SOFIA. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich

@mjgZe N ehkhn \ Ke \’ygkvdbo DjZ€g
QZkhik NehkhnZ† KeZ\ygkdo DjZg
“  – Š ‚
L
L Filozofov Slovanských Krajín
ýDVRSLV
R
o
3LVPR)LOR]RIyZ.UDMyZ6á ZLD VNLFK
@mjgZe Nbehkhnh\ KeZ\ygkdbo KljZg
Î Slovanských Zemí
ýDVRSLV)LOR]RI ISSN 1642-1248
NR 1/2001
Recenzje, Noty
J_p_gabbj_n_jZlu
3U]HP\VáDZPaczkowski
Rozum i „serce” w etyce greckiej
______________________________________________
JZamfb„k_j^p_´\]j_q_kdhcwlbd_
A. Krokiewicz, Sokrates. Etyka Demokryta i hedonizm Arystypa,
Warszawa 2000, s. 308
Obie wznowione przez $OHWKHL
prace Adama Krokiewicza napisane
]RVWDá\ Z ODWDFK SL
üG]LHVLW\FK L staQRZL Z QDMOHSV]\P WHJR VáRZD ]Qa
F]HQLX NODV\N FR ]QDF]\
dectwami Platona, Ksenofonta, Arystofanesa i Arystotelesa. Zastosowa*
wce, ale Sokratesa akurat trzeba tak inWHUSUHWRZDü MHOL QLH FKFH VL
]DSo-
*H PLPR
*
SU]H]
* LQVSLUXM L zaFKZ\FDM Já
EL XM
FLD 'RW\F]\ WR
Z SLHUZV]\P U]
G]LH UR]SUDZ\ R SoNUDWHVLH Z NWyUHM DXWRU SRVáX*\á VL
PHWRG ÄLQWXLF\MQHM LQWHUSUHWDFML V\nWHW\F]QHM ZLDU\JRGQLH SRZLDGF]oQ\FK IDNWyZ´ PHWRG VXELHNW\ZQ
WZyUF]R L RGZD*QLH RSHUXMF ZLaREHFQR FL
WH]
QD ZREHF ND GHJR LQQHJR P\ OLFLHOD
]DSURZDG]LáDE\ XF]RQHJR QD PDQR
SRGZD RQ\FK
QRZV]H EDGDQLD ZFL
PLQDü MDN VLOQLH DOH ]DUD]HP ± MDN
*
oFL QD ZVSyáF]HVQ\FK 3RGVWDZ wiUy QLH RGG]LDá\ZDá VZRM RVRERZ
zerunku Sokratesa w pracy Krokiewicza Z\GDMHVL
E\üatopiaNWyUXVZH
go PLVWU]D QDMPRFQLHM SRGNUHODá
3ODWRQDOHNWyURGQDMG]LHP\LZsatyrze Arystofanesa, i w apologetycznych
163
sokratejskiej”1, nie pozostanie nam
QLF LQQHJR MDN ZáDQLH PHWRGD So-
wspomnieniach Ksenofonta, i która
Z\MDQLD ZVSRPQLDQ\ IHQRPHQ ZSáywu 6RNUDWHVD 3R]ZROLáR WR DXWRURZL
SU]HGVWDZLü QLH]Z\NOH *\Z\ REUD] fiOR]RID NWyUHJR QDMZL
NV]\P ILOR]o-
*H QDMOHSV]\P SXQNWHP Z\MFLD SU]\
UyZQ\ZDQLD ZLDGHFWZ$Z\GDMHVL ich ocenie jest dyrektywa wskazana
jeszcze przez Schleiermachera: spró-
*
ILF]Q\PG]LHáHPE\áRMHJRZáDVQH \
cie. 6RNUDWHMVN HW\N
Z XM
FLX Krokiewicza charakteryzuje specyficzne
XM
FLH UHODFML PL
G]\ WU]HPD ZáDG]ami GXV]\ OXG]NLHM UR]XPHP ZRO
i uczuciami; intelektualizm etyczny SoNUDWHVDZWHMLQWHUSUHWDFMLEURQLVL
skutecznie przed tradycyjnymi zarzutami.
