Zajęcia z uczniem zdolnym

PROGRAM PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM W ZSGE W KONINIE
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
WSTĘP
CHARAKTERYSTYKA UCZNIA ZDOLNEGO
WYSZUKIWANIE UCZNIÓW ZDOLNYCH
CELE PROGRAMU (OGÓLNE I SZCZEGÓŁOWE)
METODY PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM
ZADANIA SZKOŁY
ZADANIA NAUCZYCIELA
SPOSOBY REALIZACJI
SPODZIEWANE EFEKTY PRACY
EWALUACJA
ZAKOŃCZENIE
I. WSTĘP
Na wizerunek nowoczesnej szkoły składają się zmiany wartości
dotychczasowego systemu wychowania i kształcenia oraz modyfikacja
wszelkich oddziaływań pedagogicznych; priorytetowego znaczenia nabiera
również praca z uczniem zdolnym, która stawia przed nauczycielami nowe
wymogi - skłania do poszukiwań i realizacji w procesie dydaktycznym
nowoczesnych metod pracy z młodzieżą utalentowaną i zdolną. Celem zaś
wypracowanych metod i form jest wydobycie z uczniów całego potencjału
twórczych aspiracji, rozwój indywidualnych uzdolnień oraz kształcenie
twórczego myślenia.
System klasowo – lekcyjny, zbyt liczne oddziały, tradycyjne metody organizacji
nauczania nie sprzyjają indywidualizacji procesu dydaktyczno –
wychowawczego. Kształcenie młodzieży zdolnej wymaga nieszablonowych
działań dostosowanych do indywidualnych predyspozycji ucznia. W tym celu
został stworzony niniejszy program pracy z uczniem zdolnym.
II. CHARAKTERYSTYKA UCZNIA ZDOLNEGO:
 Szeroka umiejętność postrzegania, przyswajania, przetwarzania i
przechowywania wiedzy
 Łatwość uczenia się
 Znaczące osiągnięcia w nauce
 Dyspozycja
1





















Osiągnięcia twórcze
Zdolności rozumowania abstrakcyjnego
Umiejętność koncentracji
Inicjatywa i oryginalność w pracy intelektualnej
Szerokie zainteresowania
Szybki styl pracy
Zdolności skojarzeń, syntezy, wnioskowania
Oryginalne i twórcze myślenie
Wysoki poziom myślenia analitycznego
Sprawność językowa (bogactwo słownictwa, umiejętność dobitnego
wyrażania myśli)
Samodzielność
Poczucie własnej wartości
Wytrwałość w dążeniu
Wysoki poziom zdolności ogólnych – inteligencji
Wysoki poziom zdolności specjalnych – uzdolnień
Silna motywacja do zajmowania się wybranymi dziedzinami działalności
Określenie postawy wobec szkoły, nauczycieli, treści kształcenia (np.
duży krytycyzm do treści lub metod nauczania)
Umiejętność dostrzegania związków, praw, prawidłowości itp.
Podejmowanie ryzyka
Wrażliwość i bogata emocjonalność
Posiadanie pasji, ukierunkowane zainteresowania
III. WYSZUKIWANIE UCZNIÓW ZDOLNYCH:
 Analiza osiągnięć szkolnych uczniów – nauczyciele, wychowawcy,
pedagodzy – w klasach pierwszych: wyniki egzaminów gimnazjalnych,
świadectw ukończenia gimnazjum, wyniki ankiet i badań
prognostycznych; w pozostałych klasach: analiza wyników pod koniec I i
II semestru
 Stosowanie narzędzi pomiaru: testy inteligencji, umiejętności, osiągnięć
szkolnych oraz testy specjalnych umiejętności, np. matematycznych,
humanistycznych itp.
