Zadanie 14.1.

Egzamin maturalny z historii sztuki – Arkusz egzaminacyjny II – maj 2002 r.
Za³¹cznik II MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA – ARKUSZ II
Zadanie 14.1.
Numer
polecenia
Proponowana odpowiedŸ
Punktacja
1.
a)
Michelangelo Merisi zw. Caravaggio,
„Z³o¿enie do grobu”,
b)
c)
barokowy,
pocz¹tek XVII w. (1602-1604),
Obraz olejny na p³ótnie.
a)
Na ciemnym, jednolitym tle w p³ytkiej przestrzeni przedstawione s¹ trzy
b)
kobiety i dwóch mê¿czyzn. Mê¿czyŸni, stoj¹c na kamiennej, nagrobnej
p³ycie, sk³adaj¹ do grobu spowite w bia³e p³ótno, martwe cia³o z
bez³adnie opadaj¹c¹ rêk¹. Stoj¹cy najbli¿ej starszy, bosy mê¿czyzna o
rysach cz³owieka z ludu podtrzymuje nogi zmar³ego. Kobiety
uczestnicz¹ce w wydarzeniu wyra¿aj¹ smutek i ból: dwie – wyrazem ¿alu
i skupienia na twarzy, trzecia, stoj¹ca najdalej – uniesionym do góry
wzrokiem i rêkoma.
Obraz przedstawia jedn¹ z opisywanych w Nowym Testamencie scen
c)
pasyjnych – z³o¿enie do grobu zdjêtego z krzy¿a, umêczonego cia³a
Chrystusa. Sk³adaj¹ go mê¿czyŸni, stoj¹cy na pierwszym planie.
Ceremonii towarzysz¹ trzy kobiety, m.in. Maria matka Jezusa i Maria
Magdalena.
Kompozycja dzie³a zbudowana na dwóch silnie zaakcentowanych,
d)
przecinaj¹cych siê kierunkach ukoœnych (diagonalnych); pierwszy –
przebiegaj¹cy od górnego prawego rogu, wyznacza go grupa postaci;
drugi – stanowi¹cy najjaœniejszy fragment obrazu to cia³o Chrystusa.
Scena przedstawiona zosta³a na jednolitym ciemnym tle. Miêdzy t³em a
e)
jasnym cia³em Jezusa du¿y kontrast walorowy (jasnoœci barw).
Modelunek postaci rzeŸbiarski – za pomoc¹ silnego kontrastu œwiat³a i
f)
cienia. Œwiat³o pada z lewego dolnego rogu, spoza obrazu. „Oœwietla”
ono twarze pozosta³ych postaci. Koloryt ciemny, skontrastowany z
intensywnymi plamami czerwieni. W obrazie dominuj¹ br¹zy.
Dynamika kompozycji zosta³a uzyskana dziêki du¿ym ró¿nicom
g)
œwiat³ocieniowym, walorowym, nieregularnemu rytmowi plam jasnych i
ciemnych, krzy¿owaniu siê linii w obrazie oraz ¿ywej gestykulacji r¹k i
wyrazistej mimice twarzy.
Przedstawiona scena jest pozbawiona sztucznoœci i patosu dziêki
h)
skupieniu siê na odtwarzaniu uczuæ ludzkich i rezygnacji z
krajobrazowego t³a.
Realistyczne, nowatorskie, w stosunku do tradycyjnego ujêcia,
i)
przedstawienie ceremonii pogrzebu jako sceny rodzajowej;
charakterystyka typów ludzkich; ¿al i skupienie maluj¹ce siê na
twarzach; bose nogi; silna postaæ; proste rysy twarzy mê¿czyzn.
W sposobie przedstawienia tematu widoczny jest wp³yw pogl¹dów
j)
kontrreformacyjnych, aby o sprawach wiary mówiæ w sposób prosty, a
wizje religijne przybli¿aæ do wyobraŸni zwyk³ego cz³owieka poprzez
przedstawienie zdarzeñ biblijnych jako scen z ¿ycia codziennego z
prostymi ludŸmi jako ich aktorami.
k)
Wymowa religijna obrazu, mimo braku mistycznej otoczki, jest bardzo
sugestywna dziêki realistycznemu sposobowi ukazania martwego cia³a
Chrystusa, szczególnie jego bladoœci; ukazaniu zastyg³ej w cierpieniu
twarzy i zwisaj¹cej bez³adnie rêki (podobne rozwi¹zanie widoczne jest,
np., w Piecie Watykañskiej M. Anio³a czy, wczeœniej, w Piecie
Awinioñskiej).
