Stanowisko KIGEiT
Transkrypt
Stanowisko KIGEiT
Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Stanowisko w postępowaniu w sprawie z wniosku Telekomunikacji Polskiej S.A. z dnia 22 czerwca 2007 roku o zatwierdzenie instrukcji i opisu kalkulacji kosztów. Spis treści: 1. 2. Wstęp .......................................................................................................................................................... 2 Zastosowanie „przyszłościowych” wartości kosztów i wolumenów- zasady planowania w TP S.A. ........ 4 2.1 Zasady planowania kosztów operacyjnych TP w przyszłych okresach .............................................. 5 2.2 Zasady planowania wolumenów ruchu w przyszłych okresach i ich powiązanie z infrastrukturą sieci i jej kosztami utrzymania ................................................................................................................................ 8 2.3 Przeszacowanie kosztów operacyjnych o inflację .............................................................................. 9 2.4 Korekty i przeszacowania kosztów rozliczeń międzyoperatorskich ................................................. 10 2.5 Skorygowanie przyszłościowe stanu majątku................................................................................... 11 3 Przeszacowanie składników sieci do wartości bieżącej............................................................................ 13 3.1 Wycena wg nowoczesnego odpowiednika – MEA........................................................................... 13 3.2 Wycena bezpośrednia ....................................................................................................................... 16 3.3 Kosztorysowanie robót teletechnicznych.......................................................................................... 18 3.4 Indeksacja ......................................................................................................................................... 19 3.5 Wycena wg kosztu historycznego..................................................................................................... 21 3.6 Przeszacowanie poszczególnych grup środków trwałych................................................................. 23 4 Kalkulacja amortyzacji sieci i kosztu kapitału.......................................................................................... 27 4.1 Obliczanie amortyzacji od wartości bieżącej środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych....................................................................................................................................................... 27 4.2 Obliczanie średniorocznej wartości bieżącej netto środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych na potrzeby kalkulacji kosztu kapitału ......................................................................................... 30 5 Metoda kalkulacji kosztów ....................................................................................................................... 32 5.1 Schemat metodologii LRIC oraz zasadność uwzględnienia kosztów w kalkulacji........................... 33 5.2 Matryce alokacji i dokumentacja pomocnicza .................................................................................. 36 5.3 Specyficzne koszty rozliczeń międzyoperatorskich i pozostałe koszty ............................................ 38 6 Definicje i koszty usług interkonektowych............................................................................................... 40 6.1 Definicje usług międzyoperatorskich................................................................................................ 40 6.2 Kalkulacja kosztów usług ................................................................................................................. 41 6.3 Metoda rozśredniania stawek............................................................................................................ 46 7 Korekty efektywności wykorzystania elementów sieciowych.................................................................. 46 7.1 Korekta wartości bieżącej z tytułu optymalizacji struktury sieci...................................................... 47 7.2 Korekta wartości bieżącej sieci z tytułu optymalizacji nadwyżkowej pojemności........................... 48 7.3 Korekta wartości bieżącej budynków wynikająca z utrzymywania powierzchni niewykorzystanej 50 7.4 Korekta wartości bieżącej z tytułu dodatkowych funkcjonalności wynikających z MEA................ 52 8 Korekty efektywności kosztów operacyjnych .......................................................................................... 53 8.1 Korekty i przeszacowania kosztów utrzymania sieci........................................................................ 54 8.2 Korekty i przeszacowania kosztów zarządzania nieruchomościami................................................. 55 8.3 Kapitał pracujący .............................................................................................................................. 57 9 Pozostałe uwagi ........................................................................................................................................ 58 9.1 Uwagi ogólne dotyczące metodologii i dokumentacji ...................................................................... 58 9.2 Inne uwagi......................................................................................................................................... 60 10 Bibliografia ........................................................................................................................................... 60 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 1. Wstęp Na mocy Postanowienia Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej DRTH-WKO-60424/07(33) z dnia 7 lipca 2007 po rozpatrzeniu wniosku Krajowej Izby Gospodarczej Elektroniki i Telekomunikacji (zwanej dalej KIGEiT) z dnia 11 lipca 2007 roku o dopuszczeniu do udziału w postępowaniu w sprawie z wniosku Telekomunikacji Polskiej S.A. z dnia 22 czerwca 2007 roku o zatwierdzenie instrukcji i opisu kalkulacji kosztów KIGEiT został dopuszczony do postępowania w powyższej sprawie. Niniejszy dokument zawiera stanowisko KIGEiT wypracowane po zapoznaniu się z dokumentami będącymi przedmiotem postępowania otrzymanych przez KIGEiT od UKE, zwanych dalej „dokumentacją” lub „instrukcją”: • Opis kalkulacji kosztów świadczenia dostępu telekomunikacyjnego w zakresie połączenia sieci na rok 2008 i 2009 Telekomunikacji Polskie S.A. (nadany kod dokumentu na potrzeby referencji D.1), • Tabele wyników kalkulacji kosztów stanowiący załącznik nr 1 do ww. dokumentu (D.2), • Instrukcja w zakresie wyodrębnienia i przypisania aktywów i pasywów, przychodów i kosztów na regulowane działalności za rok 2007 Telekomunikacji Polskiej S.A. (D.3), oraz • Opis przeszacowania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych Telekomunikacji Polskiej S.A (D.4). • Macierz alokacji procesów modelowych na usługi załącznik do D.3 (D.5) • Przypisanie procesów modelowych do działalności rachunkowości regulacyjnej – załącznik do D.3 (D.6) Użyte w niniejszym dokumencie określenie „model”, należy rozumieć jako system komputerowy, wraz ze źródłami danych oraz powiązaną dokumentacją, które wykorzystywane są przez TP S.A. do kalkulacji kosztów świadczenia dostępu telekomunikacyjnego w zakresie połączenia sieci, które powinny być zgodne z wymaganiami obowiązującego prawa oraz wymaganiami nałożonymi na TP S.A przez Urząd Komunikacji Elektronicznej (UKE). Do przedstawienia uwag w odniesieniu do ww. dokumentacji przyjęta została nomenklatura opisu przedstawiona poniżej. Na poziomie obszarów regulacyjnych poddanych analizie: • Ryzyka: Próba oszacowania/określenia scenariuszy zdarzeń jeśli dane zagadnienie nie zostanie uszczegółowione, zmienione lub zgłoszone do UKE jako istotne i wymagające interwencji zgodnie z propozycjami zawartymi w uwagach. • Istotność: Dlaczego dane zagadnienie jest istotne, tzn. jaki ma wpływ na wyniki prezentowane przez TP, jak wpływa na sytuację innych operatorów ewentualnie pozycję regulatora - UKE, czy też potencjalnego audytora modelu. Dlaczego rekomendujemy wprowadzić opisane zmiany. Przyjęte w dokumencie oznaczenia istotności: Wysoka/Średnia/Niska. 2/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Na poziomie tematów w ramach obszarów regulacyjnych poddanych analizie: • Definicja problemu i referencje: Określenie analizowanego zagadnienia regulacyjnego. Odniesienie do dokumentów TP, gdzie zagadnienie to występuje lub jest szczególnie istotne [nr dokumentu, rozdział, strona/akapit]. • Sugerowane zmiany: Proponowane zapisy i procedury oraz określenie co naszym zadaniem w analizowanych dokumentach wymaga dodania, usunięcia, zmiany lub uszczegółowienia. • Uzasadnienie: Argumenty przemawiające za wprowadzeniem sugerowanych zmian zawierające odwołania do literatury, innych praktyk regulacyjnych, przykłady wraz z dokumentami źródłowymi. W ramach naszych analiz przyjęto następujące kryteria oceny dokumentów (uszeregowane wg stopnia istotności): • wpływ na wysokość wynikowych kosztów jednostkowych modelu TP S.A.; • zgodność z przepisami prawa w tym zakresie obowiązującego w Polsce i/lub ogólnie rozumianą „praktyką regulacyjną” stosowaną w krajach UE lub na świecie; • wpływ na zdolność UKE i/lub ewentualnych audytorów do wypełniania nałożonych przez nich obowiązków; oraz • wpływ na sytuację konkurencyjną na odpowiednich rynkach telekomunikacyjnych. Na podstawie przeprowadzonej analizy dokumentacji przyjęto, że głównym czynnikiem decydującym o istotności danego zagadnienia jest jego wpływ na wysokość wynikowych kosztów jednostkowych wyliczanych w modelu TP S.A. Rozpatrując to zagadnienie należy zauważyć co następuje: • Największy wpływ na wyliczenie stawek jednostkowych mają przyjęte założenia odnośnie przenoszonego przez elementy sieci wolumenu ruchu, wpływ ten powinien dotyczyć trzech głównych aspektów: o Wolumen jest mianownikiem wyrażeń kosztów jednostkowych o Wolumen ruchu wpływa również na licznik, gdyż postulat efektywnego operatora oznacza optymalne koszty sieciowego dla określonego ruchu o Wolumen ruchu jest bezpośrednio lub pośrednio składową wielu nośników stosowanych w modelu co decyduje o wartościach kosztów przyporządkowanym poszczególnym elementom modelu sieci TP. Kolejnym istotnym czynnikiem jest zgodność z obowiązującymi przepisami prawa. Bez względu na ich ogólność czy też wykładnię prawną, zdaniem KIGEiT najistotniejsze są kwestie dotyczące: • koncepcji działania operatora efektywnego; • uwzględnienia kosztów uzasadnionych i dozwolonych prawem. Oba wyżej wymienione czynniki mają pierwszorzędny wpływ na bazę kosztową, która stanowi podstawę kalkulacji i w rezultacie wpływają na wynikowe koszty jednostkowe usług interkonektowych. Należy jednak podkreślić, że badania wrażliwości kosztowych modeli sieciowych na dane potwierdzają tezę, że na wynik końcowy obliczeń kosztowych zasadniczy wpływ mają wartości kluczy podziałowych (wartości nośników i ich jakość), natomiast przyjęta baza kosztowa i stosowane kierunki alokacji (aczkolwiek ważne z punktu widzenia prawnego) mają mniejszy wpływ na finalne wyniki. Tak więc istotna jest nie tylko procedura 3/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji obliczeniowa, a przede wszystkim prawidłowość, rzetelność i jakość danych, których ze zrozumiałych względów nie jesteśmy w stanie skomentować. Kolejnymi czynnikami wpływającymi na istotność zagadnień poruszanych w dokumentacji TP S.A. są zdaniem KIGEiT kwestie które utrudniają realizację celów UKE: • zapewnianie wyboru i niskich cen użytkownikom usług telekomunikacyjnych, • stymulowanie rozwoju konkurencji na rynku telekomunikacyjnym; • rozwój infrastruktury pozwalającej na rozwój usług i ciągłe polepszanie ich jakości. Z tego punktu widzenia istotne są różnego rodzaju kwestie proceduralne, czy też uwagi o charakterze ogólnym związane z dokumentacją przedstawioną przez TP, które powinny wspierać ww. cele. W dalszej części niniejszego dokumentu przedstawiono najistotniejsze grupy zagadnień, które wynikają z analizy dokumentów przedstawionych przez TP S.A. dokonanej przez KIGEiT w odniesieniu do wymienionych wyżej kwestii. 2. Zastosowanie „przyszłościowych” wartości kosztów i wolumenów- zasady planowania w TP S.A. Ryzyka Zgodnie z D.1 str. 24 „Zorientowanie przyszłościowe - oznacza ono ustalenie bazy kosztowej nie na kosztach poniesionych w przeszłości (historycznych) lecz na kosztach, które operator poniósłby obecnie przy uwzględnieniu przyszłych warunków świadczenia usług, w tym także odpisy amortyzacyjne od wartości bieżącej środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.” Zastosowanie zorientowania przyszłościowego w sposób jaki zawarła w swojej dokumentacji TP wydaje się być celowym działaniem umożliwiającym dowolne kształtowanie wyników kalkulacji modelu przy jednoczesnym ograniczeniu możliwości ich weryfikacji. Istotne jest również to, że w ramach istniejących zapisów TP S.A. nie ma najmniejszej konieczności uzasadniania wzrostu różnych składowych kosztów i np. spadku wolumenów bo jest to w pełni sankcjonowane bieżącym stanem prawnym i formą instrukcji kosztowej. Spowoduje to: • wzrost cen usług na danym rynku telekomunikacyjnym; i w konsekwencji; • umacnianie dominującej pozycji TP S.A. • w przypadku zatwierdzenia dokumentacji w takim kształcie jak proponuje TP S.A. utrudniona będzie możliwość reakcji UKE, ponieważ będzie to usankcjonowane obowiązującą procedurą. Istotność: Wysoka Wiele danych modelu kosztowego TP wg obecnej dokumentacji odnosi się do przyszłości (w tym konkretnym przypadku przewidywanego stanu na rok 2008 i 2009). Dane te mają jednocześnie decydujący wpływ na wynikowe koszty jednostkowe, jak to już wspomniano we wstępie do niniejszego dokumentu. TP definiuje „forward looking” jako ekstrapolację kosztów oraz wolumenów na przyszłe okresy w oparciu o założenia budżetowe, arbitralne szacunki i wskaźniki bez precyzyjnego określenia źródeł danych, procedury i możliwości weryfikacji jakości tych danych. 4/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Znamienne jest to, że TP praktycznie dowolnie i niekonsekwentnie stosuje „dostosowanie przyszłościowe” tak, aby uzyskać korzystne dla siebie wyniki. Wysokie ryzyko zawyżania kosztów i zaniżania szacowanego ruchu daje możliwość manipulacji wynikami. Biorąc pod uwagę, że zagadnienie to dotyka zarówno licznika (baza kosztowa i sposób jej rozliczenia) oraz mianownika (wolumen usług) zagadnienie to ma decydujący wpływ na wyniki kalkulacji kosztów przedstawiane przez TP S.A. , dlatego uznane zostało przez KIGEiT jako grupa zagadnień o najwyższej istotności. 2.1 Zasady planowania kosztów operacyjnych TP w przyszłych okresach 2.1.1 Definicja problemu i referencje D.1 str. 25 – „W związku z tym w celu określenia efektywnej wysokości zatrudnienia w kalkulacji kosztów wykorzystano plany zatrudnienia na rok 2007. czyli na okres obowiązywania stawek rozliczeniowych.” Wraz z dalszymi zapisami instrukcji stanowi typowy przykład stosowania przez TP S.A. bardzo ogólnych zapisów dotyczących danych planistycznych Zgodnie z zapisami D.1 str. 37 i 38 grupa korekt kosztów wynikających ze zmian wielkości zatrudnienia Zapotrzebowanie na obsługę kadrową, administracyjną i informatyczną Zapotrzebowanie na pozostałą energię – gaz, woda proporcjonalną do zmian w poziomie zatrudnienia. Zapotrzebowanie na materiały biurowe, których zużycie jest zależne od poziomu zatrudnienia. Zgodnie z zapisami D.1 str. 39 - przeszacowanie kosztów osobowych W każdym z ww. wzorów indeksy oznaczają: p- planowany koszt (po przeprowadzeniu zmian w wielkości zatrudnienia) b- bazowy koszt (przed przeprowadzeniem zmian w wielkości zatrudnienia) Wyżej wymienione korekty i stosowanie planów zatrudnienia bez konieczności uzasadnienia działań firmy i metodologii, na podstawie których oszacowano te wartości, oraz wykazania, że doprowadzą one do wzrostu efektywności działania TP, prowadzi do możliwości niekontrolowanego powiększenia bazy kosztowej. 5/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Inny przykład stanowią tzw. - specyficzne metody przeszacowania kosztów operacyjnych wg D.1 str. 40 gdzie indeksy oznaczają: p- planowany koszt b- bazowy koszt Zastosowanie ostatniej korekty jest opisane w sposób niejasny, brak również precyzyjnej definicji dla jakich kosztów konkretnie przeszacowanie jest stosowane, a dla jakich nie. Z opisu wynika, że obejmuje ono wszystkie nie wymienione wcześniej koszty w opisywanym podrozdziale dokumentacji TP. W każdym z ww. przypadków należy zwrócić uwagę, że ze względu na nieprecyzyjny opis procedury korekt (przeszacowania) odnosi się wrażenie, że dotyczy ona całości danej kategorii kosztów. Podczas gdy przyjmiemy w modelu stosowanie zależności przyczynowo-skutkowych, na które powołuje się TP i zasadę rozliczenia uzasadnionych kosztów wynikających z przepisów prawa to przykładowo: wzrost wynagrodzeń sprzedaży bezpośredniej zajmującej się sprzedażą usług detalicznych, nie powinien w rezultacie przenosić się na modelowe elementy sieciowe w odniesieniu do kalkulacji kosztów usług interkonektowych. Stosowanie uogólnień i uśrednień może spowodować, że w rezultacie na kosztach procesów najbardziej istotnych z punktu widzenia rozpatrywanych usług telekomunikacyjnych koszty jednostkowe będą zawyżone. Przedstawiona przez TP metodologia koncentruje się na wyliczeniu wskaźników opierających się na subiektywnych kosztach planowanych – co więcej bez konieczności wyjaśnienia i uzasadnienia przyczyn, sposobu liczenia i źródeł danych, dotyczących ich wzrostu i odpowiedzi na pytanie czy obecnie TP działa efektywnie. Korekty powodują, że bieżące nieefektywności TP np.: nadmierne zatrudnienie, przerost funkcji pomocniczych, nieefektywne zużycie materiałów i energii przenosi się wprost na bazę kosztów przyszłościowych. Przy takim podejściu do danych będących podstawą kalkulacji kosztów, błąd planowania (który może być robiony świadomie, co trudno zweryfikować i udowodnić), może być przenoszony na wynikowe koszy jednostkowe usług. 2.1.2 Sugerowane zmiany KIGEiT proponuje pominięcie „dostosowania przyszłościowego” tak jak rozumie to TP w odniesieniu do kosztów operacyjnych. D.1 rozdział 4 Cechy metodologii kosztowej stosowanej przez Telekomunikację Polską na str. 25 cały punkt „Istniejący poziom zatrudnienia” – zastąpić przez: „Efektywny poziom zatrudnienia – TP w kalkulacji kosztów stosuje efektywny poziom zatrudnienia poprzez zastosowanie korekty na efektywny poziom zatrudnienia. Efektywny poziom zatrudnienia wyliczany jest poprzez porównanie wskaźnika „ilość zatrudnionych na linię dostępową” dla TP i innych operatorów, a następnie dokonywana jest proporcjonalna korekta kosztów wynagrodzeń. Dostosowanie poziomu zatrudnienia znajduje odzwierciedlenie w kalkulacji w postaci stosownych korekt. Zmiana zatrudnienia wywołuje jednocześnie odpowiednie zmiany wielkości innych zasobów związanych z wysokością zatrudnienia, które również są odpowiednio korygowane.” 