 Obserwacja procesów myślenia, uczenia się oraz analiza badań
potwierdzających uzdolnienia – w klasach pierwszych: testy
diagnostyczne
2
 Ujawnianie się samych uczniów przez zachowanie, aktywność i wiedzę
 Analizy charakterologiczne
 Przyjęta na radzie pedagogicznej koncepcja rozwoju szkoły na lata 2013 2016
 Współpraca z Poradnią Pedagogiczno – Psychologiczną w celu
przygotowania indywidualnych testów inteligencji
IV. CELE PROGRAMU (ogólne i szczegółowe):
 Rozwój uczniów
 Podniesienie jakości pracy szkoły
 Poszerzanie i pogłębianie wiedzy uczniów z zakresu tematów
programowych i pozaprogramowych
 Rozwój indywidualnych zainteresowań, uzdolnień i aspiracji
wychowanków
 Indywidualizacja pracy dydaktycznej pod względem treści i możliwości
uczniów
 Inspirowanie do aktywności
 Tworzenie środowiska wychowawczego stymulującego rozwój uzdolnień
i postaw twórczych
 Kształcenie cech osobowości, postaw motywacji
 Poznawanie metod i technik uczenia się określonych dziedzin wiedzy
 Kształcenie umiejętności rozwiązywania problemów teoretycznych w tym
nietypowych i skomplikowanych
 Stworzenie atmosfery sprzyjającej ciekawości i wysiłkom poprzez
skuteczne i atrakcyjne formy, metody i środki dydaktyczne.
V. METODY PRACY Z UCZNIEM ZDOLNYM
Aktywne postawy umysłowe wywołują tylko te sytuacje szkolne, które
wprowadzają uczniów w stan intelektualnego zakłopotania, budzą
spontaniczną ciekawośd otaczającego świata, dają radośd odkrywania i uczą
samodzielnego poszukiwania rozwiązao. Niewątpliwie taką rolę spełniają
wszystkie metody aktywizujące proces uczenia, wymagające twórczego
myślenia i rozwijające zdolności podstawowe jak spostrzeganie wzrokowe,
słuchowe, pamięd, koncentrację, myślenie dedukcyjne i indukcyjne. Z uwagi na
ogromne zróżnicowanie zespołów klasowych nauczyciel powinien mied
możliwośd szerokiego wyboru materiału metodycznego, który mógłby byd
3
odpowiedni dla uczniów szczególnie uzdolnionych. Do metod pracy z uczniem
zdolnym możemy zaliczyd:
 metody problemowe,
 metody kształcące poszukiwanie, porządkowanie i wykorzystanie
informacji z różnych źródeł,
 metody stosowania zdobytej wiedzy w praktyce,
 metody rozwijania zainteresowao,
 metody skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach,
 metody prezentowania własnych poglądów,
 metody kształcące umiejętnośd argumentacji,
 metody kształcące prawidłowe stosunki interpersonalne,
 metody aktywizujące,
 metody pozwalające uczniowi ocenid stan swojej wiedzy.
VI. ZADANIA SZKOŁY
Do zadao szkoły w pracy z uczniem zdolnym należy:
















identyfikacja uczniów zdolnych.
zdiagnozowanie rodzaju inteligencji,
kierowanie rozwojem,
motywowanie ucznia zdolnego,
stworzenie warunków do optymalnego rozwoju intelektualnego,
osobowościowego do samorealizacji.
indywidualizacja nauczania,
pomoc w rozwiązywaniu problemów emocjonalnych,
pomoc merytoryczna, udostępnianie źródeł wiedzy,
organizowanie zajęd pozalekcyjnych, kółek przedmiotowych i
zainteresowao,
wskazywanie form wypoczynku i relaksu,
korzystanie z badao poradni psychologiczno – pedagogicznej,
różnicowanie i poszerzanie programów nauczania,
tworzenie programów autorskich,
włączenie do współpracy instytucji działających na rzecz uczniów
zdolnych (placówki specjalistyczne, ośrodki specjalistyczne,
stowarzyszenia, fundacje),
wspieranie twórczego i innowacyjnego myślenia,
stosowanie profilaktyki problemów związanych z występowaniem
wybitnych zdolności.