Adam .URNLHZLF] ]DMPRZDá
EXMP\RGSRZLHG]LHüVRELHQDS\WDQLH
MDNL PyJá E\ü 6RNUDWHV ZEUHZ WHPX
co o nim pisze Ksenofont – ale bez
odrzucania tych cech charakteru i tych
UHJXá SRVW SRZDQLD NWyUH .VHQRIRQW
QLHZ WSOLZLH XND]XMH MDNR
VNLH L MDNL PXVLDá E\ü
tonowi prawo do przedstawienia go
takim, jakim go znamy z dialogów.
.URNLHZLF] ]DVWRVRZDá SRGREQH So-
VL QLHPDO FDá ILOR]RIL DQW\F]Q
i w swych
EDGDQLDFK GRV]HGá GR
*
VSyMQHMZL]MLMHMGRNRQD 5y QRUDNLH
Sokratej-
*HE\ GDü 3Oa-
GHM FLH ZLHU] F DSRORJLL .VHQRIRQWD
rcem” charakteryzuje wg niego kul-
i satyrze Arystofanesa w tym wszystNLP Z F]\P QLH NáyF VL
RQH ] GLalogami Platona, pojmowanymi jako
KRáG ]áR*RQ\ PLVWU]RZL L RFHQ QDjbardziej obiektywnego (w tym przypadku) z nich wszystkich Arystotele-
XM FLHUHODFMLPL G]\UR]XPHPDÄVH
WH* ZVSyOQ SáDV]F]\]Q
GOD SRUyw-
WXU JUHFN RG +RPHUD L WR VWDQRZL
nania etyki Demokryta i Arystypa
w drugiej z zamieszczonych w tomie
rozpraw.
VD $XWRURZL XGDáR VL SU]\ W\P FR
aSUDZG
KLVWRU\F]QLH ZLDU\JRGQ\ Zizerunek Sokratesa. Krokiewicz boZL FHM PLDQRZLFLH SU]HGVWDZLá Q
***
ZLHP]QDNRPLFLH ZNRPSRQRZDá MHJR
Tzw. kwestia VRNUDWHMVND QDOH*\
obok wczesnego pitagoreizmu i nauk
niepisanych Platona do najbardziej
NRQWURZHUV\MQ\FK ]DJDGQLH Z KLVWorii filozofii antycznej. Dotarcie do
prawdy o Sokratesie historycznym jest
*
dzieAtopia, najbardziej charakterystyczna cecha So-
RVRE LQDXF]DQLHZKLVWRU\F]QH
MH DWH VNLHM GHPRNUDFML
NUDWHVD SR ZLDGF]RQD SU]H] 3ODWRQD
*
*
E\á RVWDWQLP RE\ZDWHOHP
ZLa-
polis z ustro
eZQ
WU]QH VSRU\ DOH LGHDOQ\ FHO G*H
QLH MDNR U]HF]\ZLVW dno nawet o spójny obraz Sokratesa
ZU F]VSU]HF]QHMHJRZL]HUXQNLWUX
MRZ\PL ZDGDPL L XZLNáDQ Z ]
OLWHUDFNLHJR -H OL RGU]XFLP\ MHGQDN
Perykleso-
Z\FK$WHQMH OLWHRVWDWQLHSRMPRZDü
*
GHFWZSUH]HQWXM Uy QHDPRPHQWDPL
VNUDMQ\ SRJO G (
Krokiewicza zro-
]XPLDáD MDNR DQDFKURQL]P 6RNUDWHV
G]L QLHPR OLZH $ SRQLHZD F]WHU\
QDMZD QLHMV]H ] ]DFKRZDQ\FK
VWDMH VL Z XM FLX
DupréHOD *H 6o-
1
Zob. E. Dupréel, La Légende socratique et le sources de Platon, Brussells 1922.