0–1
0–1
0–1
0–1
0–1
2.
3.
Strona 1 z 4
0–2
0–2
0–2
0–1
0–2
0–1
0–1
0–1
0–1
0–1
Egzamin maturalny z historii sztuki – Arkusz egzaminacyjny II – maj 2002 r.
4.
l)
Symbolika koloru: czerwieñ, biel i czerñ; (ew. symbolika p³yty
kamiennej - Koœció³ Chrystusowy).
0–2
m)
Nastrój i atmosferê obrazu „Z³o¿enie do grobu” podkreœlaj¹ i
wzmacniaj¹: ciemne t³o, ostry œwiat³ocieñ, rzeŸbiarski sposób
modelowania postaci.
0–1
Cechy formalne:
a)
œrodki plastyczne s³u¿¹ tworzeniu iluzji, z³udy, imitacji natury, np.
malarstwo iluzjonistyczne, stosowanie ró¿nych Ÿróde³ œwiat³a, skróty
perspektywiczne, ³¹czenie elementów architektonicznych z malarskimi
b)
teatralnoœæ, dramatyzm, patos w przedstawianej sytuacji – ujêciu tematu
c)
ostre ró¿nice œwiat³ocieniowe. Œwiat³ocieñ jest nie tylko elementem
realistycznej interpretacji przedmiotów, ale tak¿e wydobycia nastroju,
dramatyzmu, czasami symboliki sceny, np. u Rembrandta
d)
Caravaggionizm; nastêpcy: tenebryœci, luminiœci.
e)
dynamika wynikaj¹ca z: przecinania siê kierunków w obrazie; przewagi
kierunków ukoœnych – diagonalnych, ³uków; kontrastów walorowych i
kolorystycznych; ¿ywej gestykulacji i mimiki twarzy;
Za³o¿enia ideowe:
f)
silny zwi¹zek przemian w sztuce, z walk¹ Koœcio³a z reformacj¹. Funkcje
i forma sztuki religijnej okreœlona zostaje przez Sobór Trydencki – nowe
metody utwierdzania w wierze, gorliwoœci religijnej i modlitwie poprzez
oddzia³ywanie na wszystkie zmys³y, poprzez integracjê ró¿nych dziedzin
– syntezê sztuk. Wp³yw pogl¹dów Filipa Nereusza.
g)
wp³yw na sztukê podzia³u wyznaniowego i ustrojowego Europy –
podzia³ na monarchie katolickie i republiki protestanckie z dominuj¹cym
elementem mieszczañskim.
h)
kontynuacja tradycji antycznej i osi¹gniêæ sztuki renesansowej w
zakresie obserwacji i interpretacji natury. Wykorzystanie obserwacji
natury do osi¹gniêcia sugestywnoœci tematyki religijnej poprzez nadanie
wizjom znamion realizmu. Szczególne skupienie siê na doznaniach,
prze¿yciach religijnych cz³owieka, w tym równie¿ mistycznych; w
malarstwie rodzajowym do oddania urody, materialnoœci przedmiotów,
realnoœci przedstawionej sytuacji, czasami dla oddania krytycznego
spojrzenia;
Podejmowane tematy:
i)
w malarstwie religijnym dominacja tematyki ukazuj¹cej prze¿ycia
religijne, wizje, ekstazy, cierpienie, mêczeñstwo i czyny œwiêtych i
mêczenników, cuda, apoteozy, przejawy pobo¿noœci i wiary
j)
w malarstwie dworskim dominacja tematyki mitologicznej nawi¹zuj¹cej
do antycznych rzeŸb i mêczeñstwa bohaterów antycznych, apoteozy,
personifikacje oraz tematyka historyczna – ukazywanie bohaterskich
czynów, gloryfikacje, portrety, m.in. reprezentacyjne.
k)
w malarstwie mieszczañskim dominacja tematyki dotycz¹cej œwiata
realnego: pejza¿e, martwe natury, sceny rodzajowe, portrety, m.in.
zbiorowe.
razem
Strona 2 z 4
0–1
0–1
0–2
0–2
0–1
0–2
0–1
0–2
0–2
0–2
0–2
40 pkt.
