Kazus na zajęcia - pytania prejudycjalne i autonomia proceduralna

Kazus 14/15.12.2016 r.
Brytyjska spółka „Swiss Cheese” zajmowała się przywozem sera wyrabianego w wysokogórskich
terenach Szwajcarii na teren Wielkiej Brytanii. W 2010 r. import towaru został obłożony przez organy
brytyjskie stawką celną w wysokości 3 000 funtów za tonę sprowadzonego sera. Urząd celny w Dover
wydał decyzję administracyjną, zgodnie z którą spółka była zobowiązana do zapłaty cła w wysokości 30
000 funtów, z tytułu importu towarów za rok 2010.
Spółka, po zasięgnięciu opinii prawnika zajmującego się prawem unijnym, wniosła odwołanie od
powyższej decyzji administracyjnej do HM Revenue and Customs w Londynie, zarzucając naruszenie
umowy zawartej między Wspólnotą Europejską (obecnie Unią Europejską) a Konfederacją Szwajcarską
z dnia 22 lipca 1972 r. w sprawie obrotu roślinami uprawnymi i przetworzonymi produktami rolnymi
pochodzącymi z terenu Konfederacji Szwajcarskiej. Zgodnie z art. 2 powyższej umowy „Umawiające
się Strony nie mogą nakładać opłat celnych lub należności o skutku równoważnym przy przywozie roślin
uprawnych i przetworzonych produktów rolnych pochodzących z terenu Konfederacji Szwajcarskiej”.
Jednocześnie pełnomocnik spółki zwrócił się do organu celnego z wnioskiem o wystąpienie z pytaniem
prejudycjalnym co do zgodności brytyjskich przepisów celnych z prawem unijnym.
Urząd celny w Londynie utrzymał w mocy decyzję administracyjną, wskazując, że w przypadku
przywozu towarów rolnych ze Szwajcarii można stosować stawki celne obowiązujące w przepisach
brytyjskich, gdyż Szwajcaria nie jest członkiem Unii Europejskiej, a zatem art. 30 TFUE w tej sprawie
nie znajduje zastosowania. Poza tym spółka nie może powołać się bezpośrednio na przepis umowy
międzynarodowej, gdyż umowa nie jest skierowana do jednostek i wiąże ona tylko strony które ją
zawarły, a mianowicie Unię Europejską i Szwajcarię. Przepisy umowy nie mogą być zatem
bezpośrednio skuteczne wobec jednostek. Ponadto, urząd celny wskazał, że nie widzi potrzeby
występowania z pytaniem prejudycjalnym do Sądu Unii, gdyż jego zdaniem uzyskanie odpowiedzi na
pytanie prejudycjalne nie jest niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy.
1) Proszę ocenić stanowisko organu celnego w świetle wymagań wynikających z prawa unijnego.
Spółka wniosła następnie skargę do High Court w Londynie, zarzucając niezgodność decyzji
administracyjnej z prawem unijnym, tj. z art. 2 umowy zawartej ze Szwajcarią. Pełnomocnik spółki
ponownie zwrócił się do sądu z wnioskiem o wystąpienie z pytaniem prejudycjalnym co do zgodności
brytyjskich przepisów celnych z prawem unijnym. Jednocześnie spółka wniosła o zastosowanie środka
tymczasowego w postaci wstrzymania wykonalności decyzji wydanej przez organy celne, do czasu
prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy.
High Court w Londynie odmówił zastosowania środka tymczasowego w postaci wstrzymania
wykonalności decyzji, podnosząc, że zgodnie z prawem krajowym sądy brytyjskie nie są upoważnione
do zasądzenia środków tymczasowych. Stoi temu na przeszkodzie dawna zasada common law, zgodnie z
którą nie można stosować środków tymczasowych przeciwko Koronie, to znaczy przeciwko władzy w
połączeniu z domniemaniem zgodności ustaw krajowych z prawem unijnym, do czasu orzeczenia w
przedmiocie ich zgodności z tym prawem.
Ponadto, sąd odmówił wystąpienia z pytaniem prejudycjalnym, gdyż podobnie jak organ celny uznał, że
uzyskanie odpowiedzi na pytanie prejudycjalne nie jest niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy. Zdaniem
sądu powołany przez spółkę przepis umowy międzynarodowej nie jest bezpośrednio skuteczny, zatem
jednostki nie mają możliwości powoływania się na ten przepis przed sądami krajowymi. W
konsekwencji zagadnienie zgodności prawa krajowego z prawem unijnym w rozpatrywanej sprawie nie
powstanie. Poza tym przepis prawa krajowego obowiązuje do chwili uchylenia go przez Parlament,
zatem nie można pominąć jego stosowania w rozpatrywanej sprawie. Z tych względów High Court w
Londynie utrzymał decyzję organu celnego w mocy.
2) Proszę ocenić stanowisko sądu w świetle wymagań wynikających z prawa unijnego.