6/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji D1 str. 39 po słowach „5.3.3.1 Przeszacowanie kosztów osobowych - Procesy grupujące koszty osobowe (wynagrodzenia z narzutami, świadczenia na rzecz pracowników i inne koszty osobowe) przeszacowywane są o wskaźniki określone na bazie..” tekst do końca tego podrozdziału zastąpić następującym: „porównania z innymi operatorami telefonii stacjonarnymi w Polsce. Podstawą jest średnia wskaźnik „ilość zatrudnionych do ilości linii dostępowych” dla co najmniej dwóch operatorów telefonii stacjonarnej w Polsce. Wartość średniej operatorów jest mnożona przez liczbę linii dostępowych TP, w wyniku otrzymuje się liczbę zatrudnionych ETAT p. Wskaźnik korekty wyraża wzór: Kor wyn = (ETAT p/ETAT b) – 1. Kor wyn- wskaźnik korekty ETATp- wielkość zatrudnienia wyliczona na podstawie przemnożenia liczby linii dzwoniących dla roku bazowego kalkulacji przez średni wskaźnik „ilość zatrudnionych do ilości linii dostępowych” dla co najmniej dwóch operatorów telefonii stacjonarnej w Polsce ETATb- wielkość zatrudnienia bazowa (wielkość zatrudnienia na zakończenie roku dla którego istnieją najnowsze zaudytowane dane finansowe)” D1 str. 37 , zastąpić definicję ETATp i ETATb przez wyżej wymienione. W punkcie b, po słowach „proporcjonalną do zmian w poziomie zatrudnienia” dodać: „wynikających z wyliczenia wskaźnika Kor wyn” D1 str. 38 – lit. c ostatni podpunkt od słów “zmian w poziomie zatrudnienia” zastąpić w całości przez: „zmian w poziomie zatrudnienia wynikających z wyliczenia wskaźnika Kor wyn.” Na tej samej stronie zastąpić definicje MATp i MATb przez: „MATp- koszt materiałów związanych z korektą zatrudnienia o Kor wyn MATb- bazowy koszt materiałów związanych z wielkością bazowa (koszt na zakończenie roku dla którego istnieją najnowsze zaudytowane dane finansowe)” D1 str 40 wykreślić w całości podrozdział „5.3.3.4 Specyficzne metody przeszacowania kosztów operacyjnych”. KIGEiT uważa, że koszty których dotyczy ta korekta na tym etapie kalkulacji nie powinny być przeszacowywane i odnosić do kosztów na zakończenie roku dla którego istnieją najnowsze zaudytowane dane finansowe. Wyniki kalkulacji modelu w odniesieniu do danych finansowych i powiązanych z nimi danych ilościowych powinny być zgodne z okresem, dla którego są dostępne najnowsze zaudytowane dane w momencie sporządzania kalkulacji. 2.1.3 Uzasadnienie TP S.A. nadmiernie rozszerza zakres zorientowanie w wielu miejscach dokumentacji odwołuje się do „przyszłości” wręcz nadużywając tego określenia. Analiza dokumentacji przedstawionej przez TP S.A. uprawnia do stwierdzenia, że w praktyce realizacja tego zapisu wg rozumienia TP daje możliwości niemal nieograniczonego i niesankcjonowanego manipulowania danymi i zwiększania bazy 7/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji kosztowej co ma decydujący wpływ na wyniki kalkulacji kosztów jednostkowych świadczenia usług. Należy zwrócić uwagę, że przewidywanie danych dotyczące przyszłości z definicji obarczone jest dużą dozą subiektywizmu, nawet przy najlepiej udokumentowanych procedurach. Możliwość udowodnienia w sposób przekonujący i rzeczowy celowości w manipulowaniu prognozą jest niewielka, bo różnice zawsze w takim przypadku można wyjaśnić błędnymi założeniami, czy też zmianami sytuacji spółki oraz rynku. Wprowadzenie subiektywnych elementów związanych z danymi przyszłościowymi/planowanymi wprowadzonymi do modelu nie jest elementem kalkulacji kosztów pozwalającym w jasny i przejrzysty sposób wnioskować o orientacji kosztowej stawek usług rozliczeń międzyoperatorskich stosowanych przez TP S.A. Zdaniem KIGEiT biorąc pod uwagę europejską praktykę w tym zakresie „zorientowanie przyszłościowe” odnosi się przede wszystkim do kosztów sieciowych wynikających z historycznie poniesionych nakładów. Natomiast dla większości kosztów operacyjnych ostatnie dostępne zaudytowane dane są o wiele lepszą alternatywą niż hipotetyczne szacunki ponieważ są one wystarczająco aktualne oraz co ważniejsze weryfikowalne i kontrolowalne. 2.2 Zasady planowania wolumenów ruchu w przyszłych okresach i ich powiązanie z infrastrukturą sieci i jej kosztami utrzymania 2.2.1 Definicja problemu i referencje D.1, str. 28 i 29–„W kalkulacji kosztów uwzględnia się strukturę ruchu dla wszystkich usług i rodzajów połączeń zarejestrowanych w sieci TP w roku 2007. ... Wielkość ruchu dla okresu obowiązywania stawek prognozuje się na podstawie założeń budżetowych TP przyjętych na dany rok. Prognozowany ruch wykorzystywany na potrzeby kalkulacji opiera się na założeniach budżetowych akceptowanych przez Zarząd spółki... Wolumeny ruchu realizowane przez sieć TP kalkulowane są przy wykorzystaniu założenia dotyczącego udziałów rynkowych osiąganych przez TP na danym typie połączenia.” D.1 w rozdziale „8.5 Kalkulacja kosztu jednostkowego elementu sieci” na str. 71 TP odnosi się do okresu na podstawie którego opracowywane są dane dotyczące wyliczenia zaangażowania elementów sieciowych. Zdaniem KIGEiT bez precyzyjnego określenia źródeł danych, procedury i założeń planistycznych, możliwości ich weryfikacji jakości tych danych (przez audytora), a także wykorzystania źródeł niezależnych od TP możliwe jest znaczące zawyżenie kosztów jednostkowych kalkulowanych przez TP usług interkonektowych. Zagadnienie to nabiera jeszcze większej wagi jeśli weźmie się pod uwagę konieczność korelacji prognozy ruchu z korektami, które należy wprowadzić aby dany wolumen ruchu był przenoszony przez efektywną sieć telekomunikacyjna– w dokumentacji TP zagadnienie to opisane jest niejasno i ogólnie stwarzając możliwości do manipulowania wynikami. 2.2.2 Sugerowane zmiany KIGEiT postuluje pominięcie „dostosowania przyszłościowego” w odniesieniu do wolumenów ruchu. Kalkulacja powinna być oparta o wolumeny ruchu, są spójne z okresem który odnosi się do najnowszych zaudytowanych danych finansowych dostępnych w momencie sporządzania kalkulacji, tak aby były spójne z bazą kosztową stosowaną do kalkulacji. Natomiast zasady routowania i wyliczenia dotyczące zaangażowania elementów 8/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji sieciowych powinny dotyczyć możliwie najnowszego okresu przed momentem sporządzenia kalkulacji (np. ostatniego kwartału). D.1 str. 28 w „5.1.1 Kluczowe pojęcia i zasady” wykreślić fragment tekstu rozpoczynający się od słów: „Wielkość ruchu dla okresu obowiązywania stawek prognozuje się,,,” do końca tego podrozdziału i zastąpić: „Dane dotyczące wolumenów ruchu wykorzystywane na potrzeby kalkulacji są spójne się z okresem dla najnowszych zaudytowanych danych finansowych dostępnych w momencie sporządzania kalkulacji (ostatni zaudytowany rok).” D.1 w rozdziale „8.5 Kalkulacja kosztu jednostkowego elementu sieci” na str. 71 w zdaniu „Próbki - losowo wybrane 14 dni (10 roboczych, 2 soboty i 2 święta) z 2007 roku.” wykreślić „z 2007 roku” . D.1 str. 72. fragment „Powyższe dane wejściowe służą do stworzenia macierzy...” zastąpić przez tekst: „Powyższe dane wejściowe, pozyskane z ostatniego kwartału przed momentem sporządzania kalkulacji, służą do stworzenia macierzy...” 2.2.3 Uzasadnienie Podobnie jak poprzednio w odniesieniu do kosztów operacyjnych KIGEiT uważa, że wprowadzenie subiektywnych elementów związanych z danymi planowanymi wprowadzonymi do modelu nie przyczynia się do przejrzystości zasad kalkulacji i rzetelności wnioskowania o orientacji kosztowej stawek usług rozliczeń międzyoperatorskich stosowanych przez TP S.A. Jak wykazuje choćby [Z.18 p. 4.5 str. 20] tego rodzaju podejście prowadzi do dysput i braku konsensusu pomiędzy operatorami i regulatorem odnośnie przyjętych założeń. 2.3 Przeszacowanie kosztów operacyjnych o inflację 2.3.1 Definicja problemu i referencje Zgodnie z D.1, str. 39– pkt 5.3.3.2 ” Przeważającą metodą dostosowania przyszłościowego procesów grupujących koszty operacyjne inne niż koszty osobowe jest przeszacowanie o wskaźnik przewidywanej stopy inflacji.” Zdaniem KIGEiT sformułowanie to jest bardzo ogólne, nie precyzuje także jakich kosztów dotyczy. Dokumentacja TP nie wyjaśnia również, czy w wyniku wcześniejszych przeszacowań kosztów możemy otrzymać efekt kumulacji wzrostu kosztów, chociażby przez podwójne uwzględnienie inflacji w prognozach. Stosowanie tego przeszacowania jest naszym zdaniem pokazuje dążenie TP S.A. do nieuzasadnionego zawyżania bazy kosztowej będącej podstawą kalkulacji. 2.3.2 Sugerowane zmiany KIGEiT postuluje pominąć przeszacowanie kosztów operacyjnych przez wskaźnik inflacji poprzez usunięcie całego podrozdziału 5.3.3.2. 9/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 2.3.3 Uzasadnienie Zakładana inflacja cen konsumpcyjnych ma nikłą korelację w stosunku do większości kosztów operacyjnych/sieciowych ponoszonych przez TP. Głównym zadaniem tego mechanizmu jest zwiększenie kosztów operacyjnych w modelu TP, dlatego należy wyeliminować ten składnik przeszacowań jak wprowadzający dodatkowe składowe subiektywizmu w wyniki kalkulacji. Sposób w jaki TP S.A. stosuje dostosowanie przyszłościowe, tak naprawdę umożliwia kształtowanie wyników zgodnie z oczekiwaniami TP (zawyżanie bazy kosztowej), ze względu na subiektywizm przewidywania przyszłych wartości. Postulat ten uzupełnia wcześniejsze propozycje zawarte w niniejszym dokumencie, zmierzające do ograniczenia wpływu subiektywnych i nieweryfikowalnych a priori prognoz na wyniki kalkulacji kosztów usług interkonektowych. 2.4 Korekty i przeszacowania kosztów rozliczeń międzyoperatorskich 2.4.1 Definicja problemu i referencje Zgodnie z D.1, str. 40–5.3.3.3 Przeszacowanie kosztów opłat interkonektowych. gdzie indeksy oznaczają: p- planowany koszt b- bazowy koszt Zastosowanie przeszacowania jest niejasne, powstaje pytanie dlaczego w modelu mającym ustalić koszty określonych usług interkonektowych świadczonych w sieci TP zawarte są właśnie koszty rozliczeń międzyoperatorskich? W dokumentacji TP nie ma definicji kosztów omawianych w tym rozdziale, gdyż jak rozumiemy nie są to Specyficzne koszty rozliczeń międzyoperatorskich. Ponadto opisane przeszacowanie kosztów opłat interkonektowych, pomijając zasadność uwzględnienia tych kosztów w kalkulacji, stanowi kolejny przykład stosowanie przez TP subiektywnych i nieudokumentowanych założeń w celu powiększania wynikowych kosztów jednostkowych usług. 2.4.2 Sugerowane zmiany Zdaniem KIGEiT koszty rozliczeń międzyoperatorskich związane bezpośrednio z opłatami ponoszonymi przez TP na rzecz innych operatorów nie powinny być rozliczane na usługi świadczenia dostępu telekomunikacyjnego w zakresie połączenia sieci. Jeśli wg TP to nie jest pomyłka w dokumentacji niezbędne są definicje i wyjaśnienia dotyczące tego zagadnienia, określenie zasadności wykorzystywania tych kosztów w modelu kalkulacyjnym dla usług interkonektowych. Jeśli koszty te są zasadne, co wydaje się wątpliwe, a opierają się stricte na założeniach planistycznych, KIGEiT postuluje pominąć tą korektę podobnie jak w przypadku innych „dostosowań przyszłościowych” kosztów tzn. usunąć w całości podrozdział 5.3.3.3 Przeszacowanie kosztów opłat interkonektowych. Należy zwrócić uwagę, że jeśli mamy doczynienia z kosztami, które są tożsame ze specyficznymi kosztami rozliczeń międzyoperatorskich to w tym przypadku istotne są 10/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji również uwagi zawarte w rozdziale 5.3.2 niniejszego stanowiska KIGEiT i koszty takie nie powinny zostać rozliczone na usługi interkonektowe w całości. 2.4.3 Uzasadnienie Koszty rozliczeń międzyoperatorskich nie są uzasadnionym kosztem w modelu kalkulacji kosztów świadczenia dostępu telekomunikacyjnego w zakresie połączenia sieci. Jest to oczywisty błąd lub nadużycie. Nie może być tak, że model, który ma oszacować stawki za usługi interkonektowe w sieci TP, w swojej bazie kosztowej zawiera koszty rozliczeń interkonektowych z innymi operatorami. Dodatkowo te nieprawidłowo, zakwalifikowane koszty, zgodnie z zapisami dokumentacji TP są subiektywnie zwiększane na podstawie nieokreślonych założeń planistycznych. Jest to oczywiste dążenie TP do zawyżenia wyliczanych z modelu kosztów jednostkowych usług świadczenia dostępu telekomunikacyjnego w zakresie połączenia sieci. 2.5 Skorygowanie przyszłościowe stanu majątku. 2.5.1 Definicja problemu i referencje Zgodnie z D.4 str. 72-77, „Aby oszacować wzrost wielkości sieci telekomunikacyjnej w okresie pomiędzy rokiem bazowym a okresem kalkulacyjnym bierze się pod uwagę inwestycje prowadzone przez TP. Na koszty inwestycji składają się zarówno inwestycje kontynuowane, jak i nowe”. Na ww. stronach dokumentacji TP opisuje kalkulacje dla obliczanie średniorocznej wartości bieżącej brutto oraz netto danej grupy środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych dla potrzeb kalkulowania kosztu kapitału oraz kalkulowania odpisu amortyzacyjnego, w tym przypadku dotyczy ona wartości brutto. Abstrahując od zastosowanych wzorów uśredniających poziom inwestycji pomiędzy latami, zdaniem KIGEiT niesłusznych bo nie mają one odniesienia do rzeczywistego rozkładu inwestycji w czasie, opisane w dokumentacji TP zagadnienia są zbyt ogólne, nie określając związku prowadzonych inwestycji z konkretnymi usługami będącymi przedmiotem kalkulacji. 2.5.2 Sugerowane zmiany Zdaniem KIGEiT należy zrezygnować ze „skorygowanie przyszłościowego stanu majątku”, ze względu na jego subiektywność i trudności weryfikacji danych i założeń użytych do „korekt”. – aby zapewnić spójność z ogólna koncepcją, rekomendowaną przez KIGEiT, że koszty i ruch powinny być kalkulowane w oparciu o dane zgodne i odpowiadające ostatniemu okresowi poddanemu audytowi finansowemu, a nie szacowane na przyszłość. Stosowanie inwestycji „planowanych” jako wprowadzający dodatkowe składowe subiektywizmu i możliwości manipulowania wynikami kalkulacji KIGEiT proponuje pominąć. D4 Część II - Przeszacowanie środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych dla potrzeb kalkulacji kosztów usług na rok 2008 str. 72 usunąć tekst od słów „Ponieważ kalkulacje kosztów usług (LRIC, FL-FDC) zakładają…” do słów „….bierze się pod uwagę inwestycje prowadzone przez TP i mające na celu rozbudowę sieci.” Zdanie „Na koszty inwestycji składają się zarówno inwestycje kontynuowane, jak i nowe.” Zastąpić przez zdanie: „Na koszty inwestycji składają się zarówno inwestycje kontynuowane.” 11/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji We wzorach występujących na tej stronie usunąć składnik +0.5*IZ8 oraz jego definicję dotyczącą planowanych nakładów inwestycyjnych. D4 str. 73 We wzorach występujących na tej stronie usunąć składnik +0.5*IZ8 oraz jego definicję dotyczącą planowanych nakładów inwestycyjnych. D4 str. 74 We wzorach występujących na tej stronie usunąć składnik +0.5*IZ8 oraz jego definicję dotyczącą planowanych nakładów inwestycyjnych. We wzorze na tej stronie przy STBZ7/8 wykasować wagę 0.5. D4 Część III - Przeszacowanie środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych dla potrzeb kalkulacji kosztów usług na rok 2009 str. 75 usunąć tekst od słów „Ponieważ kalkulacje kosztów usług (LRIC, FL-FDC) zakładają…” do słów „….bierze się pod uwagę inwestycje prowadzone przez TP i mające na celu rozbudowę sieci.” Zdanie „Na koszty inwestycji składają się zarówno inwestycje kontynuowane, jak i nowe.” Zastąpić przez zdanie: „Na koszty inwestycji składają się zarówno inwestycje kontynuowane.” We wzorach występujących na tej stronie usunąć składnik +IZ8 +0.5* IZ9 oraz definicje dotyczące planowanych nakładów inwestycyjnych IZ8 oraz IZ9. D4 str. 76 We wzorach występujących na tej stronie usunąć składnik +IZ8 +0.5* IZ9 oraz definicje dotyczące planowanych nakładów inwestycyjnych IZ8 oraz IZ9. D4 str. 77 We wzorach występujących na tej stronie usunąć składnik +IZ8 +0.5* IZ9 oraz definicje dotyczące planowanych nakładów inwestycyjnych IZ8 oraz IZ9. We wzorze na tej stronie przy STBZ7/9 wykasować wagę 0.5. 2.5.3 Uzasadnienie Podstawowym kryterium w stosowanych na. ww. stronach jest przynależność do „danej grupy środków trwałych”, jest to naszym zdaniem kolejne pole do zawyżania kosztów kalkulacji. Jeśli w roku przyjętym za bazowy sieć telekomunikacyjna miała zdolność do przenoszenia ruchu wynikającego z usług interkonektowych to jeśli w kolejnych latach nie następuje jego znaczący wzrost to można założyć, że inwestycje które czyni TP wynikają z zapotrzebowania na rozbudowę sieci pod usługi o charakterze innym niż głosowe czy też związane z usługami świadczenia dostępu telekomunikacyjnego w zakresie połączenia sieci. Inwestycje telekomunikacyjne charakteryzują się kontraktami „pod klucz”, w których ciężko jest prawidłowo przypisać odpowiedni udział w wartości całości nakładów na dany projekt poszczególnym grupom środków trwałych. Ponadto ze względu na funkcjonalność elementów sieci, ta sama grupa środków trwałych może być wykorzystywana do różnych rodzajów działalności/usług. Zastosowane podejście może spowodować doliczanie inwestycji w toku, pomimo że nie są one dedykowane działalności, które jest przedmiotem kalkulacji w tym przypadku usług świadczenia dostępu telekomunikacyjnego w zakresie połączenia sieci. Zdaniem KIGEiT zastosowane przez TP podejście może powodować, że inwestycje chybione, niewłaściwe, lub cześć inwestycji niezwiązanych z usługami interkonektowymi np. koszt rozbudowy transmisji wynikający z zapotrzebowania na przepływność pod usługi przesyłu danych, w ramach kalkulacji będą obciążały koszty usług interkonektowych. 12/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 3 Przeszacowanie składników sieci do wartości bieżącej Ryzyka TP przyjęła założenie, że o ile jest to możliwe przy kalkulacji kosztów bieżących elementów sieci stosowana jest metoda wyceny bezpośredniej (D.4 str. 23 – pkt 3) polegająca na wymnożeniu ilości rodzaju danego środka trwałego będącego w użytkowaniu przez aktualne ceny rynkowe tych elementów pochodzące z umów TP z dostawcami. Na 104 kategorie elementów sieci tylko dla 8 wartość bieżąca jest kalkulowana w oparciu o wycenę wg nowoczesnego odpowiednika MEA (Modern Equivalent Asset) i/lub wycenę bezpośrednią, 20 w oparciu o indeksację, a 5 w oparciu o koszt historyczny. TP tym samym niewłaściwie zakłada, że jej infrastruktura jest na tyle nowoczesna, że w przypadku jej budowy w tym momencie użyte zostałyby te same urządzenia. Oparcie wyceny środków trwałych TP na metodzie bezpośredniej i indeksacji prowadzi do zawyżenia kosztów sieci, gdyż nie jest spełniony warunek zastosowania w modelu TP kosztów bieżących efektywnego operatora. Istotność: Wysoka Koszty sieci stanowią najistotniejszą część kosztów usług, toteż zasady ich dotyczące powinny być jasno i precyzyjnie określone, tak aby nie prowadzić do nieuzasadnionego zawyżania kosztów jednostkowych wyliczanych przez TP. Niestety nie dysponowaliśmy danymi ilościowymi i wartościowymi dotyczącymi TP w tym zakresie, ale KIGEiT uważa, że prawidłowe wyliczenie wartości bieżącej środków trwałych ma fundamentalne znaczenie dla ostatecznego kosztu usługi, w którym udział kosztu kapitału i amortyzacji stanowi zwykle ok. 80% kosztów. Podejście zastosowane w wycenie środków trwałych przez TP prowadzi do zawyżenia wartości bieżącej infrastruktury telekomunikacyjnej. 