NUDWHVILOR]RIE\áSURGXNWHPÄOHJHQG\
164
najlepszych, rozkochanych w niej
$WHF]\NyZ 7DNLH $WHQ\ SU]HMa-
GHILQLFML SRM ü PRUDOQ\FK QLH MHVW
jednak celem rozmów Sokratesa,
które nam przekazuje Platon – zauwa*D.URNLHZLF]2ZV]HPRQ*GDá de-
ZLDU
Z UyZQRü RE\ZDWHOL E\á\E\
DQDFKURQL]PHPLG]LVLDMDFy* GRSLeZLDM FH S G GR NXOWXU\ L V]ODFKHWQ
ILQLFML L W\P GRNRQDá SUDZG]LZHJR
ro w Grecji V w. p.n.e., nic dziwnego,
*H LGHDá XSDGá D Z ]GHPRUDOL]RZaQ\P L VNáyFRQ\P PLHFLH DQDFKURQi]PHP VWDá VL
RVWDWQL $WHF]\N SRG-
ÄVNRNX QDG SU]HSD FL ´ MDNLP E\áR
*DMF\
GURJ
óizgro-
SU]HM FLH RG HJ]HPSOLILNDFML GR RJ
áyZ DOH ZLHG]D NWyUHM MHVW RU GRZQ
NLHP QLH VSURZDG]D VL GR
*Dá QL
madzenia SHZQ\FK ZLDGRPRFL L GR
umieM
WQRFL SRGDQLD GHILQLFML 6okrates, dodajmy tu od siebie, obala
na swój indywidualny sposób, który
F]DVHPGHILQLFMHRNWyU\FKZLHP\ H
ZSUDZLDá Z ]GXPLHQLH MHJR URGDNyZ
w ustach innego rozmówcy by go
Z\]QDF]RQ SU]H] WHQ LGHDá
2F]\ZL FLH 6RNUDWHV SRG
*
*
DZL NV]R ü]QLFKSRSURVWXLU\WRZDá
XVDW\VIDNFMRQRZDá\7R]QDF]\ HRQ
Mowa o ironii, odbieranej przez przeFLZQLNyZ MDNR XGDZDQLH
z-
QLH REDOD GHILQLFML OHF] SRJO G UR
*H VL
QLH
PyZF\ EDGDM F F]\ MHVW RQ Z VWDQLH
ZLHWOH
zna odpowiedzi na postawione pyta-
REURQLü JáRV]RQ\ SRJO G Z
QLH DOH NWyUD Z LVWRFLH E\áD URG]DMHP
ZáDVQ\FK SU]HVáDQHN &]áRZLHND
któaWHVD PXVLDáDE\ FKDUDNWHU\]RZDü Ze-
QDXF]DQLD ]PLHU]DM FHJR GR WHJR E\
U\ SU]HV]HGáE\ SRP\ OQLH WHVW 6RNU
MHM DGUHVDW XMU]Dá U]HF]\ ZH ZáDFiwych proporcjach. Krokiewicz pod-
*
*
ZQ WU]QD ZLHG]D VSyMQD Z ND G\P
NUH OD H VSHF\ILF]Q\ KXPRU WNZL F\
HOHPHQFLH L ± SR ZLDGF]RQD F]\QDPL
ZLURQLLSR]ZDODQLHW\ONR ]UR]XPLHü
%R ZLHG]D PRUDOQD RGFL WD RG ZROL
*H MHVW VL
Z Eá
G]LH DOH UyZQLH* ]aSDáDü ZVWU
WHP GR VZRMHM GRW\FKF]a-
ePDQLHP 8PLHü SRGDü GHILQLFM
spraZLHGOLZRFL D QLH E\ü VSUDZLHGOiZ\P WR MDN XPLHü Z\JáRVLü WZLHr-
F]\QyZ L XF]Xü MHVW ]DOHGZLH PQL
sowej pychy. Sokratejska „niewiedza”
PLDáD Z W\P WH* VZyM XG]LDá ER GeNODUXMF M D QDVW
SQLH ]ELMDMF SU]e-
G]HQLH 3LWDJRUDVD D QLH SRWUDILü JR
NRQDQLHUR]PyZF\]ZDOF]Dá6RNUDWHV
*
XGRZRGQLü ± WR QLH MHVW SUDZG]LZD
wiedza. Tak powszechnie krytykowany intelektualizm etyczny Sokratesa
QDELHUD Z W\P ZLHWOH QRZHJR ZDOoru, bo nie oznacza niedostrzegania
ZROL L XF]Xü Z F]áRZLHNX ,QWHOHNWualizm HW\F]Q\ LQWHUSUHWXMH VáDERü mo-
LURQLF]QLHSU]H ZLDGF]HQLH HVL ZLH
wszystko.
