Zanim stwierdzisz, że masz trudne dziecko Termin "integracja

Zanim stwierdzisz, że masz trudne dziecko
Termin "integracja sensoryczna" (w skrócie SI) wywołuje
w rodzicach mieszane uczucia. Tę nieufność można do pewnego
stopnia zrozumieć. Przede wszystkim teoria integracji sensorycznej
jest stosunkowo młoda - powstała pod koniec lat 60., a w Polsce
mówi się o niej szerzej dopiero od mniej więcej dekady. Wiedza
o niej nie jest więc powszechna.
Dodatkowo niektóre zachowania mogące świadczyć o problemach z SI, jak np. drażliwość
czy agresja, są często uważane za wynikające z temperamentu dziecka lub błędów
wychowawczych. Inne z kolei, jak np. niechęć do jedzenia nowych potraw, bujania się na
huśtawce czy mycia głowy, są uznawane za niezbyt ważne. Jeszcze inne - za problemy,
z których się wyrasta. Ile jest prawdy w tych powszechnych opiniach? To zależy od
konkretnego dziecka i konkretnej sytuacji. Żeby jednak móc ocenić, jak to wygląda w naszym
przypadku, warto zdobyć pewną wiedzę na temat integracji sensorycznej. Oto pakiet
podstawowych informacji:
Ty też masz szósty zmysł. A nawet siódmy...
Żeby zrozumieć, o co chodzi w integracji sensorycznej, trzeba
zacząć od zmysłów. Większość z nas wymieni ich pięć:





wzroku
słuchu
dotyku
węchu
smaku
Specjaliści od integracji sensorycznej dorzucą jeszcze dwa:

zmysł przedsionkowy zwany także błędnikowym lub zmysłem równowagi.
Znajduje się w uchu wewnętrznym. Dzięki niemu jesteś w stanie utrzymać
równowagę. Nie tylko możesz iść prosto czy, poślizgnąwszy się na lodzie, złapać
pion. Możesz też podnieść lub pochylić głowę, bez problemu przenosząc przy tym
wzrok w wybrane miejsce. On informuje cię, gdzie jest dół, a gdzie góra. Odpowiada
też za współpracę lewej i prawej części ciała. Dzięki niemu potrafisz np. podnieść
oburącz dużą paczkę i przejść z nią kilka kroków. Zmysł równowagi pozwala więc
odnaleźć się w przestrzeni.

zmysł czucia proprioceptywnego zwany też propriocepcją lub czuciem głębokim.
On odbiera informacje płynące z naszych mięśni, więzadeł oraz stawów, a więc
z wewnątrz. Dzięki propriocepcji wiemy, w jakim położeniu znajduje się nasze ciało,
i możemy zmienić pozycję bez patrzenia na ręce czy nogi. Na przykład leżąc w łóżku
z zamkniętymi oczami, jesteś w stanie przewrócić się na drugi bok. Albo jechać na
rowerze - patrzeć przed siebie i jednocześnie pedałować. Dzięki temu zmysłowi wiesz,
że twoje ręce spoczywają właśnie na kierownicy i masz świadomość, jak mocno ją
ściskasz. Propriocepcja pozwala więc wykonywać różne, także bardzo precyzyjne
czynności bez konieczności śledzenia swoich ruchów wzrokiem.
To właśnie te dwa zmysły (równowagi i czucia proprioceptywnego) plus zmysł dotyku
zwany też zmysłem czucia powierzchniowego mają kluczowe znaczenie dla rozwoju małego
dziecka. Nazywane są nawet bazowymi. Rozwijają się intensywnie już w życiu płodowym, są
ze sobą ściśle związane i od nich wszystko się zaczyna.
Ocena przedszkolaka
Objawy można podzielić na trzy podstawowe grupy świadczące o trzech podstawowych
grupach problemów: nadwrażliwości na bodźce, podwrażliwości i obniżonych
umiejętnościach
ruchowych.
1. Nadmierna wrażliwość na bodźce
Mówiąc najprościej, dochodzi do niej wtedy, kiedy docierające bodźce są przez układ
nerwowy dziecka odbierane jako zbyt intensywne.
Dzieci, które na nią cierpią, mogą:








bardzo źle znosić głośne dźwięki, mocne zapachy (do tego stopnia, że mogą one
wywoływać u nich mdłości) i tłoczne miejsca;
negatywnie reagować na dotyk, np. unikać przytulania, protestować podczas
czynności pielęgnacyjnych takich jak np. mycie zębów czy włosów, skarżyć się na
metki w ubraniach czy drażniące golfy;
unikać nowych sytuacji;
często być nadmiernie pobudzone, drażliwe, a nawet agresywne;
jeść tylko wybrane, konkretne potrawy i odmawiać spróbowania nowych;
bać się wysokości i nagłych zmian pozycji;
unikać zabaw ruchowych;
mieć problem z koncentracją.
2. Zbyt mała wrażliwość na bodźce zwana też podwrażliwością lub niedowrażliwością
Dochodzi do niej wtedy, kiedy bodźce docierają jakby stłumione. Są niewystarczające, by
wywołać właściwą reakcję.
Dzieci, które na nią cierpią, mogą:







