Wykład na temat zasobów informacyjnych bankowych systemów

1
Zasoby informacyjne banków
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
2
Zasoby informacyjne banków
 Bank jest to instytucja zaufania publicznego (co to znaczy?)
– Zarządzający bankiem muszą brać pod uwagę dobro ich
klientów, a czuwa nad tym nadzór bankowy
 Celem działania banku jest:
– Maksymalizacja zysku?
– Maksymalizacja wartości sumy bilansowej?
– Maksymalizacja wartości rynkowej banku?
– Wzrost liczby klientów i poprawa pozycji rynkowej?
– Wzrost zadowolenia klientów ze świadczonych im usług?
– Wzrost zadowolenia pracowników z pracy w banku?
– Wzrost wartości banku dla wszystkich związanych z nim grup
interesu (koncepcja Stakeholders)?
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
3
Zasoby informacyjne banków
 Zgodnie z koncepcją stakeholders, interesariusze banku banku to,
ze zwględu na finansowy charakter ich więzi z bankiem:
– Klienci depozytowi
– Klienci kredytowi
– Klienci rozliczeniowi
– Klienci ubezpieczeniowi
– Klienci korzystający z doradztwa i innych usług banku
– Partnerzy – dostawcy usług (wobec których bank ma
zobowiązania)
– Partnerzy odbiorcy usług banku (którzy mają wobec banku
zobowiązania finansowe)
– Organa państwowe i samorządowe (podatki, praca)
– Akcjonariusze
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
4
1.
2.
3.
Zasoby informacyjne banków
Dane (pomiar)
Informacje (pomiar + interpretacja)
Wiedza (zbiór informacji i interpretacji)
1. Informacja-to taki rodzaj zasobów, który
pozwala na zwiększenie wiedzy
2. Dane to taka postać informacji, którą możemy
przetworzyć z użyciem sprzętu
komputerowego
3. Wiadomości to uporządkowane zbiory danych,
które zawierają informacje dla zarządzania
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
5
Zasoby informacyjne banków
 Cechy informacji:
– jest niezależna od obserwatora (obiektywna)
– przejawia cechę synergii
– jest różnorodna
– jest zasobem niewyczerpywalnym
– może być przenoszona w czasie i w przestrzeni
– można ją przetwarzać nie powodując jej zniszczenia
– ta sama informacja może mieć rożne znaczenie dla różnych
użytkowników (subiektywność ocen)
– każda jednostkowa informacja opisuje obiekt ze względu na
jedną tylko jego cechę
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
6
Zasoby informacyjne banków
 Bank jest obiektem gospodarczym
 Składa się z:
– systemu transakcyjnego
– systemu informacyjnego
– systemu zarządzania
Otoczenie
Bank (obiekt gospodarczy)
WE/WY
System zarządzania
informacyjne
System informacyjny
System transakcyjny
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
7
Zasoby informacyjne banków
 Banki gromadzą informacje korzystając ze źródeł zewnętrznych i
wewnętrznych
 W wyniku przepływów tworzą się w bankach zasoby informacji
 Jeżeli zostaną odpowiednio zidentyfikowane, opisane i
skatalogowane mogą być wykorzystane w zarządzaniu jako bazy
danych
 Nie każdy zasób informacji to od razu baza danych
 Wszystkie bazy danych w banku to zasoby informacji
 Zasoby informacyjne banków przyrastają lawinowo
 Bank jako instytucja zaufania publicznego kierując się zasadami
rachunkowości i bezpieczeństwa klientów oraz własnym musi
gromadzić i przechowywać informacje, niekiedy przez bardzo
długi okres (minimum pięć lat)
 Względy bezpieczeństwa wymagają aby informacje w banku
miały swoje kopie, które też są przechowywane
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
8
Zasoby informacyjne banków
 Banki gromadzą przynajmniej następujące zasoby informacyjne:
– ZI o klientach
– ZI o transakcjach z klientami
– ZI o dostawcach usług plus ZI o transakcjach z nimi
– ZI o odbiorcach usług plus ZI o transakcjach z nimi
– ZI o przepływach informacyjnych pomiędzy bankiem a
instytucjami nadzorującymi i kontrolnymi
– ZI o pracownikach banku i wszelkich relacjach pomiędzy nimi
– ZI o akcjonariuszach banku i wszelkich relacjach pomiędzy
nimi
– ZI o zachowaniach konkurentów
– ZI o przepisach prawnych
– ZI o innych wyspecjalizowanych sferach działalności banku
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
9
Zasoby informacyjne banków
 Do obsługi przepływów informacyjnych, które tworzą zasoby
informacyjne w bankach wykorzystywane są:
– systemy komunikacyjne (sieci komputerowe LAN, MAN,
WAN)
– usługi komunikacyjne (poczta elektroniczna, elektroniczna
wymiana danych, systemy informowania)