3.1 Wycena wg nowoczesnego odpowiednika – MEA 3.1.1 Definicja problemu i referencje Metoda wyceny wg nowoczesnego odpowiednika MEA (Modern Equivalent Asset) została opisana w dokumentacji TP w następujących miejscach: • D.4, str. 24 – pkt 3.3 metoda wyceny wg nowoczesnego odpowiednika. • D.4, str. 31-34 – pkt 4 tabele z przypisaniem metody przeszacowania do grupy środków trwałych. • D.4, str. 40-41, 52-54 – opisy metod wyceny zastosowanych dla poszczególnych kategorii środków trwałych. Metoda nowoczesnego odpowiednika jest najrzadziej stosowaną przez TP metodą wyceny. Dotyczy jedynie 8 kategorii środków trwałych i to w powiązaniu z metodą wyceny bezpośredniej. Metoda MEA została zastosowana do następujących grup środków trwałych: przewodowe systemy dostępowe (POTS, ISDN, ADSL, HDSL, Transmisja), kable sieci transmisyjnej, urządzenia HDSL i urządzenia SDH w warstwie PDH. Jednak opisy metody wyceny nie są dla tych kategorii jednoznaczne co sugeruje, że kategorie te tylko częściowo są wyceniane w oparciu o MEA a częściowo w oparciu o metodę bezpośrednią. Jedynymi wymienionymi elementami sieci podlegającymi MEA są: kable transmisyjne miedziane i współosiowe (wymiana na światłowody), transmisja analogowa HDSL (wymiana na cyfrową), urządzenia transmisyjne PDH (wymiana na SDH). KIGEiT stoi na stanowisku, że: 13/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji • • • • • definicja MEA stosowana przez TP jest niewystarczająca i wymaga uzupełnienia. nie prawdziwe jest założenie TP, że tylko ww. 3 kategorie nie są już dostępne na rynku i wymagają wymiany w najbliższych 3 latach. nie jest też prawdą, że wszystkie kategorie wyceniane bezpośrednio są obecnie kupowane oraz planowane do zakupu w najbliższym czasie. dla wszystkich ww. kategorii nie jest jednoznacznie zdefiniowana metoda wyceny, gdyż za każdym razem metoda określona jest jako „wycena bezpośrednia i/lub MEA” a szczegółowe opisy zastosowanej metody wyceny dla poszczególnych kategorii systemów dostępowych wskazują jedynie na wykorzystywanie metody wyceny bezpośredniej. niespójnym jest zastosowanie korekty optymalizacji sieci zakładającej wymianę znacznej części central (i zamiana na elementy wyniesione) oraz jednoczesna wycena całej komutacji metoda wyceny bezpośredniej zamiast MEA. 3.1.2 Sugerowane zmiany Metoda wyceny oparta o MEA powinna być dominującą metodą w modelu kosztowym TP. Powinna być stosowana dla wszystkich środków trwałych, których technologia albo nie jest już dostępna na rynku, albo jest dostępna lecz przestarzała, to znaczy, że istnieją urządzenia o nowszej i tańszej jednostkowo technologii. KIGEiT rekomenduje w dokumencie D.4 str. 23, pkt 3 zdanie: „TP przyjęła założenie, że o ile jest to możliwe przyjmuje się metodę wyceny bezpośredniej. Pozostałe metody stosowane są wyłącznie w przypadkach, w których zastosowanie metody bezpośredniej nie jest w danych warunkach możliwe.” zastąpić następującym tekstem: „TP przyjęła założenie, że o ile jest to możliwe przyjmuje się metodę wyceny wg nowoczesnego odpowiednika (MEA). Pozostałe metody stosowane są wyłącznie w przypadkach, w których zastosowanie metody nowoczesnego odpowiednika (MEA) nie jest w danych warunkach możliwe. Poniższy graf pokazuje zastosowany przez TP sposób wyboru metody wyceny środków trwałych: 14/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Środki trwałe zakupione w ciągu roku, o niewielkiej wartości lub o krótkim okresie użytkowania TAK Koszt historyczny NIE Technologia środków trwałych jest wciąż dostępna na rynku NIE MEA TAK Technologia środków trwałych jest nieefektywna NIE Wycena bezpośrednia lub indeksacja (w uzasadnionych przypadkach) TAK Wartość środków trwałych o nieefektywnej technologii jest mniejsza lub równa wartości odtworzeniowej MEA NIE TAK Wycena bezpośrednia lub indeksacja (w uzasadnionych przypadkach) MEA W oparciu o powyższy sposób postępowania zostały wybrane metody wyceny, zgodnie z którymi dokonano przeszacowania do wartości bieżącej poszczególnych kategorii środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Zastosowane metody wyceny dla poszczególnych kategorii środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych pokazuje tabela w rozdziale 4.” KIGEiT rekomenduje w dokumencie D.4 str. 24, pkt 3.3 umieścić następującą definicję metody wyceny wg nowoczesnego odpowiednika: „W sytuacji, w której następuje istotna zmiana technologiczna i używane środki trwałe nie są już dostępne na rynku lub są dostępne na rynku ale ich użycie jest nieuzasadnione ze względu na postęp technologiczny lub rachunek ekonomiczny, tzn. wtedy gdy wartość posiadanych środków trwałych jest większa lub równa nowej technologii dostępnej na rynku, przyjmuje się koncepcję zastąpienia ich dostępnym na rynku nowoczesnym 15/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji odpowiednikiem tzw. MEA (od ang. Modern Equivalent Asset), czyli środkiem oferowanym na rynku obecnie i przeznaczonym do świadczenia identycznych usług. Środek trwały jest uznawany za nieefektywny w sytuacji, gdy podejmując w chwili obecnej decyzję inwestycyjną w oparciu o efektywne kryteria oceny projektów inwestycyjnych TP nabyłaby inny środek trwały – nowszy i lepszy technicznie/ekonomicznie odpowiednik. Za nowoczesne odpowiedniki przyjmuje się takie same urządzenia, jakimi zastąpione byłyby środki trwałe w przypadku ich rzeczywistej wymiany przy zachowaniu warunku optymalizacji kosztów. Wybór nowoczesnego odpowiednika uzależniono od architektury sieci zastosowanej przez TP. W przypadku stosowania wyceny MEA, przeszacowanie odbywa się w dwóch następujących po sobie krokach: • określenie nowoczesnego odpowiednika dla poszczególnych grup środków trwałych, • ustalenie wartości bieżącej, analogiczne do metody wyceny bezpośredniej. Przy wycenie z wykorzystaniem nowoczesnego odpowiednika uwzględnia się również korekty wynikające z dodatkowych funkcjonalności. W przypadku, gdy nie jest możliwe wyodrębnienie i wycenienie elementu środka trwałego o dodatkowej funkcjonalności, nie dokonuje się tej korekty. Każdy przypadek rezygnacji z zastosowania tej korekty jest pisemnie uzasadniony w dokumentacji modelu kosztowego.” 3.1.3 Uzasadnienie Właściwym podejściem do nowoczesnego ekwiwalentu jest zastępowanie nie tylko elementów jakich brak jest na rynku ale też tych, których zakup staje się nieefektywny kosztowo. Aby być efektywnym w praktyce kupowane są nowe, jednostkowo tańsze technologie, mimo że stare rozwiązania są jeszcze dostępne na rynku. Zastosowanie metody MEA ma ułatwić operatorom alternatywnym podjęcie decyzji „build or buy”. Definicja MEA stosowana obecnie przez TP pozwala na zawyżanie wartości bieżącej sieci poprzez wycenianie metodą bezpośrednią nieefektywnych środków trwałych, które powinny być wycenione metodą MEA. W konsekwencji wyceniana sieć jest siecią nieefektywną technologicznie i ekonomicznie, gdyż zawiera elementy, których podejmujący racjonalne decyzje operator w danym momencie by nie zakupił. Rekomendowane w punkcie 3.1.2 rozwiązanie jest stosowane m.in. przez regulatora włoskiego (Dokument Z.23 - Załącznik A do rozporządzenia AGCOM nr 399/02/CONS z 8 stycznia 2003) oraz na Węgrzech – Zarządzenie Ministra Informatyki i Komunikacji nr 1/2002 na temat reguł dotyczących kalkulacji kosztów usług sieciowych. MEA jako główna metoda stosowana na potrzeby CCA jest rekomendowana przez Komisję Europejską w Rekomendacji (2005/698/EC) z dnia 19 września 2005 (COMMISSION RECOMMENDATION on accounting separation and cost accounting systems under the regulatory framework for electronic communications (Text with EEA relevance)). MEA jako główna metoda stosowana na potrzeby CCA jest także rekomendowana przez regulatorów Irlandii, Australii i Jamajki. 3.2 Wycena bezpośrednia 3.2.1 Definicja problemu i referencje Metoda wyceny bezpośredniej została opisana w dokumentacji TP w następujących miejscach: 16/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji • • D.4, str. 24 – pkt 3.2 Wycena bezpośrednia. D.4, str. 31-34 – pkt 4 tabele z przypisaniem metody przeszacowania do grupy środków trwałych. Metoda wyceny bezpośredniej jest najczęściej stosowaną przez TP metodą przeszacowania. Metoda ta jest wykorzystywana dla wszystkich najbardziej istotnych kosztowo kategorii środków trwałych, w tym: całej komutacji, prawie całej sieci dostępowej i transmisyjnej. Ze 104 kategorii środków trwałych dla co najmniej 71 wartość bieżąca jest wyliczana w oparciu o wycenę bezpośrednią, polegającą na wymnożeniu ilości elementów przez ceny tych elementów pochodzące z umów TP z dostawcami. Taka wycena może nie odzwierciedlać rynkowych trendów technologicznych i cenowych i w konsekwencji powodować zawyżenie wartości bieżącej środków trwałych. KIGEiT stoi na stanowisku, że: • nie zostały wystarczająco opisane w dokumentacji szczegóły dotyczące bezpośredniej wyceny środków trwałych takie jak: stosowane kursy walut, definicje cen jednostkowych, które powinny uwzględniać wszystkie opusty otrzymywane od dostawców. • istnieje ryzyko, że TP utrzymuje w umowach cenniki wykorzystywane jednie na potrzeby wyliczania wartości bieżącej środków trwałych w celach regulacyjnych. Takie podejście stwarza możliwości nadużyć poprzez wykorzystanie do kalkulacji pozycji cennikowych, których de facto już się nie zamawia. • doprecyzowania wymaga metoda wyznaczania wartości budynków w szczególności w przypadku braku aktualnej wyceny rzeczoznawcy. 3.2.2 Sugerowane zmiany KIGEiT rekomenduje w dokumencie D.4 str. 24, pkt 3.2 umieścić następującą definicję metody wyceny bezpośredniej: „Wycena bezpośrednia środków trwałych odbywa się: • bezpośrednio dla całego środka trwałego; • bezpośrednio dla środka trwałego z uwzględnieniem jego komponentów. Metoda wyceny bezpośredniej polega na przemnożeniu wolumenu poszczególnych środków/komponentów cenowych przez bieżące ceny tych środków/komponentów cenowych. Przez cenę bieżącą środka/komponentu cenowego należy rozumieć cenę obowiązującą na dzień wyceny. Wycena bezpośrednia jest stosowana dla wybranych kategorii środków trwałych gdy nie jest możliwe zastosowanie wyceny metodą nowoczesnego odpowiednika (MEA) oraz przy następujących założeniach: • technologia jest dostępna na rynku, jest efektywna i wyceniane urządzenia są kupowane w chwili obecnej przy założeniu realizowania zakupów w sposób efektywny kosztowo i technologicznie. • TP posiada rzetelne i weryfikowalne dane odnośnie wolumenów wycenianych komponentów. W przypadku, gdy wolumeny komponentów cenowych nie są pozyskiwane z systemu inwentaryzacyjnego TP, ale są wyznaczone na podstawie założeń lub modeli inżynierskich, wszystkie takie założenia lub modele inżynierskie są wiarygodnie udokumentowane. • stosowane do wyliczeń ceny jednostkowe pochodzą z obowiązujących i najbardziej aktualnych na datę dokonywania kalkulacji cenników i uwzględniają wszystkie upusty i rabaty uzyskane przez TP od dostawców zarówno dotyczące poszczególnych pozycji jak i całokształtu współpracy dostawcy z TP. 17/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji • • • • w przypadku braku obowiązujących umów zawartych przez TP stosuje się cenniki rynkowe lub otrzymane odpowiedzi na zapytania ofertowe przy uwzględnieniu maksymalnych upustów i rabatów otrzymywanych od obecnych dostawców. ceny pochodzące z zapytań ofertowych wybierane są jedynie przy zachowaniu warunków konkurencyjności postępowania ofertowego. Jako minimum w postępowaniu musi uczestniczyć co najmniej 3 oferentów, musi nastąpić porównanie ofert, wybrana cena musi być najniższa i uwzględniać wszystkie możliwe upusty i rabaty otrzymywane przez TP. stosowane ceny są najbardziej aktualnymi cenami obowiązującymi na dzień przeprowadzania kalkulacji. kursy walut służące do przeliczenia cen są jednoznacznie zdefiniowane jako średnia kursów NBP z 6 m-cy sprzed daty dokonywania kalkulacji”. 3.2.3 Uzasadnienie Definicja metody wyceny bezpośredniej wymagała doprecyzowania i uzupełnienia zgodnie z podejściem stosowanym przez regulatorów w większości krajów europejskich, w tym m.in. w Wielkiej Brytanii, Węgrzech, Danii, Włoszech i Szwecji. Stosowana obecnie przez TP definicja wyceny bezpośredniej pozwala m.in. na następujące manipulacje prowadzące do zawyżenia wartości odtworzeniowej środków trwałych: • wybór najwyższej ceny spośród posiadanych odpowiedzi na zapytania ofertowe. • manipulowanie kursem waluty w celu wybrania najwyższego w danym okresie i zastosowanie go do wyceny danej grupy środków trwałych. • nie uwzględnienie podczas wyceny wszystkich upustów i rabatów posiadanych przez TP u danego dostawcy, np. dodatkowych rabatów globalnych niekoniecznie zawartych w konkretnej umowie z dostawcą ale funkcjonujących na mocy innych umów ramowych. • utrzymywanie w cennikach i kontraktach z dostawcami nieefektywnych środków trwałych po zawyżonych cenach (TP nie kupuje takiego asortymentu, a jedynie wykorzystuje ich ceny w kalkulacji kosztów sieci). 3.3 Kosztorysowanie robót teletechnicznych 3.3.1 Definicja problemu i referencje Metoda wyceny robót teletechnicznych została opisana w dokumentacji TP w następujących miejscach: • D.4, str. 25-26 – pkt 3.4 Kosztorysowanie robót teletechnicznych. Do wyceny robót teletechnicznych TP stosuje metodę kosztorysowania. Ceny jednostkowe robót teletechnicznych uzyskiwane są w wyniku skomplikowanych kalkulacji dokonywanych w systemie kosztorysowym ZUZIA. Ilości wprowadzanych parametrów mających wpływ na ostateczne ceny robót są bardzo duże a ich wartości trudne do weryfikacji. Stwarza to możliwość manipulacji wynikami wyliczeń i w konsekwencji zawyżania kosztów elementów sieci. 3.3.2 Sugerowane zmiany KIGEiT rekomenduje w dokumencie D.4 str. 25-26, pkt 3.4, następujące kolejno po sobie akapity: 18/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji „W przypadku braku umów zawartych przez TP stosuje się na wyżej wymienione roboty inwestycyjne stawki rynkowe. Ceny jednostkowe netto użytych materiałów do kalkulacji kosztorysowej pochodzą zobowiązujących TP umów z firmami dostarczającymi materiały inwestycyjne. Cenniki zawarte w umowach zawierają upusty i rabaty. W przypadku braku umów zawartych przez TP stosuje się rynkowe cenniki materiałów inwestycyjnych. W kosztorysie buduje się tabelę wartości elementów scalonych stanowiącą sumaryczne zestawienie wartości nakładów rzeczowych dla poszczególnych rodzajów robót oraz pozostałych składników kalkulacyjnych ceny kosztorysowej, odniesionych do elementów danego obiektu lub zbiorczych rodzajów robót. Suma tak ustalonych kwot stanowi wartość kosztorysową robót. Wyliczone ceny jednostkowe są wymnażane przez odpowiedni wolumen elementów sieci. W ten sposób otrzymujemy wartość bieżącą danej grupy środków trwałych.” zastąpić następującym tekstem: „Wyliczone w systemie Zuzia średnie ceny jednostkowe materiałów, robocizny i sprzętu są porównywane z cenami normatywnymi pochodzącymi z tabel cennika kosztorysowego Sekocenbud, aktualnych w dniu wyceny środków trwałych. Zastosowanie maja tutaj następujące tabele Sekocenbud: • informacja o cenach materiałów budowlanych IMB. • informacja o cenach materiałów instalacyjnych IMI. • informacja o cenach materiałów elektrycznych IME. • informacja o stawkach robocizny kosztorysowej oraz cenach pracy sprzętu budowlanego IRS. Do wyliczenia wartości bieżącej danej grupy środków trwałych stosowane są te ceny jednostkowe czynników cenotwórczych, które są niższe. Niższe z dwóch porównywanych ceny jednostkowe, po skorygowaniu o średnie upusty i rabaty uzyskiwane przez TP od dostawców robót teletechnicznych, wymnażane są przez odpowiedni wolumen elementów sieci. W ten sposób otrzymujemy wartość bieżącą danej grupy środków trwałych.” KIGEiT również rekomenduje w aby każdorazowe zastosowanie dodatkowych składników ceny kosztorysowej dla danej grupy środków trwałych poza kosztami materiałów budowlanych, instalacyjnych, elektrycznych, robocizny oraz pracy sprzętu budowlanego było pisemnie uzasadnione w dokumentacji modelu. 3.3.3 Uzasadnienie Zastosowanie stawek rynkowych Sekocenbud dla materiałów, robocizny i sprzętu zapewnia przejrzystość i weryfikowalność wyników wyliczeń kosztów robót teletechnicznych z niezależnym od TP źródłem i weryfikację efektywności podejścia stosowanego przez TP w oparciu o zewnętrzne kryteria. 3.4 Indeksacja 3.4.1 Definicja problemu i referencje Metoda wyceny polegająca na indeksacji została opisana w dokumentacji TP w następujących miejscach: • D.4, str. 26-27 – pkt 3.5 Indeksacja. 19/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Indeksacja jest drugą, po wycenie bezpośredniej, najczęściej stosowaną przez TP metodą wyceny i odnosi się do aż 20 kategorii środków trwałych. Wykorzystuję wartości księgowe brutto środków trwałych i indeksy zmian cen do wyliczenia wartości bieżącej. KIGEiT stoi na stanowisku, że: • stosowanie przez TP indeksów w większości przypadków opartych jedynie o zmiany cen walut NBP i wskaźniki wzrostu cen GUS nie odzwierciedla trendów cenowych sprzętu charakteryzujących się spadkiem cen technologii. W szczególności wskaźniki wzrostu cen GUS, odnoszące się do koszyka dóbr konsumpcyjnych, nie powinny być stosowane do wyliczania indeksów dla taniejącej technologii. • stosowanie przez TP tej metody jest nadużywane i może prowadzić do zawyżania kosztów, np. wtedy kiedy jest stosowana do już niepotrzebnych aktywów nadal występujących w rejestrze środków trwałych lub gdy wartość brutto środka trwałego wzrasta w wyniku powtórnych instalacji/reinstalacji napraw, itp. • definicje stosowanych przez TP indeksów nie są precyzyjne. Brakuje w dokumentacji odniesienia do konkretnych, weryfikowalnych zestawów danych wykorzystanych do kalkulacji indeksów dla poszczególnych kategorii środków trwałych. • dokumentacja modelu powinna zawierać uzasadnienie każdorazowego zastosowania indeksacji do wyceny – brak takiego uzasadnienia w obecnej dokumentacji (poza urządzeniami wentylacji i klimatyzacji). 3.4.2 Sugerowane zmiany KIGEiT rekomenduje w dokumencie D.4 str. 26-27, cały pkt 3.5 - Indeksacja zastąpić następującym tekstem: „Indeksacja jest stosowana do wyceny środków trwałych w przypadku niemożności zastosowania metody bezpośredniej lub MEA, ale jedynie przy spełnieniu następujących warunków: • technologia środka trwałego nie uległa zmianie od momentu zakupu; • są dostępne w TP indeksy wyliczone na podstawie rzetelnych, udokumentowanych i weryfikowalnych danych, pokazujące trend cenowy dla środków trwałych w danej kategorii (np. na podstawie transakcji zakupowych z Działu zakupów) uwzględniający również, jeśli uzasadnione, zmiany kursów walut z tabel NBP; • dla wszystkich środków trwałych w ramach kategorii istnieją w TP rzetelne dane określające datę i koszt nabycia; • przeszacowywane grupy środków trwałych są wewnętrznie jednorodne, tzn. w odniesieniu do ich komponentów składowych ceny nie odbiegają od przyjętego trendu. Jeden indeks dla całej kategorii środków trwałych można zastosować jedynie w przypadku kiedy wewnętrznie jednorodne są środki trwałe reprezentujące ponad 80% wartości środków trwałych danej kategorii. W każdym przypadku kiedy w ramach danej kategorii środki trwałe reprezentujące 20% lub więcej wartości danej grupy odbiegają od głównego trendu cenowego, powinny mieć zdefiniowany swój indywidualny indeks; • koszt historyczny środka trwałego NIE został ukształtowany pod wpływem wyjątkowych okoliczności i może odbiegać od cen rynkowych w momencie zakupu. 20/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Indeksy zmiany cen wyliczane są w oparciu o przeciętny koszt zakupu środka trwałego z danej grupy w poszczególnych latach (na podstawie transakcji zakupowych z Działu zakupów). Sposób wyliczenia indeksów musi przebiegać w taki sposób, aby odzwierciedlał wiarygodne trendy zmian cen środków trwałych, do których wyceny zostanie zastosowany. Do indeksacji przyjmuje się okres pięciu lat poprzedzających moment dokonania wyceny tj. dzień kończący rok obrotowy. W przypadku braku wiarygodnych danych transakcyjnych z Działu Zakupów TP, pozwalających na stworzenie indeksu dla danej grupy środków trwałych, możliwe jest zastosowanie właściwego indeksu Turnera. Każdy przypadek zastosowania metody indeksacji powinien być uzasadniony w dokumentacji modelu TP poprzez odniesienie do spełnienia ww. warunków zastosowania indeksacji.” Regulator powinien mieć możliwość zmiany zastosowanego indeksu jeśli ten zaproponowany przez TP nie odzwierciedla trendu cenowego w danej grupie środków trwałych. Uprawnienia takie ma m.in. regulator włoski AGCOM. W przypadku braku wiarygodnych danych transakcyjnych z Działu Zakupów TP pozwalających na stworzenie indeksu dla danej grupy środków trwałych możliwe jest zastosowanie indeksów pochodzących z innych źródeł i opracowań (np. właściwego indeksu Turnera. [Z.25 str. 12,13]}, ale powinno być traktowane jako ostateczność. 3.4.3 Uzasadnienie Indeksacja nie może mieć zastosowania w przypadku możliwych zmian technologii, gdyż zawyża wartości środków trwałych. Nie pozwala bowiem na wprowadzanie korekt wartości wynikających z takich zmian. Indeksacja może być stosowana wyłącznie, gdy nie nastąpiła zmiana technologiczna w danej grupie środków trwałych. Indeksacja utrudnia uzgodnienie wartości aktywów, gdyż nie wymaga dostępu do wykazów/ewidencji ilościowych urządzeń rzeczywiście dostarczonych i wykorzystywanych w sieci. Zaproponowana definicja indeksacji jest zgodna ze stosowaną w większości krajów europejskich, w tym m.in. w Wielkiej Brytanii, Węgrzech, Danii, Włoszech i Szwecji. 3.5 Wycena wg kosztu historycznego 3.5.1 Definicja problemu i referencje Metoda wyceny wg kosztu historycznego została opisana w dokumentacji TP w następujących miejscach: • D.4, str. 27 – pkt 3.6 Przyjęcie kosztu historycznego. Metoda ta została zastosowana dla 5 kategorii środków trwałych: Radiolinie, urządzenia pomiarowe, meble i wyposażenie biur, pozostałe środki trwałe sieciowe i niesieciowe. KIGEiT stoi na stanowisku, że: • metoda kosztu historycznego jest dopuszczalna jedynie dla urządzeń o niskiej wartości i krótkim okresie użytkowania. Założenia tego nie spełniają radiolinie przez co koszt radiolinii w modelu TP może być zawyżony. • dokumentacja modelu powinna zawierać uzasadnienie każdorazowego zastosowania kosztów historycznych do wyceny – brak takiego uzasadnienia w obecnej dokumentacji. 