Zestaw ćwiczeń języka przygotowujących do prawidłowej

zestaw ćwiczeń języka przygotowujących do prawidłowej artykulacji głoski r
Wymawianie głoski r stanowi największy problem zarówno w dzieciństwie, jak i w
dorosłym życiu. Jej artykulacja jest trudna. Głoska r pojawia się zwykle najpóźniej w zasobie
dźwiękowym dziecka, czasem dopiero między 5. a 6. rokiem życia. Niekiedy tylko głoska ta
wyprzedza sz, ż (rz), cz, dż.
Wadliwa wymowa dźwięku r nazywana jest rotacyzmem. Praca z głoską rprzebiega
odmiennie niż w przypadku pozostałych głosek w języku polskim i właśnie z tych powodów
należy jej się szczegółowe opracowanie. W większości przypadków rotacyzmu prowadzi się
ćwiczenia wstępne, których celem jest doprowadzenie do wibracji czubka języka.
I Wstępna gimnastyka języka:
1. Wysuwanie szerokiego języka z buzi nie dotykając zębów.
2. Ujmowanie brzegów języka między zęby trzonowe i delikatne żucie.
3. Robienie „łopatki” („łyżeczki”) z języka.
4. Liczenie górnych, a następnie dolnych zębów czubkiem języka.
5. Masaż języka przez wysuwanie go i wsuwanie przez lekko zbliżone zęby.
6. Unoszenie szerokiego języka za górną wargę i unoszenie szerokiego języka za górne
zęby.
7. Cofanie szerokiego języka wzdłuż podniebienia.
8. Kląskanie językiem.
9. Mlaskanie, ssanie lub naśladowanie ssania cukierka czubkiem języka.
10. Zlizywanie miodu, nutelli ze spodeczka lub z głębokiego kieliszka.
11. Odklejanie czubkiem języka z przedniej części podniebienia twardego (wałka
dziąsłowego) chrupki, opłatka, czekolady, wafelka, nutelli itp.
12. Przytrzymywanie czubkiem języka cukierka, drażetki, rodzynki itp. na wałku
dziąsłowym za górnymi zębami.
13. Parskanie wargami (motorek), parskanie z językiem wsuniętym między wargi.
14. „Rakieta” - Zdmuchiwanie małego skrawka papieru umieszczonego na czubku języka.
15. „Młotek” – szybkie wypowiadanie głoski l dotykając czubkiem języka o górny wałek
dziąsłowy.
16. „Trzepanie dywanów” – szybkie i kilkukrotne uderzanie językiem o górną wargę
wybrzmiewając ly.
II Ćwiczenia precyzyjne języka z pomocą głosek:d, t, l, n.
Uwaga!
Wymawianie tych głosek powinno być czyste. Jeżeli głoskal zamieniana jest na
głoskę i lub j nie wolno zaczynać ćwiczeń z głoskąr. Najpierw dziecko musi prawidłowo
wymawiać głoskę l.
Należy poinstruować dziecko, aby przy wymawianiu tych głosek ułożyło czubek języka
na wałku dziąsłowym, za górnymi zębami. Głoska r jest dziąsłowa, dlatego praca
przygotowawcza z głoskami pomocniczymi t, d, n odbywa się również na dziąsłach.
Ćwiczenia wykonuje się przy znacznym otwarciu ust.
1. Szybkie wymawianie, poruszając jedynie językiem – nie brodą:
la la la . . .
lo lo lo . . .
le le le . . .
li li li . . .
ly ly ly . . .
lu lu lu . . .
l l l l ...
2. Wypowiadanie zbitki sylabowej:
lalolule
3. ”Chiński język” – wypowiadanie zbitek sylabowych – szybko i kilkakrotnie:
nalapatada
nolopotodo
nelepetede
nuluputudu
nylypytydy.
4. „Traktor”- wielokrotne, coraz szybsze wypo-wiadanie zbitkibd, a następnie sylab:
bda, bdo, bdu, bde, bdy,
pta, pto, ptu, pte, pty,
bda – pta
bdo – pto
bde – pte
bdu – ptu
bdy – pty.
5. „Karabin maszynowy” – wielokrotne, energiczne wymawianie głoski, najpierw wolno,
potem coraz szybciej, dotykając czubkiem języka o górny wałek dziąsłowy przy
szeroko otwartych ustach
d d d ...
t t t ...
n n n ...
td td td ...
tn tn tn ...
dn dn dn ...
tdn tdn tdn ...
6. Powtarzanie:
adda adda adda
oddo oddo oddo
dda addo adde
patataj patataj patataj
hopla hop hopla hop hopla hop
bla ble bla ble bla ble
lelum polelum lelum polelum lelum polelum
tla tlo tlu tedamwa tat tedat ente dente
7. Powtarzanie te de tak, by skracać samogłoskę e, tzn. wymawiać ją szybko.
teda - teda
tede – tede
tedo – tedo
tedu – tedu
8. „Suszarka” - mocne dmuchanie na czubek języka uniesiony do wałka dziąsłowego, aż
do pojawienia się tr ... Próby mocnego wymawiania dr ..., tr ...
9. „Zepsuty traktor” – mocne akcentowanie głoski t w czasie wybrzmiewania
zbitek tll, tll, trl najpierw szeptem, potem głośno.
10. „Piła” - uderzanie palcem w czubek języka po wędzidełku podjęzykowym podczas ciągłej
wymowy przedłużonego d (szybkie energiczne poziome przesuwanie palca w lewo i w
prawo)