Egzamin maturalny z historii sztuki – Arkusz egzaminacyjny II – maj 2002 r.
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA – ARKUSZ II
Zadanie 14.2.
Numer
polecenia
Proponowana odpowiedŸ
Punktacja
1.
Pomnik ksiêcia Józefa Poniatowskiego,
Bertel Thorvaldsen,
znajduje siê w Warszawie (przed pa³acem Namiestnikowskim lub Pa³acem
Koniecpolskich – Radziwi³³ów, lub Pa³acem Prezydenckim).
I po³. XIX w. (1818-1832);
klasycyzm (neoklasycyzm)
a)
Zaanga¿owanie Polaków w Rzymie po sprowadzeniu zw³ok ksiêcia do
Polski. Wielka s³awa rzymskiej pracowni duñskiego rzeŸbiarza powoduje
wybór autora; sk³adki narodowe, zderzenie koncepcji narodoworomantycznej i kosmopolityczno-klasycystycznej.
b)
Po upadku powstania listopadowego wywieziony z Warszawy.
c)
Powrót pomnika do Warszawy po I wojnie œwiatowej i ustawienie go na
Placu Saskim (wielkie uroczystoœci).
d)
Zniszczenie w czasie II wojny œwiatowej przez hitlerowców przy
wysadzaniu w powietrze Pa³acu Saskiego.
e)
Odlanie kopii pomnika z formy zachowanej w Kopenhadze w Muzeum
Torwaldsena (dar mieszkañców Kopenhagi dla Warszawy).
0–l
0–l
0 –1
2.
3.
4.
a)
b)
c)
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
j)
k)
l)
m)
5.
a)
b)
Postaæ w stroju rzymskim,
siedz¹ca na koniu id¹cym stêpa,
pancerz, tunika, sanda³y na bosych stopach,
krótki miecz w d³oni, wskazuj¹cej kierunek natarcia,
kompozycja statyczna (spokojna), harmonijna,
statyka dzie³a wynika z równowagi kierunków: pionu – jeŸdŸca i poziomu
– konia,
oraz ze sposobu opracowania bry³y: g³adka faktura, ma³a iloœæ szczegó³ów,
WyraŸne nawi¹zanie do antyku, ale nie kopiowanie,
odlew br¹zowy.
antyczny konny pos¹g cesarza Marka Aureliusza w Rzymie. Nawi¹zanie
do antyku w kompozycji, typie pomnika (pomnik konny). Stylizacja
ksiêcia na antycznego wodza,
renesansowe pos¹gi konne – Colleoni Verocchia w Wenecji, Gatamelatta
Donatella w Padwie,
idea³ walecznoœci nie polski a uniwersalny,
zwyciêstwo idea³ów rzymskich (klasycystycznych) nad koncepcj¹
narodow¹ (romantyczn¹ – np.mundur, czako, skok do Elstery).
Inne dzie³a Thorvaldsena w Polsce – pomnik Miko³aja Kopernika w
Warszawie; pos¹g Chrystusa Kaplicy Potockich w Katedrze Wawelskiej,
popiersie w £añcucie; Kariatydy (dziœ w Muzeum T. w Kopenhadze)
przeznaczone do pomnika Napoleona – nie zrealizowanego).
Wszystkie dzie³a rzeŸbiarza cechuje harmonia, równowaga elementów,
statyka
razem
Strona 3 z 4
0–2
0–3
0–1
0–1
0–1
0–1
0–1
0–2
0–3
0–1
0–1
0–2
0–2
0–2
0–1
0–3
0–2
0 lub2
0–3
0–2
0–1
40 pkt.
Egzamin maturalny z historii sztuki – Arkusz egzaminacyjny II – maj 2002 r.