21/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 3.5.2 Sugerowane zmiany KIGEiT rekomenduje w dokumencie D.4 str. 27, cały pkt 3.6 – Przyjęcie kosztu historycznego, zastąpić następującym tekstem: „Metoda kosztu historycznego jest dopuszczalna jedynie dla kategorii środków trwałych charakteryzujących się: • niską wartością; • krótkim okresem użytkowania (krótkim czasem ekonomicznego wykorzystywania) – wynoszącym do 3 lat; • brakiem istotnych zmian technologicznych; • zakupionych w ciągu ostatniego roku. Wycena wg kosztu historycznego nie może odbiegać od kosztu bieżącego danej kategorii środków trwałych. Wycena wg kosztu historycznego jest możliwa dla kategorii środków trwałych stanowiących nie więcej niż 5% wartości bieżącej wszystkich kategorii środków trwałych wchodzących w skład sieci TP. Każdy przypadek zastosowania tej metody wyceny powinien być uzasadniony w dokumentacji modelu TP.” Dodatkowego doprecyzowania wymagają również kategorie „pozostałe środki trwałe sieciowe” i „pozostałe środki trwałe niesieciowe”. Opis ich przeszacowania powinien zawierać dodatkowe informacje odpowiadające na pytania: • jaki stanowią udział w koszcie całej sieci? • jakie elementy zawierają? W związku z powyższym KIGEiT rekomenduje w dokumencie D.4 str. 33, pkt 4.10.5 – pozostałe środki trwałe i wartości niematerialne i prawne - sieciowe, uzupełnić następującym tekstem: „Kategoria ‘pozostałe środki trwałe i wartości niematerialne i prawne – sieciowe’ stanowi .....% wartości wszystkich środków trwałych rozliczanych w niniejszym modelu kosztów świadczenia usług dostępu telekomunikacyjnego w zakresie połączenia sieci na rok 2008 i .....% na rok 2009. W skład kategorii ‘pozostałe środki trwałe i wartości niematerialne i prawne – sieciowe’ wchodzą następujące elementy: 1) 2) .......” W związku z powyższym KIGEiT rekomenduje w dokumencie D.4 str. 33, 4.10.6 – pozostałe środki trwałe i wartości niematerialne i prawne - niesieciowe, uzupełnić następującym tekstem: „Kategoria ‘pozostałe środki trwałe i wartości niematerialne i prawne – niesieciowe’ stanowi .....% wartości wszystkich środków trwałych rozliczanych w niniejszym modelu kosztów świadczenia usług dostępu telekomunikacyjnego w zakresie połączenia sieci na rok 2008 i .....% na rok 2009. W skład kategorii ‘pozostałe środki trwałe i wartości niematerialne i prawne – niesieciowe’ wchodzą następujące elementy: 1) 2) .......” 22/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 3.5.3 Uzasadnienie Wycena kosztem historycznym z reguły zawyża koszt środka trwałego dlatego może być wykorzystywana jedynie w uzasadnionych przypadkach wskazanych powyżej. Takie podejście jest stosowane w większości krajów europejskich, w tym m.in. w Wielkiej Brytanii, Węgrzech, Danii, Włoszech i Szwecji. Wycena kosztem historycznym powinna być możliwa dla aktywów stanowiących nie więcej niż 5% wartości wszystkich aktywów sieciowych operatora (rozwiązanie przyjęte w Szwecji). 3.6 Przeszacowanie poszczególnych grup środków trwałych 3.6.1 Definicja problemu i referencje Opisy metod wyceny wykorzystanych do przeszacowania poszczególnych grup środków trwałych zostały opisane w dokumentacji TP w następujących miejscach: • D.4, str. 31-71 – rozdział 4 Przeszacowanie poszczególnych grup środków trwałych. Tabela ze stron 31-34 oraz opisy przeszacowań poszczególnych grup środków trwałych powinny zostać zmienione zgodnie z rekomendowanym sposobem wyboru metody wyceny oraz rekomendowaną definicją każdej z metod wyceny. Istniejące zapisy odnośnie zastosowanych metod wyceny stwarzają ryzyko zawyżenia kosztów bieżących sieci TP. 3.6.2 Sugerowane zmiany KIGEiT rekomenduje w dokumencie D.4 tabelę ze str. 31-34 zastąpić poniższą tabelą zawierającą rekomendowane metody wyceny dla poszczególnych grup środków trwałych: Lp. 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 2 2.1 Grupa środków trwałych Dostęp - Sieć pasywna Infrastruktura linii napowietrznych Kable miedziane sieci magistralnej Kable miedziane sieci rozdzielczej Kanalizacja i infrastruktura Puszka lub skrzynka kablowa Szafa kablowa Przełącznice główne Urządzenia w sieci dostępowej PCM 2.2 ISDN - NT 2.3 HDSL-NT 2.4 ADSL-NT 3 3.1 Dostęp bezprzewodowy DPS - Ruch 3.2 DPS-POTS 4 4.1 Systemy Dostępowe Systemy dostępowe - POTS Metoda wyceny Opis wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena 23/62 dostęp bezprzewodowy zamieniany na miedziany jeśli tańszy dostęp bezprzewodowy zamieniany na miedziany jeśli tańszy Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 4.2 Systemy dostępowe - ISDN 4.3 Systemy dostępowe - HDSL 4.4 Systemy dostępowe - ADSL 4.5 Systemy dostępowe - Transmisja 5 5.1 Obiekty Wyniesione Central RU - POTS 5.2 RU - ISDN 5.3 RU-Ruch 6 6.1 Koncentratory Lokalne LU - POTS 6.2 LU - ISDN 6.3 LU - Ruch 7 7.1 Centrale Lokalne CL-POTS 7.2 CL - ISDN 7.3 CL - Ruch 7.4 CL - Porty 8 Centrale Końcowo-Tranzytowe 8.1 CKT - POTS 8.2 CKT - ISDN 8.3 CKT - Ruch 8.4 CKT - Porty 8.5 9 CKT - IN Centrale Tranzytowe 9.1 CT -POTS 9.2 CT - ISDN 9.3 CT - Ruch 9.4 CT - Porty 9.5 10 CT-IN Centrale Międzynarodowe 10.1 CMN - Ruch bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia 24/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 10.2 11 CMN - Porty Systemy nadzoru - komutacja MEA i/lub wycena bezpośrednia 12.2 13 13.1 wycena bezpośrednia Systemy nadzoru - komutacja i/lub indeksacja Komutacja - pozostałe urządzenia wycena bezpośrednia Urządzenia Sieci Inteligentnej i/lub indeksacja wycena bezpośrednia Urządzenia Sieci Sygnalizacyjnej i/lub indeksacja Sieć Transmisyjna Kanalizacja sieci transmisyjnej wycena bezpośrednia 13.3 Kable sieci transmisyjnej 13.4 Przełącznice optyczne 13.5 14 Radiolinie Systemy Transmisyjne 14.1 Urządzenia HDSL 14.3 Urządzenia Modemy optyczne 14.4 Urządzenia SDH - warstwa PDH 14.5 14.7 Urządzenia SDH - warstwa lokalna Urządzenia SDH - warstwa regionalna Urządzenia SDH - warstwa tranzytowa 14.8 14.9 Urządzenia DWDM Urządzenia Cross Connect 11.1 12 12.1 14.6 14.10 Urządzenia nx64 - warstwa szkieletowa 15 Systemy nadzoru - transmisja 15.1 Urządzenia nadzoru - transmisja 16 16.1 Urządzenia Sieci Pakietowej Gateway PSTN - IP 16.2 16.3 16.4 DSLAM-ADSL DSLAM - Transmisja ATM Koncentratory szerokopasmowe ATM/FR Brzeg - Dostęp ATM/FR Brzeg - Ruch ATM/FR Szkielet - Dostęp ATM/FR Szkielet - Ruch IP Routery brzegowe - Dostęp IP Routery brzegowe - Ruch IP Routery usługowe IP Routery szkieletowe IP Routery - Multimedia 16.5 16.6 16.7 16.8 16.9 16.10 16.11 16.12 16.13 MEA MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia MEA i/lub wycena bezpośrednia indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP kable miedziane i współosiowe zamieniane na linie światłowodowe systemy transmisji analogowej zamieniane na systemy transmisji cyfrowej urządzenia PDH zamieniane są na urządzenia SDH wycena bezpośrednia i/lub indeksacja indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP wycena bezpośrednia i/lub indeksacja wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia 25/62 indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji i/lub indeksacja wycena bezpośrednia i/lub indeksacja 16.15 IP MetroEthernet wycena bezpośrednia i/lub indeksacja 16.16 Urządzenia nadzoru Sieci Pakietowej wycena bezpośrednia i/lub indeksacja 17 Sieciowe Urządzenia Wspomagające 17.1 Baterie akumulatorów wycena bezpośrednia 17.2 Agregaty prądotwórcze wycena bezpośrednia 17.3 Siłownie telekomunikacyjne wycena bezpośrednia 17.4 Urządzenia klimatyzacyjne wycena bezpośrednia i/lub indeksacja 17.5 Urządzenia pomiarowe koszt historyczny 17.6 Urządzenia synchronizacji sieci wycena bezpośrednia i/lub indeksacja 18 Systemy obsługi klientów Systemy IT - Ul wycena bezpośrednia 18.1 i/lub indeksacja wycena bezpośrednia 18.2 Systemy IT - CRM i/lub indeksacja 18.3 Komutacja - CRM, Ul wycena bezpośrednia wycena bezpośrednia 18.4 Urządzenia do łączenia rozmów i/lub indeksacja 18.5 Pozostałe urządzenia - CRM, Ul wycena bezpośrednia 19 Systemy IT wycena bezpośrednia i/lub indeksacja 19.1 Systemy IT - Biling wycena bezpośrednia 19.2 Systemy IT - Fakturowanie i/lub indeksacja Systemy IT - Systemy dedykowane wycena bezpośrednia 19.3 na elementy sieci i/lub indeksacja Systemy IT - Systemy obsługi wycena bezpośrednia i/lub indeksacja 19.4 finansowej Systemy IT - Systemy zarządzania wycena bezpośrednia 19.5 zasobami ludzkimi i/lub indeksacja Systemy IT - Systemy obsługi wycena bezpośrednia 19.6 zaopatrzenia i/lub indeksacja wycena bezpośrednia i/lub indeksacja 19.7 Systemy IT - aplikacje MEA i/lub wycena 19.8 Systemy IT - serwery i urządzenia bezpośrednia wycena bezpośrednia i/lub indeksacja 19.9 Systemy IT - Sieć korporacyjna MEA i/lub wycena 19.10 Komputery osobiste bezpośrednia 20 Pozostałe 20.1 PAS wycena bezpośrednia 20.2 Środki transportu wycena bezpośrednia Meble, urządzenia biurowe i inne 20.3 wyposażenie koszt historyczny 20.4 Powierzchnia biurowa wycena bezpośrednia 20.5 Powierzchnia magazynowa wycena bezpośrednia 20.6 Powierzchnia techniczna wycena bezpośrednia 20.7 Pozostałe środki trwałe - sieciowe koszt historyczny 16.14 IP Serwery - Multimedia 26/62 zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP indeksy oparte o ceny transakcyjne z Działu zakupów TP i zmiany kursów walut NBP Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 20.8 Pozostałe środki trwałe - niesieciowe koszt historyczny KIGEiT rekomenduje zawarte w podrozdziałach 4.1 – 4.10 dokumentu D.4 na stronach 3571 opisy przeszacowania poszczególnych grup środków trwałych zmienić w sposób uwzględniający: • nową metodę wyceny - dla grup środków trwałych, dla których rekomendowana jest zmiana metody wyceny w stosunku do stosowanej dotychczas przez TP (zgodnie ze sposobem wyboru metody wyceny i tabelą powyżej); • nową definicję metody wyceny - dla grup środków trwałych, dla których rekomendowana jest metoda wyceny taka sama jak stosowana dotychczas przez TP; • dodatkowe uzasadnienia dla każdorazowego zastosowania metody indeksacji i kosztu historycznego. 3.6.3 Uzasadnienie Zmiany proponowane w tym podrozdziale wynikają bezpośrednio z rekomendowanych zmian w definicjach metod wyceny oraz w sposobie wyboru właściwej metody wyceny dla poszczególnych grup środków trwałych opisanych we wcześniejszych rozdziałach. 4 Kalkulacja amortyzacji sieci i kosztu kapitału Ryzyka Opisany w dokumencie D.4 sposób wyliczania podstawy do kalkulacji kosztu kapitału (średnioroczna wartość bieżąca netto – SWBN7 i SWBN8) jest analogiczny do stawki amortyzacji co stwarza podejrzenia, że niewłaściwie zostały ujęte środki trwałe w pełni zamortyzowane co w konsekwencji powoduje nieuzasadnione zawyżenie kosztu kapitału i amortyzacji. Zastosowanie metody wskaźnikowej zamiast kroczącej do wyliczenia amortyzacji stwarza ryzyko zawyżenia jej kosztu. TPSA wykorzystuje do kalkulacji kosztu kapitału (do wyliczenia wpływu zmiany wartości aktywu na jego roczny koszt) metodologię FCM (zachowanie kapitału finansowego). FCM jest to metoda rekomendowana przez Komisję Europejską i stosowana w większości krajów w Europie, wątpliwości budzi jednak sposób jej implementacji w modelu TPSA. Należy również zweryfikować, czy prawidłowo stosowany jest sposób wyliczenia wysokości bieżącej wartości kapitału pracującego, który ma wpływ na koszt. Istotność: Wysoka Ponieważ koszty te są bardzo istotne dla wyznaczenia kosztów jednostkowych, zasady ich dotyczące powinny być jasno i precyzyjnie określone, tak aby nie prowadzić do nieuzasadnionego wzrostu kosztów jednostkowych wyliczanych przez TP. 4.1 Obliczanie amortyzacji od wartości bieżącej środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych 4.1.1 Definicja problemu i referencje Metoda obliczania amortyzacji od wartości bieżącej środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych została opisana w dokumentacji TP w następujących miejscach: 27/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji • D.1, str. 47-48 – pkt 5.4.4 Obliczanie amortyzacji od wartości bieżącej środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. • D.4, str. 74 – pkt 3 na 2008 rok. • D.4, str. 77 – pkt 3 na 2009 rok. TP do wyliczenia amortyzacji od wartości bieżącej brutto stosuje metodę wskaźnikową. Jest to metoda błędna gdyż nie daje rzetelnych wyników za wyjątkiem kategorii środków trwałych, dla których w ich całym okresie użytkowania ceny znacząco nie uległy zmianie. W przypadku wzrostu cen aktywów w danej kategorii metoda ta prowadzi do zawyżenia kosztu amortyzacji. Błędna kalkulacja kosztu amortyzacji przy wykorzystaniu proponowanej przez TP definicji ESA (Efektywna Stawka Amortyzacji) występuje najczęściej w przypadkach gdy istotna (ilościowo a nie wartościowo) część środków trwałych (starych) jest już umorzona i nie powinny od nich być naliczane odpisy amortyzacyjne. 4.1.2 Sugerowane zmiany KIGEiT do wyliczenia amortyzacji od wartości bieżącej środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych proponuje zastosowanie metody kroczącej (roll-forward) zamiast stosowanej przez TP metody wskaźnikowej. Według tej metody zakłada się, że amortyzacja aktywów liczona wg CCA jest powiązana z amortyzacją liczona wg kosztów historycznych w stosunku równym stosunkowi średnich wartości kosztu odtworzenia brutto (GRC) i wartości księgowej brutto (GBV) – średnie wartości pomiędzy początkiem i końcem roku obrotowego podlegającego kalkulacji. W przypadku zastosowania tej metody wartość Umorzenia CCA z początku roku jest każdorazowo korygowana na podstawie zmian cen mających miejsce w ciągu roku. Amortyzacja dotycząca zmniejszeń (likwidacji, spisania na straty i transferów) nie jest brana pod uwagę, a odpis amortyzacyjny liczony wg CCA za rok bieżący jest wyznaczany przy pomocy następującego wzoru: Odpis_amortyzacyjny_CCA = Odpis_amortyzacyjny_HCA GRC_koniec)/(GBV_początek + GBV_koniec). + (GRC_początek + Umorzenie w wartościach bieżących na koniec roku stanowi sumę powyższych pozycji: CCA_umorzenie_koniec = CCA_umorzenie_początek + Odpis_amortyzacyjny_CCA + Amortyzacja_zaległa. Kalkulacja Holding_Gain_brutto, Umorzenie_CCA oraz Amortyzacji zaległej przebiega dokładnie tak samo jak w przypadku metody wskaźnikowej zastosowanej przez TP. Metoda krocząca Zastosowana metoda wyliczenia amortyzacji powinna uwzględniać okresy ekonomicznej przydatności (eksploatacji) poszczególnych aktywów. Jeżeli stawki amortyzacji zostały określone na podstawie innych czynników niż okres ekonomicznej przydatności, np. w oparciu o stawki dopuszczalne przez przepisy podatkowe), to na potrzeby kosztów bieżących należy zmienić te odpisy. Metoda krocząca pozwoli uzyskać właściwą wartość bieżącą netto aktywów tylko przy zapewnieniu następujących warunków: 28/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji • • amortyzacja liczona wg kosztów bieżących powiększona/pomniejszona o zyski/straty związane ze zmianą cen aktywów jest równa amortyzacji ekonomicznej w każdym roku; oraz koszt odtworzenia netto na początek roku jest podany w poprawnej wysokości. 4.1.3 Uzasadnienie Duże błędy przy zastosowanej przez TP metodzie wskaźnikowej występują w szczególności gdy: • aktywa mają długi okres użytkowania i wartość księgowa brutto takich samych aktywów jest drastycznie różna; • aktywa były nabywane/budowane w różnych okresach i ich stopień umorzenia jest istotnie różny (łącznie z przypadkiem opisanym powyżej); • następują stosunkowo niewielkie do całej wartości ulepszenia środka trwałego, który w księgach jest wykazywany w niskim koszcie historycznym. Jego stopień umorzenia może nagle drastycznie się obniżyć, gdyż niewielka rozbudowa w cenach bieżących podnosi o znacząco księgową wartość środka trwałego. Powyższe przypadki dotycząca najczęściej takich środków trwałych jak: budynki, kanalizacja, linie miedziane i światłowodowe. Poniższa tabela pokazuje przykład zafałszowania kosztu amortyzacji w przypadku dwóch aktywów należących do tej samej kategorii środków trwałych ale nabywanych w różnych okresach po różnych cenach. Przykład środek trwały: rok budowy: wartość księgowa brutto Wartość księgowa netto Stawka amortyzacji Księgowy koszt amortyzacji Wartość bieżąca brutto A 10 km kanalizacji 1977 10 000 0 (w pełni umorzony) 2,5% 100 000 B 10 km kanalizacji 2005 100 000 95 000 2,5% 2 500 100 000 Kalkulacja bieżącego kosztu amortyzacji wg stanu faktycznego A Koszt bieżący amortyzacji Łączne koszty bieżące amortyzacji 2 500 Kalkulacja bieżącego kosztu amortyzacji wg ESA (propozycja TP) Łączny księgowy koszt amortyzacji Łączna wartość księgowa brutto ESA Łączna wartość bieżąca brutto Łączne bieżące koszty amortyzacji 2 500 110 000 2,3% 200 000 4 545 Zawyżenie bieżących kosztów amortyzacji 2 045 82% 29/62 B 2 500 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Zastosowanie metody kroczącej zamiast wskaźnikowej jest również rekomendowane przez regulatora duńskiego Telestylersen w dokumencie LRAIC Model Reference Paper, guidelines for the top-down cost analysis, 6 kwiecień 2001 [Z.27]. W rozdziale 7.1 i 7.2 tego dokumentu przedstawione są zasadnicze błędy powstające przy wykorzystaniu metody wskaźnikowej oraz zalety wynikające z zastosowania metody kroczącej. 4.2 Obliczanie średniorocznej wartości bieżącej netto środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych na potrzeby kalkulacji kosztu kapitału 4.2.1 Definicja problemu i referencje Metoda obliczania średniorocznej wartości bieżącej netto środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych na potrzeby kalkulacji kosztu kapitału została opisana w dokumentacji TP w następujących miejscach: • D.4, str. 73 – pkt 2 na 2008 rok. • D.4, str. 76 – pkt 2 na 2009 rok. Wątpliwości budzi w szczególności sposób wyliczenia wartości bieżącej netto poprzez wymnożenie jej przez proporcję wartości księgowej netto do wartości księgowej brutto. Przy takim sposobie wyliczenia wartości bieżącej netto popełniane są analogiczne błędy jak przy wyliczaniu amortyzacji metodą wskaźnikową opisane w poprzednim punkcie niniejszego dokumentu. Taki sposób wyliczenia wartości bieżącej netto stwarza podejrzenia, że niewłaściwie zostały ujęte środki trwałe w pełni zamortyzowane co w konsekwencji może powodować nieuzasadnione zawyżenie kosztu kapitału. 4.2.2 Sugerowane zmiany W pełni zamortyzowane aktywa nie powinny być przeszacowywane przy zastosowaniu CCA, gdyż ich wartość już została odzyskana w wyniku dotychczasowych odpisów. Metodologia obliczania wartości bieżącej netto powinna być oparta o zasady zaprezentowane w rozdziale. 4.1 co jest zgodne z podejściem zaprezentowanym w [Z.27 str. 37]. 30/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Sposób wyliczenia wartości bieżącej netto dla danej grupy środków trwałych powinien być uzależniony od przyjętej metody wyliczenia wartości bieżącej (odtworzeniowej) brutto, czyli z przyjętej metody przeszacowania danej grupy środków trwałych. Wzór i definicja metody wyliczenia wartości bieżącej netto, stosowana przez TP zakłada, że wszystkie grupy środków trwałych są przeszacowywane metodą bezpośrednią. 4.2.3 Uzasadnienie Duże błędy kalkulacji wartości bieżącej netto i w konsekwencji kosztu kapitału na podstawie danych historycznych z ksiąg występują szczególnie gdy: • aktywa mają długi okres użytkowania i wartość księgowa brutto takich samych aktywów jest drastycznie różna; • aktywa były nabywane/budowane w różnych okresach i ich stopień umorzenia jest istotnie różny (łącznie z przypadkiem opisanym powyżej); • następują stosunkowo niewielkie do całej wartości ulepszenia środka trwałego, który w księgach jest wykazywany w niskim koszcie historycznym. Jego stopień umorzenia może nagle drastycznie się obniżyć, gdyż niewielka rozbudowa w cenach bieżących podnosi o znacząco księgową wartość środka trwałego. Powyższe przypadki dotycząca najczęściej takich środków trwałych jak: budynki, kanalizacja, linie miedziane i światłowodowe. Można przytoczyć przykład zafałszowania kosztu amortyzacji w przypadku dwóch aktywów należących do tej samej kategorii środków trwałych o długim okresie użytkowania i diametralnie różnej wartości księgowej brutto, podobnie ja to zrobiono w rozdz. 