:LHG]D QLHZLHG]\ E\áD SU]\ W\P
*
*
UyZQLH SU]HMDZHP QLHVSR \WHM SDVML
GLDOHNW\F]QHM 6RNUDWHVD MHJR
*G]\
yMet. E *H 6RNUaWHV]DMPRZDáVL
]DJDGQLHQLDPLetycz-
ZLHG]\$OHZLHG]\Z\M WNRZHM$U
* yZLFLH ZL*H VL
WR ] SU]HZLDGF]eQLHP *H F]áRZLHN ]DZV]H G*\ GR
GREUDGRWHJRFRXZD*D]DGREUHGOD
VWRWHOHV SLVDá UDOQ MDNRVáDER üUR]XPXDQLHSU]H
PR Q VLá ZROL L QDPL WQR FL 2F]
Q\PL SRV]XNXM F Z UyG QLFK SRM ü
*
o-
RJyOQ\FK L H SR UD] SLHUZV]\ VNLHU
ZDáXZDJ QDGHILQLFMH3RV]XNLZDQLH
165
VLHELH $OH SRPLQ ZV]\ Z\SDGNL
pa-
VNL RFHQLá 6RNUDWHVD SR W\FK GUXJLFK
WRORJLF]QH MHVW WR SUDZGD ]D NWyU
Krokiewicz wskazuje na wszystkie
PR*OLZH MHJR SRZRG\ DQDOL]XMH ]aU]XW\ L XND]XMH SROLW\F]QH WáR RVNDr*HQLD 6RNUDWHV ÄQDXF]\FLHO W\UaQyZ´ MDN WR RNUHOL Sy(QLHM Polikra-
*
*
*
QH]DáR HQLD±ZQDWXU]HND GHM \ZHM
2
*HQLH
LVWRW\ WNZL WDNLH G
: UR]G]LDOH SR ZL FRQ\P SURFHVRZL
z-
QLH PXV] VL ZFDOH NU\ü PHWDIL]\F
$ MH OL WDN
WRVáDER üPRUDOQDQLHSROHJDQDW\P
*HZRODFKFHF]HJRLQQHJRQL* PyZL
*H UR]XP QLH SRWUDIL XNa]DüZROL*HWRFRGREUHMHVWQDSUDwG
GREUHSokratejska gnome to rodzaj
VLOQHJR ZHZQ
WU]QHJR SU]HZLDGF]e-
E\á MHGQ\P ] W\FK NWyU]\ RGU]XFDOL
nia, w którym wiedza, uczucia i wola
MHM WUDG\F\MQH ZDUWR FL SUDF SRER
*
UR]XP DOH
VWDSLDM VL NLHUXM F
NX
WHV]RVWDáRVNDU RQ\MDNRVRILVWDLRG
SRZLHG]LDá ]D F]\Q\
RGUDG]DM FHM VL GHPRNUDFML 6RNUDWHV
*-
MHGQHPX
QR ü SRV]DQRZDQLH ]Z\F]DMyZ -HJR
przedmiotowi. Taka wiedza nie jest,
MDN SRGNUH OD .URNLHZLF]
Kritiasza. Dla
r-
ÄXF]H ´ ]QLHQDZLG]RQ\ W\UDQ PR
URGNLHP
*
GHUFD L JUDELH FD JáRVLá RWZDUFLH
FLD OHF] V]F]
FLHP VDP\P
*H
GR V]F]
ERJRZLH ]RVWDOL Z\P\ OHQL Z FHOX
DQDE\ZDQLHMHMWRSRVW SQD V]ODNDFK
usankcjonowania praw. Amnestyjne
poszczególnych cnót.