4
VII. ZADANIA NAUCZYCIELA
Nauczyciel ucznia zdolnego to nie tylko osoba o dużej wiedzy, ale także
o szczególnych kompetencjach poznawczych i osobowości, umiejąca
efektywnie stymulować rozwój poznawczy uczniów. Nauczyciele ci
charakteryzują się dużą dojrzałością i doświadczeniem, posiadają także
zdolności twórcze.
Twórcze podejście nauczyciela do obowiązków zawodowych to:
 brak szablonowości w organizowaniu lekcji,
 poszukiwanie własnego stylu pracy i systematyczne jego doskonalenie,
 stosowanie coraz to lepszych sposobów kontroli wiedzy uczniów,
 wykorzystywanie posiadanych środków dydaktyczno-wychowawczych w
sposób nowatorski,
 stwarzanie sytuacji, w których uczeń musi wykazać się myśleniem
twórczym, inwencją i samodzielnością,
 aprobowanie i zachęcanie uczniów do wyrażania własnych opinii oraz
różnych dróg analizy tego samego zadania dydaktycznego,
 przyjacielski, ciepły stosunek do ucznia,
 spontaniczne reagowanie na potrzeby ucznia,
 gotowość do eksperymentowania z nieznanym.
Zadania nauczyciela w pracy z uczniem zdolnym:









opracowanie indywidualnych planów pracy,
opracowanie, dobór skutecznych form i metod pracy,
motywowanie, aktywizowanie uczniów,
wykorzystanie intelektualnego potencjału ucznia zdolnego,
analizowanie osiągnięd,
dzielenie się uwagami, doświadczeniami, spostrzeżeniami,
nakłanianie uczniów zdolnych do samorealizacji,
opracowanie narzędzi badao uczniów uzdolnionych,
przyjmowanie roli doradcy, moderatora i organizatora procesu
uczenia się,
 pomoc uczniowi w prawidłowej i szybkiej ocenie swoich pomysłów,
 korelowanie treści przedmiotowych,
 współpraca z rodzicami dziecka zdolnego.
5
VIII. SPOSOBY REALIZACJI
Nauczyciel realizuje pracę z uczniem zdolnym zarówno na lekcji danego
przedmiotu, jak i na zajęciach pozalekcyjnych w następujący sposób:
 uczniowi zdolnemu polecamy wykonanie trudniejszych ćwiczeń,
nierzadko wykraczających poza program nauczania,
 zdolny uczeń może pełnić funkcję lidera grupy: pomaga słabszym, zbiera
opracowania zadań i prezentuje na forum klasy,
 opracowuje trudne problemy w formie ustnej lub pisemnej,
 umiejętnie i taktownie poprawia błędy kolegów,
 prezentuje w formie referatów zagadnienia wykraczające poza program
nauczania,
 podejmuje próby twórcze w różnych kierunkach np. plakaty, artykuły w
gazetkach szkolnych i w biuletynie Parnasik; korzysta z możliwości
publikacji swojej twórczości w tomiku poetyckim,
 korzysta z ofert instytucji współpracujących ze szkołą: Konińskiego
Domu Kultury, Akademii Filmowej Otwórz Oczy ,Krajowego
Stowarzyszenia Pomocy Szkole, Fundacji Żyj z Pasją.
 rozwija swoje uzdolnienia poprzez udział w konkursach, olimpiadach,
panelach dyskusyjnych, wystąpieniach na forum klasy i szkoły,
reprezentuje szkołę w regionie,
 uczestniczy w zajęciach kół przedmiotowych, w spotkaniach Szkolnego
Salonu Literackiego, szkolnej orkiestry i chóru.
 wykazuje bardzo dobrą znajomość treści programu nauczania z danego
przedmiotu,
 na lekcji formułuje wnioski, syntezę problemu,
 przygotowuje lekcje powtórzeniowe wykazując się umiejętnością trafnej
selekcji materiału,
 wymyśla gry i zabawy dydaktyczne,
 uczeń zdolny dzieli się aktualnymi wiadomościami na temat wydarzeń w
kraju i na świecie, dokonuje ich oceny,
 często wciela się w rolę krytyka.