– technologie komunikacyjne (telefon, fax, wideotekst,
wideokonferencje, multimedia, hipertekst)
– obieg dokumentów papierowych (wszelkiego rodzaju pism)
– korespondencja z podmiotami zewnętrznymi
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
10
Zasoby informacyjne banków
Potrzeby informacyjne
Źródła wewnętrzne
Źródła zewnętrzne
o
w
Finanse
t
s
r
Sprzedaż
o
i
b
ę
Zakup
i
s
d
e
Kadry
k
z
r
n
a
Płace P
B
Transakcje
Transport
Inwestycje
Księgowość
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
Interesariusze
Nadzór
Kontrola
Audyt
…
11
Zasoby informacyjne banków
 Rodzaje informacji w systemie informacyjnym banku
– dane numeryczne o rachunkach (numery rachunków zawierających zakodowane informacje),
– dane o operacjach dokonywanych na rachunkach przez
klientów (tzw. kod operacji, kwota transakcji, dane księgowe),
– dane adresowe - dane pozwalające na identyfikację klienta, w
przypadku klientów indywidualnych, są to: adres, nr PESEL,
nr NIP, numer dowodu osobistego, data urodzenia; w
przypadku klientów instytucjonalnych: adres siedziby klienta,
nr REGON, nazwiska osób uprawnionych do reprezentowania
firmy,
– dane jakościowe - np.: dane o wielkości majątku firmy (klienci
instytucjonalni) lub osoby fizycznej, wielkości dochodów
osobistych (kredytobiorcy - klienci indywidualni) oraz wiele
innych.
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
12
Organizacyjne uwarunkowania budowy
systemu informacyjnego banku
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
13
Organizacyjne uwarunkowania budowy systemu
informacyjnego banku
 System informacyjny każdej instytucji jest zdeterminowany jej
uwarunkowaniami organizacyjnymi
 Uwarunkowania organizacyjne banków jako klasy instytucji
finansowych wynikają ze szczególnej roli jaką odgrywają w
gospodarce i ze szczególnych ich cech organizacyjnych
wymuszonych przez charakter czynności jakie wykonują
 Podobnie swoiste uwarunkowania cechują inne rodzaje instytucji
finansowych
 Na kształt systemów informacyjnych banków mają wpływ
czynniki obiektywne (z podobną siłą oddziałujące na wszystkie
grupy banków) oraz czynniki subiektywne (powiązane z
konkretnym, pojedynczym bankiem)
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
14
Organizacyjne uwarunkowania budowy systemu
informacyjnego banku
 Uwarunkowania organizacyjne banków podzielić można wg
charakteru na nstp. grupy czynników:
– związanych z rodzajem działalności - operacyjne
– związanych z wymogami i najlepszymi praktykami
zarządzania bankami - zarządcze
– związanych z charakterystyką klientów - marketingowe
– związanych z możliwościami rozwojowymi – strategiczne
– związanych z sytuacją prawną – prawne
– związanych z koniecznością sprostania wyjątkowym
trudnościom o charakterze technicznym czy technologicznym
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
15
Operacyjne uwarunkowania budowy systemu
informacyjnego banku
 Wymóg zapewnienia bezpieczeństwa powierzonym bankowi, a
pochodzącym od klientów informacjom i środkom pieniężnym
(Ustawa Prawo bankowe), system musi być szczelny i
„zamknięty”,
 Konieczność bezawaryjnej współpracy z innymi bankami i
instytucjami finansowymi tworzącymi infrastrukturę
informacyjną polskiego systemu bankowego (EDIFACT) – zgodny
z powszechnie obowiązującymi standardami (ISO)
 System informacyjny banku musi zapewniać pełną weryfikację
przebiegu procesów informacyjnych z efektami finansowymi
czynności wykonywanych przez bank (dualizm funkcjonowania
banku; równoległość sfery informacyjnej i finansowej )
 Możliwość kontroli: uprawnienia, limity, zastrzeżenia, hasła
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
16
Zarządcze uwarunkowania budowy systemu
informacyjnego banku
 Banki to instytucje o wieloszczeblowej strukturze organizacyjnej
(wysmukłe struktury organizacyjne powiązane z niewielką
rozpiętością kierowania)
– Bank Pekao, PKO BP SA około 20 szczebli w strukturze
organizacyjnej, (wyjątek!) McBanki tylko kilka szczebli
– Wiele procedur wymaga kontrasygnaty przełożonego lub
kontrollera
 W ujęciu przestrzennym charakteryzuje je „rozległa” i liczna sieć
placówek operacyjnych
– PKO BP SA około 1000, Bank Pekao SA ok. 400,
– Uwaga! Zmiana charakteru oddziałów – jednostki
sprzedażowe, likwidacja i migracja back office
 Zatrudniają wielu pracowników o zróżnicowanym poziomie
umiejętności i różnorodnym wykształceniu
– PKO BP ponad 30.000 ludzi, Eurobank około 1000 (?)