4.1 niniejszego dokumentu. Należy zwrócić uwagę, że różnica wynikająca ze stosowania metody obliczania wartości bieżącej netto jaką stosuje TP w porównaniu do rzeczywistej (dokładnej) kalkulacji, jest tym większa im większa jest zmiana ceny środka trwałego [Z.27 str 38]. 2% roczny wzrost ceny 5% roczny wzrost ceny 10% roczny wzrost ceny Okres amortyzacji 10 lat 3% 7% 14% Okres amortyzacji 25 lat 3% 7% 14% 2% roczny spadek ceny 5% roczny spadek ceny -3% -8% -3% -8% 10% roczny spadek ceny -16% -16% Poniższa tabela pokazuje przykład zafałszowania kosztu amortyzacji w przypadku kiedy następują stosunkowo niewielkie do całej wartości ulepszenia środka trwałego, który w księgach jest wykazywany w niskim koszcie historycznym. Przykład środek trwały: rok budowy: budynek 1950 31/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Wartość księgowa brutto Wartość księgowa netto Wartość bieżąca brutto Niewielki remont budynku (koszty bieżące) Wartość księgowa brutto (po remoncie) Wartość księgowa netto (po remoncie) Wartość bieżąca brutto (po remoncie) 100 000 5 000 1 000 000 (bardzo niewielka w stosunku do faktycznej wartości) (prawie całkowicie umorzony) 100 000 200 000 105 000 1 100 000 Kalkulacja wartości bieżącej netto wg stanu faktycznego WKN/WKB (przed remontem) Wartość bieżąca netto (przed remontem) Wartość bieżąca netto (po remoncie) 5% 50 000 150 000 Kalkulacja wartości bieżącej netto wg propozycji TP WKN/WKB (po remoncie) Wartość bieżąca netto (po remoncie) 53% 577 500 Zawyżenie wartości bieżącej netto 427 500 285% 5 Metoda kalkulacji kosztów Ryzyka Na podstawie obowiązków regulacyjnych nałożonych na TP S.A. powinna ona przeprowadzać : • kalkulację uzasadnionych kosztów świadczenia dostępu telekomunikacyjnego, według metody zorientowanych przyszłościowo długookresowych kosztów przyrostowych, zgodnie z zatwierdzonym przez Prezesa UKE opisem kalkulacji kosztów i zgodnie z przepisami odpowiednich aktów wykonawczych; oraz • stosowaniu opłat z tytułu dostępu telekomunikacyjnego, uwzględniających zwrot uzasadnionych kosztów operatora. Według §. 16 ust. 1 pkt 4 Rozporządzenia kosztowego: „po przypisaniu kosztów przyrostowych, o których mowa w pkt 3, przypisuje uzasadnione koszty wspólne do elementów sieci lub procesów w sposób określony w § 4 ust, 2 pkt 2 lit. c". Dokumentacja TP S.A. zawiera niejasny opis modelu kosztowego, prawdopodobnie będący kompilacją różnych dokumentów dotyczących rachunkowości regulacyjnej prowadzonej w TP. W dokumentacji nie ma definicji czy też określenia przekonujących zasad dotyczących klasyfikacji kosztów jako uzasadnionych w przypadku kalkulacji kosztów świadczenia usług dostępu telekomunikacyjnego w zakresie połączenia sieci. Dodatkowo brak opisu wzajemnych zależności modeli kalkulacji kosztów usług z interkonektowych z innymi modelami kalkulacyjnymi budzi wątpliwości, czy niektóre grupy kosztów nie są rozliczane w całości także I w innych modelach kalkulacyjnych powodując w rezultacie powiększenie różnych kosztów usług. 32/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Zdaniem KIGEiT ogólność dokumentacji w tym względzie może powodować powiększanie bazy kosztów w modelu, co z kolei podwyższa w sposób nieuzasadniony wyliczone z modelu koszty jednostkowe usług interkonektowych. Istotność: Wysoka Z opisu dostarczonego przez TP wynika, że w modelu tworzone są kolejne realokacja kosztów o charakterze wspólnym oraz ogólnym z procesów/elementów pomocniczych modelu na elementy sieciowe. Dodatkowo dokumentacja przedstawiona przez TP, koncentruje się na wybiórczym opisie elementów modelu bezpośrednio powiązanych z usługami interkonektowymi. Opis w odniesieniu do sposobów alokacji kosztów wspólnych i ogólnych w odniesieniu do pozostałej działalności i usług jest na tyle ogólny, że możemy mieć w rzeczywistości do czynienia z bezkrytyczna, pełną, i poza kontrolą alokacją nie tylko niezasadnych kosztów sieciowych, kosztów związanych z działalnością detaliczną, ale wręcz wszystkich kosztów ogólnych – w praktyce oznacza to FDC, a nie LRIC. Brak możliwości weryfikacji pomiędzy poszczególnymi modelami rozliczeniowymi np. poprzez upewnienie się, że podział np. central na część ruchową i dostępową jest spójny w każdym z modeli, daje duże możliwości różnych interpretacji umożliwiają alokację większych kosztów na ruch i zawyżenie stawek. 5.1 Schemat metodologii LRIC oraz zasadność uwzględnienia kosztów w kalkulacji 5.1.1 Definicja problemu i referencje D.1, str. 27 oraz str. 30 – Schematy metodologii LRIC. Schematy są niejasne i ich definicje nakładają się na siebie. Schematy ze str. 27 pokazują również fragment większej całości be omówienia ich wzajemnych zależności. Nie są one w żaden sposób w miejscu ich umieszczenia skomentowane, nie jest również wyjaśnione koszty jakich składowych i komponentów (w szczególności wspólnych) nie są finalnie rozliczane na w tym konkretnym przypadku dla usług interkonektowych. Na podstawie D.1, str. 34 – pkt 5.3.1 Komponenty. Odnosi się wrażenie, że w modelu rozliczane są wszystkie koszty procesów, które poprzez realokacje lub też narzuty trafiają w końcu na elementy sieci będące składowymi kosztów usług telekomunikacyjnych rozliczanych w modelu. Uwzględnienie niektórych komponentów w rozliczeniu kosztów procesów na usługi dostępu do sieci wydaje się być nieuzasadnione ponieważ nie mają związku z prowadzoną działalnością hurtową na przedmiotowym rynku telekomunikacyjnym. Zgodnie z D.1, str. 70 – Alokacja kosztów wspólnych na modelowe elementy sieci „Kalkulacja kosztów usług międzyoperatorskich metodą LRIC dopuszcza alokację kosztów wspólnych proporcjonalnie do ich kosztów przyrostowych w celu umożliwienia odzyskania kosztów wspólnych ponoszonych przez operatora nie tylko w świadczonych przez niego usługach detalicznych, ale również w rozliczeniach międzyoperatorskich.” Z brzmienia definicji w wyżej wymienionych rozdziale nie ma pewności, że alokacja ta jest robiona prawidłowo, a w szczególności czy zawiera koszty uzasadnione. Istotna jest kwestia wskazania konieczności limitowania kosztów mających charakter narzutów (mark-up). Ponadto nie jest na podstawie przedstawionych opisów jasne, czy koszty nie są rozliczane ponownie dla różnych rynków/zakresów usług i w efekcie powielane. 33/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji D.3, zawiera wyłącznie odniesienia do modelu FDC, a informacja zawarta w dokumencie D.1 jest sformułowana na tyle ogólnie i bez korespondencji z D.3, że może wskazywać iż w modelu LRIC rozliczany jest komplet kosztów na usługi interkonektowe całość kosztów, co jest nieprawidłowe. 5.1.2 Sugerowane zmiany Model, dokumentacja, informacja uzupełniająca (w tym dodatkowe zastawienia, raporty) powinien zapewnić prezentację kosztów podzielonych na odpowiednio szczegółowe kategorie (i/lub) dodatkowo atrybutowanych tak, żeby zapewnić możliwość odpowiedniej analizy potwierdzającej, że są one alokowane do poprawnej części sieci oraz poprawnej grupy usług, z możliwością uzgodnienia do kosztów wchodzących w skład kalkulacji innych usług objętych wymaganiami rachunkowości regulacyjnej bądź nie. Zdaniem KIGEiT nie wszystkie koszty są uzasadnione w przypadku kalkulacji LRIC dla kosztów świadczenia dostępu telekomunikacyjnego w zakresie połączenia sieci i powinno to być uwzględnione w przedmiotowym modelu kalkulacji. Oczywiste jest, że w takim przypadku nie można do tych kosztów zaliczać kosztów związanych z działalnością na rynku detalicznym marketingu, billingu abonenckiego, systemów obsługi klienta, kosztów sprzedaży detalicznej itp. Natomiast koszty o charakterze kosztów wspólnych i ogólnych, należy z punktu widzenia regulatora, kontrolować w sposób szczególny, aby uzyskać pewność odnośnie prawidłowości ich alokacji (także pomiędzy różnymi grupami usług regulowanych i nieregulowanych). KIGEiT pragnie zwrócić uwagę, że kalkulacja LRIC jest modelem ekonomicznym, o ile TP przyjęła metodologię kalkulacji Top-down, gdzie punktem wyjścia są dane finansowe spółki, to nie oznacza to bynajmniej, że wszystkie te wartości mają być uwzględnione i rozliczone na usługi interkonektowe. W trakcie kalkulacji, koszty które nie wiążą się z długookresowym przyrostowym kosztem efektywnie funkcjonującego operatora telekomunikacyjnego, powinny zostać oddzielnie zidentyfikowane i pogrupowane w wydzielone kategorie kosztowe. Kategorie te nie powinny brać udziału w finalnej alokacji na usługi dostępu związanego z połączeniem sieci, za pomocą żadnej z metod - w szczególności jako narzuty kosztów wspólnych i ogólnych. Zdaniem KIGEiT dotyczy to następujących zagadnień, których koszty nie powinny być rozliczane na usługi interkonektowe: • nieściągalne należności– inne niż dotyczące działalności hurtowej np. wynikające z działań na rynku detalicznym lub dotyczące innych działalności prowadzonych przez operatora; • odprawy pracownicze i inne koszty - wynikające z działań restrukturyzacyjnych spółki; • koszty zapadłe –straty wynikające ze sprzedaży środków trwałych, koszty środków trwałych które na skutek zużycia technologicznego warte są na rynku mniej niż to wynika z wyceny bilansowej, pomimo, że nie zostały w pełni zamortyzowane; • w pełni zamortyzowane środki trwałe – ponieważ nastąpiło odzyskanie nakładów na nie poniesionych i w związku z tym nie powinny być "liczone podwójnie" [Z.6 str 21; Z.9 str. 82; Z.19 str. 6]; • badania i rozwój – nakłady wiążące się z nowymi usługami i rozwojem funkcjonalności obecnych usługami nie powinny być włączone do przyrostowego kosztu usług istniejących; 34/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji • • • • • • • • koszty innych usług - detalicznych, przesyłu danych itp. - narzuty kosztów systemów, funkcji pomocniczych i ogólnego zarządu, które związane są z innymi rynkami i usługami. Koszty te powinny być zgrupowane w odrębne komponenty by można było dokonać uzgodnienia z kosztami zarejestrowanymi w księgach oraz odnośnie prawidłowości rozliczenia kosztów wspólnych. Model i dokumentacja powinna identyfikować je i przedstawić uzasadnienie, że alokacje te oparte są na prawidłowych i weryfikowalnych danych. Jeśli elementy sieci współdzielą zasoby i związane z nimi koszty (np. powierzchnie techniczna, zasilanie, klimatyzację) to koszty te powinny być alokowane na podobnych zasadach tak, aby można było uzgodnić je dla wszystkich przyrostów lub rynków. koszty rynku detalicznego oraz innych rynków – sprzedaż, marketing i koszty dystrybucji, które nie są związane działaniami na rynku usług hurtowych goodwill, rezerwy, koszty nadzwyczajne – ponieważ nie mają zwykle charakteru wynikającego z prowadzenia operacyjnej działalności na rynku hurtowym, a wynikają raczej z przepisów finansowo-księgowych. W niektórych przypadkach włączenie rezerw może być uzasadnione. TP powinna przedstawić powody i uzasadnienie ich włączenia do kalkulacji. Jeśli rezerwy dotyczą rozliczeń międzyokresowych związanych z kilkoma latami, powinny one być przeliczone w postaci opowiadającej odpisowi rocznemu; podatki dochodowe, VAT – ponieważ nie są związane z definicją kosztów sieciowych; koszty działalności operatora w innych krajach; przychody i koszty finansowe – nie są związane z działalnością sieciową tylko finansową; koszty wynikające z rozliczenia ruchu międzyoperatorskiego - opłaty ponoszone przez TP rozliczeń międzyoperatorskich na rzecz innych operatorów, nie są związane z ruchem w ramach własnej sieci TP. koszty wynikające z przeszacowań środków trwałych z wyrażonych w wartościach historycznych (występujące zwykle jednorazowo w momencie przeszacowania), ponieważ zastosowania metodologii FCM, zapewnia prawidłowe ujęcie tego zagadnienia. Ze względu na obszerność ww. katalogu kosztów nie wszystkie z nich można zidentyfikować na poziomie zasobów modelu, niektóre z nich mogą być zdefiniowane dopiero na poziomie procesów czy elementów sieci. Tym niemniej struktura modelu I zestawień z niego przygotowywanych powinna pozwalać na jednoznaczne upewnienie się, że ww. koszty nie są rozliczane na usługi interkonektowe. KIGEiT pragnie zwrócić uwagę, że w świetle powyższych wywodów dokument D.3, który został przez nas analizowany nie spełnia wymogów kompletności ponieważ znajdują się w nim wyłącznie odniesienia wyłącznie do FDC, a informacja zawarta w dokumencie D.1 jest naszym zdaniem niewystarczająca i zbyt ogólna, aby można było zrozumień w jaki sposób konkretne koszty i przychody są traktowane w modelu LRIC, a w szczególności, które z nich w końcowym efekcie nie są rozliczane na usługi połączenia sieci. Oba ww. dokumenty powinny być ze sobą uzgodnione i uzupełnione. Odrębnym zagadnieniem jest o fakt, że na usługi nie powinny być rozliczanie koszty wynikające z braku efektywności. Koszty te powinny zostać oddzielnie zidentyfikowane i zgrupowane w odrębne kategorie wyjaśniające przyczyny nieefektywności ( patrz rozdział 7 i 8 niniejszego dokumentu). 35/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Zdaniem KIGEiT omówione zwykle kwestie powinny znaleźć explicite odzwierciedlenie w dokumentacji TP oraz zawartej w niej schematach i definicjach elementów modelu. Omawiane w niniejszym rozdziale tematy zostały dodatkowo uzupełnione w rozdziale 9.1 Uwagi ogólne odnośnie modelu i dokumentacji. 5.1.3 Uzasadnienie Patrz uzasadnienie na zakończenie niniejszego rozdziału. 5.2 Matryce alokacji i dokumentacja pomocnicza 5.2.1 Definicja problemu i referencje Matryce alokacji stanowiące de facto szczegółowy opis modelu alokacji wspomagające jego zrozumienie – D.5 i D.6 Różne skróty, albo stosowanie w jednych miejscach opisu skrótów, a w innych nazw przy opisach kolumn i wierszy modelu powoduje, że matryce są nieczytelne. Matryce przypisań są prezentowane w sposób utrudniający zrozumienie modelu kalkulacyjnego. Nazwy z instrukcji kosztowej są często uogólnieniem tego co znajduje się w matrycach, definicje nie są na tyle precyzyjne, aby można je było odnieść jednoznacznie odnieść do matryc. 5.2.2 Sugerowane zmiany KIGEiT postuluje, aby D.1 został uzupełniony o dodatkowy rozdział zawierający spis dokumentacji pomocniczej przygotowywanej łącznie z wynikami kalkulacji. TP po wykonaniu kalkulacji przy wykorzystaniu opisanych dalej raportów kontrybucji weryfikuje, że struktura modelu, przypisania wykonane w modelu zgodnie z matrycami alokacji, oraz wprowadzone dane dają w wyniku poprawne rozliczenie kosztów, które nie zawiera kosztów nieuzasadnionych, a koszty modelu po uwzględnieniu kosztów nieefektywności i kosztów nieuzasadnionych uzgadniają się do kosztów bazowych i w związku z tym model kalkulacji jest prawidłowy. Jeśli w wyniku analizy raportów kontrybucji wykryte zostaną błędy w lokacji kosztów to TP musi wprowadzić zmiany korygujące ewidentne błędy i uaktualnić odpowiednio załączone w instrukcji matryce alokacji oraz definicje nośników/CVR. Raporty kontrybucji powinny być obowiązkowo przygotowywane przez TP jako załącznik do wyników kalkulacji modelu. Poniżej przedstawiono definicje wymagań zawartości tego rozdziału i związanych z nim załączników: • Uzupełniającej definicje modelu; • Definiującej nośniki oraz źródła danych; • Zawierającej matryce przypisań na poszczególnych poziomach modelu– wraz z opisem ich formatu i znaczenia; • Tabele wyników kalkulacji – wraz z opisem; • Raporty kontrybucji wraz z opisem – patrz wyjaśnienie poniżej • Inne informacje dodatkowe i wyjaśnienia – patrz 9.1 Uwagi ogólne dotyczące metodologii i dokumentacji. 36/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Ponadto wzorując się na inny praktykach regulacyjnych KIGEiT proponuje, aby uzupełnić wyniki kalkulacji modelu o następujące zestawienia, które wnoszą dodatkowe informacje pozwalające uzupełnić często stricte finansowo-księgowy charakter o wymiar związany z działalnością operacyjną operatora: • Rynki hurtowe – podsumowanie i kluczowe zmiany wg [Z.17 str. 22]; • Rynki hurtowe –zmiany w średnim kapitale zaangażowanym wg [Z.17 str. 26]; • Sprawozdanie sieciowe wg formatów zaproponowanych w [Z.20 str. 15 decyzja 3.8 oraz Aneks V i VI]; • lista informacji dodatkowej zawartej w [Z.5 str. 44 p. 10.3], w szczególności uzasadnienie przyjętych założeń, cen, poziomów efektywności. Poniżej zawierają, zdaniem KIGEiT definicje wymagań zawartości tego rozdziału i związanych z nim załączników. Nazwy, symbole, definicje zawarte w dokumentacji – muszą dokładnie odpowiadać określeniom stosowanym w matrycach oraz instrukcjach opisowych. Matryce przypisań oprócz „X” powinny zawierać obok nazwy i symbolu komponentu stanowiącego źródło kosztu, także nazwy nośników stosowanych do rozliczenia kosztów na komponenty docelowe kosztu (również z podaniem nazwy i symbolu), wg przykładu poniżej. X X X X X X X X X X Tranzyt poza Otr X X X X X Tranzyt w Otr X X X X X Tranzyt strefowy Zakonczenie w Otr X X X X X Zakonczenie poza Otr Nazwa Rozpoczecie w Otr Ref. Zakortczenie strefowe Nazwa Rozpoczecie strefowe Ref. X X X X X X X X X Nazwa Nośnika/CVR Obiekt wynieslony - ruch (Concentrator lokalny - ruch Centrala lokaina - ruch Centrala koricowo-tranzytowa - ruch Centrala tranzytowa - ruch Matryca nośników, powinna zawierać nazwy i definicje nośników zgodne i jednoznaczne z tymi podanymi w matrycach przypisań i zgodne z dokumentacją (instrukcją). Wszystkie tabele, matryce i zestawienia powinny być wydrukowane tak, aby wygodna była ich analiza, wraz z nagłówkami kolumn i wierszy powtórzonymi na każdej stronie wydruku. Zdaniem KIGEiT wyniki kalkulacji powinny zostać uzupełnione o raporty kontrybucji („raporty udziałów” - ujęte jako tabela wzorcowa w instrukcji. Zestawienia te o poszerzonym zakresie w stosunku do obecnie załączonych wzorów tabel z wynikami kalkulacji, powinny pokazywać dla poszczególnych poziomów modelu jakie składowe kosztów źródłowych i w jakiej proporcji są alokowane do elementów sieciowych. Matryce alokacji naszym pełnią jedynie rolę techniczna i nie powinny podlegać zatwierdzeniu jako dokumentacja modelu. 37/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Celem tych raportów jest umożliwienie prześledzenia ścieżki alokacji kosztów. Pełniłyby rolę pomocniczą zarówno dla TP w celu potwierdzenia prawidłowości kalkulacji, oraz jak i w ramach uzgodnień z UKE i audytu regulacyjnego. W szczególności ułatwią kontrolę sumy puli kosztów na poszczególnych poziomach alokacji modelu oraz udział poszczególnych grup kosztów, pionów funkcjonalnych/procesów itp. w kosztach usług wyznaczanych w modelu. Podstawowe raporty udziału dotyczyłyby: • Koszty elementów sieciowych w rozbiciu na składowe HCC wraz z pokazaniem realokacji (czyli przypisań wzajemnych); oraz • Koszty elementów sieciowych w rozbiciu na zasoby, z możliwością prześledzenia źródeł kosztów na poziomie pionów organizacyjnych TP – zestawienie to jest zdaniem KIGEiT pomocne w celu sprawdzenia czy zostały zachowane zasady wyodrębniania i przypisań aktywów, pasywów, przychodów i kosztów i czy nie mamy doczynienia z sytuacją, że np. koszt zaksięgowany w jednostce zajmującej się działalnością detaliczną jest alokowany na usługi hurtowe. [Z21. str. 28] Dla każdego z ww. raportów kontrybucji powinna istnieć możliwość rozbicia kosztu kontrybującego na dodatkowe składowe analityczne: b. koszty operacyjne LRIC, amortyzacja LRIC, narzuty kosztów (koszty i amortyzacja), koszty kapitału zaangażowanego. b. koszty nieuzasadnione dla danej kalkulacji – przykładowe definicje patrz rozdział 5.1 niniejszego dokumentu b. korekty przeszacowania środków trwałych – wynikające z aktualizacji wyceny środków trwałych i zastosowania MEA; b. koszty nadwyżkowej pojemności sieci – patrz rozdział 7.2 niniejszego dokumentu; oraz b. koszty nieefektywności operatora - patrz rozdział 8 niniejszego dokumentu. W szczególności pozwoli regulatorowi i audytorowi kontrolować sumę puli kosztów oraz udział poszczególnych grup kosztów, pionów funkcjonalnych/procesów itp. w kosztach usług wyznaczanych w modelu. KIGEiT proponuje, aby tabele wynikowe kalkulacji, w powiązaniu z raportami kontrybucji umożliwiały uzgodnienie kosztów rozliczonych na elementy sieci/usługi do poziomu kosztów wejściowych tzn. powinny być uzupełnione w odpowiednich poziomach wierszy (pkt. a,b ) lub kolumn (pkt. c-e). 5.2.3 Uzasadnienie Patrz uzasadnienie na zakończenie niniejszego rozdziału. 5.3 Specyficzne koszty rozliczeń międzyoperatorskich i pozostałe koszty 5.3.1 Definicja problemu i referencje D.1, str. 19 – Specyficzne koszty rozliczeń międzyoperatorskich. 