Szkolny Program Wspierania Rozwoju Zainteresowań i Pasji Uczniów

Szkolny Program
Wspierania Rozwoju Zainteresowań
i Pasji Uczniów
„Zacznijcie od poznawania swoich uczniów, bo
na pewno ich nie znacie.”
Jean. J. Rousseau
„ Kto nie dąży do rzeczy niemożliwych, nigdy ich
nie osiągnie.”
Heraklit z Efezu
„ Zadaniem /zaś/ nauczyciela jest obudzić w
dziecku niepohamowaną ciekawość życia”
John Garrett
Bydgoszcz, 2004 rok
Aktualizacja , grudzień 2013 r.
1
WSTĘP
Wczesne wykrycie oraz właściwe wsparcie rozwoju i talentów dzieci
to jedno z najważniejszych zadań edukacji. Potrzeba wielu działań, aby
umożliwić pełen rozwój uczniów.
W tym celu w Zespole Szkół nr
w Bydgoszczy opracowany został
Szkolny Program Wspierania Rozwoju Zainteresowań i Pasji Uczniów, który
pozwala każdemu uczniowi określić swoje zdolności i skutecznie rozwijać
własne zainteresowania w sposób ukierunkowany. Zadania realizowane
w ramach programu zostały tak określone, aby właściwie dotrzeć do wszystkich
uczniów i skutecznie pracować z każdym dzieckiem, w zależności od jego
potrzeb, możliwości, zainteresowań i uzdolnień.
Na efektywniejszą pracę z uczniami pozwoli doskonalenie zawodowe
nauczycieli: udział w warsztatach, szkoleniach, wykładach, konferencjach
poświęconych problematyce uzdolnień.
Program sformułowany został na podstawie obowiązującego prawa
oświatowego. Przedstawia założenia, cele i zadania do realizacji przez Zespół
Szkół nr 21 w Bydgoszczy. Dokument tworzy integralną całość z ZWO ,
Programem Wychowawczym Szkoły oraz Strategią Rozwoju Bydgoszczy
na lata 2005-2015.
2
1. Definicja ucznia uzdolnionego przyjęta przez szkołę
Uczeń zdolny w naszej szkole to uczeń charakteryzujący się
ponadprzeciętnym poziomem rozwoju psychofizycznego połączonym
z ciekawością poznawczą i wysokim poziomem motywacji, która przejawia
się w konsekwencji i samodzielności poszukiwań odpowiedzi na stawiane
przez siebie pytania. Zdolności mogą być rozumiane jako sprawniejsze
wykonywanie określonych czynności w stosunku do innych, wrodzone
predyspozycje do wykonywania określonych działań.
Uczeń uznawany za zdolnego posiada:
 wysoki poziom zdolności ogólnych, których wyznacznikiem jest
inteligencja, myślenie, spostrzeganie, zapamiętywanie, wyobraźnia,
wrażliwość emocjonalna,
 wysoki poziom uzdolnień kierunkowych związanych z określoną
dziedziną ( np. zdolności językowe, matematyczne, artystyczne,
przyrodnicze i sportowe),
 wysoki poziom zaangażowania zadaniowego charakteryzujący
się zdolnościami organizacyjnymi, inicjatywą, żądzą wiedzy,
samodyscypliną, umiejętnością współpracy,
 predyspozycje twórcze.
Ponadto:





czerpie przyjemność z samodzielnego zdobywania wiedzy,
docenia wartość ciekawej i fascynującej pracy,
potrafi wykorzystać krytyczne uwagi ze strony nauczyciela,
jest pracowity i wytrwały,
charakteryzuje go „intelektualna otwartość”, czyli zdolność
przenoszenia uwagi i zainteresowań na dziedziny pokrewne,
 potrafi zmierzyć się z porażką.
2. Cele programu wspierania uczniów uzdolnionych, zgodne z celami
dydaktycznymi i wychowawczymi przyjętymi przez szkołę oraz
Strategię Rozwoju Bydgoszczy na lata 2005-2015
3
Celem przewodnim programu jest wszechstronny rozwój każdego ucznia
ZS 21 w Bydgoszczy, wczesne rozpoznawanie, rozbudzanie i rozwijanie
zainteresowań, uzdolnień i umiejętności uczniów, tworzenie warunków
osiągania sukcesów na miarę możliwości każdego dziecka oraz
promowanie ich na terenie szkoły i w środowisku lokalnym.