VNUXSXá\ F]
:DUWR SRGNUH OLü
*H
FL V
G]LyZ VSUDZLá\ *H
JáRVRZDQLH QDG ZLQ 6RNUDWHVD QLH
SU]HELHJáRGRNáDGQLHSR P\OL AnytoVDJáyZQHJRRVNDU*\FLHOD±SU]HZDJD
FDáD SDVMD
dialektyczna Sokratesa nakierowana
E\áD QD Z\ND]DQLH *H EH] WDNLHM ZLe
*H MHJR UR]PyZF\ MHM QLH
e-
G]\ QLH GD VL SRGHMPRZDü VáXV]Q\FK
E\áD QLHZLHOND $OH SRVWDZD 6RNUDW
F]\QyZ L
VD SRGF]DV GUXJLHM PRZ\ SU]HNRQDáD
0LPR SRZLHU]FKRZQ\FK
SRGRELHVWZGRVWDUV]\FKVRILVWyZWR
MHGQR Uy*QLáR JR RG QLFK UDG\NDOQLH
=HVZRMZLDUZSUDwG]LZ ZLHG]
FQRW
L]HVZRLPSRZRáDQLHPapolli-
SRVLDGDM NXG]LHVL FLX
QLHM
ie-
áD SU]HMDZHP WHM VDPHM SRW JL GXFKD
LKDUWXNWyU\PLQDFHFKRZDQHE\áRFDáH
l-
*\FLH 6RNUDWHV SLV]H QD ]DNRczenie .URNLHZLF] UR]ZL]Dá Z VSosób wiekopomny zagadnienie stosunku, w jakim pozostaje jednostka do
Z\SHáQLü MHG\QLH Z $WHQDFK LGHD
MHJR
Q\FK %R 6RNUDWHV Z\FKRZDá GREU]H
niewielu3 MHJR PHWRGD JZDUDQWRZDáD
sukces tylko w tych rzadkich przy
sobie sam nauczycielem. Demos ate-
*
SDGNDFK NLHG\ XF]H SRWUDILá VWDü VL
3
NWyU]\
JáRVRZDOL ]D XQLHZLQQLHQLHP
*GaáRNDU\PLHUFL
Postawa Sokratesa na procesie by-
SUDZG DOH NWyU\ VZ PLVM PyJáE\
2
elZF]e-
WHUD]]D
PRNUDW\F]QH $WHQ\ SRWU]HERZDá\ QD
*
V
G]LyZ
F]\ZLVWH ]DJUR HQLH ± WR GODWHJR NL
Z\P´ VRILVW W]Q WDNLP MDNLHJR G
E\ü ZURJLHP XVWURMX L VWDQRZL U]
VNLP E\á MHGQDN 6RNUDWHV ÄSUDZG]
*
RVWDWHF]QLHV G]LyZ HNWR WDNLPXVL
VZHJR \FLDLFKRüMHJRURGDF\]WHJR
QLH VNRU]\VWDOL UR]ZL ]DQLH 6RNUDWHVD
QDEUDáRZDORUXZV]HFKOXG]NLHJR
Platon nazywa je w Uczcie Erosem.
Sokrates historyczny; Sokrates z dia-
5R]G]LDá
mniejsi”
ORJyZ3ODWRQDZ\FKRZXMHGRG]L 166
MDNR
Ä3ODWRQ
MHG\Q\
L
sokratycy
SRGGDMH
VL
o-
SRGNUH OD
XSá\ZRZLF]DVX:NZHVWLL FKURQRO
JLL
RVWDWQLFK
SLVP
3ODWRQD
QDGXV] ZFKDUDNWHU\VW\F]Q\PW\ONR
GOD
i-
*H
VX KHOOHQLVW\F]QHJR &]áRZLHN SRZ
*\FLX UR]XPQ\P
F]\OL WDNLP Z NWyU\P VHUFH E
GFH
QLHQ VL üZLF]\ü Z
motorem czynów, jest rozumowi podSRU]GNRZDQH : Z\PLDU]H IL]\Fz*\FLH UR]XPQH WR ZSURZDG]DQLH
P\OHQLHLZáDFLZ\LFKUXFKWRto samo. Demokrytejska droga do szcz
FLD SU]\SRPLQD Z XM
FLX KrokiewiF]D KHOOHQLVW\F]Q askesis ± WHFKQLN
üZLF]H GXFKRZ\FK ZSUDZLDQLH VL
ZH ZáDFLZ\P P\OHQLX QS SU]H]
uczeQLH VL
gnomai, trening w wy]E\ZDQLX VL