6
IX. SPODZIEWANE EFEKTY PRACY:
 Zdolni uczniowie będą chętnie uczestniczyć w zajęciach pozalekcyjnych
przygotowanych z myślą o rozwijaniu ich umiejętności.
 Nauczyciele na bieżąco będą uwzględniać aktualne potrzeby uczniów
uzdolnionych przedmiotowo.
 Uczniowie nauczą się twórczego myślenia i kojarzenia faktów.
 Nauczyciele powinni wyzwalać w uczniach inicjatywę do
samokształcenia i pogłębiania wiedzy na dany temat.
 Nauczyciele zmotywują odpowiednio uczniów do twórczej pracy.
 Nauczyciele i uczniowie będą rozwiązywać problemy zespołowo i
pracować metodą projektów.
 Uczniowie będą konsekwentnie realizować wszelkie zadania.
 Uczniowie zaprezentują wyniki pracy poprzez udział w różnego rodzaju
konkursach przedmiotowych, artystycznych, sportowych, ponadto mogą
redagować gazetkę szkolną, pracować w samorządzie uczniowskim.
 Rodzice uczniów zdolnych powinni włączyć się do wspólnego budowania
strategii pracy z ich dziećmi.
 Uczniowie zdolni i ich rodzice powinni reagować mniej impulsywnie na
ewentualne porażki.
 Uczniowie poprzez zastosowane metody będą umacniać się w poczuciu
własnej wartości.
 Wszyscy, zarówno uczniowie, ich rodzice i nauczyciele będą dążyć do
realizacji programu i osiągnięcia najlepszych wyników.
X. EWALUACJA
Ewaluację należy przeprowadzić pod koniec roku szkolnego w formie ankiety
dla ucznia. Ankieta będzie dotyczyć opinii ucznia na temat prowadzenia zajęć, a
także tego, co uważa za interesujące, bardzo przydatne, a co za mało atrakcyjne i
nietrafne. Wyniki ankiety będą służyć modyfikacji programu pracy z uczniem
zdolnym na poszczególnych przedmiotach.
Ponadto innym rodzajem ewaluacji będą:







Testy osiągnięć
Wyniki konkursów i olimpiad
Wyniki semestralne i końcowe
Tabele osiągnięć
Prezentacje osiągnięć uczniów w gablotach i gazetkach szkolnych
Informacje zwrotne po zakończonych zajęciach
Rozmowy z rodzicami
7








Prezentacje opracowanych projektów i dokonań
Wystawy prac
Wystąpienia na forum szkoły uczniów zdolnych
Wyniki testów sprawnościowych
Występy na koncertach
Udział w spektaklach, kabaretach, pokazach
Publikacje tekstów, zdjęć na stronie internetowej szkoły
Propagowanie osiągnięć uczniów zdolnych w środowisku lokalnym,
promocja szkoły.
 Efekty współpracy z instytucjami, stowarzyszeniami i fundacjami
wspierającymi rozwój uczniów zdolnych.
XI. ZAKOŃCZENIE
Praca z uczniem zdolnym to przywilej dla nauczyciela. Jest przygodą zawodową
i wielkim wyzwaniem, które z całą pewnością należy podjąć. Nauczyciel
powinien pamiętać o potrzebach psychicznych ucznia, dbać o jego harmonijny
rozwój w klasie i w otoczeniu rówieśników. Kształcić w nim umiejętności
interpersonalne, dbać nie tylko o jego rozwój intelektualny, ale również o sferę
duchową. Nie można zapomnieć, że przede wszystkim kształtujemy jego
charakter jako człowieka nieprzeciętnie uzdolnionego w jakiejś dziedzinie,
którego należy uczulić na słabości innych. Uczeń uzdolniony często ma silne
potrzeby dominacji i ciągłego bycia w centrum uwagi, dlatego tak ważne jest
nauczenie go empatii i zrozumienia potrzeb drugiego człowieka.
8