1. Cel diagnozujący:
 bieżące, okresowe i roczne rozpoznawanie oraz określenie poziomu
zainteresowań i uzdolnień, co daje uczniowi, nauczycielowi
i rodzicom informację służącą ewaluacji,
 systematyczne dokumentowanie postępów rozwoju uzdolnień.
2. Cel wspierający:
 zindywidualizowane wspomaganie każdego ucznia, stosownie
do
jego potrzeb i możliwości,
 pomaganie uczniowi w uświadomieniu, co może jeszcze zrobić,
by się rozwinąć,
 usprawnianie procesu rozwoju uzdolnień poprzez współpracę
trzech podmiotów: ucznia, nauczyciela, rodzica,
 doskonalenie metod uczenia się ucznia,
 pozyskiwanie stypendiów poprzez współpracę z organizacjami
wspierającymi uzdolnioną młodzież,
 promowanie osiągnięć naukowych, sportowych uczniów oraz
wszelkich sukcesów związanych z działalnością pozaszkolną
w placówce i środowisku lokalnym.
3. Cel motywujący:
 tworzenie możliwości rozwijania zainteresowań dzieci i młodzieży
poprzez funkcjonowanie różnych form zajęć pozalekcyjnych
w szkole oraz ich tematyczne poszerzanie,
 zachęcanie ucznia do samodzielnej i twórczej pracy, umożliwienie
mu uczestnictwa w konkursach, olimpiadach przedmiotowych,
zawodach i turniejach na różnych szczeblach,
 ukierunkowanie pracy ucznia na osiągnięcie postępu w jego
rozwoju,
 motywowanie do samorozwoju poprzez stwarzanie sytuacji
i warunków temu służących,
 realizacja innowacji i eksperymentów pedagogicznych służących
rozwojowi zdolności i zainteresowań dzieci i młodzieży,
4
 wykorzystanie najnowszych form i metod pracy z uczniem
zdolnym zdobytych podczas kształcenia i doskonalenia się
nauczycieli.
3. Kadra szkoły zaangażowana w program – rola lidera szkolnego
programu oraz nauczycieli poszczególnych przedmiotów
Obowiązki wychowawcy:
 zbiera dokumentację na temat zainteresowań i osiągnięć uczniów
z okresu poprzedzającego naukę w naszej szkole,
 kompletuje dokumenty
osiągnięć szkolnych i pozaszkolnych
w trakcie nauki w naszej szkole,
 podejmuje działania przy załatwianiu formalności związanych
z indywidualnym tokiem lub programem nauczania dla ucznia
zdolnego,
 odnotowuje w teczce wychowawcy nazwiska wszystkich
uzdolnionych uczniów, którzy są objęci pomocą psychologiczno pedagogiczną przez szkołę oraz tych, którzy rozwijają swoje pasje
poza szkołą,
 zgłasza ucznia do Zespołu Wspierania Rozwoju Zainteresowań
i Pasji Uczniów,
 dba o odpowiednie traktowanie ucznia przez nauczycieli
przedmiotów (jeśli okaże się konieczne), indywidualne terminy
zaliczeń partii materiałów w razie nieobecności uzasadnionej
indywidualizacją nauczania (np. z powodu konkursów, olimpiad)
itp.,
 kontaktuje się z pedagogiem szkolnym, jeśli wymaga tego sytuacja
ucznia.
Obowiązki nauczyciela przedmiotu:
 bierze udział w szkoleniach na temat pracy z uczniem zdolnym,
 obejmuje opieką i wsparciem ucznia zdolnego zgodnie z zasadami
udzielania pomocy psychologiczno - pedagogicznej przez szkołę,
 indywidualizuje pracę z uczniem zdolnym,
 wskazuje uczniom najbardziej wartościowe konkursy, które rozbudzą
pasje i skłonią do pracy,
 stosuje w pracy metody aktywizujące, w tym metodę projektu,
 obserwuje aktywność dziecka podczas pracy zespołowej,
 pokazuje przydatność ucznia zdolnego, a nie konfrontuje
go w grupie,
5
 zgłasza ucznia , który odniósł sukcesy w jego przedmiocie (brał
udział w pozaszkolnym etapie konkursu o charakterze
przedmiotowym lub interdyscyplinarnym),
 indywidualnie traktuje każdego ucznia zgłoszonego do programu,
 uwzględnia sugestie wychowawcy w stosunku do uczniów
zgłoszonych z innych przedmiotów.
Obowiązki przewodniczących zespołów przedmiotowych:
 współpracują w ramach SZWZiPU,
 monitorują na bieżąco realizację programu,
 biorą udział w ewaluacji programu.
