Kolejne nowości w opodatkowaniu spółek ....... czyli rzecz o

Kolejne nowości w opodatkowaniu spółek ....... czyli rzecz o datio in solutum
Konsekwentnie, zarówno w projekcie zmian do ustaw o podatkach dochodowych z sierpnia 2012 r.
jak również w projekcie z lutego br. Ministerstwo Finansów usiłuje przeforsować swój pomysł opodatkowanie podmiotów regulujących swoje zobowiązania względem podmiotów trzecich
w formie rzeczowej, głównie korzystając z instytucji datio in solutum (świadczenie w miejsce
wykonania).
Na początek wyjaśnić należy, co to jest datio in solutum?
Ta formuła prawna wykorzystywana była dotychczas najczęściej przez np. spółki, które miały
określone zobowiązania wobec swoich wspólników z np. z tytułu wypłaty dywidendy, wynagrodzenia
z tytułu umorzenia udziałów/akcji, czy też w zakresie zwrotu pożyczek.
Z braku środków finansowych czy wobec widma zaciągnięcia kolejnego zobowiązania, wpływającego
na wyniki finansowe i wskaźniki ekonomiczne podmiotu, sprawę płatności zobowiązań
niejednokrotnie starano się rozwiązywać inaczej. Po prostu spółka proponowała swojemu
wierzycielowi spłatę zobowiązań spółki poprzez np. przeniesienie nieruchomości, względnie jakichś
maszyn, urządzeń lub innych aktywów spółki nieistotnych z punktu widzenia jej działalności
ale interesujących wspólnika. Po takiej transakcji i wilk był syty, i owca cała. Dług spółki wygasał,
a wspólnik uzyskiwał spłatę w postaci interesujących go aktywów spółki.
Traktując owo przeniesienie aktywów jako formę spłaty zobowiązań, spółki nie traktowały
tej operacji jako „odpłatnego zbycia”, podlegającego opodatkowaniu. Nie uzyskiwały przecież
do swojego majątku żadnego realnego przysporzenia majątkowego, co jest warunkiem rozpoznania
przychodu do opodatkowania, a jedynie spłacały swoje długi.
Innego zdania były i nadal są organy podatkowe. W ich przekonaniu dochodzi w tych przypadkach
do prostego zbycia, sprzedaży określonego aktywa na rzecz podmiotu trzeciego, zatem spółka jako
"sprzedający" powinna opłacić podatek dochodowy a w niektórych przypadkach także wykazać
podatek VAT należny.
Taki podatek dochodowy mógł być szczególnie bolesny dla tych spółek, które rozliczały swoje długi
np. nieruchomościami o niskiej wartości księgowej, ale znacznie wyższej wartości rynkowej
(odpowiadającej wartości regulowanego zobowiązania). W tych sytuacjach fiskus mógłby chcieć
naliczyć podatek dochodowy od różnicy pomiędzy wartością regulowanego zobowiązania a kosztem
historycznym nieruchomości z ksiąg spółki, a z drugiej strony także podatek od towarów i usług
ze względu na przeniesienie prawa do rozporządzania towarem na inny podmiot.
Na drugim biegunie sądy administracyjne coraz powszechniej zaczęły wydawać wyroki korzystne
dla podatników, zarówno z punktu widzenia przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób
GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI SP.P.
prawnych jak i ustawy o podatku od towarów i usług. Więcej
http://www.ghmw.pl/dywidenda-rzeczowa-praktyczne-aspekty-podatkowe/
na
ten
temat:
Jak to zwykle bywa, w odpowiedzi na tworzenie się pozytywnej dla podatników linii orzeczniczej MF
zdecydowało się ukrócić te praktyki i wprowadzić stosowną propozycję do ustaw o podatkach
dochodowych nowej regulacji.
W projekcie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych tym nowym przepisem ma być art.
14 a.
Zgodnie z tym przepisem "W przypadku gdy podatnik, poprzez wykonanie świadczenia
niepieniężnego reguluje w całości lub w części zobowiązanie, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki
(kredytu), dywidendy, umorzenia lub zbycia w celu umorzenia udziałów (akcji), przychodem takiego
podatnika jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego świadczenia; jeżeli
jednak wartość świadczenia niepieniężnego jest wyższa niż wysokość zobowiązania uregulowanego
tym świadczeniem przychód ten określa się wysokości wartości rynkowej świadczenia niepieniężnego.
Przepis art. 14 ust. 1-3 stosuje się odpowiednio".
Jeśli zacytowana powyżej regulacja prawna wejdzie w życie, to tym samym kuriozalnie podatnik
zostanie zobowiązany do płacenia podatku dochodowego od wartości regulowanych przez siebie
zobowiązań.
Oczywiście Ministerstwo Finansów wskazuje w uzasadnieniu zmiany ustawy, że przepis ten ma na
celu wyłącznie "doprecyzowanie" już istniejących zasad opodatkowania. Skoro jednak organy
podatkowe - sobie a sądy administracyjne - sobie, to nie może być mowy o żadnym doprecyzowaniu
czegoś co już istnieje a jedynie o wprowadzeniu nowej regulacji prawnej. Oczywistym jej celem
pozostaje przy tym uszczelnienie systemu podatkowego. Skoro jednak przepis ten nadal
nie obowiązuje, to przy uwzględnieniu potencjalnych ryzyk podatkowych wskazanych powyżej jeszcze z pewnością do końca tego roku można się zastanawiać nad praktycznym zastosowaniem
datio in solutum.
Autor:
Małgorzata Gach, radca prawny i doradca podatkowy, Partner w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA,
WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p.
Jeśli byliby Państwo zainteresowani przeanalizowaniem tej kwestii prosimy o kontakt
z naszymi ekspertami.
Osoby kontaktowe:
Joanna Mizińska, adwokat
partner w kancelarii „Gach Hulist Mizińska Wawer - adwokaci i radcowie prawni” sp.p.
GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI SP.P.
+48 668 017 220
e-mail: [email protected]