38/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Z dokumentacji nie wynika jasno czy te koszty obciążają też stawki na usługi wewnątrz TP czy tylko świadczone innym operatorom oraz w jakiej proporcji są rozliczane D.1, str. 19 – Pozostałe koszty. Wyżej wymienione przykłady stanowią konkretny przykład braku precyzji i ogólności zapisów instrukcji. Definicja te są bardzo ogólne, z dokumentacji nie wynika jakie kategorie wchodzą w skład kosztów pozostałych oraz wg jakich proporcji są rozliczane na usługi objęte przedmiotową kalkulacją oraz usługi pozostałe. 5.3.2 Sugerowane zmiany Zdaniem KIGEiT należy uściślić zapisy instrukcji tak, aby w każdym przypadku instrukcja zawierała, tabele określające jakie nośniki są stosowane do rozliczania komponentów na danym poziomie modelu rozliczeniowego. Temat wymagań jakie powinien zdaniem KIGEiT spełniać model i jego dokumentacji został przedstawiony w rozdziale „Pozostałe uwagi”. Należy również zwrócić uwagę, że w przypadku grupy kosztów „Specyficzne koszty rozliczeń międzyoperatorskich” powinny one tylko częściowo obciążyć usługi interkonektowe, ponieważ dział ten pracuje również na rzecz rozliczania niektórych usług o charakterze detalicznym (np. rozliczanie kosztów zakończeń TP u innych operatorów) i w związku z tym nie powinny obciążać kosztów dostępu do sieci dla innych operatorów. W wielu miejscach dokumentacji TP pojawia się określenie „pozostałe”. Zasadą wynikającej z dobrej praktyki powinno być, że na każdym z poziomów modelu, czy dla każdej z grup jego komponentów powinno sprawdzać się udział kosztów „pozostałych”. Jeśli jest większy niż 5%, a dotyczą one usług będących przedmiotem kalkulacji to powinien zostać rozbity na mniejsze jasno zdefiniowane i identyfikowalne składowe. Jeśli nie można ich zdefiniować to narzut tych kosztów powinien być minimalny lub całkowicie pominięty w rozliczeniu, gdyż daje pole do nadużyć. 5.3.3 Uzasadnienie Dokumentacja modelu wraz z matrycami alokacji definiują szczegółowo jak działa model kalkulacji kosztów (jego strukturę i przepływy). Model kosztowy jest bardzo skomplikowany, a o finalnych wynikach rozliczeń decyduje w równym stopniu jego: • struktura (poziomy, grupowania, komponenty), • przypisania i nośniki; oraz • dane wartościowe i ilościowe. Stawia to UKE w bardzo trudnej sytuacji, gdyż akceptacja instrukcji oznacza akceptację matryc, czyli niejako całości modelu. W obecnej postaci zdaniem KIGEiT dokumentacja zawiera wiele uogólnień i nieścisłości, ponadto w wielu fragmentach jest ona nieczytelna i niewygodna do analizy, niespójna wewnętrznie np. matryce stanowią raczej produkt sam w sobie niż pełnią rolę uzupełniającą i informującą. KIGEiT jest przekonany, że wdrożenie zaproponowanych w niniejszym rozdziale rozwiązań przyczyni się do zwiększenia przejrzystości dokumentacji modelu oraz ułatwi zainteresowanym stronom (TP, UKE, audytorom) ustalenia zasad potwierdzających prawidłowość prowadzonej kalkulacji i w rezultacie ułatwi proces potwierdzani orientacji kosztowej stawek interkonektowych. 39/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 6 Definicje i koszty usług interkonektowych Ryzyka Opis ostatnich etapów kalkulacji kosztów usług umieszczony w dokumentacji modelu TP jest bardzo ogólny, brak jest możliwości weryfikacji jakie elementy sieciowe i w jakich proporcjach są składowymi danej usługi. Niektóre z usług wyliczanych przez TP z modelu „top-down” są usługami, których wyliczenie na tej podstawie ze względu na ich specyfikę i jednostkowy charakter może znacząco zawyżyć ich koszty. Kluczowe dla finalnego wyznaczenia kosztów usług w D.1 rozdziały 8.5, a w szczególności 8.6 sformułowane są w sposób bardzo ogólnikowy, a to one tak naprawdę decydują o wynikach kalkulacji. Proporcje opisu powinny być wręcz odwrócone. Poprzez ogólność opisu i brak publicznie dostępnej informacji dodatkowej określającej jakie są udziały elementów sieciowych w poszczególnych usługach operatorzy kupujący od TP usługi interkonektowe de facto nie wiedzą dlaczego i za co i dlaczego tyle płacą. Istotność: Wysoka Zgodnie z charakterystyką sieciowych modeli kosztów, najistotniejsze z punktu widzenia finalnego wyniku kalkulacji są ostatnie etapy alokacji kosztów: na modelowe elementy sieciowe, wyliczenie kosztów jednostkowych elementów sieciowych i wreszcie kalkulacja kosztów usług na podstawie zaangażowania przez nie wspomnianych elementów sieciowych. Ogólnikowość opisu i brak dodatkowych informacji w tym zakresie to zdaniem KIGEiT jedna z najistotniejszych ryzyk związanych z przedstawioną przez TP dokumentacją, mający zasadniczy wpływ na finalne wyniki kalkulacji kosztów usług. 6.1 Definicje usług międzyoperatorskich 6.1.1 Definicja problemu i referencje D.1, str. 59-63 – pkt 8.1 Definicje usług międzyoperatorskich., są bardzo ogólne, nie zawierając wyszczególnienia jakie elementy sieciowe są niezbędne do świadczenia każdej z usług. Nie jest jasne jak kalkulowane są koszty usług zdefiniowanych w D.1 w podrozdziałach 8.1.4 oraz 8.1.5, a opisanych w podrozdziale 8.8 Obliczenie kosztów usług i udogodnień towarzyszących związanych z połączeniem sieci. Ogólnikowy opis przygotowany przez TP rodzi szereg wątpliwości. Czy jest Top-down LRIC, jest to ten sam model co dla pozostałych usług interkonektowych czy inny i dlaczego? Czy procesy niezbędne do wykonania tych usług są traktowane jako efektywne? Czy jeśli modele są różne i modelowe elementy sieci są zdefiniowane inaczej to czy nie mamy do czynienia z powielaniem kosztów – dwukrotnym rozliczaniem tym samych kosztów w obu modelach? Jakie są powiązania pomiędzy oboma modelami, w jaki sposób odbywa się kontrola, że koszty wspólne nie są liczone podwójnie w obu modelach? Czy jeżeli kalkulacja ta jest dokonywana jest to poza modelem top-down to czy koszty te zostały wyłączone z modelu, aby nie zostały powielone np. w stawkach za minutę rozpoczęcia/zakończenia? 40/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 6.1.2 Sugerowane zmiany W ramach opisów modeli muszą być zawarte precyzyjne definicje usług, zawierające również informacje jakie elementy sieciowe wchodzą w ich skład. Z dokumentacji przedstawionej przez TP nie jest jasne w jaki sposób kalkulowane są koszty przedstawionych w D.1 w podrozdziałach 8.1.4 oraz 8.1.5, a opisanych w podrozdziale 8.8 . Zdaniem KIGEiT koszty tych usług, może z wyjątkiem abonamentów zdefiniowanych w podrozdziałach 8.1.4.2 oraz 8.1.4.3, nie powinny być wyliczane na podstawie obecnego modelu LRIC Top-down. KIGEiT postuluje, aby dla ww. usług nie brać pod uwagę wyników kalkulacji Top-down. Ze względu na ich specyfikę i jednostkowy charakter powinny one być kalkulowane w odrębnych modelach opartych o metodologię Bottom-up LRIC, czyli należałoby oprzeć je na normatywach ekonomiczno-inżynierskich. Usługi te powinny pozostać w modelu Top-down, ale być traktowane wyłącznie jako pula kosztów zapewniająca, prawidłowość alokacji kosztów także na inne usługi (ich usunięcie zwiększyłoby w sposób nieuzasadniony koszty pozostałych usług interkonektowych. 6.1.3 Uzasadnienie Wyliczanie ich w modelu TP na skutek uśrednień kosztów i wartości nośników, oczywistych nieefektywności w działaniu TP dla tak specyficznych usług powoduje ich znaczące przeszacowanie w górę. Natomiast w modelu kosztowym TP należy zachować tą kategorie usług, w celu prawidłowego rozliczenia kosztów na pozostałe usługi. 6.2 Kalkulacja kosztów usług 6.2.1 Definicja problemu i referencje TP wg D.1 podrozdział 8.6 na str 76 „Wykorzystuje ...dane o topologii sieci opracowane w oparciu o informacje dotyczące kierowania połączeń interkonektowych dostarczone przez służby inżynierii ruchu TP. Dane te odzwierciedlają stan na dzień 31.12.2007 dla kalkulacji na rok 2008 i 2009.” Powoduje to brak wypełnienia kryterium optymalności i efektywności kosztów i amortyzacji sieci telekomunikacyjnej, niedostosowania routingu do planowanych na 2008,2009 wolumenów usług interkonetowych. i w efekcie zaangażowania elementów sieciowych dla usług interkonektowych może być zawyżane. Sposób wyznaczania średnich koszt ów połączeń międzyoperatorskich w znacznym stopniu w oparciu o wewnętrzne decyzje TP dotyczące zakładanego kierowania ruchu, nie skorygowane o efektywność tego podejścia to jeden z najprostszych sposobów potencjalnego zawyżenia stawek. Na tej samej stronie TP pisze „...kalkuluje się poszczególne stawki rozliczeniowe określone na podstawie definicji zawartych w Rozdziale 8 z uwzględnieniem koncepcji efektywnego operatora.” – jest to zapis jak najbardziej słuszny ale niewiele mówiący. W dokumentacji TP ww. zagadnienie dotyczące finalnej kalkulacji jednostkowego kosztu usługi połączenia międzysieciowego opisane jest bardzo ogólnie. Zdaniem KIGEiT rozdział 8.6 instrukcji kosztowej jest kluczowym z punktu widzenia wyznaczenia kosztów w.w usług i jest jednym z tych miejsc metodologii kosztowej TP, które maja największy wpływ na wyniki kalkulacji. Ogólność zawartych tam zapisów powoduje, że istniejąca w tym zakresie duża dowolność daje TP możliwość manipulacji danymi lub dobierania takich zestawów danych, które powodują zawyżenie kosztów jednostkowych usług. 41/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Brak jest także w dokumentacji TP wzmianki o dodatkowych materiałach załączanych do modelu, które pozwalałyby stwierdzić czy wyliczony w ten sposób routing i wagi jest efektywny tzn. optymalizuje drogę połączenia tak, aby charakteryzowało się ono najmniejszym kosztem. 6.2.2 Sugerowane zmiany Zdaniem KIGEiT dalej TP powinna rozwinąć także w jaki sposób, konkretnie (przez jakie operacje, dane , elementy kalkulacji jest w tym wypadku realizowana koncepcja efektywnego operatora” Postulujemy, aby składowe próbki różnych wariantów zaangażowania dla każdej z usług interkonektowych powinny być przedstawione w sposób tabelaryczny pokazując w jakiej proporcji poszczególne elementy sieciowe wchodzą w skład danej usługi interkonektowej i wskazując wybór drogi optymalnej. Zestawienie to powinno być standardowo przygotowywane przez TP łącznie z wynikami kalkulacji, co pozwoli potwierdzić UKE i audytorom „optymalność” wybranego przez TP do kalkulacji zestawu danych o zaangażowaniu elementów sieciowych. KIGEiT uważa, że TP powinno szczegółowo w instrukcji wyjaśnić jak „kalkuluje się poszczególne stawki rozliczeniowe określone na podstawie definicji zawartych w Rozdziale 8 z uwzględnieniem koncepcji efektywnego operatora.” KIGEiT postuluje, aby w celu dostosowania do poprzednich rekomendacji ww. fragment w rozdziale 8.6 „Wykorzystuje się dane o topologii sieci opracowane w oparciu o informacje dotyczące kierowania do końca tego akapitu został zastąpiony przez tekst. „Wyliczenie jednostkowego kosztu usługi połączenia międzysieciowego sprowadza się do zsumowania jednostkowych kosztów elementów sieci w takiej ilości w jakiej jednostka danego połączenia je wykorzystuje zgodnie ze swoją optymalną drogą połączeniową i optymalną drogą teletransmisyjną ważoną ruchem. Dane o optymalnej drodze połączeniowej i optymalnej drodze teletransmisyjnej poszczególnych usług związanych z rozliczeniami międzyoperatorskimi oblicza się na podstawie definicji usług interkonektowych oraz pomiarów statystycznych wykonanych nie później niż kwartał przed momentem kalkulacji kosztów usług. Wykorzystuje się dane o topologii sieci opracowane w oparciu o informacje dotyczące kierowania połączeń interkonektowych dostarczone przez służby inżynierii ruchu TP również dotyczące tego samego okresu co pomiary statystyczne. Dane o optymalnej drodze kierowania ruchu określa się uwzględniając następujące zasady: 1. Ww. dane te są analizowane i korygowane tak, aby przy kalkulacji kosztów poszczególnych usług uwzględnić wpływ korekt efektywności na topologię sieci i drogi kierowania ruchu (np. redukcja liczby central wynikająca z MEA). Poza tym w przypadkach, gdy faktyczne drogi kierowania ruchu interkonektowego zakładane przez służby inżynierii ruchu TP nie odzwierciedlają zasady efektywnego operatora (połączenia nie są realizowane w najkrótszy i najtańszy z możliwych sposobów) dla potrzeb kalkulacji przyjmowane są efektywne drogi kierowania ruchu. 2. Dla potrzeb kalkulacji zakłada się, że każda z usług interkonektowych może być realizowana w jeden ze sposobów przedstawionych na schematach realizacji połączeń zamieszczonych w Załączniku Nr XXX. 3. Kalkulacja średnich dróg połączeniowych i teletransmisyjnych dla poszczególnych rodzajów usług interkonkektowych następuje w oparciu o najaktualniejsze próbki statystyczne, o których mowa w rozdziale 8.5 oraz drogi kierowania ruchu opracowane zgodnie z zasadami opisanymi w pkt. 1 42/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 0. 0. i 2 powyżej. W ten sposób określone zostaje, w jakich proporcjach poszczególne schematy realizacji usługi (patrz pkt. 2) są wykorzystywane do świadczenia poszczególnych usług interkonektowych. Obliczenie średniego zaangażowania poszczególnych elementów sieci w realizację danej usługi interkonektowej następuje poprzez obliczenie średniej ważonej przy wykorzystaniu zaangażowania poszczególnych elementów sieci w dany sposób realizacji usługi (dany schemat zgodnie z pkt. 2) oraz wagę/proporcję w jakiej ta usługa jest realizowana w ten konkretny sposób. Suma wag poszczególnych sposobów realizacji usługi interkonektowej równa jest zawsze 100%. Koszt połączenia międzysieciowego jest sumą iloczynów kosztów poszczególnych elementów sieci (patrz Rozdz. 8.5) i średniego zaangażowania tych elementów sieci w realizacje danej usługi (patrz. pkt 4). Wykorzystując średnie koszty jednostkowe poszczególnych elementów sieci oraz optymalne drogi połączeniowe i teletransmisyjne kalkuluje się poszczególne stawki rozliczeniowe określone na podstawie definicji zawartych w Rozdziale 8 z uwzględnieniem koncepcji efektywnego operatora.” Ponadto KIGEiT uważa, że powinny zostać upublicznione dane będące złożeniem matrycy routingu i próbkowania (zaangażowanie elementów sieciowych) dla każdej z usług. Zdaniem KIGEiT ich upublicznienie nie ujawni, żadnej strategicznej z punktu widzenia TP informacji, natomiast przyczyni się do utwierdzenia rynku odnośnie przejrzystości definicji usług i wyników kalkulacji. Tego typu podejście było stosowane w Irlandii [Z.20 str 15]. Poniżej przedstawiono również fragmenty dokumentu „HISTORICAL COST SEPARATED ACCOUNTS FOR THE YEAR ENDED 31 MARCH 2004, REVISED STATEMENT OF COSTS OF CORE NETWORK SERVICES, eircom” ponieważ uważamy, że prezentowany tam “Statement of Costs of Core Network Services” stanowi wzorcowy przykład informacji, która powinna zdaniem KIGEiT stanowić na równi z obecnymi tabelami wyników kalkulacji stanowić łącznie z opinią audytora publicznie dostępny wynik kalkulacji kosztów LRIC przez TP. 43/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Routing 44/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Średnie koszty jednostkowe 6.2.3 Uzasadnienie KIGEiT uważa, że zapisy rozdziału 8.6 są zbyt ogólne, a mają one kluczowe znaczenie dla finalnego wyliczenia kosztów usług interkonektowych. Obecnie proponowana przez TP metodologia wyliczania kosztów opierająca się na pomiarach statystycznych nie gwarantuje Że w ramach próbkowanie, nie zajdą się połączenia interkonektowe kierowane z wykorzystaniem dróg angażujących więcej niż to by wynikało z efektywnego podejścia elementów sieci. Próbki powinny być zestawione z droga optymalną (pod względem ekonomicznymi dającą minimalny koszt) i takie zaangażowanie powinno być wykorzystywane w kalkulacji. Stosowanie próbkowania utrwala tylko status quo, a stosowane zapisy w dokumentacji TP i brak możliwości analizy danych nie pozwalają na odpowiedź na pytanie czy routing w TP spełnia warunki efektywnie działającego operatora? W obecnej postaci zdaniem KIGEiT dokumentacja TP zawiera zbyt wiele uogólnień. KIGEiT jest przekonany, że wdrożenie zaproponowanych w niniejszym rozdziale rozwiązań przyczyni się do zwiększenia przejrzystości dokumentacji modelu oraz ułatwi zainteresowanym stronom (TP, UKE, audytorom) ustalenia zasad potwierdzających prawidłowość prowadzonej kalkulacji i w rezultacie ułatwi proces potwierdzani orientacji kosztowej stawek interkonektowych. Upublicznienie informacji dotyczącej udziału elementów sieciowych w usługach interkonektowych nie jest naszym zdaniem uwarunkowane tajemnicą przedsiębiorstwa, a pozwoli na uzyskanie większego zaufania odnośnie prawidłowości metodologii stosowanej przez TP do obliczania kosztów jednostkowych, ponieważ istotne jest aby inni operatorzy 45/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji wiedzieli za co tak naprawdę płacą i mieli przekonanie, że usługa ta jest świadczona w sposób optymalny z punktu widzenia jej jakości i kosztów. Zaproponowane przez KIGEiT rozwiązania przyczynią się do zwiększenia przejrzystości procesu opierania stawek rozliczeniowych za usługi interkonektowe. Przejrzyste definicje usług będących przedmiotem kalkulacji są podstawą prawidłowego procesu zmierzającego do oparcie stawek rozliczeniowych o koszty. 6.3 Metoda rozśredniania stawek 6.3.1 Definicja problemu i referencje D.1, str. 77-78 – pkt 8.7 Obliczanie kosztów zależnych od okresu taryfikacji. Zawierają ogólne wytyczne dotyczące rozśredniania stawek (pkt. 8.7) umożliwiają łatwe ich zawyżenie, jeżeli struktura ruchu w okresach taryfikacyjnych zostanie tak przygotowana, że będzie go więcej poza godzinami szczytu niż to ma miejsce w rzeczywistości. Wytyczne są ogólne i dają szerokie pole do interpretacji. 6.3.2 Sugerowane zmiany KIGEiT proponuje, aby w ramach kalkulacji zrezygnować z rozśredniania stawek dla usług interkonektowych zależnych od ruchu. W związku z tym w D.1 str 77 należy usunąć cały rozdział - 8.7 Obliczenie kosztów zależnych od okresu taryfikacji. 6.3.3 Uzasadnienie Zdaniem KIGEiT zaproponowana przez TP metodologia dotyczy polityki cenowej dotyczącej ustalania stawek rozliczeniowych, a nie wyliczenia kosztów. Koszt średni jest lepszą informacją do wnioskowania o orientacji kosztowej stawek rozliczeniowych, ponieważ: • jest uwolniony od założeń rozśredniających; oraz • dla każdego przypadku rzeczywistego wolumenu ruchu i stosowanych do niego stawek rozliczeniowych można w łatwy sposób wyliczyć dla nich średnią ważoną i porównać z wynikami modelu. 7 Korekty efektywności wykorzystania elementów sieciowych Ryzyka W związku z nie stosowaniem metody MEA do wyceny środków trwałych ilość wprowadzanych korekt efektywności została znacznie ograniczona. Korekty opisane są nieprecyzyjnie co powoduje duże trudności w ocenie, do których elementów sieci w rzeczywistości zostaną zastosowane i w jakiej skali. Brak precyzyjnych definicji i audytowalnych danych dotyczących stopnia wykorzystania elementów sieciowych przy planowanym ruchu (a nie rzeczywistym) powoduje, że koszty jednostkowe mogą być zawyżone. Przy kalkulacji kosztu bieżącego sieci należy wyeliminować nie tylko koszty pojemności nadwyżkowej, ale też koszt nadwyżki pojemności wynikającej z nieefektywnego planowania sieci i wykorzystania jej zasobów przez TP (rezerwę sprzedażową). 46/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Istotność: Wysoka Koszty sieci mają decydujący wpływ na wyniki kalkulacji, zgodnie z obowiązującym prawem powinny zawierać uzasadnione składniki kosztów tzn. jedynie efektywnie wykorzystywaną sieć. 7.1 Korekta wartości bieżącej z tytułu optymalizacji struktury sieci 7.1.1 Definicja problemu i referencje Korekta wartości bieżącej z tytułu optymalizacji struktury sieci została opisana w dokumentacji TP w następującym miejscu: • D.1, str. 44-46 – pkt 5.4.2 Korekty, 3) Korekta kosztów z tytułu efektywnej sieci telekomunikacyjnej. KIGEiT stoi na stanowisku, że: • korekta z tytułu optymalizacji struktury sieci stosowana przez TP koncentruje się na elementach sieci komutacyjnej i może wpłynąć na wycenę, amortyzację, koszt kapitału oraz zysk/stratę z przeszacowania od wartości bieżącej jedynie w odniesieniu do systemów komutacyjnych. • w odniesieniu do sieci transmisyjnej korekta ta nie wpływa na koszty traktów i urządzeń transmisyjnych a jedynie na routing ruchu w sieci. • wartość korekty jest wyznaczana jako proporcja kosztu bieżącego sieci optymalnej do kosztu bieżącego sieci obecnej. Nie jest natomiast nigdzie opisana metoda wyliczania kosztów bieżących systemów komutacji na potrzeby kalkulacji korekty. Czy są stosowane te same metody co dla wyliczenia wartości bieżącej na potrzeby amortyzacji (wycena bezpośrednia)? • nie jest jasne w jaki sposób wyniki zastosowania optymalnej struktury sieci komutacyjnej wpływają na wyliczenie pozostałych korekt – jak ograniczenie liczby central przekłada się na korekty kosztów operacyjnych bezpośrednio związanych z systemami komutacji (korekty kosztów wynagrodzeń, kosztów powierzchni technicznej, kosztów energii). • Nie jest jasne w jaki sposób wyniki tej korekty przekładają się na kalkulację korekty optymalizacji nadwyżkowej pojemności dla sieci i urządzeń transmisyjnych. Nie jest to bynajmniej uwzględnione we wzorze korekty optymalizacji nadwyżkowej pojemności. 