Obowiązki pedagoga szkolnego:
 aktywnie współuczestniczy w diagnozowaniu uzdolnień, jeśli
zaistnieje taka konieczność,
 obejmuje szczególną opieką tych uczniów, których sytuacja
emocjonalna tego wymaga,
 uczestniczy w pracy zespołu.
Obowiązki dyrektora szkoły:
 uczestniczy w pracach zespołu,
 nadzoruje promowanie ucznia zdolnego w szkole i poza nią,
 ściśle współpracuje z Radą Rodziców.
Obowiązki szkolnego lidera:
 koordynuje pracą Zespołu Wspierania Rozwoju Zainteresowań
i Pasji Uczniów,
 uaktualnia bazę danych o uczniach objętych programem,
 promuje osiągnięcia uczniów na terenie szkoły i poza nią,
 opiniuje inicjatywy i projekty edukacyjne podejmowane w ramach
zespołu,
 wspomaga pracę nauczycieli przedmiotowych z uczniami objętymi
programem w sytuacjach, gdy proszą oni o pomoc w dobraniu
odpowiednich metod pracy, diagnozie uzdolnień.
Lider zespołu do spraw ewaluacji wewnętrznej:
6
 koordynuje przeprowadzenie badania ankietowego monitorującego
potrzeby uczniów w zakresie oferty zajęć pozalekcyjnych.
4. Metody identyfikacji uzdolnień – praktyka identyfikacji i
diagnozowania, wskazani partnerzy
 obserwacja ucznia, gromadzenie opinii oraz spostrzeżeń
nauczycieli uczących dziecko,
 obserwacja klasowych i szkolnych uroczystości pod kątem
odgrywania określonych ról przez uczniów na gruncie klasowym
i szkolnym ,
 analiza osiągnięć i dokumentacji szkolnej każdego ucznia pod
kątem zainteresowań, uzdolnień i osiągnięć,
 zapoznanie się z udokumentowanymi osiągnięciami ucznia
w dziedzinach pozaszkolnych, (np. sport, muzyka, taniec,
zaangażowanie społeczne itd.),
 analiza wyników konkursów i zawodów wewnątrzszkolnych,
 analiza wyników z egzaminów i sprawdzianów zewnętrznych,
 nominacja przyznana przez nauczyciela – fachowa opinia
nauczyciela dysponującego znacznym dorobkiem w pracy z
uczniami oraz wysokimi umiejętnościami zawodowymi,
 nominacja przyznawana przez rodziców,
 nominacja przyznawana przez grupę rówieśników,
 rozmowa z rodzicami na temat zainteresowań dziecka,
 rozmowy z uczniem – badanie stylów uczenia się oraz profilu
uzdolnień i zainteresowań,
 wskazanie przez ucznia na swoje zdolności,
 konsultacja ze specjalistami z Poradni PsychologicznoPedagogicznej.
5. Metody oceniania ucznia uzdolnionego, system oceniania w odniesieniu
do ZWO
Zasady oceniania, klasyfikacji i promocji regulują odpowiednie
przepisy, które mają swoje zastosowanie również w odniesieniu
do ucznia zdolnego.
Elementy oceniania kształtującego realizuje się na bieżąco podczas
poszczególnych zajęć.
Wśród ocen dokonywanych na bieżąco, w trakcie lekcji, dominuje
ocenianie opisowe, umożliwiające zrozumienie i korektę popełnionych
w trakcie pracy i w wyniku końcowym błędów lub niedociągnięć. Ważne,
7
by przed uczniem zdolnym stawiane były wyzwania na miarę jego
możliwości, by przygotowanie i realizacja wymaganych zadań pozwalały
mu
na
rozwój
i
przekraczanie
własnych
granic.
Generalnie ocenie podlegają nie tylko osiągnięcia, lecz także metody
i organizacja pracy, zaangażowanie, wkład własny, oryginalność
rozwiązań, staranność, dopracowanie szczegółów, współpraca w grupie.
6. Dokumentowanie działań podejmowanych w ramach programu
Formy dokumentacji:





dzienniki zajęć pozalekcyjnych,
protokoły konkursów,
opinie poradni,
indywidualne plany i programy pracy z uczniem,
portfolio prowadzone przez chętnych uczniów (wykorzystane np.
podczas Dni Nauki).