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA – ARKUSZ II
Zadanie 14.3.
Numer
polecenia
Proponowana odpowiedŸ
Punktacja
1.
Tempietto di San Pietro in Montorio w Rzymie (œwi¹tynia przy koœciele œw.
Piotra) – mo¿e byæ te¿ Tempietto w Rzymie.
Donato Bramante. Pocz¹tek wieku XVI (1502), pierwsze dzie³o dojrza³ego
renesansu.
Budowla centralna na planie ko³a.
a)
b)
Umieszczona na trzystopniowej podstawie.
Œwi¹tynia dwukondygnacjowa sk³adaj¹ca siê z dwóch cylindrów,
c)
dolnego – szerszego, otoczonego kolumnad¹ i górnego – wê¿szego w
postaci bêbna nakrytego kopu³¹.
W dolnej kondygnacji znajduje siê 16 kolumn dorycko-toskañskich,
d)
dŸwigaj¹cych belkowanie oraz schowany w cieniu korpus z
prostok¹tnymi otworami drzwiowymi i oknami.
e)
Nad belkowaniem znajduje siê taras z tralkow¹ balustrad¹.
Artykulacje górnej czêœci œwi¹tyni stanowi¹ przemiennie
f)
rozmieszczone prostok¹tne okna i konchowe (zwieñczone muszlami)
nisze.
Ca³oœæ budowli przykryta pó³okr¹g³¹, ³agodnie zaokr¹glon¹ kopu³¹.
g)
Na jej wierzcho³ku ozdobna sterczyna (latarnia).
Budowla ma idealne proporcje i zrównowa¿on¹ formê. Wra¿enie
h)
harmonii wynika z wspó³dzia³ania i wzajemnych stosunków
poszczególnych czêœci wzglêdem siebie (proporcje pierwszej
kondygnacji s¹ powtórzone w drugiej kondygnacji).
Budowlê cechuje oszczêdnoœæ dekoracji. Elementami zdobniczymi s¹
i)
tylko: rytm szeroko rozstawionych kolumn oraz okien, nisz i tralek,
doryckie belkowanie z tryglifami i metopami. Nadmiernie zdobiony
kartusz i zwieñczenie kopu³y nie by³y projektowane przez Bramantego.
Widoczny wp³yw antyku (tolosy) na przyk³ad œwi¹tynia Westy w
a)
Rzymie.
Jednak g³ówna idea architektoniczna, sposób zastosowania form
b)
antycznych Рnowatorskie (m. in. dwukondygnacyjnoϾ).
c)
Sposób opracowania bry³y – efekty œwiat³ocieniowe (kontrast
zewnêtrznych, jasnych kolumn z ciemnymi niszami i pilastrami) oraz
ma³e rozmiary powoduj¹, ¿e budowla przypomina monumentaln¹
rzeŸbê.
Postawiona w legendarnym miejscu mêczeñstwa œwiêtego Piotra “staje
d)
siê” pomnikiem œwiêtego.
Pierwotna koncepcja architektoniczna by³a bardziej okaza³a. Bramante
e)
zaprojektowa³ otaczaj¹cy œwi¹tyniê dziedziniec w formie perystylu z
kolumnad¹ oraz 4 konchowymi kaplicami w naro¿nikach.
f)
Santa Maria delle Carceri w Prato – Giuliano Sangallo; Villa Capra
(Rotonda) w Vicenzy – Andrea Palladio. Motyw centralnej budowli w
malarstwie renesansowym „Przekazanie kluczy œw. Piotrowi”
(Perugino, kaplica Sykstyñska); „Zaœlubiny Marii” – obraz Rafaela
Santi lub inne.
Przebudowa chóru w koœciele Santa Maria delle Grazie w Mediolanie
a)
(zak. 1492).
Projekt przebudowy bazyliki œw. Piotra w Rzymie.
b)
Projekty pa³aców watykañskich lub inne dzie³a.
c)
0–2
2.
3.
4.
5.
razem
Strona 4 z 4
0–4
0–3
0–3
0–1
0–2
0–2
0–3
0–3
0–2
0–3
0–2
0–2
0–4
0–2
0–1
0–1
40 pkt.