7.1.2 Sugerowane zmiany W związku z wątpliwościami przedstawionymi powyżej KIGEiT postuluje: • uzupełnić dokumentację TP (dokument D.1, w podrozdziale 5.4.2, pkt 3) o opis wpływu korekty z tytułu optymalizacji struktury sieci na korektę optymalizacji nadwyżkowej pojemności w szczególności dla komutacji i transmisji. • uzupełnić dokumentację TP (dokument D.1, w podrozdziale 5.4.2, pkt 3) o opis wpływu korekty z tytułu optymalizacji struktury sieci na wycenę sieci transmisyjnej i urządzeń transmisyjnych (a nie tylko na jej zaangażowanie), co w konsekwencji wpływa na wysokość amortyzacji i kosztu kapitału związanych z tymi elementami sieci. • uzupełnić dokumentację TP (dokument D.1, w podrozdziale 5.4.2, pkt 3) o opis metody wyliczania wartości bieżącej systemów komutacji na potrzeby kalkulacji 47/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji korekty z tytułu optymalizacji struktury sieci. Wycena ta musi być tożsama z wyceną dokonaną na potrzeby kalkulacji kosztu amortyzacji i kosztu kapitału. 7.1.3 Uzasadnienie Rekomendowane zmiany mają na celu doprecyzowanie i wyjaśnienie definicji korekty opisanej przez TP w sposób zbyt ogólnikowy. 7.2 Korekta wartości bieżącej sieci z tytułu optymalizacji nadwyżkowej pojemności 7.2.1 Definicja problemu i referencje Korekta wartości bieżącej z tytułu optymalizacji nadwyżkowej pojemności sieci została opisana w dokumentacji TP w następującym miejscu: • D.1, str. 44-46 – pkt 5.4.2 Korekty, 3) Korekta kosztów z tytułu efektywnej sieci telekomunikacyjnej. Kalkulacja korekty wynikającej z optymalizacji nadwyżkowej pojemności wyrażona jest wzorami: KIGEiT stoi na stanowisku, że: • w dokumentacji przedstawionej przez TP nie jest jasno opisane w jaki sposób wyliczona nadwyżkowa pojemność wpływa na kalkulację kosztu bieżącego danego elementu sieci – brak jest wzoru wskaźnika samej korekty. • brak jest w dokumencie wskazania, których HCC sieciowych ta korekta dotyczy. Powinna dotyczyć wszystkich z pojedynczymi wyjątkami – również infrastruktury wspomagającej, np. systemy zasilania i instalacje energetyczne. Wszystkie wyjątki od stosowania tej korekty powinny być uzasadnione i opisane. • brakuje w opisie korekty definicji zajętości systemu. Czy jest to zajętość efektywna uwzględniająca np. wynik korekty optymalizacji sieci? • brakuje zasad wyznaczania wysokości rezerwy technicznej. • wolna pojemność jest zdefiniowana powyższymi wzorami jako suma rezerwy technicznej od pojemności zajętej, rezerwy sprzedażowej i rezerwy technicznej od 48/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji • rezerwy sprzedażowej. Uwzględnienie rezerwy sprzedażowej w odniesieniu do modelu kosztów usług IC wydaje się być nieuzasadnione i wpływa na zmniejszenie efektu korygującego. brakuje informacji, czy do wyliczenia wartości poszczególnych składników korekty brane są wartości bieżące, czy planowane? 7.2.2 Sugerowane zmiany W związku z wątpliwościami przedstawionymi powyżej KIGEiT proponuje: • dodać do dokumentacji TP (dokument D.1, pkt 5.4.2 Korekty) listę HCC sieci, dla których została zastosowana korekta z tytułu optymalizacji nadwyżkowej pojemności sieci. Z założenia nadwyżkowa pojemność może dotyczyć każdej kategorii środków trwałych, dlatego wszystkie przypadki nie zastosowania tej korekty dla danej kategorii elementów sieci powinny zostać uzasadnione w dokumentacji modelu. • dodać do dokumentacji (dokument D.1, pkt 5.4.2 Korekty) następującą definicję zajętości systemu (efektywnej): „Zajętość systemu jest to zajętość efektywna, tzn. taka jaka istniałaby w systemie efektywnego operatora zarządzającego swoimi systemami w sposób minimalizujący ich obciążenie przy zachowaniu właściwej jakości usług. Zajętość efektywna musi być uzasadniona bieżącymi potrzebami technicznymi. Sposób wyliczenia zajętości systemu oraz dane wykorzystane w wyliczeniach są udokumentowane w sposób nie budzący wątpliwości” • dodać do dokumentacji (dokument D.1, pkt 5.4.2 Korekty) opis zasady wyznaczania i uzasadnienie wysokości rezerwy technicznej dla każdej kategorii elementów sieci, dla których stosowana jest niniejsza korekta. Definicja korekty technicznej może brzmieć następująco: „Poziom rezerwy technicznej jest ustalany indywidualnie dla każdej z kategorii elementów sieci przy założeniu, że jest to poziom efektywny, tzn. taki jaki byłby stosowany przez efektywnego operatora zarządzającego swoimi systemami w sposób minimalizujący ich obciążenie przy zachowaniu właściwej jakości usług. Zajętość efektywna musi być uzasadniona bieżącymi potrzebami technicznymi. Sposób wyliczenia rezerwy technicznej oraz dane wykorzystane w wyliczeniach są udokumentowane w sposób nie budzący wątpliwości” • zmienić definicję pojemności nadwyżkowej na: „N = P - Z x (1 + rt)” Rezerwa sprzedażowa dotyczy głównie pojemności systemu związanej ze sprzedażą usług detalicznych a nie interconnectowych, wiec nie powinna być brana pod uwagę. • dodać do dokumentacji (dokument D.1, pkt 5.4.2 Korekty) brakujący wzór wskaźnika korekty. • do wyliczenia wartości poszczególnych składników korekty powinny byś wykorzystane wartości bieżące a nie planowane. 7.2.3 Uzasadnienie Korekta powinna wyeliminować nie tylko koszty pojemności nadwyżkowej (niewykorzystanej), ale także nadwyżkę pojemności wynikającą z nieefektywnego planowania sieci przez TP i nieefektywnego wykorzystania jej zasobów. Zajętość systemu w związku z tym powinna być zdefiniowana jako efektywna a nie stanowić odwzorowanie 49/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji stanu faktycznego w TP. Obecna definicja zajętości przerzuca na innych operatorów koszty nieefektywnego zarządzania zasobami sieciowymi w TP. Powyższa uwaga dotyczy także definicji rezerwy technicznej. Obecnie stosowana przez TP definicja tej rezerwy pozwala na nieuzasadnione jej zawyżanie oraz brak możliwości weryfikacji wyliczenia jej wysokości. Pozwala to w łatwy sposób zawyżać wartość odtworzeniową sieci TP. Rezerwa sprzedażowa nie powinna być stosowana do wyliczenia kosztów usług dostępu telekomunikacyjnego gdyż specyfika tych usług oraz dynamika rynku nie dają racjonalnych powodów do rezerwacji dodatkowych pojemności systemów pod przyszłe potrzeby. Rezerwa sprzedażowa może mieć uzasadnione zastosowanie jedynie w przypadku kalkulacji kosztów usług detalicznych a nie międzyoperatorskich. Poza tym usługi międzyoperatorskie są to usługi głosowe, które nie charakteryzują się o wzrastającymi wolumenami minut. „Każdy operator o znaczącej pozycji rynkowej powinien zaprezentować poziomy wykorzystania poszczególnych elementów sieci (zastosowane w modelu kosztowym), w tym w szczególności central, urządzeń transmisyjnych i światłowodów oraz uzasadnić, dlaczego są to poziomy efektywne” - LRAIC Model Reference Paper, guidelines for the top-down cost analysis, 6 kwiecień 2001 [Z.27], Telestylersen, regulator duński. Inny przykład dotyczy sytuacji, gdzie Regulator Jamaiki na podstawie wykonanych badań i testów infrastruktury operatora dominującego określił uśredniony poziom rezerwy technicznej na maksymalnie 15% pojemności systemu - Principles and Methods of Asset Valuation for Regulatory Purposes Determination Notice, Document No.TEL: 2003/06 July 31, 2003, Office of Utilities Regulation, Jamaica [Z.25]. 7.3 Korekta wartości bieżącej budynków wynikająca z utrzymywania powierzchni niewykorzystanej 7.3.1 Definicja problemu i referencje Korekta wartości bieżącej budynków wynikająca z utrzymywania powierzchni niewykorzystanej została opisana w dokumentacji TP w następującym miejscu: • D.1, str. 43-44 – pkt 5.4.2 Korekty, 1) Korekta kosztów budynków. Wskaźnik korekty kosztów budynków z tytułu niewykorzystanej powierzchni określa stosunek planowanej powierzchni wykorzystanej i planowanej powierzchni całkowitej w podziale na powierzchnie techniczną, biurową i magazynową. Wskaźnik korekty przedstawia wzór: KIGEiT stoi na stanowisku, że: 50/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji • • • zamieszczona w dokumencie TP (D.1, str. 43-44 – pkt 5.4.2 Korekty, 1) Korekta kosztów budynków) definicja korekty nie gwarantuje, że rzeczywista nieefektywność wykorzystania powierzchni została ujęta w modelu kosztowym przez co koszty usług mogą zostać zawyżone. brakuje w dokumencie TP (D.1, str. 43-44 – pkt 5.4.2 Korekty, 1) Korekta kosztów budynków) definicji powierzchni wykorzystanej w podziale na powierzchnie techniczną, biurową i magazynową, zasad jej wyliczenia i źródeł danych. Czy powierzchnia wykorzystana oznacza zajmowaną efektywnie? Czy stosowane są jakieś normy wykorzystania powierzchni? Tak zdefiniowana korekta nie odnosi się wcale do efektywności zarządzania nieruchomościami w TP. brakuje w dokumencie TP (D.1, str. 43-44 – pkt 5.4.2 Korekty, 1) Korekta kosztów budynków) zasad tworzenia planów powierzchni wykorzystanej i całkowitej na lata przyszłe. Jakich wskaźników i jakich założeń użyto do tych oszacowań? 7.3.2 Sugerowane zmiany W związku z wątpliwościami przedstawionymi powyżej KIGEiT proponuje wprowadzić następujące zmiany w dokumencie D.1, str. 43-44 – pkt 5.4.2 Korekty, 1) Korekta kosztów budynków: • zmienić definicję korekty wartości bieżącej budynków z tytułu utrzymywania powierzchni niewykorzystanej – wolumen i wartość powierzchni wykorzystanej i bazowej, w podziale na powierzchnie techniczną, biurową i magazynową, powinien być wyliczany w oparciu o wartości bieżące a nie planowane. • uzupełnić definicję powierzchni wykorzystanej, w podziale na powierzchnie techniczną, biurową i magazynową, która musi zapewniać, że jest to powierzchnia wykorzystywana efektywnie Definicja ta powinna zawierać zasady wyznaczania powierzchni wykorzystanej i ich uzasadnienie odrębnie dla powierzchni biurowej, technicznej i magazynowej. Powierzchnia wykorzystana powinna być wyliczana w oparciu o normatywy, a nie subiektywne definicje „powierzchni wykorzystanej”. Normatywy te powinny być ustalane odrębnie dla: • powierzchni technicznej – wynikającej z zapotrzebowania na powierzchnię dla elementów sieci (przy uwzględnieniu MEA). Powierzchnia techniczna wykorzystana powinna być wyliczana z pomnożenia normatywu na bazie specyfikacji technicznej dla urządzenia przez ilość urządzeń. • powierzchni biurowej – wynikającej z zatrudnienia (po wcześniejszym uwzględnieniu korekt nadmiarowego zatrudnienia). Powierzchnia biurowa wykorzystana powinna być wyliczana z pomnożenia normatywu na bazie przepisów BHP z uwzględnieniem udziałów powierzchni wspólnej przez liczbę zatrudnionych. • magazynowej – wynikającej wyłącznie z zapotrzebowania na działalność sieciową. Powierzchnia powinna być wyliczana na podstawie analizy, zapasów np. składowe zalegające w magazynie n lat można uznać za nieefektywne i powierzchnie składową z nimi związaną za nieefektywną. Przy wyliczeniu technicznej powierzchni wykorzystanej powinny zostać uwzględnione korekty wynikające z faktu mniejszego jednostkowego zapotrzebowania na powierzchnię przez nowoczesny sprzęt komutacyjny. 51/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 7.3.3 Uzasadnienie Korekta powinna wyeliminować nie tylko koszty powierzchni nadwyżkowej (niewykorzystanej), ale także nadwyżkę powierzchni wynikającą z nieefektywnego planowania sieci przez TP i nieefektywnego wykorzystania jej zasobów. „Każdy operator o znaczącej pozycji rynkowej powinien zaprezentować poziomy wykorzystania poszczególnych elementów sieci (zastosowane w modelu kosztowym), w tym w szczególności central, urządzeń transmisyjnych i światłowodów oraz uzasadnić, dlaczego są to poziomy efektywne” - LRAIC Model Reference Paper, guidelines for the top-down cost analysis, 6 kwiecień 2001, Telestylersen, regulator duński. 7.4 Korekta wartości bieżącej z tytułu dodatkowych funkcjonalności wynikających z MEA 7.4.1 Definicja problemu i referencje Korekta wartości bieżącej z tytułu dodatkowych funkcjonalności wynikających z MEA została opisana w dokumentacji TP w następującym miejscu: • D.1, str. 44 – pkt 5.4.2 Korekty, 2) Korekta kosztów z tytułu dodatkowych funkcjonalności wynikających z MEA. Wskaźnik korekty przedstawia wzór: Korekta ta w praktyce obecnego modelu TP stosowana może być w bardzo ograniczonym zakresie, gdyż dotyczy tylko niewielkiej części HCC sieciowych, których wartość bieżąca do amortyzacji wyliczana jest w oparciu o MEA. Są to jedynie: systemy dostępowe, kable sieci transmisyjnej, urządzenia HDSL i urządzenia SDH w warstwie PDH. Pozostałych elementów sieci korekta ta nie dotyczy, a wynika to z przyjętych metod przeszacowań. KIGEiT stoi na stanowisku, że: • brakuje w dokumencie TP jednoznacznej definicji, dla których HCC korekta ta została zastosowana. Możemy się tylko domyślać, że dla tych kategorii wspomnianych powyżej ale ich metoda wyceny jest każdorazowo zdefiniowana jako ‘wycena bezpośrednia i/lub MEA’, co w praktyce może oznaczać, że ta korekta w ogóle może nie mieć zastosowania. • dodatkowo korekta ta jest zawężana dla urządzeń, dla których uda się wyodrębnić dodatkową funkcjonalność. Brakuje w dokumencie listy kategorii urządzeń, których to dotyczy. • brakuje w dokumencie TP zasad wyliczania wartości planowanych i bazowych urządzeń przed i po wyodrębnieniu dodatkowej funkcjonalności. 52/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 7.4.2 Sugerowane zmiany W związku z wątpliwościami przedstawionymi powyżej KIGEiT rekomenduje wprowadzić następujące zmiany w dokumencie D.1, str. 44 – pkt 5.4.2 Korekty, 2) Korekta kosztów z tytułu dodatkowych funkcjonalności wynikających z MEA: • dodać listę HCC sieci, dla których ta korekta została zastosowana. • dodać listę elementów sieci wycenianych na zasadzie MEA, dla których nie udało się wyodrębnić dodatkowej funkcjonalności i w konsekwencji ta korekta nie została zastosowana. 7.4.3 Uzasadnienie Rekomendowane zmiany mają na celu doprecyzowanie i wyjaśnienie definicji korekty opisanej przez TP w sposób zbyt ogólnikowy. 8 Korekty efektywności kosztów operacyjnych Ryzyka W ustawodawstwie określa się, że koszty podlegające rozliczeniu w modelu regulacyjnym dotyczą efektywnie działającego operatora. W wielu miejscach w dokumentacji modelu TP jest używane określenie „efektywność”, jednak w obecnym kształcie dokumentacji TP wynika, że korekt takich w odniesieniu do kosztów operacyjnych praktycznie nie ma. Brak korekt dotyczących efektywności procesów operacyjnych i związanych z nimi kosztów powoduje, że wszelkie nieefektywności zawyżą koszty jednostkowe kalkulowanych usług. W rezultacie TP S.A. będzie próbowała obciążyć nimi operatorów i w rezultacie także konsumentów. Istotność: Duża Pozostawienie dowolności w zapisach dotyczących zasad wprowadzanie korekt efektywności działania TP i brak odniesień do danych porównawczych dla innych operatorów powoduje sankcjonowanie nieefektywności w działalności TP. Z analizy dostarczonej dokumentacji TP wynika brak zastosowania korekt efektywności na poziomie zasobów Natomiast korekty na poziomie procesów rzeczywistych (pkt. 5.3.2) wynikają w praktyce tylko z MEA (stosowanych wybiórczo). TP zakłada, że jest efektywnie działającym operatorem i nie ma np. przerostu zatrudnienia ani nadmiernie rozbudowanych funkcji wspomagających. Zdaniem KIGEiT w metodologii zaproponowanej przez TP praktycznie brak jakichkolwiek korekt efektywności kosztów operacyjnych – TP stosuje wyłącznie „przeszacowania” nie mające nic wspólnego z efektywnym operatorem, w rezultacie „korekta efektywności” dokonywana jest w sposób niewłaściwy utrwalając obecną niefektywność TP co powoduje zawyżenie bazy kosztowej, przez co w rezultacie zawyża stawki. Koszty nieuzasadnione czyli, te które z definicji nie powinny zostać rozliczone na usługi w danym modelu, oraz koszty nieefektywności powinny być w jasny sposób zdefiniowane i wydzielone w modelu i zestawieniach przygotowywanych z niego. 53/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 8.1 Korekty i przeszacowania kosztów utrzymania sieci 8.1.1 Definicja problemu i referencje Jak to już wspominano wcześniej w niniejszym dokumencie z dokumentacji TP wynika, że nie stosowane są korekty efektywności na poziome procesów i zasobów. Stosowane są tak naprawdę jedynie korekty kosztów (co stanowi pole do nadużyć podlegających na powiększaniu bazy kosztowej modelu regulacyjnego. Jedynym miejscem w dokumentacji TP, gdzie opisane są tego typu korekty są przeszacowania kosztów operacyjnych wynikające z zastosowanie MEA D.1, str. 36 w odniesieniu do energii elektrycznej. -oraz . Niestety opisy zasad na jaki się to stosuje są bardzo mało konkretne, a co gorsza zapisy dotyczące zasad stosowania MEA (w rzeczywistości bardzo ograniczone), prowadzą do wniosku, że w rezultacie procedury są tak zdefiniowane, aby tego typu korekt nie wprowadzać. 8.1.2 Sugerowane zmiany Zdaniem KIGEiT o czym pisano wczesnej w niniejszym dokumencie zastosowanie MEA powinno być poszerzone (zastosowane do większej liczby kategorii środków trwałych), o ile daje to mniejszy koszt urządzeń i związane z nimi koszty operacyjne. Koszty obsługi i utrzymania powinny być skorygowane choćby ze względu na takie czynniki jak: mniejsza awaryjność, konieczność rzadszych przeglądów planowych, możliwość wykorzystania nowych metod zdalnego diagnozowania. Powinno to wpłynąć na takie kategorie kosztowe związane z elementami sieci jak: • koszty osobowe utrzymania sieci – KPI: koszy osobowe utrzymania sieci/linię dostępową; 54/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji • koszty transportu – KPI: koszty transportu utrzymania sieci/ linię dostępową; liczba samochodów/pracownika utrzymania sieci; • materiały eksploatacyjne i serwis urządzeń sieciowych – KPI - koszty materiałów i usług obcych utrzymania sieci/ linię dostępową ; • koszty energii elektrycznej – KPI koszty energii/linię dostępową; oraz • zapotrzebowanie na powierzchnię techniczną – m2 wykorzystywane do potrzeb sieciowych. Zdaniem KIGEiT wyżej wymienione koszty bez względu na zastosowanie MEA powinny być przedmiotem uwagi i analizy ze strony regulatora i audytora. TP w informacjach dodatkowych załączanych do kalkulacji powinna udowodnić na podstawie porównania wskaźników bieżących (2007) i po zastosowaniu korekt, że następuje polepszenie efektywności działania w zakresie utrzymania sieci w w.w. kategoriach. W podobny sposób można dokonać korekt związanych z innymi procesami o charakterze wspomagającym, który to koszty są alokowane na elementy sieciowe i w rezultacie usługi telekomunikacyjne. Dotyczy to np. działalności związane z: • logistyką i zakupami; • obsługa i wsparciem informatycznym; • ogólnie rozumianą administracją; • finansami i obsługą księgową, • obsługą kadrową i płacową. Proponujemy UKE zdefiniować szereg wskaźników efektywności (np. – KPI koszty/pracownika, ilość etatów obsługi/pracownika), których wartości w odniesieniu do wymiaru sieci TP, ponoszonych kosztów, czy tez uzyskiwanych przychodów stanowiłoby dobrą podstawę do porównywania efektywności operacyjnej TP stosowanej przy kalkulacji kosztów z operatorami niezależnymi. Natomiast KIGEiT zdaje sobie sprawę, że wdrożenie tego typu podejścia wymaga czasu, dlatego uważamy, że tymczasowo powinno się koncentrować na monitorowaniu wybranych wskaźników efektywności TP i kładzeniu nacisku na polepszenie efektywności działania i ewentualnych subiektywnych korektach przy braku przedstawienia prze TP przekonujących wyjaśnień i dokumentacji odnośnie przyczyn i szybkości zmian trendów efektywności. Ewentualnym tymczasowym rozwiązaniem, może być zbieranie tych wskaźników wg struktury regionalnej TP i przyjmowanie w modelu dla całej TP wskaźników, które obrazują najlepszą efektywność na poziomie regionalnym. Podejście takie również pozwoliłoby wyznaczyć w jasny sposób koszty nieefektywności. 