7. Działania podejmowane przez szkołę na rzecz ucznia rozwijającego
pasje i zainteresowania
Działania ZS 21 na rzecz ucznia zdolnego:
 zidentyfikowanie ucznia zdolnego i wpisanie go do szkolnej bazy
uczniów zdolnych,
 indywidualizacja i opieka nad uczniem podczas zajęć lekcyjnych,
 różnicowanie zadań w czasie lekcji i prac zadawanych do domu,
 złożenie wniosku o stypendium dla ucznia zdolnego,
 organizowanie wycieczek przedmiotowych i tematycznych,
 organizowanie konkursów i turniejów sportowych,
 prowadzenie zajęć pozalekcyjnych służących rozwijaniu
zainteresowań i przygotowujących uczniów do udziału
w konkursach,
 organizacja lekcji w terenie,
 zachęcanie do twórczego rozwiązywania problemów,
 zachęcanie do samodzielnego przygotowywania projektów
i prezentacji zgodnych z ich zainteresowaniami i przedstawienie ich
na forum klasy lub szkoły,
 udział w projektach i programach miejskich i ogólnopolskich,
 współpraca z innymi szkołami w ramach e – Twinningu,
 zaangażowanie w działalność wolontarystyczną oraz samorządową.
8
8. Sposoby psychicznego wsparcia ucznia uzdolnionego
Zadanie
Kształtowanie zdolności myślenia twórczego,
rozwijanie oryginalności, zdolności
poznawczych, kierunkowych.
Pomoc w określeniu celów, stanowiących
motywacje do podejmowania większego
wysiłku.
Wyrobienie pożądanych cech charakteru, takich
jak: poczucie obowiązku, pracowitość,
wytrwałość, dokładność, systematyczność,
odpowiedzialność, dobra organizacja pracy.
Ugruntowanie umiejętności uczenia się i
organizacji pracy samokształceniowej –
indywidualnej i zespołowej.
Udzielanie pomocy psychologiczno –
pedagogicznej w sytuacji porażki,
niespełnionych oczekiwań.
Prowadzenie warsztatów, konsultacji dla
rodziców poświęconych wspieraniu rozwoju
uzdolnień dzieci i młodzieży.
Informowanie uczniów i rodziców o
ogólnopolskiej ofercie stypendialnej.
Typowanie uczniów do stypendiów naukowych
i socjalnych.
Osoby
Termin
odpowiedzialne
realizacji
nauczyciele
wg potrzeb
uczący
nauczyciele
uczący,
wrzesień
wychowawca,
pedagog szkolny
nauczyciele
uczący, rodzice
cały rok
szkolny
wychowawcy,
pedagog
wg potrzeb
wychowawcy,
rodzice,
wg potrzeb
pedagog szkolny
wychowawca,
wg potrzeb
pedagog,
pracownicy PPP
pedagog
szkolny,
wg potrzeb
wychowawca
opiekun ucznia
uzdolnionego,
wg potrzeb
nauczyciel,
rodzice,
pedagog szkolny
9
9. Metody współpracy z rodzicami:
 informowanie (wychowawca, nauczyciel opiekun oraz nauczyciel
przedmiotu) na bieżąco rodziców o postępach dziecka (drzwi
otwarte, konsultacje, e - dziennik),
 doskonalenie funkcji wychowawczej rodziny (psychoedukacja
rodziców) – warsztaty, wykłady, pogadanki, spotkania itp.,
 organizacja doradztwa dla rodziców w zakresie pracy ze zdolnym
dzieckiem, zachęcanie rodziców do wspólnego analizowania
osiągnięć uczniów i planowania dalszego ich rozwoju,
 opieka rodziców i współpraca logistyczno – finansowa ze szkołą
w przygotowaniu zajęć dodatkowych z uczniem (np. wyjazdy
na konkursy, zawody, wystawy, spektakle teatralne i filmowe itp.),
 udział rodziców w konkursach, zawodach, imprezach
prezentujących osiągnięcia i umiejętności uczniów.
 organizacja spotkań z rodzicami, podczas których dzieci prezentują
swoje osiągnięcia i umiejętności,
 udział rodziców w zajęciach otwartych,
 wsparcie Rady Rodziców w działaniach szkoły na rzecz rozwoju
ucznia uzdolnionego (np. poprzez finansowanie i prowadzenie
zajęć przez zainteresowanych rodziców),
 wspieranie dziecka w rozwijaniu pasji przez rodzinę.
