unii Europejskiej
Szefowie państw i rządów oraz ministrowie środowiska państw Unii Europejskiej powinni, po zapoznaniu się
z analizą Komisji Europejskiej, wyrazić zgodę na bezwarunkowe podwyższenie celu redukcyjnego UE z 20% do
30% do 2020 r. (w porównaniu z rokiem 1990). Powinien być to pierwszy krok w kierunku ustanowienia celu
redukcji emisji na poziomie co najmniej 40% dla wszystkich krajów uprzemysłowionych, co byłoby zgodne
z naukowymi rekomendacjami i pozwoliłoby na utrzymanie wzrostu globalnej temperatury poniżej 2°C.
Rekomendacje dla Komisji Europejskiej
Komisja Europejska powinna przedstawić plany stworzenia w ramach systemu ETS specjalnej puli uprawnień
do emisji, które nie byłyby przedmiotem aukcji. Zmniejszyłoby to liczbę uprawnień wystawionych na sprzedaż
i przyczyniło się do obniżenia emisji w sektorach ETS zgodnie z celem 30% redukcji. Komisja powinna także
przedstawić plany obniżenia limitów emisji ustanowionych dla państw członkowskich decyzją „Effort sharing”
(obejmującą takie sektory jak transport czy rolnictwo).
Rekomendacje dla Parlamentu Europejskiego
Już w 2009 roku Parlament Europejski apelował o przyjęcie przez Unię Europejską bardziej ambitnego celu
redukcji emisji na poziomie 30% do 2020 roku. Parlament powinien przygotować własne badanie dotyczące
wpływu podwyższenia celu redukcyjnego z 20% do 30%, oraz powtórzyć swoje stanowisko wzywające UE do
bardziej ambitnej polityki ochrony klimatu i zwiększenia celu redukcyjnego.
Opodatkowanie emisji dwutlenku węgla i zużycia energii – „zielony podatek”
Greenpeace z zadowoleniem przyjął przedstawioną w dokumencie propozycję opodatkowania emisji
w sektorach objętych decyzją „Effort sharing”, co mogłoby pomóc osiągnąć cel redukcyjny na poziomie 30%.
Obłożenie zielonym podatkiem sektorów non-ETS nie powinno jednak wykluczać możliwości jego nałożenia
także na instalacje objęte systemem EU ETS, szczególnie że niektóre z nich - np. przedsiębiorstwa działające
w przemyśle petrochemicznym czy producenci żelaza i stali5 - już dziś odnotowują dodatkowe zyski
(tzw. windfall profits), wynikające z przyznania im zbyt dużej liczby uprawnień do emisji.
4
„Analysis of the Proposals for GHG Reductions in 2020 Made by UNFCCC Annex I Countries by Mid-August 2009”, Fabian Wagner,
Markus Amann, wrzesień 2009, http://gains.iiasa.ac.at/gains/reports/Annex1-pledges.pdf
5
W najnowszym raporcie instytut badawczy CE Delft wykazał, że w latach 2005-2008 producenci żelaza i stali oraz
przemysł petrochemiczny uzyskali dodatkowe zyski (tzw. windfall profits) wynoszące ok. 14 mld euro, które będą rosnąd
„Zielony podatek” nie musiałby być nałożony jedynie na działalność związaną bezpośrednio z emisją
dwutlenku węgla, ale mógłby obejmować także zużycie energii. Takie opodatkowanie skłaniałoby do bardziej
rozsądnych zachowań konsumenckich, promowałoby efektywność energetyczną i służyłoby zwiększaniu
bezpieczeństwa energetycznego. Podatek od emisji i zużycia energii mógłby przyczynić się do spadku
bezrobocia, o ile kraje członkowskie wykorzystałyby przychody z jego tytułu na zmniejszenie kosztów pracy.
Rekomendacje dla przywódców oraz ministrów finansów i środowiska Unii Europejskiej
Szefowie paostw i rządów oraz ministrowie finansów i środowiska Unii Europejskiej powinni rozważyć
wprowadzanie opodatkowania emisji dwutlenku węgla i zużycia energii. Ułatwiłoby to osiągnięcie bardziej
ambitnego celu redukcji emisji, a także przyczyniłoby się do stworzenia nowych miejsc pracy, oszczędności
energii i promocji bardziej rozsądnych zachowań konsumenckich.
Rekomendacje dla Komisji Europejskiej
Komisja Europejska powinna przedstawić propozycję dotyczącą opodatkowania emisji dwutlenku węgla
i zużycia energii.
Fundusze strukturalne i fundusze spójności na rzecz „zielonego” rozwoju
Choć realizacja przez Unię Europejską bardziej ambitnego celu redukcji emisji jest możliwa przy niewielkich
kosztach i istotnych korzyściach, to pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi UE istnieją poważne
różnice, które muszą być brane pod uwagę przy analizie obciążeń finansowych związanych z osiągnięciem
30% celu redukcji emisji. Aby w sprawiedliwy sposób podzielić pomiędzy kraje członkowskie koszty i korzyści
wynikające z podwyższenia celu, należy stworzyć odpowiednie mechanizmy finansowe które zagwarantują
wsparcie dla mniej zamożnych krajów UE.