]á\FK L QDE\ZDQLX So*GDQ\FK ]DFKRZD UDFKXQHN VXPLeQLD ± ZV]\VWNR GOD RVLJQL
FLD eutyPLL FQRW\ E
GFHM MHGQRFL VLOQHJR
VHUFDLPGUHJRXP\VáX
-HOL FKRG]L R KHGRQL]P ArystyQ\P
áDGX Z UXFK DWRPyZ GXV]\ ZáD FLZH
Dwie kolejne rozprawy – o etyce
Demokryta i hedonizmie Arystypa –
RG]QDF]DM VL SRGREQ\PL ZDORUDPL
oF]\VWRFL Z\ZRGX UR]PDFKHP Lntuicyjnej interpretacji. Krokiewiczowi
FR SLHUZV]D Já ERN HUXG\FM SRW
]QDNRPLFLH XGDáD VL V]WXND ] NWyUHM
]UH]\JQRZDáR ZLHOX XF]RQ\FK SU]HG
Demokryta
ü ILOR]RILL DWRPiVW\F]QHM :\GDZDáR VL
WR ]DZV]H
WUXGQH ] SRZRGX QLHGRVWDWHF]QRFL
ZLDGHFWZ L ]H Z]JO
GX QD SRGRELHVWZRPL
G]\JáyZQ\PSU]HVáDQLHPWHM
etyki a 6RNUDWHMVN WURVN R GXV]
NWyUD PLDáD SU]HFLH* ]XSHáQLH LQQH WáR
QLPLSRQLPXND]DáHW\N MDNR LQWHJUDOQ F]
pa, Krokiewicz ukazuje jego zakorzenienie w naukach Sokratesa (Arystyp
]LQWHUSUHWRZDá SR VZRMHPX Sokratej*
VNLH SU]HNRQDQLH H F]áRZLHN ]DZV]H
pragnie dobra dla siebie) oraz sofistów
P GUR ü F]\QL F]áRZLHND VSUDZQ\P
*\FLRZR ]DQHJRZDQLH RELHNW\ZQRFL
filozoficzne. .URNLHZLF]WáXPDF]\po
FQRW\
*\FLH QLH ZDUWR *\ü MHOL PLDáo
(W\N
Demokryta
cechuje cel na
ZVNUR SUDNW\F]Q\ E\áD RQD V]WXN
*\FLDLZW\P±SRGREQDGRHW\Nokre-
***
SU]HGNáDGDQLX
E\ WR E\ü RNXSLRQH V]NRG GXV]\
QDZHW RVWDWQLH SU]HNáDG\ SUDF R 6okratesie (np. W. K. C. Guthriego) nie
XF]\QLá\ NVL*NL Krokiewicza przeVWDU]Dá ZU
F] przeciwnie – moim
zdaniem na polskim rynku jest ona
ZFL*QDMOHpsza.
6RNUDWHVD
QDG
motywy przypisania teorii Idei Sokratesowi i porzucenie tego w pó(Q\FK GLDORJDFK RSDUWD ]RVWDáD ]D EDr-
*
Uy QLFH
Parmenidesa (co nie
]QDF]\ MHGQDN *H ZV]\VF\ XF]HQL
]JDG]DM VL
Z VZRLFK LQWHUSUHWaFMDFK ]D KLSRWH]D Z\MDQLDMFD
LQWHUSUHWXMH VL *
(
Z\UD QLH
w uzasadnianiu (dialektyka u Sokratesa, fizyka u 'HPRNU\WDZSRJOGDFK
SDQXM
G]LVLDM QLHFR LQQH SRJO G\ LQDF]HM
G]R QD LQWXLFML 0LPR WR XZD DP
*
WH poznania). Przedstawia Arystypa jako F]áRZLHND SHáQHJR VSHF\ILF]QHJR
ZG]L
NX L XURNX DOH Z LVWRFLH ± VáaEHJRNWyUHPXSU]\IDVF\QXMFHM pew-
GRELH VWZD PL G]\ QLPL ZVSyOQ\PL
(UyGáDPL WUDG\FMD +RPHU\FND SoJOG\SLWDJRUHMF]\NyZLVRILVWyZDOH
167
istej i który zamiast prawdziwej wolQR FL VLHELH ]DEUDNáR JRGQR FL RVRE
WDFM ] OHSLHM RG VWURQ\ WHRUHW\F]QHM
uzasadnionym epikureizmem.