10. System doskonalenia nauczycieli- w odniesieniu do uczniów
rozwijających pasje i zainteresowania
W szkole tworzone są warunki ciągłego rozwoju zawodowego nauczycieli
w zakresie wiedzy i umiejętności pracy z uczniem zdolnym poprzez:
 ustawiczne pogłębianie znajomości zagadnień pracy z dzieckiem
zdolnym w ramach WDN,
 korzystanie z najnowszej literatury pedagogicznej,
 uczestnictwo nauczycieli w kursach doskonalenia zawodowego,
konferencjach, warsztatach, szkoleniach uwzględniających
problematykę pracy z uczniem zdolnym,
 śledzenie nowości z tego zakresu w Internecie.
11. Sposoby nagradzania uczniów uzdolnionych
Uczniowie są nagradzani poprzez:
 pochwały wychowawcy klasy,
10












pochwały dyrektora szkoły,
dyplomy,
listy gratulacyjne dla rodziców,
nagrody książkowe,
nagrody rzeczowe,
stypendia naukowe przyznawane przez instytucje państwowe,
prezentowanie osiągnięć uczniów na gazetkach szkolnych,
na stronie internetowej szkoły – galeria absolwentów, podczas
uroczystości szkolnych,
informowanie w czasie zebrań o osiągnięciach uczniów,
nagradzanie uczniów zgodnie z Zasadami Wewnątrzszkolnego
Oceniania,
prezentacje osiągnięć uczniów podczas na spotkaniach typu –
Drzwi otwarte , Młody Leonardo,
nagradzanie uczniów dyplomami, książkami po klasyfikacji
końcoworocznej,
szkolna nagroda w postaci statuetki za najwyższą średnią w nauce
i wzorową postawę oraz za najlepsze wyniki sportowe.
Prowadzenie Bazy Uczniów Zdolnych wg zasad:
 dostęp do bazy mają wszyscy nauczyciele pracujący w naszej
szkole oraz rodzice uczniów i sami uczniowie (na stronie
internetowej szkoły),
 o fakcie wpisania ucznia do szkolnej Bazy Uczniów Zdolnych
informowani są: uczeń, rodzice ucznia, pedagog szkolny,
wychowawca klasy, do której uczęszcza uczeń; wszyscy
nauczyciele uczący w danej klasie, za pośrednictwem wychowawcy
klasy.
12. Odniesienie do programów nauczania
Programy nauczania zawierają ponadpodstawowe treści kształcenia (z dziedziny
nauki, techniki, kultury, sztuki, sportu), dzięki którym uczeń uzdolniony może
rozwijać swoje zainteresowania.
W przypadku przyznania uczniowi indywidualnego programu lub toku nauki
realizuje się opracowany przez nauczyciela przedmiotu program nauczania,
uwzględniający rozszerzenie treści programowych oraz zróżnicowanie poziomu
zadań.
11
13. Monitorowanie pracy Zespołu Wspierającego Rozwój Zainteresowań
Pasji Uczniów
Zespół na bieżąco monitoruje realizację zadań wynikających z założeń
programu. Spotyka się dwa razy w roku pod koniec semestru w celu oceny
działań i podsumowania pracy na rzecz ucznia rozwijającego zainteresowania
i pasje.
Ewaluacji programu dokonuje się raz w roku szkolnym.
Przewidywane efekty:










uczniowie chętnie uczestniczą w zajęciach pozalekcyjnych,
nauczyciele uwzględniają aktualne potrzeby uczniów zdolnych,
młodzież rozwija umiejętność myślenia twórczego,
nauczyciele i uczniowie rozwiązują problemy zespołowo i pracują
różnymi metodami aktywizującymi,
nauczyciele wyzwalają w nich inicjatywę, motywują do twórczej
pracy,
uczniowie konsekwentnie realizują zadania o różnej tematyce
charakterze,
uczniowie prezentują wyniki pracy twórczej (udział w różnego
rodzaju konkursach przedmiotowych, artystycznych, sportowych,
praca w Samorządzie Uczniowskim itp.),
uczniowie umacniają się w poczuciu własnej wartości,
uczniowie bez problemu piszą sprawdzian po 6 klasie i egzamin po
gimnazjum,
uczniowie, ich rodzice i nauczyciele osiągają satysfakcję
z realizacji programu.
Opracowanie:
Małgorzata Chudzińska
Jolanta Smętek
Barbara Oparka
Małgorzata Garbin
Barbara Cichocka
Magdalena Dembek
Beata Jarecka
Sylwia Brzyska
Ewa Wiśniewska -Szawluk
12