Greenpeace wyraża zadowolenie z faktu, że dokument zaprezentowany przez Komisję obejmuje analizę
możliwości wsparcia finansowego krajów członkowskich ze środków funduszy strukturalnych i funduszu
spójności6. Wsparcie to powinno zostać skierowane do wybranych państw UE i przeznaczone na modernizację
i poprawę wydajności infrastruktury energetycznej, ze szczególnym uwzględnieniem nowych krajów
członkowskich m.in. Polski, Węgier, Czech, Słowacji, Bułgarii i Rumunii.
wraz z darmową alokacją uprawnieo do emisji dla przemysłu wytwórczego przewidywaną po roku 2012. Zob.: CE Delft
(2010), „Does the energy intensive industry obtain windfall profits through the EU ETS?”
http://www.ce.nl/publicatie/does_the_energy_intensive_industry_obtain_windfall_profits_through_the_eu_ets/index.ph
p?go=home.showHome
6
Alokacja środków z funduszów strukturalnych i funduszu spójności dokonywana jest w dwóch celach: wsparcia mniej zamożnych
regionów Unii Europejskiej oraz wsparcia dla integracji infrastruktury europejskiej. Okres obecnie realizowanych programów rozpoczął
się 1 stycznia 2007 r. i zakończy się w grudniu 2013 r. Budżety funduszy strukturalnych i funduszu spójności wynoszą odpowiednio 277
mld euro i 70 mld euro.
Rekomendacje dla przywódców i ministrów finansów, energii i środowiska Unii Europejskiej
Unia Europejska powinna rozważyć możliwość finansowego wsparcia niektórych krajów członkowskich ze
środków funduszy strukturalnych i funduszu spójności, w celu modernizacji infrastruktury energetycznej oraz
poprawy efektywności energetycznej.
Ochrona lasów nie może podlegać mechanizmom rynkowym
Greenpeace wyraża zaniepokojenie faktem rozważania przez Komisję Europejską możliwości wykorzystania
leśnych kredytów węglowych w celu osiągnięcia przez kraje członkowskie celów redukcyjnych określonych dla
sektorów non-ETS.
Włączenie kredytów leśnych w europejski systemu handlu uprawnieniami do emisji spowodowałoby spadek
ceny uprawnień i perturbacje na rynku kredytów węglowych. Możliwość wykorzystania tanich kredytów
wygenerowanych przez mechanizmy ochrony lasów, zdejmowałaby z niektórych sektorów obowiązek
inwestowania w czyste technologie.
Ponadto offsetowanie emisji zakupem kredytów leśnych jest niebezpieczne ze względu na brak gwarancji ich
skuteczności (np. w przypadku pożaru7 bądź zniszczenia lasu) i brak wiarygodnych danych na temat
historycznego tempa wylesiania, bez których trudno określid czy redukcja emisji rzeczywiście ma miejsce.
Co więcej, redukcji emisji z wylesiania towarzyszyd musi zachowanie różnorodności biologicznej i ochrona ludzi,
których byt jest uzależniony od lasów, do czego niezbędna jest publiczna kontrola nad działaniami na rzecz
ochrony lasów.
Ochrona lasów nie może podlegad mechanizmom rynkowym, szczególnie, że na międzynarodowym rynku
handlu emisjami dostępne są alternatywy dla stosowania kredytów leśnych. Wdrożenie opracowanego przez
Greenpeace innowacyjnego mechanizmu finansowania „Forest for Climate”, umożliwiłoby krajom
rozwijającym się ochronę lasów ze środków publicznych i jednoczesne zaliczanie uzyskanych emisji na poczet
realizacji ich krajowych celów redukcyjnych8.
Rekomendacje dla przywódców i ministrów środowiska Unii Europejskiej
Szefowie państw i rządów oraz ministrowie środowiska państw Unii Europejskiej nie powinni wyrazić zgody na
stosowaniem instrumentów rynkowych w celu ochrony lasów.
Rekomendacje dla Komisji Europejskiej
Komisja Europejska powinna zapoznać się z innowacyjnymi mechanizmami finansowania ze środków
publicznych redukcji emisji związanych z wycinka lasów.
7
8
W 2003 roku pożary lasów w Europie były dwukrotnie większym źródłem emisji niż spalanie paliw kopalnych.
Więcej informacji na stronie: www.greenpeace.org/forestsforclimate
Najważniejsze daty 2010
26 maja:
Komunikacja Komisji Europejskiej
„Analysis of options to move beyond 20% greenhouse gas emission
reductions and assessing the risk of carbon leakage”
31 maja:
Rozpoczęcie konferencji klimatycznej ONZ w Bonn
11 czerwca:
Spotkanie Rady ds. Środowiska
17-18 czerwca:
Spotkanie Rady Europejskiej
12-13 lipca:
Nieformalne spotkanie Rady ds. Środowiska
25 września:
Nadzwyczajne spotkanie Rady Europejskiej
14 października:
Spotkanie Rady ds. Środowiska
28-29 października:
Spotkanie Rady Europejskiej
(przyjęcie ostatecznego stanowiska Unii Europejskiej na konferencję
COP16 w Cancun)
29 listopada
- 1o grudnia:
Konferencja klimatyczna COP16, Cancun
16-17 grudnia:
Spotkanie Rady Europejskiej
20 grudnia:
Spotkanie Rady ds. Środowiska
Kontakt: Julia Michalak, Koordynator Kampanii Klimat i Energia, Greenpeace Polska,
Tel.: + 32 498 06 82 54 (Bruksela), +48 506 124 689 (Polska)
[email protected]
www.greenpeace.pl