Polska za Piastów - przygotowanie do sprawdzianu.

Polska za Piastów - przygotowanie do sprawdzianu.
1. Legenda – barwna opowieść o postaciach i wydarzeniach z przeszłości. Legenda
może dotyczyć początków państwa, narodu, a także regionu czy miejscowości.
Legenda jest opowieścią nieprawdziwą – często jednak zawiera elementy prawdy.
2. Elementy prawdy w legendzie o Lechu, Czechu i Rusie.
a) Gniezno;
b) Godło Polski;
c) Nazwa Lechici lub Lachy (od Lecha) używana w przeszłości w stosunku do
Polaków;
d) Współczesne narody: czeski (od Czecha), a także białoruski, rosyjski i
ukraiński (od Rusa).
3. Elementy prawdy w legendzie o Piaście i Popielu.
a) Kruszwica;
b) Jezioro Gopło;
c) Obyczaj postrzyżyn;
d) Mieszko I;
e) Dynastia Piastów.
4. Piastowie – pierwsza dynastia panująca w państwie Polan i w Polsce od X do XIV
wieku.
5. Rodowód Piastów:
 Piast
 Siemowit
 Leszek (Lestek)
 Siemomysł
 Mieszko I - pierwszy historyczny władca Polski. Panował w latach ok. 960 –
992.
6. Chrzest Polski.
a) Przyczyny przyjęcia chrztu przez Mieszka I:
 Otoczenie chrześcijańskimi sąsiadami;
 Zagrożenie najazdami państw chrześcijańskich pod pozorem nawracania.
b) Przebieg chrztu i początki organizacji kościelnej:
 965 r. – ślub Mieszka z Dobrawą i sojusz z Czechami;
 966 r. – chrzest Mieszka I i jego otoczenia;
 968 r. – założenie pierwszego biskupstwa w Poznaniu (bp Jordan).
c) Skutki i znaczenie chrztu:
 uniknięcie wojen z państwami chrześcijańskimi, które mogłyby
doprowadzić do zniszczenia państwa polskiego;
 zespolenie państwa (jedno państwo – jedna religia);
 początek rozwoju nauki i szkolnictwa (pierwsze dokumenty pisane);
 rozwój architektury sakralnej (kościoły i klasztory);
 umocnienie władzy książęcej;
 zrównanie Polski z państwami chrześcijańskiej Europy;
 wprowadzeni Polski w krąg kulturowy zachodniej Europy
 obciążenia podatkowe poddanych na rzecz kościoła;
 niechęć poddanych do nowej wiary.
7. Zjazd w Gnieźnie (1000 r.)
a) Przyczyny:
 Pielgrzymka cesarza Ottona III do grobu świętego Wojciecha.
 Plany Ottona dotyczące stworzenia cesarstwa chrześcijańskiego w
Europie.
b) Skutki i znaczenie Zjazdu:
 Uznanie Bolesława za godnego korony królewskiej;
 Utworzenie arcybiskupstwa w Gnieźnie (abp Radzim – Gaudenty) oraz
trzech nowych biskupstw (Kołobrzeg, Kraków, Wrocław).
8. Wojny Bolesława i zmiana granic Polski.
a) Z Niemcami (1002 – 1018):
 Przyłączenie Milska, Łużyc i przejściowo Miśni
c) Z Czechami:
 Przejściowe opanowanie Czech, Moraw i Słowacji.
d) Z Rusią Kijowską (1018):
 Przyłączenie Grodów Czerwieńskich.
9. Koronacja:
 1025 r. – koronacja królewska Bolesława Chrobrego;
 Wzrost znaczenia Polski i Bolesława na arenie międzynarodowej.
10. Testament Krzywoustego i podział Polski na dzielnice (1138 r.)
a) Przyczyny podziału:
 Próba zapobieżenia bratobójczym walkom o władzę po śmierci
Krzywoustego i utrzymanie jedności państwa.
b) Podział:
 Dzielnica senioralna (krakowska), Śląsk – Władysław Wygnaniec.
 Mazowsze – Bolesław Kędzierzawy.
 Wielkopolska – Mieszko Stary.
 Ziemia Sandomierska – Henryk Sandomierski
 Kazimierz Sprawiedliwy – urodzony po śmierci Krzywoustego.
c) Zasada podziału (seniorat)
 Władzę nadrzędna nad całością ziem polskich oraz prawo prowadzenia
polityki zagranicznej całej Polski posiadał zawsze najstarszy z Piastów
(senior). Senior sprawował władzę także w dzielnicy senioralnej
(krakowska), której nie można było dziedziczyć ani dzielić.
 Zasada senioratu miała zabezpieczyć Polskę przed rozpadem, ale młodsi
Piastowie jej nie przestrzegali i kraj pogrążył się w prawie 200. letni okres
rozbicia dzielnicowego.
11. Słabość Polski podczas rozbicia dzielnicowego.
a) Wyniszczające najazdy Mongołów (Tatarów)
 1241. – klęska rycerstwa polskiego w bitwie pod Legnicą
b) Sprowadzanie Zakonu Krzyżackiego.
 Najazdy Prusów na ziemie mazowieckie.
 1226. – sprowadzenie Krzyżaków przez Konrada Mazowieckiego do walki
z Prusami.
 Podbój ziem pruskich przez Zakon i założenie własnego państwa.
 1309. – zajęcie Pomorza Gdańskiego przez Zakon.
12. Zakończenie rozbicia dzielnicowego.
a) Zjednoczenie Kujaw, Wielkopolski i Małopolski przez Władysława Łokietka.
b) 1320. – koronacja królewska Władysława Łokietka w Krakowie i zakończenie
rozbicia dzielnicowego.
13. Umocnienie Polski przez Kazimierza Wielkiego.
a) Polityka zagraniczna:
 Stabilizacja stosunków z Czechami (pokój w Raciborzu) i Krzyżakami
(pokój w Kaliszu)
 Przyłączenie do Polski Rusi Halickiej i Kujaw.
 Podporządkowanie Polsce Podola, Wołynia i Mazowsza.
b) Polityka wewnętrzna:
 Ujednolicenie prawa
 Likwidacja rozbojów na drogach
 Wprowadzenie nowej waluty (grosz krakowski)
 Zakładanie nowych miast i wsi.
 Nadawanie przywilejów handlowych dla miast
 Budowa nowych zamków obronnych i umacnianie miast murami
 1364 r. – założenie Akademii Krakowskiej – pierwszej polskiej wyższej
uczelni (dziś Uniwersytet Jagielloński).
14. Daty panowania Mieszka I, Bolesława Chrobrego, Bolesława Krzywoustego,
Władysława Łokietka, Kazimierza Wielkiego.