8.1.3 Uzasadnienie Patrz uzasadnienie na końcu niniejszego rozdziału. 8.2 Korekty i przeszacowania kosztów zarządzania nieruchomościami 8.2.1 Definicja problemu i referencje D.1, str. 43– pkt 5.4.2 Korekty” Wskaźniki korekt obliczane są dla procesów grupujących koszty powierzchni technicznej, biurowej i magazynowej jako stosunek wielkości powierzchni pomniejszonej o powierzchnię nieużywaną do wielkości powierzchni całkowitej.” Należy zwrócić uwagę, że na podstawie przedstawionej dokumentacji nie 55/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji można wywnioskować nic na temat optymalności i efektywności tak wyliczonej powierzchni – ponieważ pojęcia używana i nieużywana nie są dla każdej z tych grup powierzchni zdefiniowane, ani nie są oparte o żadne normatywy czy tez wskaźniki umożliwiające porównanie z praktyka rynkową, czy też innymi normami i określenie ciągłości stosowanych założeń. Ze względu na wartość nieruchomości będących w posiadaniu TP oraz związane z nimi koszty zarządzania i administracji KIGEiT uważa tą kwestię za bardzo istotną. 8.2.2 Sugerowane zmiany TP w informacjach dodatkowych załączanych do kalkulacji powinna udowodnić na podstawie porównania wskaźników bieżących (2007) i po zastosowaniu korekt, że następuje polepszenie efektywności działania. Powierzchnia niewykorzystana powinna być wyliczana w oparciu o normatywy, a nie subiektywne definicje „powierzchni wykorzystanej”. Normatywy te powinny być ustalane odrębnie dla: • powierzchni technicznej – wynikającej z zapotrzebowania na powierzchnię dla elementów sieci (przy uwzględnieniu MEA). Powierzchnia powinna być wyliczana z pomnożenia normatywu na bazie specyfikacji technicznej dla urządzenia przez ilość urządzeń. Koszty wynikające z różnicy powierzchni wynikającej z normatywu i powierzchni rzeczywistej (zarówno w zakresie amortyzacji, kosztów operacyjnych, kosztów kapitału) powinny być przypisywane do kategorii „Koszty nieefektywnej powierzchni technicznej” i dalej nierozliczone na usługi będące przedmiotem kalkulacji; • powierzchni biurowej – wynikającej z zatrudnienia (po wcześniejszym uwzględnieniu korekt nadmiarowego zatrudnienia). Powierzchnia powinna być wyliczana z pomnożenia normatywu powierzchni biurowej (np. na bazie przepisów BHP z uwzględnieniem udziałów powierzchni wspólnej przez liczbę zatrudnionych pracowników biurowych. Koszty wynikające z różnicy powierzchni wynikającej z normatywu i powierzchni rzeczywistej (zarówno w zakresie amortyzacji, kosztów operacyjnych, kosztów kapitału) powinny być przypisywane do kategorii „Koszty nieefektywnej powierzchni biurowej” i dalej nierozliczone na usługi będące przedmiotem kalkulacji; • magazynowej – wynikającej wyłącznie z zapotrzebowania na działalność sieciową. Powierzchnia powinna być wyliczana na podstawie analizy, zapasów np. składowe zalegające w magazynie n lat można uznać za nieefektywne i powierzchnie składową z nimi związaną za nieefektywną. Koszty wynikające z różnicy powierzchni wynikającej z normatywu i powierzchni rzeczywistej (zarówno w zakresie amortyzacji, kosztów operacyjnych, kosztów kapitału) powinny być przypisywane do kategorii „Koszty nieefektywnej powierzchni magazynowej” i dalej nierozliczone na usługi będące przedmiotem kalkulacji. Zdaniem KIGEiT powstaje również kwestia wyjaśnienie komercyjnego wynajmu powierzchni przez TP S.A. Na podstawie zapisów dokumentacji przedstawionej przez TP nie ma najmniejszej pewności, czy nie mamy do czynienia z sytuacjami, gdzie do celów kalkulacji kosztów przyjmowane są całkowite koszty nieruchomości, które: • nie są powiązane w całości z działalnością sieciową lub powiązaną z nią; oraz • TP dodatkowo czerpie korzyści z komercyjnego wynajmu powierzchni innym podmiotom. 56/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji W takiej sytuacji zdaniem KIGEiT należy w kalkulacji uwzględniać koszty netto po uwzględnieniu przychodów. TP w informacjach dodatkowych załączanych do kalkulacji powinna udowodnić na podstawie porównania wskaźników bieżących (2007) i po zastosowaniu korekt, że następuje polepszenie efektywności działania. Proponujemy UKE zdefiniować szereg wskaźników (KPI), których wartości byłyby co roku zbierane wśród operatorów, stanowiłoby to dobrą podstawę do porównywania efektywności TP stosowanej przy kalkulacji kosztów i operatorami niezależnymi. Kolejną metodą proponowaną przez KIGEiT, być może dużo szybszą do wdrożenia z punktu widzenia UKE, jest benchmarking wewnętrzny w ramach TP. Chodzi o zebranie przez TP KPI na poziomie regionalnym – wskaźniki najlepsze znalazłyby zastosowanie do wyliczenia korekt efektywności dla całości TP. 8.2.3 Uzasadnienie Patrz uzasadnienie na końcu niniejszego rozdziału. 8.3 Kapitał pracujący 8.3.1 Definicja problemu i referencje Zgodnie z D.1, str. 51– pkt 5.4.7 Obliczanie kosztu kapitału od bieżącej wartości kapitału pracującego „Kapitał pracujący jest różnica pomiędzy aktywami obrotowymi a rezerwami i zobowiązaniami krótkoterminowymi”. Definicja ta jest zdaniem KIGEiT zbyt ogólna, ponadto zapisy dokumentacji nie gwarantują, że poziom kapitału pracującego wprowadzony do modelu TP jest poziomem kapitału efektywnie działającego operatora. 8.3.2 Sugerowane zmiany Zgodnie z [Z.24 str. 27] KIGEiT sugeruje, aby kapitał pracujący był wyznaczany na podstawie średniej geometrycznej kilku zestawów danych w ciągu roku (np. kwartalnie), tak aby wyeliminować specyficzne zniekształcenia danych wynikające z zamknięcia roku obrotowego. W dokumentacji TP powinno być jasno sformułowane, że w modelu LRIC rozliczana jest wartość kapitału pracującego dla efektywnego operatora telekomunikacyjnego, dotycząca wyłącznie działalności sieciowej na rynku hurtowym. Kapitał pracujący związany z dłużnikami i wierzycielami w odniesieniu do pozostałych działalności powinien być wykluczony z rozliczenia na usługi interkonektowe. Ponieważ dane księgowe, niekoniecznie mogą zawierać wartość odpowiadającą operatorowi efektywnemu, dlatego w celu doprowadzenia do stanu efektywnego TP powinna pokazać: • uwzględnienie korekt kosztów operacyjnych (efektywnych) wpływa na korektę kapitału pracującego, • w spółce ma miejsce efektywny proces zarządzania dłużnikami i wierzycielami oraz pozostałymi składnikami wchodzącymi w skład kapitału pracującego. Dodatkowe zagadnienia związane z tym tematem są zawarte w [Z.2 str. 85,86; Z.5 str. 36; Z.6 str. 22]. 57/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 8.3.3 Uzasadnienie Koszt usługi nie powinien zawierać kosztów wynikających z nieefektywnej struktury zasobów oraz z nieefektywnego wykorzystania zasobów przez operatora sieci publicznej. Oczywiście najistotniejszym zagadnieniem jest tutaj postulat efektywności w odniesieniu do struktury i operacji sieci telekomunikacyjnej, ale zdaniem KIGEiT nie należy pomijać również efektywności pozostałych procesów operacyjnych (nie tylko sieciowych). Model typu Top-down, a z takim mamy doczynienia w przypadku TP, w toku stosowanych alokacji i korekt, powinien eliminować z bazy kosztowej koszty nieuzasadnione oraz wynikające z nieefektywności. Dokumentacja modelu powinna dostarczyć dowodu, że koszty operacyjne rozliczane na usługi oparte są na skutecznych i efektywnie przebiegających procesach. W tym celu mogą zostać wykorzystane modele teoretyczne (np. oparte o normatywy) lub dane porównawcze. Jednym ze sposobów oceny efektywności operatora jest wykonanie badania porównawczego w celu przeanalizowania ewentualnego wymaganego poziomu redukcji kosztów dla osiągnięcia poprawy efektywności. Jako przykład można podać Wielką Brytanię [Z.10], Holandię i Irlandię jako kraje, w których takie analizy zostały wykonane. Wymagania odnośnie uzasadnienia i przedstawienia przez TP dodatkowych informacji potwierdzających efektywność i zasadność kosztową stosowanych rozwiązań wynikają wprost z tzw. „Dyrektywy Dostępowej” (Dyrektywa 2002/19/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r) Art.13 p.3. Zdaniem KIGEiT jedynie kalkulacja przeprowadzona z uwzględnieniem szeroko rozumianych korekt efektywności operacyjnej zapewnią wypełnienie postulatów Dyrektywy Dostępowej (jw. Art. 13 p.2) zmierzającej „do promowania wydajności oraz zrównoważonej konkurencji i maksymalizacji korzyści konsumenta.” 9 Pozostałe uwagi W niniejszym rozdziale zostały umieszczone prze KIGEiT uwagi o nieco ogólniejszym charakterze niż opisane wcześniej. Cześć z zawartych tutaj uwag była już wymieniana tym niemniej, ze względu na istotność dla ustalenia wagi zostały tutaj powtórzone lub rozszerzone. 9.1 Uwagi ogólne dotyczące metodologii i dokumentacji Dokumentacja analizowana w niniejszym dokumencie dotyczyła kalkulacji kosztów świadczenia dostępu telekomunikacyjnego w zakresie połączenia sieci. Zdaniem KIGEiT dokumentacja dostarczona przez TP jest w wielu miejscach nieprzejrzysta: W instrukcji powinien znajdować się poszerzony opis wyjaśniający wyżej wymienione kwestie. Opisane powinny być wszystkie poziomy alokacji kosztów, podczas gdy instrukcja obecnie koncentruje się na alokacjach elementów sieci i usług, skądinąd najważniejszych w całym procesie, tym niemniej zdaniem KIGEiT równie istotna jest informacja, która pozwoli zrozumieć skąd wzięły się i w jaki sposób alokowano koszty na elementy sieciowe. Istotne zagadnienia wymienione poniżej, są praktycznie pozbawione szerszego opisu i wyjaśnień w części głównej instrukcji, który powinien być uzupełniony i rozszerzony: 1. zasady agregacji kosztów w zasobach w stosunku do danych księgowych; 2. sposoby i kierunki alokacji kosztów do poziomu procesów modelowych; oraz 3. definicje nośników , CVR oraz źródeł ich danych. 58/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji Pozwoli to w połączeniu z proponowanymi dalej raportami kontrybucji, wypełnić wymagania, które zdefiniowane są w zaleceniach ERG [Z.21 str. 28] rozdz. 6.6 Audit trail. Zdaniem KIGEiT nie można stwierdzić, że dokumentacja modelu dla całości ścieżki alokacji kosztów od poziomu zasobów do poziomu usług i wyliczonych kosztów jednostkowych jest zgodnie z Dyrektywą Dostępową art. 13 p.4, która mówi aby „został udostępniony publicznie opis danego systemu księgowania kosztów, zawierający co najmniej wskazanie kategorii, do jakich zostały zaliczone odpowiednie koszty, oraz reguł stosowanych w zakresie rozdziału kosztów.” Kolejnym mankamentem dokumentacji jest, zdaniem KIGEiT nieprecyzyjny opis powiązań i traktowania kosztów w różnych modelach kalkulacyjnych, które są stosowane przez TP. Zagadnienie to zostało poruszone w [Z.11 str. 32] „Dodatkowo należy zwrócić uwagę na fakt, że w chwili obecnej Operator zbudował osobne modele kalkulacji kosztów dla poszczególnych usług wskazanych w odpowiednich przepisach dotyczących wymogu kalkulacji kosztów usług telekomunikacyjnych. Podejście takie jest często spotykane w innych krajach, docelowo konieczne jest jednak upewnienie się, że dane pozycje kosztowe nie są stosowane wielokrotnie w różnych modelach.” KIGEiT nie twierdzi, że TP prowadzi kalkulację nie zachowując tych reguł, tylko zwraca uwagę, że schematy i proces kalkulacji opisany w D.1 nie definiują precyzyjne oraz nie omawiają tych powiązań np. przedstawionych schematycznie w D.1 Rysunek 1 Schemat ideowy modelu oraz Rysunek 2 Alokacje na grupy procesów na poszczególnych etapach. KIGEiT uważa, że wszelkie zasoby, czy też procesy wykorzystywane w kalkulacjach powinny być przypisane do wymiarów analitycznych zaprezentowanych w [Z.9 str. 62 rys. 9], wraz z ogólnymi definicjami zawartymi wcześniej [Z.9 str. 59-62]. Ponieważ TP stosuje podejście Top-down, dlatego zdaniem KIGEiT istotne jest również, uzupełnienie komponentów modelu, na każdym z poziomów o elementy pozwalające analizować w jaki sposób dokonywane są kolejne korekty wynikające z tej metodologii i jaki jest ich wpływ (udział) na poszczególne procesy i elementy sieci. Wydaje się, że można zastosować podejście zaproponowane w [Z.35 str. 19 rys. 3.2]. Na tej podstawie KIGEiT proponuje uzupełnić komponenty modelu o składowe wynikające z korekt dla metodologii Top-down (wymiar analityczny korekt): a) koszty nieuzasadnione dla danej kalkulacji – przykładowe definicje patrz rozdział 5.1 niniejszego dokumentu b) korekty przeszacowania środków trwałych – wynikające z aktualizacji wyceny środków trwałych i zastosowania MEA; c) koszty nadwyżkowej pojemności sieci – patrz rozdział 7.2 niniejszego dokumentu; oraz d) koszty nieefektywności operatora - patrz rozdział 8 niniejszego dokumentu. Inaczej mówiąc kalkulacja powinna być tak przeprowadzona, aby na każdym poziomie kalkulacji LRIC (do poziomu usług) suma kosztów komponentów modelu była taka sama i równa kosztom wejściowym odpowiadającym danym finansowo-księgowym spółki, przy czym na każdym z poziomów koszty wg. ww. podziału (a-d) miałyby ewentualnie poszerzoną analitykę uszczegółowiającą, powody dla których koszt jest nieuwzględniany w wyliczeniu końcowego kosztu elementu sieciowego i dalej usługi. 59/62 Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji 9.2 Inne uwagi Niniejszy rozdział zawiera uwagi o charakterze ogólnym i porządkującym. • Należy uspójnić oznaczenia i nazwy i symbole stosowane w dokumentacji i załącznikach, w szczególności dotyczy to komponentów modelu i nośników; • Dokumentacja i załączniki powinny być dostępne dla UKE również w postaci elektronicznej plików pdf. W przypadku szczególnie istotnych informacji TP mogłoby stosować dodatkowe zabezpieczenia uzgodnione z UKE. • Należy uspójnić prezentację wzorów w dokumentacji, np. dla wyrażenia iloczynu stosowane są różne oznaczenia: x, *. 10 Bibliografia W rozdziale niniejszym zebrane zostało wybrane piśmiennictwo, które odnosi się do zagadnień poruszanych w niniejszym dokumencie. Poniższa lista obejmuje zarówno dokumenty bezpośrednio cytowane, wymieniane w tekście i wykorzystane podczas opracowywania niniejszego stanowiska KIGEiT. Materiały te zostały pozyskane z ogólnie dostępnych źródeł, w większości, ze stron internetowych regulatorów lub też innych organizacji zajmujących się tematyka regulacyjną. ref. Z.1 Z.2 Z.3 Z.4 Z.5 Z.6 Z.7 Z.8 Tytuł Interconnection in the telecommunications industry: a technoeconomic introduction March 2001 M.A. Poel, MA (TNO-STB) Prof. Dr. P. Verhoest (SMIT & TNO-STB) STUDY ON THE PREPARATION OF AN ADAPTABLE BOTTOMUP COSTING MODEL FOR INTERCONNECTION AND ACCESS PRICING IN EUROPEAN UNION COUNTRIES A Final Report for Information Society Directorate-Generalof the European Commission by Europe Economics April 2000 Final Report to the Australian Communications Authority Cost of Capital for Delivering Universal Service Obligations Estimates for 2000/01 to 2002/03 16 June 2000 Model kalkulacji kosztów świadczenia usługi połączenia sieci w trybie kolokacji, łącza dedykowanego i połączenia liniowego dokument konsultacyjny LRIC Model Guidelines April 18, 2007 Saudi Arabia PTS Draft Model Reference Paper – Guidelines for the LRIC bottom-up and top-down models Response of BT Ignite 23 August, 2002 BT Primary Accounting Documents 2 September 2005 A REPORT ON A PUBLIC INQUIRY Access Pricing 60/62 Plik z dokumentem STB-01-13_incl_voorblad(1).pdf lricmain.pdf usocost_estimate2000 - australiawacc.pdf 2940.pdf LRICModelGuidelinesApril_17.pdf BT Ignite.pdf PrimaryAccountingDocument2005. pdf PIReportAccessPricing-MCMCFinal.pdf Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji ref. Z.9 Z.10 Z.11 Z.12 Z.13 Z.14 Z.15 Z.16 Z.17 Tytuł 30 November 2005, Malaysia Ekspertyza i wytyczne dla rachunkowości regulacyjnej i kalkulacji kosztów Nowe ramy regulacyjne dla komunikacji elektronicznej rachunkowość regulacyjna i zbieranie danych Phare 2002/000605.02.02.04 Ref: 2004/s 175-150208 KPMG 11 March 2005 The Comparative of BT in 2003 A Report for Ofcom Efficiency 11 March 2005 Raport w ramach pracy „Wykonanie analizy i oceny instrukcji oraz opisu kalkulacji kosztów operatora” ETAP IV Analiza uzupełnionych Projektów przedstawionych przez Operatora w dniu 23 grudnia 2004 r. wraz z ostateczną rekomendacją Regulatory Accounting in Practice A Report prepared by the IRG Regulatory Accounting Working Group, April 2006 A ERG Report Regulatory Accounting in Practice 2007 Regulatory Accounting Project Team April 2007 IRG – Regulatory Accounting Principles of Implementation and Best Practice for WACC calculation February 2007 Ofcom’s approach to risk in the assessment of the cost of capital DECYZJA Nr DRTH-WKO-6042-1/06(62) 27 grudnia 2006 BT Regulatory Financial Report 2006 Z.18 Final Report Comparative Study on Economic Regulation in Certain EU Member States Prepared for FICORA by Europe Economics Z.19 ASSESSMENT PRINCIPLES FOR THE PRICING OF FIXED NETWORK INTERCONNECTION Z.20 Accounting Separation and Publication of Financial Information for Telecommunications Operators Z.21 Annex to ERG (04) 15rev1 - “ERG Opinion on the proposed Rev Z.22 Current Cost Accounting Methodologies for the Electronic Communications Sector Consultative Paper on Proposed Decision July 2005 Z.23 CURRENT COST ACCOUNTING: A REFERENCE GUIDE FOR THE IMPLEMENTATION OF METHODOLOGY 8 Jan 2003 Z.24 ERG COMMON POSITION: Guidelines for implementing the Commission Recommendation C (2005) 3480 on Accounting Separation & Cost Accounting Systems under the regulatory framework for electronic communications Z.25 Principles and Methods of Asset Valuation for Regulatory Purposes Determination Notice Document No.TEL: 2003/06 July 31, 2003 61/62 Plik z dokumentem podzadanie_1_2_ekspertyza_i_wyt yczne_odnosnie_rachunkowosci_re gulacyjnej.pdf nera.pdf 686.pdf erg_06_23_regulatory_accounting_ in_practice.pdf erg_07_22_regulat_account_practi ce_rep.pdf ergwacc_07_05_pib_s_on_wacc.p df ofcom_costofcapitalfinal.pdf wacc_to_uke_3393.pdf BTRegulatoryFinancialReport2006. pdf EuropeEconomics.pdf KiinteanVerkonArviointiperiaatemui stioEN.pdf odtr9935.pdf annex_erg0415rev1.pdf currentcostaccountingCPJULY05.p df d_399_02_CONS_all_A.pdf erg_05_29_erg_cp_rec_as_and_ca s_final.pdf principlesandmethodsC&WJ.pdf Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji ref. Tytuł Plik z dokumentem Office of Utilities Regulation, Jamaica Z.26 LRAIC MODEL REFERENCE PAPER wimpblob td buv.doc COMMON GUIDELINES FOR THE TOP-DOWN AND BOTTOMUP COST ANALYSES Z.27 LRAIC MODEL REFERENCE PAPER GUIDELINES FOR THE TOP-DOWN COST ANALYSIS Z.28 Public Consultation on Forward-Looking Long-Run Incremental Costing (FLLRIC) Z.29 IRG – Regulatory Accounting Principles of Implementation and Best Practice for WACC calculation February 2007 Z.30 Telecom New Zealand Limited The Cost of Capital to be Applied in Calculating the Cost of the Telecommunication Service Obligation 22 August 2002 Z.31 TenneT TSO Comparison study of the WACC Final Report May 8, 2006 Z.32 WACC under the FANOC Undertaking Henry ERGAS Jeremy HORNBY 6 AUGUST 2007 Z.33 WACC FOR THE FIXED TELECOMMUNICATIONS NET IN SWEDEN 26 OCTOBER 2007 Z.34 Telekom-Control Austrian Telecommunications Regulatory Authority Forward Looking Long Run Incremental Costs for the calculation of interconnection fees Z.35 A Model for Calculating Interconnection Costs inTelecommunications World Bank wimpblob t-d.doc FLLRIC Consultative Process.pdf erg_07_05_pib_s_on_wacc.pdf tso_14attachment5_cost_capital_ts o.pdf Comparison study of the WACCMei 2006_tcm7-87013.pdf 47D._Telstra__CRAI_WACC_Report.PDF Fixed_net_WACC_Cph_Economics _071026.pdf FL-LRAIC_en.pdf World Bank - A Model for Calculating Interconnection Costs in Telecommunications.pdf AFORST-annexe-WACC.pdf Z.36 Determination of Appropriate Cost of Capital Rates for the Regulated Fixed Services of France Telecom A report commissioned by AFORST, Association Française des Opérateurs de Réseaux etServices de Télécommunications Djibril Diakité 31 October 2005 Z.37 HISTORICAL COST SEPARATED ACCOUNTS FOR THE YEAR 2004_HCA_SCCNS.pdf ENDED 31 MARCH 2004, REVISED STATEMENT OF COSTS OF CORE NETWORK SERVICES, eircom 62/62