PL
G]\ SRFKOHEVWZHP D EH]F]HOQoFL GOD RVLJQL
FLD ZáDVQ\FK FHOyZ
-HJRKHGRQL]PPLDáJRU]NLZ\G(ZL
N
SRQLHZD* R]QDF]Dá ZLDGRP UH]yJQDFM
] QLHRVLJDOQHM SUDZG\ QD
U]HF] VXELHNW\ZQ\FK PQLHPD E\á
QLF]\P]DPNQL
FLHVL
] ZáDVQHM ZROL
Z3ODWRVNLHMMDVNLQLA odziedziczone
SR 6RNUDWHVLH L SU]\SRPLQDMFH HW\N
'HPRNU\WD SU]HNRQDQLH *H ZáDG]
SR]ZDODMF ZáDFLZLH NLHURZDü *yQR FL QDXF]\á VL V]WXNL ODZLURZDQLD
5R]SUDZ\
]HEUDQH
*FH
Z
NVL
*
FKDUDNWHU\]XMH MDN MX ZVSRPLQDáHP
VSyMQH
Z\UD*DMFH
VL
*H P\O HW\F]QD *UeMHM Uy*QRURGQRFL NU*\
SRGHM FLH
Z SU]HNRQDQLX
NyZ PLPR
ozycji rozumu i „serca”. Prace KrokieZLF]D QLH V SU]\ W\P W\SRZ\PL G]LeZRNyá WUDG\F\MQHM +RPHU\FNLHM RS
áDPL
ILOR]RILL
DNDGHPLFNLHM
PDáR
Z QLFK RGQLHVLH GR OLWHUDWXU\ WHPDWX
*
FKRü MHM ]QDMRPR ü SU]HELMD ] ND GHM
OLQLMNL WHNVWX QLH Z\SDODM VL RQH
(
ciem jest rozum, u $U\VW\SDR]QDF]DáR
Z GRUD Q\FK SROHPLNDFK ] RSLQLDPL
*
LSUDJQLHKrokiewicz opisuje ponadto
KLVWRUL
KHGRQL]PX L V]NRá\ cyranejVNLHM ]DNRF]RQ SU]HJUDQ NRQIURn-
ory-
VáX HEQR ü UR]XPX Z]JO GHP XF]Xü
LQQ\FKXF]RQ\FK]DWRSUH]HQWXM (UyGHá XM
FLH SU]HGPLRWX , WR VWaQRZLLFKQLHZWSOLZ]DOHW
JLQDOQH RGZRáXM FH VL EH]SR UHGQLR
GR
Jacek Lejman
Integralizm w kulturze – pierwV]DZ3ROVFHNVL*ND
o P. A. Sorokinie
______________________________________________
Bgl_]jZebaf\dmevlmj_² i_j\Zy\Ihevr_dgb]Zh I:Khjhdbg_
Cz. Gryko: Integralna teoria kultury Pitirima A. Sorokina,
Wyd. UMCS, Lublin 2000, s. 262
: RVWDWQLFK ODWDFK
á F]HQLDLZ]DMHPQHJRSU]HQLNDQLDVL
V]F]HJyOQ
kultur. Do tego bowiem potrzebne jest
znalezienie wspólnego dla nich miaQRZQLND ± D ZL
F de facto integralnej
iacji. Funkcjonuje jednak szczególnie
w kontekstach gospodarczo-ekonomicznych fuzji LOXE MDNR ]ZL]DQH
z PFGRQDOG\]DFMQLH]D]SURFHVHP
NDULHU Z QDXNDFK VSRáHF]Q\FK SRO
W\FH Z PHGLDFK UREL SRM FLH LQWHJU
WHRULL NXOWXURZHM :\GDMH VL QDZHW
*H WDNL VWDQ SHUPDQHQWQHM UHODW\ZL]aFML MHVW QD U
N
WDN SROLW\NRP MDN
168