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
17
Zarządcze uwarunkowania budowy systemu
informacyjnego banku
 banki preferują formułę zarządzania, która stawia za cel główny banku jego
centralizację; niestety to decentralizacja jest obecnie bardziej pożądana
 banki to instytucje, które mają problem z antagonizmami oddział centrala –
uwaga! informatyzacja te antagonizmy zaostrza!
 „administrator systemu” to w banku funkcja szczególnie odpowiedzialna
(patrz przygody Borysa Szyca w Oficerze) ponieważ jego uprawnienia są
najrozleglejsze (w banku obowiązywać musi zasada nic do końca samodzielnie,
wszystko w końcu pod kontrolą); ale co dziwne; nie jest to groźne poprzez
konieczność kontrasygnaty
 w banku na system informacyjny nie patrzy się komercyjnie (biznesowo) jest
on raczej współtwórcą koścca organizacji i oczekuje się od niego sprawności
działania a nie zysków czy oszczędności
 podległość banków audytorom i regulatorom (nadzór bankowy)
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
18
Marketingowe uwarunkowania budowy systemu
informacyjnego banku
 duża liczba zróżnicowanych klientów indywidualnych (PKO BP
SA – 5 mln Superkont dla Kowalskiego) kilkadziesiąt tysięcy
kredytów dla firm
 szeroki wachlarz usług
 rosnące aspiracje klientów (szczególnie zasobnych)
 negatywne nastawienie klientów do wszelkich działań banku
 niski poziom kultury bankowej (ostatnio rośnie)
 obniżająca się lojalność klientów wobec banku
 rozrzut przestrzenny i mobilność klientów (rada Internet)
 dysproporcja (asymetria) techniczna i informacyjna utrudnia
relacje bank – klient
 niewykorzystywanie w praktyce wiedzy o kliencie i jego
operacjach
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
19
Strategiczne uwarunkowania budowy systemu
informacyjnego banku
 Informatyka jest elementem współtworzącym współczesny bank
 Program wdrażania rozwiązań informatycznych musi być
podporządkowany realizacji celów strategicznych banku
 Pracownicy banków (informatycy) często nie wiążą w praktyce
strategii banku ze swoją pracą
 Finansowe możliwości budżetu banku recenzują w praktyce
zamierzenia informatyków
 Nakłady na informatykę nie mają charakteru ostatecznego,
przeciwnie potęgują je w przyszłości
 Kapitałochłonność i powtarzalność nakładów na informatykę
stwarza pokusę outsourcingu obsługi systemu informacyjnego
 Kwartet wydatków (na sprzęt, na oprogramowanie, na obsługę
systemu, na szkolenia pracowników)
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
20
Prawne uwarunkowania budowy systemu
informacyjnego banku
 Będą tematem jednego z wykładów
 Są głównie oparte na silnym powiązaniu systemu informatycznego
banku z systemem obsługi księgowości banku
 Wynikają głównie z ustawy o rachunkowości i przepisów
mających na względzie bezpieczeństwo informacyjne (tajemnica
bankowa) oraz bezpieczeństwo fizyczne systemu
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
21
Wyjątkowe techniczne uwarunkowania budowy
systemu informacyjnego banku
 Rozproszenie przestrzenne wprowadzania danych, ich
przetwarzania i wykorzystania w banku
 Dublowane bazy danych, dublowane serwery aplikacyjne
(outsourcing)
 Przechowywanie danych przez minimum 5 lat (z zapewnieniem
możliwości szybkiego do nich dostępu) (outsourcing)
 Dążenie do zapewnienia pracy całego systemu w trybie czasu
rzeczywistego
 Problemy z integracją różnorodnych systemów i zapewnieniem
sprawnej i bezpiecznej wymiany danych
 Problemy z przejściem w niektórych bankach na systemy
transakcyjne oparte na technologii sieciowej
 Konieczność zapewnienia nieprzerwanej pracy systemu (99,9%)
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa
22
Literatura:
Informatyka dla ekonomistów, pod red. A. Nowickiego,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa- Wrocław 1998
S. Łobejko, Systemy informacyjne w zarządzaniu wiedzą i
innowacją w przedsiębiorstwie , SGH Warszawa, 2005.
Dziękuję za uwagę
dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu, Informatyka bankowa