1
Niezadowolona z wyroku spółka, wniosła apelację do UK Supreme Court, zarzucając naruszenie prawa
unijnego, zarówno jeżeli chodzi o kwestię odmowy zastosowania środków tymczasowych, jak i
możliwość powoływania się jednostek na przepisy umowy międzynarodowej. Pełnomocnik spółki
zwrócił się do sądu z wnioskiem o wystąpienie co do wskazanych kwestii z pytaniem prejudycjalnym.
Pełnomocnik wskazał, że sąd jest bezwzględnie zobowiązany do wystąpienia z pytaniem
prejudycjalnym na podstawie art. 267 akapit 3 TFUE, gdyż od jego orzeczeń nie przysługują w prawie
krajowym środki odwoławcze.
UK Supreme Court stwierdził, że nie widzi konieczności wystąpienia z pytaniem prejudycjalnym do TS
w kwestii obowiązku zastosowania w sprawie środków tymczasowych, gdyż w jego ocenie powyższe
zagadnienie zostało już wystarczająco wyjaśnione w orzecznictwie sądów unijnych. Z kolei w
odniesieniu do możliwości powoływania się jednostek na postanowienia umowy międzynarodowej
zagadnienie to jest tak jasne i oczywiste, że nie wymaga ono występowania z pytaniem do Trybunału
Sprawiedliwości. Dokonując samodzielnej analizy przepisu umowy międzynarodowej ze Szwajcarią,
UK Supreme Court stwierdził, że przepis ten nie jest bezpośrednio skuteczny. W konsekwencji spółka
nie może bezpośrednio powołać się na art. 2 umowy ze Szwajcarią. Z tych względów wyrokiem ze
stycznia 2012 r. sąd oddalił apelację spółki i utrzymał decyzję administracyjną w mocy.
3) Proszę ocenić stanowisko sądu w świetle wymagań wynikających z prawa unijnego.
W marcu 2013 r. Trybunał Sprawiedliwości wydał wyrok w sprawie Redberry Antwerpen w odpowiedzi
na pytanie prejudycjalne sądu belgijskiego, dotyczące interpretacji art. 2 umowy zawartej ze Szwajcarią.
Skarżącym w sprawie toczącej się przed sądem belgijskim była firma kosmetyczna z Antwerpii
zajmująca się przywozem żurawiny z wysokogórskich terenów Szwajcarii, na którą belgijski urząd
celny nałożył obowiązek zapłaty cła w wysokości 200 euro za tonę przywiezionego produktu. Trybunał
Sprawiedliwości w odpowiedzi na pytanie prejudycjalne stwierdził, że przepis umowy międzynarodowej
zawartej ze Szwajcarią jest jasny, precyzyjny i bezwarunkowy, a zatem jednostki mogą się na niego
powoływać przed sądami krajowymi dla dochodzenia roszczeń wynikających z prawa unijnego.
W styczniu 2015 r. brytyjska spółka „Swiss Cheese” dowiedziała się z Internetu o treści wyroku
wydanego w sprawie Redberry Antwerpen. W lutym 2015 r. spółka wystąpiła z wnioskiem do urzędu
celnego w Londynie o wznowienie postępowania i uchylenie ostatecznej decyzji administracyjnej
nakazującej uiszczenie cła w wysokości 30 000 funtów za import sera szwajcarskiego w 2010 r. Spółka
wskazała, że w prawie brytyjskim dopuszczalne jest wznowienie postępowania administracyjnego w
sprawie zakończonej decyzją ostateczną, jeżeli decyzja ta jest rażąco niezgodna z prawem krajowym.
Jednocześnie pełnomocnik spółki wystąpił do UK Supreme Court z wnioskiem o uchylenie
prawomocnego orzeczenia wydanego przez High Court w Londynie i o orzeczenie co do istoty sprawy z
uwzględnieniem najnowszego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości.
4) Czy w przedstawionej sytuacji organ administracyjny będzie zobowiązany do wzruszenia
ostatecznej decyzji administracyjnej? Czy sąd krajowy będzie zobowiązany do uchylenia
prawomocnego orzeczenia sądowego?
Decyzją z czerwca 2015 r. urząd celny w Londynie odmówił wznowienia postępowania zakończonego
ostateczną decyzją administracyjną, gdyż stwierdził, że wyrok TS wydany w odpowiedzi na pytanie
prejudycjalne, wiąże jedynie sądy krajowe w danej sprawie. Jego zdaniem, wyrok TS w sprawie
Redberry Antwerpen dotyczący interpretacji przepisu prawa unijnego wiąże zatem jedynie sądy
belgijskie w konkretnej sprawie, a nie zaś brytyjskie organy administracyjne. Poza tym w sprawie
orzekał już w 2012 r. UK Supreme Court, który potwierdził, że decyzja została wydana zgodnie z
prawem. Co więcej od wydania wyroku TS upłynęły ponad 2 lata, a praktyka administracyjna stosowana
przez brytyjskie organy celne wskazuje, ze jest to zbyt długi okres, aby dokonać wznowienia
postępowania administracyjnego.
5) Proszę ocenić stanowisko organu celnego w świetle wymagań wynikających z prawa unijnego.
2