podejmować wiele ryzykownych i niebezpiecznych działań, np. skakać z dużej
wysokości czy wspinać się na niestabilne przedmioty, sprawiając przy tym wrażenie
jakby w ogóle nie odczuwały strachu;
mieć problem z siedzeniem w jednym miejscu, wykonywaniem spokojnych
i precyzyjnych czynności jak np. rysowanie czy czytanie, mogą dążyć do tego, by
wciąż być w ruchu;
dążyć do kontaktu fizycznego nie zawsze w przyjemny i akceptowalny dla otoczenia
sposób, np. ściskając lub klepiąc zbyt mocno, albo podchodząc zbyt blisko;
mieć obniżony próg bólu, sprawiać wrażenie jakby nabicie sobie guza czy ukłucie
szpilką igłą ich nie bolało;
spędzać dużo czasu na zabawach, które inne dziecko mogłoby przyprawić o mdłości
czy zawroty głowy, np. obracać się wokół własnej osi, kręcić na karuzeli czy bujać na
huśtawce;
preferować miejsca, w których dużo się dzieje - jest bardzo głośno, kolorowo, świeci
jaskrawe światło, wszystko rusza się albo pachnie;
mieć opóźniony rozwój mowy.
3. Obniżone umiejętności ruchowe
Ten problem występuje wtedy, kiedy układ nerwowy nie potrafi wystarczająco dobrze zebrać
i przeanalizować informacji płynących z różnych zmysłów. Ma problem np. z połączeniem
tego, co widać, z informacją o położeniu poszczególnych części ciała i dodatkowo z
komunikatami płynącymi od zmysłu równowagi.
Dzieci, których to dotyczy, mogą:







często się potykać, rozlewać napoje czy przewracać
różne przedmioty, wpadać na meble, czyli zachowywać
się niezdarnie;
mieć kłopot z motoryką dużą, czyli czynnościami
wymagającymi koordynacji, co objawia się np.
problemami z nauką jazdy na rowerze, rolkach,
łyżwach, hulajnodze lub wspinaniem się na drabinki.
Nauka trwa dłużej niż u rówieśników, a po jej
zakończeniu dziecko i tak nie czuje się zbyt pewnie, wykonując daną czynność;
mieć kłopot z motoryką małą, czyli wszystkimi czynnościami, które wymagają
precyzyjnych ruchów dłonią, np. rysowaniem, lepieniem z plasteliny czy pisaniem.
Nie lubią tych czynności i czują się nimi zmęczone;
preferować spokojne zajęcia jak np. słuchanie bajek, oglądanie telewizji czy jeżdżenie
po podłodze samochodzikami;
unikać nowych aktywności;
mieć problemy z wymową;
mieć obniżoną samoocenę.
Kiedy do specjalisty?
Jeśli zaobserwowałaś u swego kilkulatka kilka powyższych objawów, rozważ wizytę u
specjalisty od integracji sensorycznej. Diagnoza obejmuje zwykle trzy spotkania. Składa
się na nią:





rozmowa z rodzicami, którzy przekazują informacje o zachowaniu dziecka,
dotychczasowym rozwoju, problemach zdrowotnych i chorobach oraz przebiegu ciąży
i porodu,
wypełnianie kwestionariuszy i karty informacyjnej
obserwowanie, w jaki sposób dziecko reaguje na stymulację
obserwacja swobodnej zabawy dziecka przez terapeutę
rozmowa podsumowująca. Rodzic otrzymuje na koniec szczegółową ocenę procesów
sensomotorycznych dziecka z dokładnym omówieniem przetwarzania bodźców przez
poszczególne zmysły.
W razie konieczności dziecko zostaje skierowane na terapię SI, która zwykle odbywa się raz
w tygodniu przez okres od roku do dwóch lat. Zależy to od stopnia
nasilenia i rodzajów problemów dziecka, jak również tempa
czynionych postępów. Polega głównie na zajęciach ruchowych,
podczas których układ nerwowy dziecka uczy się odpowiednio
reagować na określone bodźce. Terapia odbywa się w
przypominających plac zabaw salach wyposażonych w specjalny
sprzęt, m.in. huśtawki, zjeżdżalnie, liny. Na szczęście zwykle nie trzeba
dzieci specjalnie zachęcać do uczestnictwa w zajęciach.
Po co to wszystko?
Celem terapii nie jest to, by dziecko polubiło chodzenie po drabinkach, swetry z wełny,
rysowanie czy karuzelę. Bez tego można przeżyć dzieciństwo, i to nawet bardzo dobrze.
Chodzi przede wszystkim o to, by polepszyć jakość życia dziecka. O to, by nie miało ono
problemów z opanowaniem podstawowych szkolnych umiejętności, by zabawa z
rówieśnikami przynosiła mu satysfakcję, uwagi płynące z otoczenia nie były przyczyną
frustracji, by lubiło siebie i było z siebie zadowolone.
Integracja sensoryczna w Łodzi:


http://harmonia.lodz.pl/
www.edupoint.pl/